Βρέθηκα σε δύο πάρτι τον τελευταίο μήνα και στα δύο άκουσα ελληνικό italo. Δεν παραξενεύτηκα, απλώς γούσταρα! Και εννοώ το greek italo που πρωταγωνιστούσε και στα ευρωπαϊκά φλόρια, στα χρόνια του ’80, και όχι τις «καρέκλες» που ηχογραφούσε την ίδια εποχή το ελαφρολαϊκό στερέωμα (Λίτσα Διαμάντη, Μαρινέλλα, Χριστιάνα κ.ά.). Όλα έχουν επιστρέψει –είναι αλήθεια αυτό– αν και, προσωπικώς, πάντα αναρωτιόμουν, και αναρωτιέμαι δηλαδή, αν μας έλειψε ποτέ το italo, αφού δεν θυμάμαι φάση της μουσικής ζωής που να μην ακούγεται το “Lost in the night” ή το “Talk about love”.
Το italo είναι λίγο ασαφές σαν genre. Οπωσδήποτε αποτελεί μια μετεξέλιξη της disco των seventies και οπωσδήποτε καλύπτεται από την ευρωπαϊκή disco παράδοση (βασικά την ιταλική και την κεντροευρωπαϊκή). Πρόκειται, φυσικά, για το πιο ισχυρό παρακλάδι της χορευτικής μουσικής της δεκαετίας του ’80 –που ήταν ενίοτε instrumental– και που επινοήθηκε ως όρος, όπως συχνά συμβαίνει, για καθαρά εμπορικούς λόγους. Βασική φόρμα του; Το 12ιντσο maxi-single.
Το πράγμα μάλλον ξεκινάει από την παλιά Δυτική Γερμανία και την εταιρεία ZYX Records του Bernhard Mikulski. Ήταν 1982 όταν σκάει το 12ιντσο “Girl on me” των Ιταλών Amin-Peck, το οποίο παρουσιάζεται στο γερμανικό cover, από τον Mikulski, ως “original italo disco” – αυθεντικό ντίσκο από την Ιταλία. Τι πιο απλό και αληθινό; Αυτό ήταν! Σιγά-σιγά ο όρος καθιερώθηκε, και όταν την επόμενη χρονιά (1983) ο Mikulski κυκλοφορεί το double LP “The Best of Italo-Disco” (με εκτεταμένα dance tracks των Flowchart, Funk Machine, Advance, Steel Mind, Amin-Peck, Mito και Bob Salton), όλοι οι επαγγελματίες της διασκέδασης ήξεραν πια τι μουσική έπρεπε να επιλέξουν για τις πίστες, και πώς ακριβώς να τις ζητήσουν.
Το ελληνικό italo-disco αναπτύχθηκε στα χρόνια του '80 και σχεδόν αμέσως βρήκε 12ιντση διέξοδο στα κλαμπ και τις ντίσκο της εποχής, στηριζόμενο στα αναλογικά keyboards, τις ισχυρές basslines και τα αγγλικά φωνητικά. Τριάντα χρόνια μετά πολλά απ' αυτά τα tracks ακούγονται απείραχτα από το χρόνο.
Οι ρίζες του italo βρίσκονται βαθιά στα ιταλικά χορευτικά και disco γκρουπ του δεύτερου μισού των seventies, που είχαν πάρει το rebound από τα «σκληρά» αμερικανικά, μετατρέποντας τον ήχο τους σε κάτι περισσότερο φωτεινό και μεσογειακό. Πιο πιασάρικες μελωδίες, κύματα αναλογικών (εννοείται) keyboards, ακμαίες μπάσες συνθοσλαπιές, φωνές πειραγμένες και περασμένες μέσα από vocoder κ.λπ. Στοιχεία πρώιμου italo συναντάμε στους Daniel Sentacruz Ensemble (“Uffa domani è lunedì”), στους Chrisma ή και Krisma (πίσω από τους οποίους βρισκόταν ο αείμνηστος Νίκος Παπαθανασίου, αδελφός του Vangelis), στους πολύ γνωστούς στην Ελλάδα (και ελέω Φλωρινιώτη) La Bionda, στις παραγωγές του Giorgio Moroder κ.ά.
Μπορεί το italo να υπονοεί φυσικά την ιταλική disco των 80s, όμως italo θα ηχογραφήσουν στην πορεία όλοι οι λαοί του κόσμου, προσθέτοντας ή αφαιρώντας από τις βασικές ιταλικές γραμμές. Συχνά, βεβαίως, το είδος συγχέεται με το electro-pop, την synth-pop κ.λπ. και ίσως όχι άδικα, αφού τις πιο πολλές φορές οι διαφορές(;) έχουν αμβλυνθεί – γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο στο italo συμπεριλαμβάνονται κομμάτια γραμμένα ακόμη και πριν το ’82.
Εννοείται πως και στην Ελλάδα ακολουθήθηκε πάραυτα η ίδια αισθητική γραμμή, καθώς ακόμη και major labels (ΕΜΙ, CBS, Polydor...) επένδυσαν στο στυλ, μαζί με μια κύρια ανεξάρτητη ετικέτα (και άλλες δευτερεύουσες) την Sakkaris Records. O Sakkaris δεν έριξε στην αγορά μόνο Righeira, Gary Low (Ιταλός ήταν), Tony Esposito και Radiorama, αλλά άρχισε να δίνει βήμα και σε Έλληνες καλλιτέχνες όπως στην πολιτογραφημένη Ελληνίδα, αλλά Ιταλίδα στην καταγωγή Vanna Marr (ήταν η Gelsomina των seventies), στην Σάντυ Πολίτη ή στον Alex C (ο Αλέξης Παπαλάμπρου από τους ροκάδες Schmetterling).
Εκείνο που πρέπει να σημειωθεί είναι πως τα ελληνικά italo-disco γκρουπ (και οι καλλιτέχνες) δεν έχαιραν καμίας εκτίμησης στο ντόπιο new wave/electro-pop κύκλωμα των eighties, αφού οι περισσότεροι που άκουγαν τα πιο «ψαγμένα» στυλ, τα είχαν γραμμένα. Κακώς, εννοείται. Δεν χρειάζεται να προσθέσω πως και σε επίπεδο δισκοκριτικής (στα περιοδικά του ’80) κανένα απ’ αυτά τα τραγούδια (και τα γκρουπ) δεν ξεπερνούσε τη βάση, ενώ είναι απορίας άξιον ποιοι ήταν εκείνοι που τα άκουγαν τελικά – αφού οι ντισκόβιοι της εποχής προτιμούσαν τα ξένα ονόματα και όχι τα ελληνικά (εκτός κι αν δεν ήξεραν γιατί συνέβαινε κι αυτό). Σήμερα, πάντως, όλα αυτά τα tracks παίρνουν την εκδίκησή τους στα πάρτι και στο YouTube, κι αυτό κάτι δείχνει.
Σημειώστε μερικά ακόμη ονόματα (και τα αντίστοιχα τραγούδια), πριν πάμε στην εντεκάδα. Greek-italo λοιπόν, με τις όποιες ένθεν κι ένθεν διαφοροποιήσεις, κατέγραψαν: η Sigma Fay (Ευτυχία Αθανίτη) με το “You’re the drug in my life” [IT. CGD, 1983], οι Ωρίωνες με το “Lady C” [Music-Box, 1984], οι Dreamer & the Full Moon με το “Mosquito night” [EMI, 1984], οι Anno Domini με το “Singing in the night” [Famous Music, 1985], οι Bang! με το “Run for your love” [Polydor, 1985], οι Cinema με το “Lonely without you” [RIA, 1985], οι Eva and Friends με το “You’re all alone” [Eva Records, 1986], οι Camouflage με το “Maybe” [Atlantis, 1986], οι Sunday Club με το “Voices” [Virgin, 1986], οι Digital View με το “Moonshines” [WEA, 1986], ο Dimitri με το “Remember me Pauline” [RIA, 1987] κ.ά.
Θυμόμαστε 10+1 καταξιωμένα ελληνικά italo-disco ξεκινώντας από μια μεγάλη (άγνωστη εν πολλοίς) έκπληξη!
1. ADOLF STERN: More… I like it [IT. Ciao, 1979]
O Γιώργος Πεντζίκης (από τους sixties Pacifics, Fratelli, και την seventies Loukas Sideras Band) όπως και ο Νίκος Παπαθανασίου βρίσκονταν πίσω από αυτό το pre-italo project που άκουγε στο όνομα Adolf Stern (από το όνομα ενός Γερμανού ιστορικού και ποιητή). Οι Adolf Stern, που είχαν την έδρα τους στην Ιταλία, ηχογραφούν ένα 7ιντσο το 1979 με τα κομμάτια να τα υπογράφει κάποιος Zoroaster. Περιττό να πω πως το “More… I like it” είναι καταπληκτικό. Όλες οι βάσεις του italo, πριν το italo, βρίσκονται εδώ.
2. BIG ALICE: I miss you (Lost in pain) [CBS, 1983]
Είναι η long maxi-single version του “I miss you” σε remix από τους Pierro (Ravini) και Νίκο Λαβράνο. Επηρεασμένο από τη μπασογραμμή του “Lovin’ livin’ and givin’” (1978) της Diana Ross, οι Big Alice (alter-ego του Κώστα Μπίγαλη) συντάσσουν ένα δυνατό track, που ακούστηκε πολύ και στο εξωτερικό. Πλήρης η ενορχήστρωση από τους Κώστα Μπίγαλη και Μάκη Τσιλίφη.
3. VANNA MARR: I want your… [Sakkaris, 1983]
Κλασικό italo, με πλείστα όσα funky vibes, από μια Ιταλίδα τραγουδίστρια, την Vanna Marr (άλλως Gelsomina) με καριέρα στην Ελλάδα. H Gelsomina ξεκίνησε από την παρέα του Tony Pinelli, στα late sixties, διασχίζοντας έκτοτε τις δεκαετίες.
4. COSTAS CHARITODIPLOMENOS: Lost in the night [EMI, 1984]
Φοβερό hit του Χαριτοδιπλωμένου σε στίχους της Vanna Marr, που αν και ήταν επηρεασμένο από την μπασογραμμή του “Big in Japan” των Alphaville το έσβηνε στις πίστες, γιατί ήταν καλύτερο! Πολύ ωραία η δουλειά στα σύνθια και τις κιθάρες (πενιές πρώτες!) και με ωραία πίσω φωνητικά από τους Τσάρλι Πασχαλίδη, Vanna Marr και Μαντώ, το “Lost in the night” είναι πλέον κλασικό.
5. SCRAPTOWN: Viva Sahara [Virgin, 1984]
Σπουδαία μπάντα οι Scraptown – όσοι έχουν ακούσει με προσοχή το πρώτο LP τους, που ρίχνει ηχητικά (ηχητικά λέω) ακόμη και στους UB40, ξέρουν... Ο Μιχάλης Ρακιντζής και όλοι οι υπόλοιποι συμπαραστάτες (Τίμος Παπασωκράτης πλήκτρα, Βασίλης Δερτιλής κι άλλα πλήκτρα, Βασίλης Παπασωκράτης sax, Βασίλης Γούναρης μπάσο, Γρηγόρης Μελάκης ντραμς) σ’ ένα τραγούδι που ακούστηκε πολύ «μέσα», όπως και «έξω» (στην Ιταλία κυρίως – πού αλλού;).
6. ΗΔΥΛΗ ΤΣΑΛΙΚΗ: Jazzburger [Δισκογραφικός Συνεταιρισμός Καλλιτεχνών, 1984]
Αναπάντεχο άκουσμα, από μια τραγουδοποιό που είχε εντυπωσιάσει τους πάντες στους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού (του Μάνου Χατζιδάκι) στην Κέρκυρα το 1981 και που είχε κάνει την έξοχη jazz-funk «Αυταπάτη» το 1983. Σε μουσική Λουκά Θάνου και στίχους Λιάνας Θάνου, η Ηδύλη Τσαλίκη ίπταται στο άψογο “Jazzburger” πάνω από στρώματα cheesy θα-τα-λέγαμε-σήμερα keyboards. Βοηθούν οι Στέφανος Κορκολής και David Grunstein.
7. MARIANA: Talk about love [EMI, 1985]
Η Mariana είναι φυσικά η Μαριάννα Ευστρατίου, που είχε τραγουδήσει στην «Πορνογραφία» (1982) του Μάνου Χατζιδάκι, που είχε κάνει φωνητικά στα «Τραπεζάκια Έξω» (1983) του Διονύση Σαββόπουλου και που αργότερα θα τραγουδούσε και στη Eurovision. Το 1985, η Μαριάννα θα πει το “Talk about love” (των Χαριτοδιπλωμένου και Δερτιλή) καταγράφοντας ένα ακόμη διαχρονικό hit. Ωραία κοσμοπολίτικη «καρέκλα», για τρελές στροφές.
8. MANDY: Fill Me Up [CBS, 1985]
Το ότι η Μαντώ έχει φωνάρα δεν το αμφισβήτησε ποτέ κανείς. Στο “Fill me up” (ξανά παραγωγή των Χαριτοδιπλωμένου και Δερτιλή) ανεβαίνει ψηλά και ιταλο-ροκάρει – ενίοτε αγρίως.
9. TRANSPORT: Computer world [Papa’s Studio Record’s, 1985]
Ίσως το πιο σπάνιο LP του greek italo να είναι το “Just a Dream” των Transport. Πολλοί το ψάχνουν, λίγοι το έχουν. Από ’κει είναι το ωραίο “Computer world”, που ελάχιστοι θα το θυμούνται από τότε.
10. ALEX C: Tonight all night [Sakkaris, 1986]
Από τα πιο χαρακτηριστικά και εντελώς πιστά greek italo-disco, το “Tonight all night” του Alex C (Αλέξης Παπαλάμπρου), δηλαδή των M.Boules & B.Tounda, εκτιμήθηκε δεόντως και στη Γερμανία, αφού τυπώθηκε από την ZYX – και αυτό λέει πολλά. Σε παραγωγή των Κώστα Χαριτοδιπλωμένου και Piero Ravini, το “Tonight all night” έχει τον τρόπο να σε παρασύρει.
11. PALMER: Computer guy [EVA and L.A., 1986]
Ίσως το πιο θρυλικό ελληνικό italo να είναι το “Computer guy” των Palmer-Βασιλειάδη-Δερτιλή, που μοιάζει κάποιες φορές να μην έχει όμοιό του! Εκπληκτικό! Εντελώς δικαιολογημένος ο μύθος του (τα σύνθια ζωγραφίζουν και η μπασογραμμή σε λιώνει) και χαλάλι τα λεφτά τού original 12ιντσου, αφού κάποτε πουλιόταν πάνω από 300 ευρώ – τώρα έχει πέσει. Βοήθησε και η περσινή επανέκδοση βεβαίως.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο LIFO.gr το 2015.
σχόλια