Το σημείο Νέμο

'Ετσι ονομάζεται στον Ειρηνικό Ωκεανό το πιο απομακρυσμένο μέρος από οποιοδήποτε κομμάτι στεριάς σε ολόκληρο τον κόσμο. Η πλησιέστερη γη βρίσκεται 2700 χιλιόμετρα μακριά. Το σημείο είναι τόσο μακριά από τη γη, που οι κοντινότεροι άνθρωποι είναι οι αστροναύτες του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη γη σε απόσταση 400 χιλιομέτρων.

Πολύς, άπειρος κόσμος παρακολουθεί τη φετεινή (10η) έκδοση του Vendée Globe (Βαντέ Γκλομπ), του πιο δύκολου και επικίνδυνου ιστιοπλοϊκού αγώνα ανοιχτής θάλασσας που διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια, για χάρη και μόνο της 23χρονης Violette Dorange με το ωραίο όνομα. 'Απειρα και τα ενθαρρυντικά μηνύματα που λαμβάνει καθημερινά από τους θαυμαστές της οι οποίοι δεν παραλείπουν (εντάξει, κι εγώ το κάνω) να τσεκάρουν τη θέση της, τη μέση ταχύτητά της, την απόσταση από τον προηγούμενο, τη μετεό, το ύψος των κυμάτων, και να αγωνιούν όταν τα πράγματα δυσκολεύουν όπως όταν το σκάφος της βρέθηκε κάποια στιγμή σε οριζόντια θέση και έμπασε νερά. Χαριτωμένη, αισιόδοξη, φουλ επικοινωνιακή (στέλνει από ένα βίντεο κάθε μέρα), η Violette συνδυάζει έναν αφοπλιστικό αυθορμητισμό με μία τρομερή αποφασιστικότητα και τόλμη, έχοντας αποκτήσει ήδη μία πολύ μεγάλη εμπειρία μέσα από δύσκολους μοναχικούς αγώνες και την πρόσφατη εντατικότατη προετοιμασία της τόσο σε ψυχικό (το τονίζει), όσο και σε τεχνικό επίπεδο. 'Ηταν η πρώτη που σε ηλικία 15 ετών διέσχισε τη Μάγχη με Optimist (το σκαφάκι που χρησιμοποιείται για την πρώτη επαφή των παιδιών με την ιστιοπλοϊα). Στο Vendée Globe κυβερνά μόνη της ένα σκάφος τύπου Imoca 18 μέτρων (ίδιο μήκος και τύπος για τους 40 συμμετέχοντες, αλλά κάποια σκάφη πιο σύγχρονα είναι πιο γρήγορα - το δικό της δεν συγκαταλέγεται σε αυτά) για έναν περίπλου της γης μέσα από τους τρεις ωκεανούς Ατλαντικό, Ειρηνικό και Ινδικό. Ο μισός στόλος έχει περάσει τώρα το σημείο Νέμο και οι πρώτοι το ακρωτήριο Χορν (πέντε έχουν εγκαταλείψει μέχρι στιγμής λόγω τεχνικών προβλημάτων), πλέοντας πάνω από την Ανταρκτική κατά μήκος μιας αποκλεισμένης ζώνης που ορίστηκε για την αποφυγή των παγόβουνων και των φαλαινών. Η Violette, σταθερά στην 25η θέση εδώ και πολλές μέρες, βρίσκεται κι αυτή πολύ κοντά πλέον στο συγκεκριμένο σημείο, έχοντας ολοκληρώσει τη μισή διαδρομή, κάτι που την κάνει να νιώθει, όπως έλεγε προχθές, ότι επιστρέφει σπίτι.

Το σημείο Νέμο — © Devenir - Violette Dorange

Σημείο Νέμο: πού βρίσκεται και πώς σχετίζεται με το διάστημα;

Πλανητάριο Θεσσαλονίκης - 18/02/2022

Ο Ειρηνικός ωκεανός είναι ο μεγαλύτερος ωκεανός της Γης, καλύπτοντας το 1/3 της επιφάνειάς της. Εκεί εντοπίζεται η "Τάφρος των Μαριανών" το βαθύτερο σημείο των ωκεανών, με βάθος που φτάνει τα 11 χιλιόμετρα περίπου. Εκτός από αυτό όμως, στον Ειρηνικό ωκεανό εντοπίζεται και το πιο απομακρυσμένο σημείο της Γης. Είναι το "Σημείο Νέμο".

Το όνομα του σημείου προέρχεται από τον ήρωα του μυθιστορήματος 20 χιλιάδες λεύγες κάτω από τη θάλασσα του Ι. Βερν, Πλοίαρχο Νέμο του υποβρυχίου Ναυτίλος. Μάλιστα, στα λατινικά nemo σημαίνει κανένας.

Η πλησιέστερη στο Σημείο Νέμο στεριά βρίσκεται σε απόσταση 2600 χιλιομέτρων από αυτό, ενώ το βάθος στο σημείο φτάνει τα 4 περίπου χιλιόμετρα. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι οι πλησιέστεροι προς το σημείο κάτοικοι δεν είναι κάτοικοι της Γης! Αντιθέτως διαμένουν στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, ο οποίος περιφέρεται γύρω από τη Γη σε τροχιά ύψους 400 χιλιομέτρων.

Δεδομένης της μη προσβασιμότητας την περιοχής και της μη διέλευσης πλοίων και αεροπλάνων, το Σημείο Νέμο έχει επιλεγεί ως αποθετήριο δορυφόρων, δεξαμενών πυραύλων, ακόμα και ολόκληρων διαστημικών σταθμών που έχουν ολοκληρώσει την αποστολή τους. Η γεωγραφική τοποθεσία του σημείου καθιστά την πιθανότητα πρόκλησης ατυχήματος, τραυματισμού ή υλικών ζημιών μηδενική.

Αξίζει να σημειωθεί ότι από την έναρξη της "διαστημικής εποχής", το 1957, μέχρι σήμερα, έχουν εκτοξευθεί τουλάχιστον 6 χιλιάδες διαστημικοί πύραυλοι οι οποίοι έθεσαν σε τροχιά γύρω από τη Γη περισσότερους από 12400 δορυφόρους [πηγή: ESA]. Άλλοι από αυτούς είναι ακόμα σε λειτουργία, ενώ άλλοι είναι ανενεργοί, αποτελώντας "διαστημικά σκουπίδια". Μεταξύ αυτών των διαστημικών σκουπιδιών βρίσκονται και δεξαμενές καυσίμων, θραύσματα κατόπτρων, φλούδες βαφής δορυφόρων, διάφορα εργαλεία κ.α. Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η συγκέντρωση τέτοιων αντικειμένων σε συγκεκριμένες τροχιές γύρω από τη Γη οδηγεί συχνά σε συγκρούσεις μεταξύ τους. Εκτιμάται ότι σήμερα, σε τροχιά γύρω από τη Γη υπάρχουν περισσότερα από 36500 διαστημικά σκουπίδια με διαστάσεις άνω των 10 cm [πηγή: ESA]. Φυσικά, οι εν ενεργεία δορυφόροι (τηλεπικοινωνιών, GPS, τηλεπισκόπησης κ.α.) που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη Γη ενδέχεται να παρουσιάσουν βλάβες ή ακόμα και να καταστραφούν εξαιτίας συγκρούσεων με αυτά!

Λαμβάνοντας υπ’ όψη τα παραπάνω, θα πρέπει να υπάρχει καλύτερη διαχείριση των διαστημικών σκαφών μετά το πέρας της λειτουργίας τους. Τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται διάφορες μέθοδοι απόσυρσης, με μια από αυτές να είναι η ελεγχόμενη επανείσοδος των δορυφόρων χαμηλής τροχιάς που έχουν ολοκληρώσει το έργο τους στην ατμόσφαιρα προκειμένου να καούν ή να καταλήξουν ελεγχόμενα σε ορισμένο σημείο της επιφάνειας της Γης.

Ένα τέτοιο σημείο είναι και το Σημείο Νέμο, όπου στο χρονικό διάστημα μεταξύ 1971 και 2016 έχουν καταλήξει μετά την απόσυρσή τους συνολικά περίπου 300 διαστημικές συσκευές της Αμερικής, της Ευρώπης, της Κίνας και της Ρωσίας. Ανάμεσά τους βρίσκονται πολυάριθμα οχήματα ανεφοδιασμού του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS), καθώς και ο ρωσικός διαστημικός σταθμός Mir (περίοδος λειτουργίας 1986 – 2001). Την ίδια κατάληξη προγραμματίζεται να έχει και ο ISS μετά την αποστρατεία του (σίγουρα μετά το 2024).

"Αυτή τη στιγμή προχωράω με spinnaker [μεγάλο, ελαφρύ πανί που πιάνει μεγάλη ποσότητα ανέμου -σ.σ.], και με ταχύτητα 22 κόμβους, η θάλασσα είναι επίπεδη και είναι τέλεια! Μετά από δύο ημέρες επισκευών που πραγματικά με εξάντλησαν, σήμερα αισθάνομαι πολύ καλύτερα.

Καθορίζω την πορεία που πρέπει να ακολουθήσω μέχρι το Ακρωτήριο Χορν, υπολογίζοντας να το φτάσω σε περίπου 13 ημέρες. Καθώς πλέουμε πολύ νότια, η διαδρομή είναι μικρότερη, αλλά κάνει κρύο: μόλις βγω έξω, τα δάχτυλά μου καίνε. Για να σας δώσω μια ιδέα, κοιμάμαι με όλα μου τα ρούχα, τυλιγμένη στο πάπλωμά μου, με τις μπότες μου που δεν βγάζω πια και ένα σκουφί χωμένο στο κεφάλι μου.

Το ηθικό είναι καλό: χάρη στα πολλά μηνύματα που λαμβάνω, δεν αισθάνομαι μόνη. Μερικές φορές βαριέμαι λίγο, αλλά τις τελευταίες μέρες ήμουν τόσο εξαντλημένη που βρήκα την ευκαιρία να ξεκουραστώ. Διαβάζω πολύ και ξεκίνησα τον Κόμη του Μόντε Κρίστο!

Η στρατηγική μου είναι να πλησιάσω την αποκλεισμένη ζώνη για να βελτιστοποιήσω την ταχύτητά μου. Αυτό συνεπάγεται πολλές αλλαγές πανιών, αλλά μου επιτρέπει να διατηρώ τις επιδόσεις μου σε υψηλά επίπεδα. Παίζω λίγο στα όρια, αλλά ελπίζω να καταφέρω έτσι να κερδίσω λίγο έδαφος.
Θα περάσω τον αντιμεσημβρινό σε λίγες ώρες".

Violette Dorange - 47η μέρα