Ο Πάνος Γεωργούλιας σχεδιάζει από παιδί. Με προϊστορία στα κόμικς και τη street κουλτούρα, ασχολήθηκε με το τατουάζ πριν μπει στην Σχολή Καλών Τεχνών.
Στη σχολή για τατουάζ και σχεδίου που άνοιξε λίγο πριν από την έξαρση της επιδημίας στου Ψυρρή, ακριβώς απέναντι από το θέατρο Εμπρός, την πρώτη σχολή τατουάζ που ανοίγει επίσημα στην Ελλάδα, τα πάντα θυμίζουν εργαστήριο τέχνης και σε ράφια και τοίχους υπάρχουν εκθέματα που θυμίζουν μουσείο: κομμάτια δέρματος σε γυάλες με φορμόλη ή απλωμένα μέσα σε πλεξιγκλάς, όλα με τατουάζ «χτυπημένα» με διαφορετική τεχνοτροπία, πίνακες με σκοτεινά χρώματα, φωτογραφίες με καλλιτεχνικά τατουάζ που είναι αρκετά σοκαριστικά. Σε όλους τους χώρους επικρατεί απόλυτη τάξη και ένα περιβάλλον που θυμίζει χειρουργείο.
Ο Πάνος, που φαίνεται πολύ νεαρός για το εντυπωσιακό βιογραφικό του και για tattoo artist έχει πολύ λίγα σχέδια χτυπημένα στο σώμα του, ξεκίνησε να ασχολείται με το τατουάζ το 2006, ενώ άρχισε να μαθαίνει να σχεδιάζει δύο χρόνια αργότερα. Μου δείχνει το τατουάζ που έχει κάνει στη Μαδρίτη, σε «έναν θρυλικό τατουατζή, τον Robert Hernandez, που έχει κάνει στους Slayer, στους Kiss ‒ ροκ εν ρολ τατού φάση, τότε που το χιπ-χοπ δεν ήταν τόσο διαδεδομένο όσο σήμερα».
Το γκράφιτι και το τατουάζ ήταν οι μεγάλες του αγάπες από νωρίς, αλλά στην Καλών Τεχνών δεν ήταν εφόδια. «Η Καλών Τεχνών δεν συμπαθούσε το γκράφιτι», λέει, «είχα όμως την τύχη να έχω καθηγητή τον Μάριο Σπηλιόπουλο, ο οποίος ήταν κριτής στο “9” της “Ελευθεροτυπίας” και όλοι όσοι ασχολούμασταν με κόμικ και γκράφιτι πηγαίναμε στο εργαστήριό του. Είχε πάρει το εργαστήριο της Παπασπύρου.
Στην Καλών Τεχνών ξεκίνησα με ζωγραφική, ήταν το κομμάτι που πάντα ήθελα να κάνω, και το γκράφιτι και το τατουάζ ήταν ένα εργαλείο. Μπήκα στην κουλτούρα αυτή με την ταυτότητά μου, δηλαδή δεν είπα sex, drugs and rock’n’roll, όπως συνηθιζόταν, ήμουν φουλ κατά σε όλες τις καταχρήσεις. Η ζωγραφική μου ήταν αξιοπρεπέστατη, πέρασα με καλή σειρά στη σχολή και ήθελα να ζωγραφίζω όσο καλύτερα μπορώ, γιατί την αγαπούσα.
Οι περισσότεροι που έρχονται να κάνουν τατουάζ το κάνουν για να διακοσμητικούς λόγους, χάνεται η έννοια του συμβόλου ‒ ήταν αναπόφευκτο από τη στιγμή που μπήκε η ζωγραφική σε αυτό. Σπάνια θα έρθει κάποιος για το σημειολογικό κομμάτι. Δεν ξέρω αν είναι μόδα κάτι που βλέπεις εδώ και χρόνια σε όλους, μεταλάδες, πάνκηδες, ρέιβερ, ράπερ. Μόδα είναι κάτι που έρχεται και φεύγει.
Στην Καλών Τεχνών δεν τις καταλάβαιναν τις καταβολές μου και ήταν λίγο αντιφατικό όλο αυτό, γιατί δεν με βοήθησε καθόλου με το τατουάζ. Γενικά, το τατουάζ ήταν κάτι που το μάθαινες μόνος σου. Μου έλεγαν “ασχολήσου με τη ζωγραφική, τι το θέλεις το τατουάζ και το γκράφιτι;”. Αναρωτιόμουν, δεν καταλαβαίνουν ότι το τατουάζ είναι τέχνη όπως και τα murals, που είναι τόσα χρόνια υπόθεση, το γκράφιτι υπάρχει ως κίνημα στην τέχνη πιο πολλά χρόνια απ’ όσα άντεξε ο σουρεαλισμός.
Ακούω να λένε “κάτσε να κάνουμε κάτι για τη νεολαία ως δήμος” και εννοούν κάτι που ήταν νεανικό το 2000, ενώ σήμερα αφορά πενηντάρηδες και εξηντάρηδες. Η Καλών Τεχνών δεν το ήθελε το τατουάζ και ο χώρος του τατουάζ δεν σε άφηνε να γίνεις μέρος του αν ήσουν εικαστικός. Από τότε που ασχολήθηκα με το τατουάζ, η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν να μπεις στον χώρο, το τατουάζ ήταν ακόμα λίγο περίεργο.
Όταν πήγα στο πρώτο μαγαζί ‒ήταν και λίγα τότε‒ και έδειξα το πορτφόλιό μου για να βρω δουλειά, μου είπαν “τι είναι αυτές οι αηδίες με τα κάρβουνα; Το tattoo δεν είναι έτσι”. Με τα χίλια ζόρια είχα βρει τότε ένα μαγαζί που δεν έκανε και το καλύτερο σχέδιο, αλλά ήθελα να μάθω την τεχνοτροπία, κι ας μην το έβλεπα καθόλου επαγγελματικά.
Μετά υπήρχαν πολλές διαφωνίες με το μαγαζί, γιατί τότε το καλλιτεχνικό κομμάτι δεν υπήρχε πολύ στο τατουάζ. Το τατουάζ είχε ξεκινήσει από τον Τζίμη στην Πλάκα, η επόμενη γενιά ήταν ο Βασίλης από το Medusa και ο “Νίκο από την Αλεξανδρούπολη”, που ήξεραν λίγο ζωγραφική, αλλά είχαν την κουλτούρα, ήταν οι πιο καλλιτέχνες στη φάση, όλοι οι άλλοι ήταν το περιθώριο.
Ακολούθησαν artists όπως ο Μαυρίδης, που ήξεραν να ζωγραφίζουν και θεωρητικά μετά ήρθε η δική μου γενιά, που είχε το στυλ. Ο κόσμος άρχισε να ψάχνει το στυλ. Κάποτε ταξίδευαν στο εξωτερικό για να κάνουν τατουάζ σε κάποιον επειδή έχει ένα στυλ, το πρόλαβα αυτό. Για να προχωρήσεις, όμως, στην τέχνη του τατουάζ πρέπει να γνωρίζεις όλα τα προηγούμενα, και την κουλτούρα και καλό σχέδιο και το στυλ, αυτό λέω πλέον στους μαθητές μου.
Το πρώτο πρότζεκτ που είχα κάνει στη σχολή όταν άρχισα να “ξυπνάω” ήταν με ρώσικα φυλακόβια τατουάζ που υπήρχαν από το ’70, τα οποία συνέκρινα με τα τατουάζ που γίνονταν τότε, το 2012-13. Έκανα remake τα παλιά πρότζεκτ και τα μετέφερα στο σήμερα. Έτσι το δέχτηκαν κάπως, και οι καθηγητές μου με ρώταγαν “τι σε απασχολεί, η ουλή; ” και αν μου αρέσει η Ορλάν που κάνει έργα με τις αλλοιώσεις του σώματος ή η Σίντι Σέρμαν. Μου έλεγαν κι ένα σωρό άλλους, αλλά όταν είσαι σε νεαρή ηλικία, δεν έχεις προλάβει να ψάξεις τι παίζει με τις τέχνες. Είσαι με άτομα που είναι εξήντα χρονών και σου λένε “καλά, δεν τους ξέρεις;”, κι εσύ είσαι δεκαοχτώ χρονών».
«Οι περισσότεροι που ζητάνε να χτυπήσουν τατουάζ έρχονται με κώδικες ή το κάνουν για διακοσμητικούς λόγους;» «Αν ρωτήσεις κάποιον να σου πει για την ιστορία του τατουάζ, θα σου αναφέρει τους φυλακισμένους και τη μαφία. Τότε το τατουάζ ήταν ένας κώδικας επικοινωνίας, αυτό ήταν πολύ δυνατό κομμάτι του, κι εγώ το ανακάλυψα στην πορεία, γιατί στην αρχή είδα μόνο την τεχνοτροπία που ήταν παρόμοια με του γκράφιτι, περιγράμματα, αλλά στην ουσία αυτή ήταν η δύναμή του στην πάροδο των χρόνων. Σήμερα τα παιδιά ενημερώνονται από το ίντερνετ και είναι μόδα να είσαι κακός και γκάνγκστερ.
Οι περισσότεροι που έρχονται να κάνουν τατουάζ το κάνουν για να διακοσμητικούς λόγους, χάνεται η έννοια του συμβόλου ‒ ήταν αναπόφευκτο από τη στιγμή που μπήκε η ζωγραφική σε αυτό. Σπάνια θα έρθει κάποιος για το σημειολογικό κομμάτι. Δεν ξέρω αν είναι μόδα κάτι που βλέπεις εδώ και χρόνια σε όλους, μεταλάδες, πάνκηδες, ρέιβερ, ράπερ. Μόδα είναι κάτι που έρχεται και φεύγει.
Οι Έλληνες μπορεί να μην έχουν λεφτά, αλλά θα πάνε να πάρουν ένα i-Phone και να χτυπήσουν ένα τατουάζ, το κάνουν γιατί αισθάνονται ότι τους ανεβάζει το στάτους. Δεν μπορώ να πω αν το έχουν παρακάνει, αυτό που μπορώ να πω είναι ότι βλέπω αρκετούς μετανιωμένους που έρχονται για removal. Αυτήν τη στιγμή στα τατουατζίδικα ασχολούνται με τα removals όσοι ασχολούνται με τα τατουάζ.
Μου κάνει εντύπωση ότι, ενώ κάποτε ήταν τέρμα απαγορευμένο και οι γονείς μας υπέγραφαν υπεύθυνη δήλωση για να βάλουμε π.χ. ένα σκουλαρίκι, τώρα έρχονται γονείς και μου λένε “είναι δεκαπέντε χρονών και θέλει στο μπράτσο ένα σχέδιο”. Προσωπικά δεν το κάνω, γιατί σε αυτή την ηλικία συνήθως δεν είναι σίγουρος κανείς. Βλέπει όμως τους ράπερ και τους σεφ και θέλει κι αυτός να κάνει.
Ξεκίνησα τη σχολή (Polis Decay Art Tattoo School) καθαρά για το τατουάζ, να το δείξουμε στα παιδιά, γιατί το 2021, για να είσαι καλός τατουατζής, πρέπει να ξέρεις και σχέδιο. Αν δεν ξέρεις σχέδιο, μπορείς να κάνεις μόνο ένα στυλ, όχι παραπάνω. Οπότε χωρίσαμε τα μαθήματα σε κύρια και ειδικά, βασικές αρχές σχεδίου και βασικές αρχές τατουάζ, που είναι από ένα τρίμηνο το καθένα, όπου διδάσκουμε πώς λειτουργούν οι βασικοί κανόνες στη ζωγραφική, για να έχει κανείς την αντίληψη.
Στην ουσία είναι μια σχολή εφαρμοσμένης τέχνης για νέους καλλιτέχνες. Είναι σχολή τατουάζ και σχεδίου. Δεν απευθύνεται μόνο σε άτομα που θέλουν να κάνουν τατουάζ. Απευθύνεται στο χειρισμό διαφόρων μέσων για νέους καλλιτέχνες. Η Καλών Τεχνών είναι ένα ακαδημαϊκό πανεπιστήμιο, δεν σου μιλάει καθόλου για το επαγγελματικό κομμάτι ‒ κανένα πανεπιστήμιο δεν σου εξασφαλίζει δουλειά μετά. Στη σχολή μας τα παιδιά σε έναν μήνα εκτινάχθηκαν, τους δείξαμε τον τρόπο να σκιπάρουν και να πάνε πιο γρήγορα και έφτιαξαν εκπληκτικά πορτφόλιο.
Είναι διαφορετικό πράγμα από την Καλών Τεχνών, εδώ μαθαίνουμε τον χειρισμό των εργαλείων και πώς να τα αξιοποιείς για τη δουλειά σου. Και τατουάζ να μη θες να μάθεις, το σχέδιο είναι πολύ χρήσιμο ακόμα και αν θέλεις να σχεδιάζεις μπλούζες, ρούχα, οτιδήποτε άλλο. Μαθαίνεις τον τρόπο να σχεδιάζεις γρήγορα. Στο φροντιστήριο της Καλών Τεχνών μπορεί να κάθεσαι μέρες ολόκληρες κοιτάζοντας ένα άγαλμα και να σου πάρει έναν χρόνο για να το σχεδιάσεις, εδώ έβαλα όλα αυτά τα στοιχεία, όπως και το digital draw, στο πρόγραμμα του τριμήνου και έχω αφήσει το practice on skin για τα παιδιά που θέλουν να ασχοληθούν περισσότερο με το τατουάζ.
Δεν επιμένω να γίνει ο άλλος τατουατζής, γιατί οι τατουατζήδες πρέπει να είναι lifestyle καλλιτέχνες και απλώς να κάνουν και τατουάζ. Αυτοί είναι που εξελίσσουν το τατουάζ και το πάνε παραπέρα. Δεν αρκεί να κάνεις dark τριαντάφυλλα για να είσαι τατουατζής.
Οι παλιότερες γενιές θεωρούν ότι το τατουάζ δεν διδάσκεται. Επειδή το έμαθαν μόνοι τους, όπως κι εγώ, νομίζουν ότι είναι κάτι που δεν μαθαίνεται. Αυτό δεν ισχύει, όλα μαθαίνονται. Νιώθουν κάπως υποδεέστεροι μπροστά σε έναν πιτσιρικά που ξέρει σχέδιο και έχει περισσότερη πρόσβαση στην πληροφορία και εξελίσσεται πιο γρήγορα απ’ αυτούς. Αισθάνονται ότι μεγαλώνουν και μένουν πίσω. Αυτοί που κάνουν τατουάζ, όμως, είναι πιτσιρικάδες, δεν το κάνουν μεγάλοι. Σε αυτό το επάγγελμα, άμα είσαι σαράντα και πάνω, δεν έχεις το ίδιο κοινό που έχει ένας νεότερος, γιατί ο πιτσιρικάς δεν θέλει να πάει στον μπαμπά του να κάνει τατουάζ.
Οι τατουατζήδες δεν έχουν πτυχίο και δεν το χρειάζονται κιόλας. Αυτοί που έχω επιλέξει να διδάσκουν είναι επικοινωνιακοί, γιατί οι τατουατζήδες δεν είναι επικοινωνιακοί και σπανίως μπορούν να διδάξουν ‒ άλλο το είμαι καλός καλλιτέχνης, άλλο καλός τατουατζής κι άλλο καλός στη διδασκαλία.
Ο δάσκαλος πρέπει να είναι και υπομονετικός σε αυτό που κάνει, οπότε ξεκίνησα να παίρνω tattoo artists που είναι αναγνωρισμένοι στο στυλ τους στην Αθήνα ή ανθρώπους που ήταν ήδη φτασμένοι στο γκράφιτι, που έχουν δει την κουλτούρα από το ’90 και μετά, οπότε μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να έρθουν πιο κοντά στο σχέδιο. Με ενδιαφέρει αυτός που θα έρθει να μάθει.
Το τατουάζ δεν είναι λογιστική να χρειάζεται πιστοποίηση, σημασία έχει να είναι καλή η δουλειά σου. Η σχολή σε βοηθάει να μάθεις μερικά πράγματα με κάποιον από πάνω σου, να εμβαθύνεις και να προχωρήσεις λίγο πιο γρήγορα, αλλά το τι θα κάνεις θα το βρεις μόνος σου στην πορεία, με πολλή δουλειά.
Η έκθεση που ετοιμάζω τώρα θα είναι ζωγραφική μόνο, δεν θα έχει σχέση με το τατουάζ. Θα είναι σε έναν απρόβλεπτο χώρο, σε τελείως διαφορετικό περιβάλλον από αυτό που θα περίμενε κανείς. Το τατουάζ κάποια στιγμή τερματίζει, δεν είναι για πάντα. Δεν υπάρχει τατουάζ που να είναι ανεκτίμητης αξίας, ακόμα και αν το έφτιαξε ο καλύτερος τατουατζής του κόσμου. Πολύτιμοι πίνακες όμως υπάρχουν άπειροι. Οπότε, κυνηγάω τη διαχρονικότητα και με ενδιαφέρει πολύ τι θα αφήσω πίσω».
