La prima cosa bella di mercoledì 30 ottobre 2019
Ποσειδωνιάται
Gabriele ROMAGNOLI
La Repubblica, 30 Οκτωβρίου 2019
*
Το πρώτο όμορφο πράγμα της Τετάρτης 30 Οκτωβρίου 2019 είναι ένα ποίημα του Καβάφη του 1906, με τίτλο Ποσειδωνιάται. Εμφανίζεται στο τέλος του μυθιστορήματος Cercami [Ψάξε να με βρεις], που έγραψε ο André Aciman, στη συνέχεια του Chiamami col tuo nome [Να με φωνάζεις με τ' όνομά σου]. Οι πρωταγωνιστές, που ξαναβρέθηκαν μετά από πολύ καιρό και υπερβολικά σπαταλημένη ζωή, το διαβάζουν ένα βράδυ στη Μεσόγειο. Μιλάει για Έλληνες αποίκους, οι οποίοι στην Ιταλία ίδρυσαν την Ποσειδωνία, τη σημερινή Paestum. Με την πάροδο του χρόνου "η ελληνική γλώσσα ξεχάστηκε, και το μόνο που θυμούνταν από τους προγόνους τους ήταν μια γιορτή", μια μέρα που τελείωνε μελαγχολικά καθώς αναλογίζονταν πως ξεριζώθηκαν και εξέπεσαν. Τη μόνη μέρα που υπήρξαν ζωντανοί. Ο ήρωας του μυθιστορήματος λέει ότι έκανε ένα είδος παρόμοιας τελετής μία φορά το χρόνο: αποσυρόταν στη μοναξιά του για να φανταστεί τι ζωή θα ήταν η δική του αν δεν είχε διακόψει το νήμα της, αν είχε το θάρρος των συναισθημάτων του. Την ώρα που διάβαζα, η τηλεόραση μετέδιδε το τέλος μιας ταινίας, και μια φωνή off είπε κάτι σαν: "Η πραγματική ζωή τελειώνει λίγο μετά τη νεότητα, έπειτα μένει μόνο μια μακρά μνήμη". Εκτός κι αν μια μέρα ένας άποικος από την Ποσειδωνία αποφασίσει να επιστρέψει εκεί όπου νιώθει σπίτι του, να κάνει την ύπαρξή του μια αδιάκοπη γιορτή, να είναι πάντα ζωντανός και να το θυμάται. Και αυτή η μέρα για σάς είναι σήμερα, 30 Οκτωβρίου 2019.
Μτφ. Σ.Σ.
*
Ποσειδωνιάται
Την γλώσσα την ελληνική οι Ποσειδωνιάται
εξέχασαν τόσους αιώνας ανακατευμένοι
με Τυρρηνούς και με Λατίνους κι άλλους ξένους.
Το μόνο που τους έμενε προγονικό
ήταν μια ελληνική γιορτή, με τελετές ωραίες,
με λύρες και με αυλούς, με αγώνας και στεφάνους.
Κι είχαν συνήθειο προς το τέλος της γιορτής
τα παλαιά τους έθιμα να διηγούνται
και τα ελληνικά ονόματα να ξαναλένε,
που μόλις πια τα καταλάμβαναν ολίγοι.
Και πάντα μελαγχολικά τελείων' η γιορτή τους.
Γιατί θυμούνταν που κι αυτοί ήσαν Έλληνες-
Ιταλιώται έναν καιρό κι αυτοί.
και τώρα πώς εξέπεσαν, πώς έγιναν,
να ζουν και να ομιλούν βαρβαρικά
βγαλμένοι –ω συμφορά!- απ' τον ελληνισμό.
Κ.Π.Καβάφης
(Ανέκδοτα ποιήματα, εκδ. Ίκαρος 1982)
