Εύκολα θα μπορούσε να θεωρήσει κανείς πως η περίφημη ρήση του Πάμπλο Πικάσο «το να ζωγραφίζει κανείς είναι σαν να κρατάει ημερολόγιο» ενέπνευσε την πρώτη αμιγώς αφιερωμένη σε εκείνον έκθεση στην Tate Modern του Λονδίνου.
Επιλέγοντας να εστιάσουν την προσοχή τους σε μία ομολογουμένως εμβληματική χρονιά στη ζωή του σούπερσταρ ζωγράφου, οι επιμελητές της έκθεσης κατόρθωσαν -συνεργαζόμενοι και με το Μουσείο Πικάσο στο Παρίσι- να συγκεντρώσουν κάποια από τα σπουδαιότερα έργα του και να τα παρουσιάσουν μέσα από το πρίσμα των σημαντικών γεγονότων που σημάδεψαν την ζωή του κατά το έτος 1932.
Τη χρονιά εκείνη ο Ισπανός βιρτουόζος του χρωστήρα είχε μόλις συμπληρώσει τα 50 έτη ζωής. Βρισκόταν στο αποκορύφωμα της σταδιοδρομίας του και έχαιρε απόλυτης αναγνώρισης, όχι μόνο από τον κόσμο της τέχνης.
Το ταλέντο αλλά και ο βίος του είχαν ήδη αναγάγει τον Πικάσο σε σελέμπριτι διεθνούς βεληνεκούς.
Ήταν παντρεμένος με την μπαλαρίνα των ρώσικων μπαλέτων του Ντιαγκίλεφ, Όλγα Κόκλοβα, και είχαν έναν γιο, τον 11χρονο Πάολο.
Ταυτόχρονα όμως ζούσε ένα φλογερό ειδύλλιο με τη μόλις 22 ετών Μαρί-Τερέζ Βάλτερ, η οποία έμελλε αργότερα να γεννήσει την πρώτη κόρη του, τη Μάγια.
Καθώς η εξωσυζυγική του σχέση ήταν κρυφή, ο Πικάσο καλούνταν να τηρήσει εξαιρετικά λεπτές ισορροπίες μεταξύ των δύο παράλληλων βίων που διήγε.
Ο στόχος της ομάδας που επιμελήθηκε τον σχεδιασμό και το περιεχόμενο της σημαντικής αυτής έκθεσης επιτυγχάνεται χάρη στον σημαντικό αριθμό και το ανεπανάληπτο εύρος των έργων που θα εκτεθούν ως δάνεια από μία πλειάδα συλλογών ανά τον κόσμο.
Οι διαφορετικές πτυχές της ζωής του, από τη μία η στοργική τρυφερότητα της οικογενειακής ζωής και από την άλλη το έντονο πάθος με την ερωμένη του, αντανακλώνται και στους πίνακές του.
Τα σεξουαλικά φορτισμένα και αισθησιακά έργα που απαθανατίζουν τη νεαρή μούσα του συνυπάρχουν χρονικά, αλλά ταυτόχρονα απέχουν έτη φωτός από τα γεμάτα ρεαλισμό πορτρέτα της συζύγου και του μικρού του γιου.
Η εμβληματική τριπλέτα των έργων Γυμνό, Πράσινα Φύλλα και Προτομή, Γυμνό σε Μαύρη Πολυθρόνα και Ο Καθρέπτης, που θεωρούνται ευρέως ως κορυφαία έργα του Πικάσο την περίοδο του Μεσοπολέμου, απέπνεαν έναν ερωτισμό τόσο έντονο ώστε να γίνει εμφανής πια η επίδραση μιας μυστικής γυναίκας στην ζωή του.
Έπειτα από 85 χρόνια, τα τρία αυτά έργα θα συνυπάρξουν για πρώτη φορά ξανά στην έκθεση της Tate Modern.
Εξίσου ενδιαφέρον όμως ήταν και από αμιγώς επαγγελματικής άποψης το 1932 για τον Πικάσο.
Διανύοντας μια περίοδο περισυλλογής αποφασίζει να αναλάβει ένα ιδιαίτερα φιλόδοξο εγχείρημα: τη σύνταξη του μεγαλύτερου catalogue raisonné ενός καλλιτέχνη.
Έχοντας ήδη να επιδείξει έναν τεράστιο όγκο έργων, 16.000 πίνακες και σχέδια μόνο, ξεκινά για τον σκοπό αυτόν μια μακρά συνεργασία με τον ιδρυτή του περιοδικού τέχνης Cahiers d'art, τον Ελληνογάλλο, κεφαλονίτικης καταγωγής, κριτικό τέχνης Κριστιάν Ζερβό.
Την ίδια χρονιά, μια ομάδα γκαλερίστων και εμπόρων τέχνης στο Παρίσι συνασπίζονται ώστε να κατορθώσουν να διοργανώσουν την πρώτη αναδρομική του πολυσχιδούς έργου του σε μία έκθεση που θα παρουσιάζει νέους πίνακες του καλλιτέχνη παράλληλα με παλαιότερα έργα διαφόρων περιόδων και διαφορετικού ύφους.
Η διάστικτη από σημαντικά γεγονότα χρονιά του Πικάσο πρόκειται να κλείσει με ένα ιδιαίτερα στενόχωρο γεγονός: η ερωμένη του Μαρί-Τερέζ αρρωσταίνει σοβαρά εξαιτίας της τολμηρής της απόφασης να κολυμπήσει στα παγωμένα νερά του ποταμού Μάρνη.
Η ασθένεια κοστίζει στη νεαρή μούσα του ζωγράφου όχι μόνο τη ζωτικότητα αλλά και την υπέροχη ξανθή κόμη της.
Ο Πικάσο επεξεργάζεται αυτό το τραυματικό γεγονός το οποίο αποδίδει στους πίνακες του μέσα από σκηνές διάσωσης αλλά και βίας, διανθίζοντας με μια δραματική πινελιά έναν χρόνο έρωτα, τραγωδίας και δημιουργικότητας που τον εκτίναξε στο διεθνές στερέωμα της τέχνης.
Ο Διευθυντής Εκθέσεων Achim Borchardt-Hume και η Nancy Ireson, υπεύθυνη του Τμήματος Διεθνούς Τέχνης στην Tate Modern, συνεργάστηκαν με τη Laurence Madeline του Musée National-Picasso στο Παρίσι.
Οι επιμελητές επέλεξαν να παρουσιάσουν αυτή την κομβική χρονιά στην ζωή του Πικάσο ανά μήνα, ώστε ο επισκέπτης να έχει την δυνατότητα να φυλλομετρήσει το ημερολόγιο της ζωής του καλλιτέχνη προκειμένου να αντιληφθεί τις περίπλοκες καλλιτεχνικές και προσωπικές διαδράσεις, ισορροπίες και επιρροές που χαρακτήρισαν μία ξεκάθαρα σημαντική περίοδο της ζωής του.
Ο στόχος της ομάδας που επιμελήθηκε τον σχεδιασμό και το περιεχόμενο της σημαντικής αυτής έκθεσης επιτυγχάνεται χάρη στον σημαντικό αριθμό και το ανεπανάληπτο εύρος των έργων που θα εκτεθούν ως δάνεια από μία πλειάδα συλλογών ανά τον κόσμο.
Μεταξύ αυτών θα είναι και πίνακες που ανήκουν σε ιδιώτες και έχουν αγοραστεί σε πλειστηριασμούς για μυθικά ποσά.
Ορισμένα μόνο από τα σημαντικά και ακριβοθώρητα εκθέματα είναι το Κορίτσι στον Καθρέπτη, ένα κορυφαίο έργο που απεικονίζει την Μαρί-Τερέζ γυμνή μπροστά από έναν καθρέπτη και ταυτόχρονα απηχεί το κλασικό θέμα του δίπολου ματαιοδοξίας και θνητότητας:
Η «αληθινή» φιγούρα σφύζει ζωή ενώ η αντανάκλασή της δείχνει ήδη γερασμένη, τα χρώματα του προσώπου είναι πιο σκοτεινά και το κορμί αποστραγγισμένο από την ζωτικότητα του.
Όσοι πιστεύουν στην ενόραση θα μπορούσαν να ισχυριστούν πως ο Πικάσο είχε διαβλέψει ήδη από τον Μάρτιο την περιπέτεια της υγείας της στα τέλη του έτους...
Οφείλουμε να πούμε εδώ πως ο συγκεκριμένος πίνακας ελάχιστες φορές έχει εγκαταλείψει τις αίθουσες του MoMa.
Ακόμα ένα αριστούργημα που το βρετανικό κοινό θα έχει την χαρά να απολαύσει από κοντά για πρώτη φορά είναι ο θρυλικός πίνακας Το Όνειρο.
Εδώ το μοντέλο είναι και πάλι η νεαρή ερωμένη του ζωγράφου, η οποία φαίνεται να έχει αφεθεί στις αγκάλες του Μορφέα καθισμένη σε μία πολυθρόνα.
Το Όνειρο φέρεται να ζωγραφίστηκε εξ ολοκλήρου ένα απόγευμα του Ιανουαρίου του 1932, ενώ ιδιαίτερα έχει σχολιαστεί το γεγονός πως η μορφή της Μαρί-Τερέζ προσομοιάζει σε έναν τεράστιο φαλλό ο οποίος μπορούμε να εικάσουμε ότι ανήκει στον ίδιο τον Πικάσο, που θέλησε να υποδηλώσει με τον τρόπο αυτό τη φύση της σχέσης του με το μοντέλο καθώς και την εξουσία που ασκούσε στη νεαρή κοπέλα.
Η έκθεση «Picasso 1932 – Love, Fame, Tragedy» θα διαρκέσει από τις 8 Μαρτίου έως τις 9 Σεπτεμβρίου 2018 στις αίθουσες Eyal Ofer της Tate Modern.
