Val Curtis, η επιστήμονας που το βρετανικό δημόσιο νοσοκομείο δεν μπόρεσε να σώσει
Από τους πλεόν ειδικούς, σε παγκόσμιο επίπεδο, στον αγώνα κατά των μολυσματικών ασθενειών, πέθανε από καρκίνο τον Οκτώβριο λόγω έλλειψης επαρκούς φροντίδας. Καταδίκασε τα χρόνια λιτότητας που άφησαν την Εθνική Υπηρεσία Υγείας αβοήθητη απέναντι στην πανδημία του κορωνοϊού.
Cécile Ducourtieux
Le Monde, 07.11.2020
Η βρετανίδα καθηγήτρια Val Curtis, η οποία πέθανε στις 19 Οκτωβρίου από καρκίνο, είχε προειδοποιήσει η ίδια τα μέσα ενημέρωσης τον Ιούνιο και τον Ιούλιο για τα κενά στο νοσοκομειακό σύστημα της χώρας της.
*
Η Val Curtis, 62 ετών, πέθανε στις 19 Οκτωβρίου, χτυπημένη από τον καρκίνο. Η φημισμένη και διεθνώς αναγνωρισμένη βρετανίδα επιστήμονας που ειδικευόταν στις επιστήμες της συμπεριφοράς, καθηγήτρια στο υψηλού κύρους London School of Hygiene and Tropical Medicine (LSHTM), είχε διακριθεί για τις έρευνές της που αναδείκνυαν τη σημασία της υγιεινής στην καταπολέμηση των μολυσματικών ασθενειών.
"Θα είμαι ανάμεσα στους χιλιάδες επιπλέον θανάτους από καρκίνο που θα δούμε φέτος", είχε γράψει σε ένα άρθρο τον Ιούλιο, επισημαίνοντας τις αδυναμίες του NHS.
Το γλυκό της πρόσωπο έκρυβε ατσάλινες πεποιθήσεις, και η Val είχε αφιερώσει τριάντα χρόνια από τη ζωή της στο να εξηγεί, αδιάκοπα, πώς το πλύσιμο των χεριών ή η πρόσβαση στην τουαλέτα μπορεί να σώσει ζωές. Τα τελευταία χρόνια, συμμετείχε ιδίως σε ένα τεράστιο έργο για την κατασκευή αποχωρητηρίων στην Ινδία (85 εκατομμύρια μέσα σε πέντε χρόνια). Μέχρι τέλος, παρά την ασθένεια, αυτή η επίμονη και λαμπρή επιστήμονας συνέχισε να συμβουλεύει τις κυβερνήσεις - της Ινδίας και της Μεγάλης Βρετανίας - για τα καυτά αυτά θέματα.
"Η καριέρα της συνδύαζε έρευνες παγκόσμιας ποιότητας με ένα πραγματικό πάθος για τη βελτίωση της δημόσιας υγιεινής. Ήταν γίγαντας στον τομέα της και πρότυπο. Θα λείψει αφάνταστα σε πολλούς φίλους και συναδέλφους της στο LSHTM ", δήλωσε ο Peter Piot, διευθυντής του φημισμένου ιδρύματος, σε ένα συγκινητικό συλλυπητήριο μήνυμα που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του πανεπιστημίου.
Στις 16 Ιουλίου, τρεις μήνες πριν χαθεί από τη ζωή, η "βασίλισσα της υγιεινής", όπως την αποκάλεσε το BBC Radio 4, είχε δημοσιεύσει ένα συγκλονιστικό κείμενο στις σελίδες του Guardian. "Θα είμαι φέτος ανάμεσα στους επιπλέον θανάτους από καρκίνο", έγραφε, επισημαίνοντας χωρίς περιστροφές τα κενά της Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας (NHS), του βρετανικού δημόσιου νοσοκομείου, "τόσο αποδυναμωμένο μετά από δέκα χρόνια λιτότητας ώστε με άφησε τελείως αβοήθητη".
Σεμνή, αλλά σπαραξικάρδια - "ακόμα δεν μπορώ να συνηθίσω στην ιδέα ότι πεθαίνω", η Val Curtis αφηγούνταν δεκαοκτώ μήνες αναμονής και αγωνίας. Στα τέλη του 2018, μετά από αλλεπάλληλες αιμορραγίες, συμβουλεύτηκε τον παθολόγο της και έκλεισε το τελευταίο διαθέσιμο ραντεβού με τον ογκολόγο πριν από τα Χριστούγεννα. Εκείνος υποψιάζεται καρκίνο του κόλπου, και συνιστά επείγουσα θεραπεία. Μεταξύ του χρόνου διάγνωσης και της έναρξης της θεραπείας, η Curtis πρέπει να υπομείνει 62 αγωνιώδεις ημέρες, επειδή η λίστα αναμονής είναι μεγάλη.
Το καλοκαίρι του 2019, πολύ καλά νέα: της λένε ότι ο καρκίνος βρίσκεται σε ύφεση. Δυστυχώς, από τον Σεπτέμβριο, εμφανίζονται νέα συμπτώματα. Η Val Curtis πρέπει όμως να περιμένει τέσσερις πολύτιμες εβδομάδες πριν της ξανακλείσουν ραντεβού, και άλλες τέσσερις για συμπληρωματικές εξετάσεις. Οι εξετάσεις δεν είναι καλές, και προγραμματίζεται μία βαριά εγχείρηση. Η επιστήμονας πρέπει πάλι να περιμένει έξι εβδομάδες: εν τω μεταξύ, ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί τόσο πολύ που η επέμβαση αποδεικνύεται αδύνατη.
*
Val Curtis: "Θα είμαι ανάμεσα στους χιλιάδες επιπλέον θανάτους από καρκίνο που θα δούμε φέτος"
The Guardian, 16.07.2020
Val Curtis: "Θα πεθάνω σύντομα, αλλά πριν γίνει αυτό, θα ήθελα να δω ένα σχέδιο για ένα καλύτερο NHS, για να μην χρειάζεται να χάνονται άσκοπα ζωές".
Το πρώτο πράγμα που είδα όταν ξύπνησα από τη χειρουργική επέμβαση ήταν το ηλιοκαμένο πρόσωπο του χειρουργού μου καθώς έσκυβε πάνω μου: "Φοβάμαι πως έχουμε άσχημα νέα".
Η χειρουργική επέμβαση ήταν η τελευταία μου ελπίδα. Είχα διαγνωστεί με ένα ύποπτο καρκίνο του κόλπου τα Χριστούγεννα του προηγούμενου έτους. Καθώς ο όγκος ήταν ακόμη μικρός, ο ογκολόγος μου ήταν αισιόδοξος. Με ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία πίστευε ότι θα το νικήσουμε. Και, πράγματι, μέχρι το περασμένο καλοκαίρι, όλα φαίνονταν εντάξει. Όμως ο όγκος επέστρεψε και όταν έκανα εγχείρηση ήταν πολύ αργά: είχε εξαπλωθεί και δεν μπορούσε να αφαιρεθεί.
Ακόμα δεν μπορώ να ξεπεράσω το βάναυσο γεγονός ότι πεθαίνω. Ήμουν πάντα απίστευτα τυχερή και αθεράπευτα αισιόδοξη. Είχα μία προνομιακή, παιδική ηλικία σε μία οικογένεια της μεσαίας τάξης, έχοντας όλη την φροντίδα γονιών επιστημόνων που ξόδεψαν τα χρήματά τους για την εκπαίδευσή μου. Πήρα πτυχίο μηχανολογίας στο πανεπιστήμιο, κι έκανα στη συνέχεια μεταπτυχιακό και διδακτορικό. Δούλεψα σε ΜΚΟ στην Ουγκάντα, την Κένυα και την Αιθιοπία, πριν βρω τη δουλειά των ονείρων μου στο London School of Hygiene and Tropical Medicine, όπου είμαι τώρα καθηγήτρια, ερευνώντας την υγιεινή σε όλο τον κόσμο. Μέρος της εξαιρετικής μου τύχης, σκέφτηκα, ήταν ότι γεννήθηκα σε μια χώρα όπου η καλή ιατρική περίθαλψη ήταν δικαίωμα για όλους. Δεν μου φάνηκε ποτέ ότι η λαμπρή Εθνική Υπηρεσία Υγείας μας θα μπορούσε να έχει αποδυναμωθεί τόσο πολύ σ' αυτά τα τελευταία 10 χρόνια λιτότητας, ώστε να αποτύχει εντελώς με μένα.
Το πρωτο σημάδι αποτυχίας φάνηκε στην αρχή της πορείας μου με τον καρκίνο. Χρειάστηκαν δύο μήνες από την αρχική μου διάγνωση μέχρι να αρχίσει η ακτινοθεραπεία. Ζήτησα από τον ογκολόγο να επισπεύσει το ραντεβού, αλλά η λίστα αναμονής είχε όριο τις 62 ημέρες, και έπρεπε έτσι να περιμένω να περάσουν και οι 62 μέρες. Μετά από τρεις εξαντλητικούς μήνες καθημερινής ακτινοθεραπείας μέσα σε ένα περιστρεφόμενο μηχάνημα sci-fi, παρέμεινα αισιόδοξη. Η θεραπεία ήταν δύσκολη, αλλά οι πιθανότητες μιας ίασης φαίνονταν καλές, και αν αυτό αποτύχαινε, υπήρχε πάντα η δυνατότητα της χειρουργικής επέμβασης.
Ήμουν σε ένα τρένο καθ' οδόν για τους γυναικείους ημιτελικούς στο Wimbledon τον περασμένο Ιούλιο με την κόρη μου Naima όταν τηλεφώνησε ο ογκολόγος μου. "Η τομογραφία είναι σαφής", είπε. "Απαλλαχτήκατε από τον καρκίνο." Ευλόγησα το υπέροχο προσωπικό του NHS, είχαμε μία γιορτινή μέρα και, για άλλη μια φορά, ένιωσα ότι βίωνα μία μαγική ύπαρξη.
Αλλά τον Σεπτέμβριο είχα πάλι συμπτώματα, αυτή τη φορά ορθικά. Ο ογκολόγος πίστευε ότι επρόκειτο για βλάβη από την ακτινοβολία, αλλά συμφώνησε να γίνουν περαιτέρω εξετάσεις μετά από μερικά ραντεβού. Στη συνέχεια, χρειάστηκαν τέσσερις εβδομάδες για ένα ραντεβού με γαστρεντερολόγο και δύο ακόμη για να γίνει μία σιγμοειδοσκόπηση και μία βιοψία. Κι ύστερα δύο ακόμη πέρασαν περιμένοντας τα αποτελέσματα. Υπήρχαν πολυεπιστημονικές συναντήσεις και ένα σχέδιο για μία ακόμη τομογραφία, για να ελεγχθεί ότι ο καρκίνος δεν είχε εξαπλωθεί τόσο ώστε να μην μπορεί να χειρουργηθεί.
Ήμουν η τελευταία ασθενής που υποβλήθηκε σε τομογραφία PET, πέρυσι μια ψυχρή παραμονή Χριστουγέννων. Τα αποτελέσματα, που ήρθαν στις αρχές Ιανουαρίου, ήταν ενθαρρυντικά, αλλά θα χρειαζόμουν ριζική χειρουργική επέμβαση για να μου αφαιρεθούν μεγάλα κομμάτια των εσωτερικών μου οργάνων. Και, μαντέψτε, θα έπρεπε να περιμένω ένα ραντεβού για να δω τον χειρούργο, ο οποίος μόνο τότε θα με έβαζε σε μία λίστα αναμονής έξι εβδομάδων.
Τότε η πίστη μου στην καλή μου τύχη και στο NHS άρχισε να κλονίζεται. Ζήτησα από τους ογκολόγους ένα νωρίτερο ραντεβού και ζήτησα κι από τον γιατρό μου να παρέμβει, χωρίς αποτέλεσμα. Προς τιμήν του, το νοσοκομείο δεν θα επέτρεπε να παρακαμφθεί η σειρά. Αλλά αυτό μου προκάλεσε μία αγωνιώδη αναμονή, γνωρίζοντας ότι αυτή η επιθετική μπάλα των κυττάρων πολλαπλασιαζόταν και μεγάλωνε. Η επέμβαση πραγματοποιήθηκε τελικά στις 27 Φεβρουαρίου, σχεδόν πέντε μήνες μετά την επανεμφάνιση του καρκίνου. Μόλις έριξε μία ματιά μέσα, ο χειρούργος μου με έκλεισε πάλι, με βαριά καρδιά. Ήταν πλέον αδύνατο να αφαιρεθεί όλος ο καρκινικός ιστός - ήταν πια πολύ αργά.
Κάθε μέρα από τότε που έρχομαι σε αυτό το δωμάτιο ανάκαμψης, ξυπνάω σε κατάσταση αισιόδοξης δυσπιστίας. Είμαι 61, στο απόγειο των δυνάμεών μου, με σχέδια για την εξάλειψη της χολέρας, για την παγκόσμια υγιεινή, για να γράψω περισσότερα βιβλία, για να παίρνω περισσότερους φοιτητές μέσω των διδακτορικών τους. Είχα σχέδια για να γίνω μια άγρια πολεμίστρια και στη συνέχεια να απολαύσω τα χρυσά μου χρόνια. Ευτυχώς είμαι ακόμα σε θέση να δουλεύω, προς το παρόν. Αλλά κάθε μέρα, καθώς γίνομαι πιο αδύναμη, και πρέπει να παίρνω περισσότερα παυσίπονα, η πραγματικότητα σταδιακά ανατέλλει. Η τύχη μου έχει οριστικά τελειώσει.
Η ιστορία μου είναι μόνο μία από τις πολλές χιλιάδων ανθρώπων στην Αγγλία των οποίων οι θάνατοι μπορούν να συνδέονται με τη λιτότητα. Τα τελευταία 10 χρόνια, είδαμε τις υπηρεσίες υγείας να απογυμνώνονται. Η διαχείριση του φόρτου εργασίας οδηγεί στην παράταση των χρόνων αναμονής, την αναβολή των τομογραφικών εξετάσεων και των χειρουργείων που λειτουργούν τις νύχτες και τα σαββατοκύριακα σε μία απεγνωσμένη προσπάθεια να συντομεύσουν τις λίστες αναμονής. Τώρα, με την πρόσθετη επιβάρυνση του κορωνοϊού, το NHS έχει εγκαταλείψει την προσποίηση ότι είναι μια ολοκληρωμένη υπηρεσία υγείας. Η πανδημία μπορεί να προκαλέσει περίπου 35.000 επιπλέον θανάτους από καρκίνο στο Ηνωμένο Βασίλειο, και όλο και περισσότεροι άνθρωποι σαν κι εμένα θα πολεμούν για μία λίστα αναμονής, για τη ζωή τους.
Θα πεθάνω σύντομα, αλλά πριν γίνει αυτό, θα ήθελα να δω ένα σχέδιο για ένα καλύτερο NHS, για να μην χάνονται άδικα ζωές. Ο περισσότερος κόσμος στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι υπέρ της σωστής χρηματοδότησης του NHS. Τώρα είναι η ώρα να παρουσιάσουμε στη χώρα ένα οραματικό σχέδιο για μια πλήρως λειτουργική, ενωποιημένη υπηρεσία υγείας, δωρεάν για όλους, που να παρέχεται από τους αφοσιωμένους επαγγελματίες υγείας του NHS που έχουν αποδείξει κατά τη διάρκεια της πανδημίας τι ηρωϊκή δουλειά κάνουν. Δώστε τους ένα σχέδιο και τους πόρους που χρειάζονται για να κάνουν αυτό που θέλουν απεγνωσμένα - να σώσουν ζωές σαν τη δική μου.
Val Curtis
• Η καθηγήτρια Val Curtis διήυθυνε το τμήμα περοβαλλοντολογικής υγείας στο London School of Hygiene and Tropical Medicine.
Μτφ. Σ.Σ.
