«Δεν μου αρέσουν καθόλου τα μιούζικαλ». Πόσες φορές το έχετε ακούσει σε σχετικές συζητήσεις; Για λαός (που υποτίθεται πως) έχουμε αγαστή σχέση με τη μουσική, είναι μνημειώδης η αποστροφή μας για το είδος. Είναι και παράξενη, αν σκεφτείς πως μια μεγάλη μερίδα θεατών που εκτοξεύει τους σχετικούς αφορισμούς μεγάλωσε με τέτοια, δεδομένου ότι τα περισσότερα ντισνεϊκά animations είναι μιούζικαλ.
Αν ρωτήσεις και έναν κινηματογραφικό διανομέα, θα σου πει ότι η διανομή ενός μιούζικαλ στις αίθουσες τις περισσότερες φορές ισοδυναμεί με εισπρακτική αυτοκτονία. Η αυξανόμενη παρουσία εξελληνισμένων εκδοχών επιτυχημένων μιούζικαλ του εξωτερικού στις θεατρικές σκηνές της πρωτεύουσας μαρτυρά μια μικρή τόνωση του εγχώριου ενδιαφέροντος για το είδος, η ουσία όμως είναι ότι το μιούζικαλ, που στις αγγλοσαξονικές χώρες είναι μαζικό θέαμα, εδώ αφορά ένα ειδικό κοινό.
Το κύριο χαρακτηριστικό ενός μιούζικαλ είναι η απόδραση. Ακόμα και όταν το αντικείμενό του είναι στενόχωρο, το μιούζικαλ θα παρουσιάσει μια εξιδανικευμένη εκδοχή του κόσμου μας, όπου οι χαρακτήρες ξεσπούν σε τραγούδι και εκδηλώνουν δυνατά τα συναισθήματά τους, τα πάθη τους, τις ανησυχίες και τις φοβίες τους – η εξιδανίκευση για μένα έγκειται περισσότερο σε αυτήν τη συναισθηματική εκδήλωση και την επακόλουθη αίσθηση της εκτόνωσης. Ακόμα κι αν κάποτε η κατάληξη του δράματος είναι τραγική, η τραγωδία έχει την ασφάλεια της τεχνητότητάς της.
Το αίσθημα που κυριαρχεί είναι εκείνο της ευφορίας, που υπογραμμίζεται από την πληθωρική σκηνογραφία, τα φανταχτερά κουστούμια, τη ζωηρή χρωματική παλέτα στα έγχρωμα μιούζικαλ και, φυσικά, την ενεργητικότητα των πρωταγωνιστών.
Ακόμα και όταν το αντικείμενό του είναι στενόχωρο, το μιούζικαλ θα παρουσιάσει μια εξιδανικευμένη εκδοχή του κόσμου μας, όπου οι χαρακτήρες ξεσπούν σε τραγούδι και εκδηλώνουν δυνατά τα συναισθήματά τους, τα πάθη τους, τις ανησυχίες και τις φοβίες τους.
Με αφορμή την έξοδο του The Prom (2020) του Ράιαν Μέρφι μέσω του Netflix, μιούζικαλ που συνιστά την crowdpleasing πρόταση της πλατφόρμας για τον φετινό Δεκέμβριο, καταρτίσαμε μια λίστα με δώδεκα από τις καλύτερες προτάσεις του είδους μέσα στα χρόνια. Δώδεκα μιούζικαλ που πρέπει να έχεις δει πριν πεθάνεις, όπως θα έγραφε και το δημοφιλές κινηματογραφικό εγχειρίδιο του κριτικού Stephen J. Schneider «1.001 Movies you must see before you die», το οποίο ανανεώνεται σε ετήσια βάση.
42nd Street
(1933)
του Λόιντ Μπέικον
Το 42nd Street εξελίσσεται την εποχή της Mεγάλης Ύφεσης των '30s και λειτούργησε ως αντίδοτο σε αυτήν αλλά και ως σωσίβια λέμβος για το στούντιο της Warner που παρέπαιε οικονομικά. Η ταινία ρίχνει φως στο «δράμα» πίσω από τα παρασκήνια μιας μουσικοχορευτικής παράστασης και αναδεικνύει τη διάνοια του χορογράφου Μπάσμπι Μπέρκλεϊ, ο οποίος πρόσθεσε τη φαντασμαγορία στο είδος μέσα από τις καλειδοσκοπικές χορογραφίες του και έφερε τον Κώδικα Χέιζ στα όριά του – αναζητήστε οπωσδήποτε και τα Footlight Parade (1933) και Τhe Gang's Αll Here (1943).
Top Hat
1935
του Μαρκ Σάντριτς
Heaven
Στη ρομαντική «αποδραστικότητα» της κοινής φιλμογραφίας των Φρεντ Αστέρ και Τζίντζερ Ρότζερς δεν παρασυρόμαστε μόνο από τους μηχανισμούς της (έτσι κι αλλιώς προσχηματικής) πλοκής αλλά από τα δεξιοτεχνικά χορευτικά set-pieces του διδύμου πάνω σε τραγούδια και μελωδίες που σήμερα αποτελούν αναπόσπαστα και επιφανή μέρη του αμερικανικού τραγουδιστικού κανόνα. Το Top Hat διαθέτει, μεταξύ άλλων, το «Cheek to Cheek», ένα νούμερο στο οποίο κατέφυγαν αρκετές ταινίες στη συνέχεια για να δανειστούν λίγη από τη διαχρονική γοητεία του αλλά κι εμείς όποτε χρειαστήκαμε εσπευσμένα μια δόση συμπυκνωμένης ευφορίας.
Meet me in St. Louis
1944
του Βινσέντε Μινέλι
Με εκλεκτή δραματική ανάπτυξη και χορογραφία αναλόγως εννοούμενη, η καλλιγραφία του Βινσέντε Μινέλι φέρει ως μεγάλο της ατού την απαστράπτουσα Τζούντι Γκάρλαντ στον πρωταγωνιστικό ρόλο, κορυφαία ερμηνεύτρια του είδους με διαφορά από τη δεύτερη. Η Γκάρλαντ κατόρθωνε να συγκεράσει τις bigger than life απαιτήσεις του θεάματος με μια συντρέχουσα μελαγχολία που, σε περιπτώσεις όπως το «Have yourself a merry little Christmas», το οποίο ακούγεται για πρώτη φορά εδώ, οδηγούσε σε ένα μικρό θαύμα.
Απαραίτητη η παρουσία του φιλμ στο χριστουγεννιάτικο σινεφιλικό διαιτολόγιο.
Singin' in the rain
1952
των Τζιν Κέλι και Στάνλεϊ Ντόνεν
Singing in the rain - Gene Kelly
Τοποθετημένο σε ένα τέλος εποχής, το πέρασμα από τον βωβό στον ομιλούντα κινηματογράφο, με όσες προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες έφερε αυτός για μια σειρά από καλλιτέχνες, το φιλμ των Τζιν Κέλι και Στάνλεϊ Ντόνεν επιστρατεύει εντυπωσιακά ντεκόρ, επιδέξιες κλακέτες, ασταμάτητα ευρήματα και την πολύ μεταδοτική ευθυμία της περσόνας του Τζιν Κέλι, ώστε να παρασύρει στο «τραγούδι» του όποιον θεατή επιλέξει να βραχεί από τη χειμαρρώδη δημιουργικότητά του. Αν πρέπει να δεις μια ταινία από τη λίστα, φρόντισε να είναι αυτή εδώ.
Ηigh Society
1956
του Τσαρλς Γουόλτερς
To High Society ξαναδιαβάζει το θρυλικό Philadelphia Story (1940) του Τζορτζ Κιούκορ –η καλύτερη μαγιά που θα μπορούσες να φανταστείς για ελαφριά κωμωδία– ως μιούζικαλ, χωρίς να χάνει πολλά σε σπιρτάδα και κωμικό (συγ)χρονισμό, και σηματοδοτεί ένα κοσμοϊστορικό γεγονός για τους φαν του είδους αλλά και της μουσικής γενικότερα: ενώνει επί της οθόνης τον Φρανκ Σινάτρα και τον Μπινγκ Κρόσμπι σε μια αδυσώπητα απολαυστική μονομαχία crooning, φινέτσας, δροσιάς και μαγνητισμού. Διαιτητής ο Λούις Άρμστρονγκ.
West Side Story
1961
των Ρόμπερτ Γουάιζ και Τζερόμ Ρόμπινς
Tonight
Η ιστορία του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας μεταφέρεται στα σοκάκια της Νέας Υόρκης των '60s, όπου μαίνεται συμμοριτοπόλεμος και oι φυλετικές διακρίσεις (και διαμάχες) πρωτοστατούν σε ένα πυρετικής χορογραφίας και ασταμάτητης ενέργειας μιούζικαλ που ισορρόπησε με επιτυχία ανάμεσα στο φιλελεύθερο, κοινωνικά ανήσυχο πνεύμα που κατέκλυζε τότε μερίδα της κινηματογραφικής παραγωγής και το θέαμα μαζικής κατανάλωσης. Δέκα Όσκαρ, τραγούδια που άφησαν εποχή και ένα ριμέικ από τον Στίβεν Σπίλμπεργκ που αναμένουμε μέσα στο 2021.
Mary Poppins
1964
του Ρόμπερτ Στίβενσον
A spoonful of sugar - Julie Andrews
«A spoonful of sugar helps the medicine go down» λέει ένας από τους παιχνιδιάρικους, αδιανόητα ευρηματικούς στίχους των αδερφών Σέρμαν και θα μπορούσε να συνοψίζει το δημιουργικό μανιφέστο του φιλμ αλλά και της Disney γενικότερα. Πρόκειται για μυθοπλασία που ψυχαγωγεί τα παιδιά, αλλά επιχειρεί να αγκαλιάσει και τα παραμελημένα και πληγωμένα που κρύβονται πίσω από σοβαροφανείς ενήλικες. Κι αν ποτέ έρθει κάποιος να σας πει ότι η ταινία είναι μια ζαχαρωμένη σαχλαμάρα και γιατί κάθεστε και ασχολείστε μεγάλοι άνθρωποι, εσείς να του απαντήσετε «supercalifragilisticexpialidocious» και να του σκάσετε το μπαλόνι.
Τhe Rocky Horror Picture Show
1975
του Τζιμ Σάρμαν
Eμβληματική στιγμή για το queer cinema, ρόλος ζωής για τον Τιμ Κάρι και cult status στρατοσφαιρικών διαστάσεων γι' αυτό το camp, αντισυμβατικό, σκανδαλιστικό ροκ μιούζικαλ τρόμου(!) που διατείνεται ότι δεν υπάρχει τίποτε πιο τρομακτικό από την καταπιεσμένη σεξουαλικότητα. Αν κάποτε τελειώσει αυτός ο όλεθρος, επιστρέψουμε σε pro-covid εποχές, βρεθείς στο Λονδίνο και πετύχεις στον κινηματογράφο Prince Charles της Leicester Square κάποια από τις sing-along προβολές αυτού του φιλμικού οργίου που ακούει στο όνομα Rocky Horror Picture Show, άφησε το καλό σου γούστο έξω, κόπιασε και θα προσηλυτιστείς κι εσύ.
All that jazz
1979
του Μπομπ Φόσι
Εκλεκτικές συγγένειες με το φελινικό 8 ½ σε ένα θέαμα καλλιτεχνικής ενδοσκόπησης, αυτοβιογραφικής υφής μα και γενικότερου ενδιαφέροντος. Το αριστούργημα του Μπομπ Φόσι καινοτομεί, με τη χορογραφία να παρουσιάζεται κυρίως μέσω του μοντάζ και όχι εντός του κάδρου, αναδεικνύει την καλλιτεχνική δημιουργία ως ζήτημα ζωής και θανάτου, αλλά πραγματεύεται και τη ζωή και τον θάνατο μέσα από την καλλιτεχνική δημιουργία. Τέσσερα Όσκαρ, ανάμεσά τους κι εκείνο του μοντάζ – από τα δικαιότερα στην ιστορία του θεσμού.
The nightmare before Christmas
1993
του Χένρι Σέλικ
What's This
Aν δεν έχεις φίλους, όπως ο Τιμ Μπάρτον ως παιδί, τους φτιάχνεις. Οι φίλοι του Τιμ Μπάρτον είναι μια σειρά από αποκρουστικά, αλλά κατά βάθος καλοπροαίρετα τερατάκια. Η τεχνική του stop-motion είναι σαν να φτιάχτηκε για να δώσει σάρκα και οστά σε αυτά τα τερατάκια, ο Χένρι Σέλικ ενορχηστρώνει τα καμώματά τους, ο Ντάνι Έλφμαν έγραψε μια σειρά από εθιστικά τραγούδια γι' αυτούς και τα αντιστοίχως «παρεξηγημένα», λίγο αλλιώτικα παιδάκια κάθε ηλικίας βρήκαν το χριστουγεννιάτικο παραμύθι τους.
Τhe Lion King
1994
των Ρότζερ Άλερς και Ρομπ Μίνκοφ
Be prepared
Ντισνεϊκή παραλλαγή του Άμλετ, ελαφρώς φιλοβασιλική, που «τραυμάτισε» μια γενιά πιτσιρικάδων με τον θάνατο του Μουφάσα, γέννησε ένα από τα πιο κερδοφόρα μιούζικαλ του West End και του Broadway, πρόσθεσε στη ντισνεϊκή πινακοθήκη χαρακτήρων δύο ακαταμάχητους περιφερειακούς χαρακτήρες στο πρόσωπο των Τιμόν και Πούμπα και μαγνήτισε το ενήλικο κοινό με μια σειρά από ευφάνταστα μουσικά νούμερα, όπως το «Be Prepared», που δανείζεται εικονογραφία από τη Λένι Ρίφενσταλ – να κάτι που δεν θα περίμενες ποτέ να δεις σε ένα animation της εταιρείας.
Moulin Rouge!
2001
του Μπαζ Λούρμαν
Diamonds are a girl's best friend
Με το φρενήρες πρώτο σαραντάλεπτο να ακολουθείται από τη σταδιακή κατάδυση στη σαγήνη του καταραμένου ρομάντζου που εγκυμονείται στον πυρήνα του, το Moulin Rouge! δικαιολογεί το θαυμαστικό στον τίτλο του χάρη στη φλασάτη αισθητική του, την ποικιλόχρωμη γκαρνταρόμπα και τις εκκεντρικές φυσιογνωμίες που σουλατσάρουν στο ολωσδιόλου τεχνητό Παρίσι του και καταθέτει μια meta πρόταση στο είδος του μιούζικαλ που συνοψίζει την ποπ παραγωγή του 20ού αιώνα, παίζοντας μαζί της (και μαζί μας) ένα εθιστικό παιχνίδι αισθήσεων και εντυπώσεων. Μερικοί θα ευγνωμονούμε αιωνίως τον Μπαζ Λούρμαν γι' αυτό το δώρο που μας έκανε.
σχόλια