Επιχείρησαν να παρουσιάσουν μια ιστορία πλούσια σε μηνύματα και ηθικά διδάγματα για τον ρόλο της εξουσίας και την αλλοίωση του ανθρώπου μέσα απ' αυτήν, με έναν ήρωα του Σαίξπηρ στο επίκεντρο που δεν είναι και τόσο δημοφιλής. Όπως φαίνεται, το αθηναϊκό κοινό είχε ανάγκη από κάτι πρωτότυπο και κάθε άλλο παρά χιλιοπαιγμένο. Αυτό ακριβώς είναι ο Ριχάρδος Β', ο επηρμένος αλλά στο τέλος γυμνός από κάθε έννοια βασιλιάς που υποδύεται στη σκηνή ο Άρης Σερβετάλης, σε σκηνοθεσία της Έφης Μπίρμπα.
Ορμώμενη από τις ανθρώπινες καταστάσεις, τα πάθη, την κατάρρευση της ηθικής τάξης και τον μέγα μηχανισμό της Ιστορίας που αποδεικνύεται ισχυρότερος από τα πρόσωπα και την εξουσία, η σκηνοθεσία επικεντρώνεται στην τραγικότητα της εκθρόνισης του βασιλιά, της απογύμνωσής του από το αξίωμά του, από κάθε πλάνη, και τον συνειδησιακό σεισμό που έπεται, σημειώνει η ομάδα Res Ratio Network που υπογράφει μία από τις πιο επιτυχημένες παραστάσεις της χρονιάς.
Μετά την πολύ θερμή υποδοχή που επιφύλαξε το κοινό και τα αλλεπάλληλα sold-out, ο Ριχάρδος Β' συνεχίζει το ταξίδι του στο Θέατρο Ροές, μέχρι τις 9 Απριλίου 2017.
Με αφορμή την παράταση των παραστάσεων, ο Άρης Σερβετάλης και η Έφη Μπίρμπα μιλούν για το έργο, τα συναισθήματα που προκαλεί και τα κρυφά του μηνύματα και μας δίνουν μια γεύση για το τι διαδραματίζεται επί σκηνής.
Έρχεται κόσμος βαθιά συγκινημένος μετά την παράσταση, συνδέεται με το πάθος του προσώπου ολοκληρωτικά, μας μιλούν για τη δύναμη των εικόνων που εκμαιεύουν τα ισχυρά νοήματα του έργου. Κι αυτό μας προκαλεί μεγάλη ικανοποίηση.
— Συχνά τα πρόσωπα εξουσίας τα συνδέουμε με σκληρούς χαρακτήρες και άτομα αδίστακτα, που πάση θυσία θα πάρουν αυτό που θέλουν. Τι χαρακτήρας είναι ο ήρωας που υποδύεστε;
Α.Σ.: Αντίθετα με άλλους βασιλιάδες, ο Ριχάρδος Β' είναι ένα πρόσωπο πιο κοντά στην ανθρώπινη βάσανο, γιατί δοκιμάζεται στη λυδία λίθο της εξουσίας. Αναγκάζεται να δώσει εκούσια τον τίτλο του βασιλιά στον ξάδερφό του, τον σφετεριστή του θρόνου, γιατί η ζωή του ήταν μια παρτίδα σκάκι. Έχασε θεαματικά και χωρίς να το καταλάβει από κάποιον ικανότερο. Δείχνει αρχικά ένα πρόσωπο αφελούς κι επιφανειακού, για να ανακαλύψει και ο ίδιος λίγο πριν από το τέλος του τη ματαιότητα της προηγούμενής του κατάστασης. Ο Γιαν Κοτ λέει πως «ο Ριχάρδος στην πορεία του προς το πάθος γίνεται σαν σφουγγάρι, απορροφά όλα τα προβλήματα του καιρού μας». Αυτό νιώθω ότι χαρακτηρίζει και συμπυκνώνει το προφίλ του χαρακτήρα.
— Πώς συνδέετε την Ιστορία με τη σημερινή πραγματικότητα;
Α.Σ.: Περισσότερο τη συνδέω με την προσωπική μου πραγματικότητα, όχι την κοινωνική. Το έργο βρίθει πληροφοριών που παίρνω για μένα τον ίδιο, τον προσωπικό αγώνα που δίνω για να αποποιούμαι τον δικό μου τίτλο, να σχετίζομαι με τη ματαιότητα των δεδομένων μου, των κεκτημένων μου. Ο βασιλιάς Ριχάρδος γίνεται κύριος και βασιλιάς του τίποτα. Χρειάζεται καθημερινή δουλειά πάνω σ' αυτά που ο Σαίξπηρ έβαλε ως συστατικά στο έργο του.
— Υπάρχει κάποιο ηθικό δίδαγμα, τι μας «διδάσκει» η ιστορία του Ριχάρδου Β';
Α.Σ.: Αυτό ακριβώς μας καλεί ν' απαντήσουμε μέσα από τον Ριχάρδο του, τι έπεται μιας απώλειας, τι γίνεται αν χαθούν αυτά που μας ορίζουν ως ανθρώπους. «Τίποτα δεν μπορούμε να πούμε πια δικό μας εκτός από τον θάνατο/ τι άλλο μένει σε μένα για ν' αφήσω εκτός από ένα κορμί εκθρονισμένο κι ένα κομμάτι άγονη γη που θα γίνει σκέπη και χωνευτήριο στα κόκαλά μας». Μ' αυτήν τη συνειδητοποίηση μένει στο τέλος ο Ριχάρδος, μετά από μια ολόκληρη ζωή ματαιοπονίας.
— Έχετε περάσει από κάποια αντίστοιχη φάση σε προσωπικό επίπεδο; Και πώς είναι να πιάνεις πάτο; Υπάρχει άνοδος μετά από μια τέτοια εμπειρία απώλειας;
Ναι, βιωματικά μιλώντας, αναγνωρίζω όλη τη διαδρομή του Ριχάρδου προς το πάθος. Ο πάτος είναι οικεία περιοχή που μάλλον πρέπει ν' αποδεχτούμε για να ισορροπήσουμε στην καθημερινότητα. Η ησυχία έρχεται μόνο μέσα από την αποδοχή αυτής της πραγματικότητας. Και μετά συνεχίζεις...
— Τι σας λέει συνήθως ο κόσμος μετά την παράσταση; Ποιες είναι οι αντιδράσεις;
Έρχεται κόσμος βαθιά συγκινημένος μετά την παράσταση, συνδέεται με το πάθος του προσώπου ολοκληρωτικά, μας μιλούν για τη δύναμη των εικόνων που εκμαιεύουν τα ισχυρά νοήματα του έργου. Κι αυτό μας προκαλεί μεγάλη ικανοποίηση.
— Γιατί επιλέξατε τον Ριχάρδο Β', όταν ο πιο γνωστός ήρωας είναι ο Ριχάρδος Γ';
Ε.Μ.: Το σαιξπηρικό κείμενο στον Ριχάρδο Β' είναι απελευθερωμένο από τις απαιτήσεις της θεατρικής σύμβασης, στα όρια της κινηματογραφικής δομής όπου το μη γραμμικό μοντάζ είναι μέρος της ιδέας του σκηνοθέτη. Ο Σαίξπηρ ως αβανγκάρντ σκηνοθέτης και συγγραφέας των έργων του. Αυτές είναι αρετές που κάνουν τον Ριχάρδο Β' ελκυστικό για μια θεατρική αντιμετώπιση πιο ανοιχτή σε συνδέσεις και συνεπώς πιο κοντά στα νοήματα.
— Ποια η προσέγγισή σας στο έργο;
Ε.Μ.: Ο Ριχάρδος, ο τρελός του-η συνείδησή του, ο υπήκοος, ο σφετεριστής του θρόνου. Η ψυχική τοπιογραφία του προσώπου, το ιερό του τίτλου και η απογύμνωση από αυτόν, ο ήχος της σάλπιγγας σύμφυτος της φωνής του προσώπου. Οι τελευταίες απόπειρες του βασιλιά να μην πέσει στην ανυπαρξία. Ο Φαέθων σκοτίζεται. Το να απολέσεις τον εαυτό είναι ο μόνος δρόμος να συναντηθείς μαζί του.
— Τι μηνύματα θέλει να περάσει η παράσταση;
Ε.Μ.: Το μπεκετικό «ο ομιλών εαυτός επιβεβαιώνει την ύπαρξή του» είναι η περιοχή στην οποία αφιερώνεται ο Ριχάρδος Β' του Σαίξπηρ. Αυτό κάνει ο Ριχάρδος. Είναι η αρχή της ψυχανάλυσης, η ερώτηση «ποιος είμαι;». Το βιβλικό επεισόδιο του κηπουρού όπου ο μέγας Σαίξπηρ κάνει τη σύνδεση κηπουρός/βασιλιάς - κήπος/βασίλειο. Στην καταβύθισή του ο Ριχάρδος καταγράφει τον μηχανισμό των συλλογισμών του, οι λογισμοί βαθαίνουν. Αλλοιώνεται η ακοή του. Χρειάζεται χρόνο στη σιωπή, δημιουργικό χρόνο μόνος λίγο πριν από το τέλος. Όσο οδεύουμε προς την κάθαρση, αποκαλύπτεται η σήψη.
— Είναι επίκαιρη, πιστεύετε, η παράσταση; Με ποιον τρόπο;
Το κλασικό είναι πάντα της παρούσης στιγμής, αρκεί να είμαστε ευαισθητοποιημένοι στο ζήτημα που αναφέρεται. Το κλασικό ορίζεται ως τέτοιο γιατί είναι πάντα φλέγον. Ο Σαίξπηρ είναι μέγιστος και η παράσταση προσπαθεί να υπάρξει μέσα στην περιοχή του φλέγοντος.
— Πώς είναι να σκηνοθετείς τον σύζυγό σου;
Ε.Μ.: Στις πρόβες είμαστε συνεργάτες, η συνθήκη είναι πολύ καθαρή από την πρώτη μας συνεργασία. Τον κοιτάζω, τον θαυμάζω, απαιτώ την υπέρβασή του, νιώθω πολλές φορές σαν προπονητής. Οι απαιτήσεις της πρόβας είναι υψηλές αλλά η εργατικότητά του είναι αντίστοιχη. Είναι σπουδαίο να ξέρει ένας σκηνοθέτης ότι έχει συνεργάτες-αθλητές, έτοιμους να συναντηθούν με τα όριά τους. Ο Άρης κάνει πρωταθλητισμό πολλά χρόνια τώρα.
Info:
Θέατρο Ροές
Ιάκχου 16, Γκάζι, 210 3474312
Τετ.-Κυρ. 21:00
Διάρκεια: 90 λεπτά
Πέμπτη-Κυριακή τιμή γενικού εισιτηρίου €17, €12 (φοιτητικό), €10 (άνεργοι-ατέλεια)
Κάθε Τετάρτη ενιαίο προνομιακό εισιτήριο €10
Προπώληση εισιτηρίων: www.viva.gr, 11876, Public, Seven Spots, Reload, Media Markt, Ευριπίδης Βιβλιοπωλεία
Παίζουν: Νίκος Καμόντος, Ερμής Μαλκότσης, Άρης Σερβετάλης, Ιωάννα Τουμπακάρη, Αχιλλέας Χαρίσκος
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
σχόλια