Ο Μιλού, ένας Γάλλος που μεγαλώνει σε μια επαρχιακή πόλη τη δεκαετία του ’80, ανέκαθεν διέφερε από τους συνομηλίκους του. Στα οκτώ του τρελαινόταν να μεταμφιέζεται σε πριγκίπισσα και να παριστάνει τη βασίλισσα της Αιγύπτου, ενώ απεχθανόταν τα παιχνίδια με την μπάλα και καθετί αγορίστικο. Στα δεκατέσσερα, ακούγοντας στην τηλεόραση της φωνή της Νάνας Μούσχουρη, αποφασίζει: «Θα γίνω Νάνα Μούσχουρη!».
Η διάσημη τραγουδίστρια, που μεσουρανεί στη Γαλλία εκείνη την εποχή, γίνεται το ίνδαλμά του σε σημείο να ονειρεύεται να της μοιάσει απόλυτα. Ο δρόμος του, βέβαια, είναι γεμάτος εμπόδια: δεν είναι Έλληνας, ούτε μιλάει ελληνικά, δεν φοράει γυαλιά και τουαλέτες με στρας και παγιέτες, ούτε ξέρει να τραγουδά. Και το χειρότερο: είναι αγόρι…
Τίποτα, παρ' όλα αυτά, δεν είναι ικανό να τον σταματήσει. Από τα δεκατέσσερά του, ο θαυμασμός και η ταύτισή του με την Ελληνίδα σταρ του δίνουν κουράγιο, τον οδηγούν να ξεπεράσει οποιεσδήποτε δυσκολίες και να βρει τελικά αυτό που πραγματικά ο ίδιος είναι.
Ο Νταβίντ Λελαί-Ελό είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος, έχει γράψει μυθιστορήματα, φιλοσοφικά διηγήματα και βιογραφίες της Εβίτα Περόν, της Μαρίας Κάλλας, της Μπαρμπαρά, της Δαλιδά, της Ρόμι Σνάιντερ. Η βιογραφία της Μαρίας Κάλλας με τίτλο «Μαρία Κάλλας - Έζησα με τέχνη, έζησα με έρωτα» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη. Πολλά από τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες. Με τη Νάνα Μούσχουρη διατηρούν στενή φιλική σχέση, επικοινωνούν καθημερινά, βλέπονται συχνά στο Παρίσι, στη Γενεύη ή στην Αθήνα, και συνεργάζονται συστηματικά.
Ποτέ δεν ήθελα να γίνω κάποιος άλλος, έψαχνα απλά τον εαυτό μου. Αλλά για να βρεις ποιος είσαι, οι δρόμοι είναι πολλοί και πολλές φορές δύσκολοι, μακριοί και χαοτικοί. Δεν ήθελα πραγματικά να γίνω η Νάνα Μούσχουρη, ήθελα απλώς να μου επιτρέψουν να την αγαπήσω, να ονειρευτώ τη φωνή της και τη μουσική της. Ήθελα να γίνω καλύτερος, και για το παιδί που ήμουν στα 13 ή στα 14, η καλύτερη ήταν η Νάνα.
Η θεατρική παράσταση «Όταν μεγαλώσω, θα γίνω Νάνα Μούσχουρη» που βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του είναι ένας ύμνος στη δύναμη των ονείρων, η αληθινή ιστορία του συγγραφέα ειπωμένη με ειλικρίνεια, χιούμορ και ανθρώπινη ζεστασιά που ξεδιπλώνεται σ’ έναν γοητευτικό μονόλογο, ενώ παράλληλα, μέσα από το έργο, ανασυντίθεται η εικόνα της Ελληνίδας καλλιτέχνιδας, η μουσική διαδρομή της οποίας, εκτός από αξιοθαύμαστο καλλιτεχνικό επίτευγμα, έχει αποτελέσει όχημα προβολής της ελληνικότητας σε όλο τον κόσμο. Στις 14 Ιουλίου ανεβαίνει στο Θέατρο Βράχων σε σκηνοθεσία Ελισσαίου Βλάχου με πρωταγωνιστή τον Μάνο Καρατζογιάννη.
Η Νάνα Μούσχουρη λέει στη LiFO για το έργο: «Είμαι πάρα πολύ χαρούμενη που θα ανέβει το έργο στην πατρίδα μας, εδώ στην Ελλάδα μας, από την οποία ξεκίνησε άλλωστε και το δικό μου “παραμύθι”. Ήμουν και εγώ ένα μικρό παιδάκι, όπως ο Μιλού, που μεγάλωσε μέσα σε πάρα πολύ δύσκολες εποχές. Ο πόλεμος και η Kατοχή ήταν οι πιο σκληρές συνθήκες για να ζήσει ένας άνθρωπος, πόσο μάλλον για να μεγαλώσει ένα μικρό παιδί. Ο πατέρας μου ήταν μηχανικός κινηματογράφου και παράλληλα η μητέρα μου λάτρευε τη μουσική, έτσι και εγώ από πολύ μικρή ένιωσα τη δύναμη της τέχνης και τη μαγεία του ταξιδιού και του ονείρου μέσα από το τραγούδι. Η μουσική μού έδινε την ελπίδα, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τον μικρό Μιλού, ελπίδα και δύναμη για να αποκτήσεις τη δική σου ταυτότητα και να αναπτύξεις τη δική σου προσωπικότητα. Θα ήθελα να αγαπήσει ο κόσμος το έργο και μέσα από αυτό να βρει το δικό του πρότυπο. Να το ακολουθήσει και να αγαπήσει πρώτα από όλα τον ίδιο του τον εαυτό. Άλλωστε, η δύναμη προέρχεται από μέσα μας. Mε αγάπη. Νάνα Μούσχουρη».
Ο Νταβίντ Λελαί-Ελό λέει ότι σχεδόν τα πάντα στο έργο είναι αληθινά…
— Πείτε μου για σας, για την παιδική σας ηλικία. Πού έχετε μεγαλώσει, σε τι οικογενειακό περιβάλλον;
Μεγάλωσα στην επαρχία, στην Ορλεάνη, 120 χλμ. από το Παρίσι. Τα παιδικά μου χρόνια ήταν ήσυχα. Θυμάμαι πως ανυπομονούσα να μεγαλώσω γρήγορα, να ενηλικιωθώ, να αποκτήσω πλήρη ελευθερία. Δεν μου άρεσε να μου λένε τι να κάνω ή πώς να σκέφτομαι. Έγραφα ήδη ιστορίες που με ταξίδευαν νοερά στην αρχαία Αίγυπτο ή στην αυλή των βασιλιάδων, ονειρευόμουν μαγικούς, ιδανικούς κόσμους. Μου άρεσε να φτιάχνω σπίτια από Lego, και πολύ συχνά κουζίνες, δεν ξέρω γιατί, αλλά πάντα μου άρεσαν οι κουζίνες…
— Τι παιδί ήσασταν;
Ποτέ δεν ήμουν εντελώς στην πραγματικότητα, ήμουν ονειροπόλος. Πού και πού θύμωνα, ένιωθα κάτι να αναβλύζει από μέσα μου και να με καίει, αισθανόμουν συχνά πληγωμένος και παρεξηγημένος. Τα παιδικά μου χρόνια μου φάνηκαν ατελείωτα...
— Γράφετε πως ήσασταν διαφορετικός από τα άλλα παιδιά του σχολείου. Τι εννοείτε;
Με την έννοια ότι μου άρεσαν τα κορίτσια τόσο πολύ που ήθελα να τα μιμηθώ. Ήθελα τα κοσμήματά τους, ήθελα και εγώ να γίνω η πριγκίπισσα του παραμυθιού.
— Γιατί είχατε αυτή την επιθυμία να γίνετε κάποιος άλλος;
Ποτέ δεν ήθελα να γίνω κάποιος άλλος, έψαχνα απλά τον εαυτό μου. Αλλά για να βρεις ποιος είσαι, οι δρόμοι είναι πολλοί και πολλές φορές δύσκολοι, μακριοί και χαοτικοί. Δεν ήθελα πραγματικά να γίνω η Νάνα Μούσχουρη, ήθελα απλώς να μου επιτρέψουν να την αγαπήσω, να ονειρευτώ τη φωνή της και τη μουσική της. Ήθελα να γίνω καλύτερος, και για το παιδί που ήμουν στα 13 ή στα 14, η καλύτερη ήταν η Νάνα.
— Ποια ήταν τα «καταφύγιά» σας μέχρι να γνωρίσετε τη μουσική της;
Τα Lego, χωρίς αμφιβολία. Έχτιζα κόσμους και σπίτια. Συνήθιζα επίσης να παίζω τον δάσκαλο. Δίδασκα για ώρες μπροστά σε μια φανταστική τάξη, διόρθωνα φανταστικά γραπτά. Οι μαθητές δεν υπήρχαν, αλλά εγώ τους έβλεπα. Αργότερα, έγινα τελικά καθηγητής ισπανικών, αλλά δίδαξα μόνο για δύο χρόνια, πριν με προλάβει, με καταβροχθίσει το επάγγελμα του συγγραφέα…
— Ποια ήταν η πρώτη φορά που ακούσατε τη Νάνα; Πόσων χρονών ήσασταν;
Ήμουν 13 ετών, δεν την είδα, απλώς την άκουσα. Ήταν η μελωδία του τίτλου από το σίριαλ «L'amour en héritage» («Η κόρη του Mistral»), και ήταν σαν μια έκρηξη, κάτι που διαπέρασε την καρδιά μου και με αναστάτωσε. Ήταν σαν να άνοιγε μπροστά μου ένας άγνωστος κόσμος. Η φωνή της και μόνο με πήγε πολύ, πολύ μακριά, με μάγεψε. Ανακάλυψα εκείνη τη στιγμή τη δύναμη της μουσικής και ακόμη περισσότερο της ανθρώπινης φωνής. Της φωνής της.
— Τι ήταν αυτό που σας γοήτευσε, που σας τράβηξε τόσο πολύ στη μουσική της και αποφασίσατε να γίνετε η Νάνα;
Όταν γράφω πως θα γίνω η Νάνα Μούσχουρη, είναι γιατί σε αυτό το στάδιο της παιδικής μου ηλικίας μεταμφιεζόμουν σε Νάνα Μούσχουρη όταν άλλοι μεταμφιεζόντουσαν σε πριγκίπισσες ή νεράιδες. Ήταν η επιθυμία μου να μεταμορφωθώ σε υπερήρωα, όπως ακριβώς τα μικρά αγόρια γίνονται Σούπερμαν. Ο δικός μου Σούπερμαν ήταν η Νάνα. Τα παιδιά της ηλικίας μου δεν καταλάβαιναν. Ήμουν τόσο διαφορετικός...
— Ποιος ήταν ο πρώτος δίσκος της που αγοράσατε; Πώς ήταν η εμπειρία της ακρόασής του;
«La Dame de cœur», ένα άλμπουμ που κυκλοφόρησε στη Γαλλία το 1984. Ξέρω απέξω κάθε λέξη, κάθε παύση της φωνής της, κάθε ανάσα, κάθε νότα του. Εισέπνευσα αυτόν τον δίσκο όπως εισπνέεις το άρωμα των τριαντάφυλλων. Το τραγούδι «Solitaire» με έφερνε σε έκσταση, αναμφίβολα επειδή μου μιλούσε για τη δική μου μοναξιά. «Όλοι οι δρόμοι της οδηγούσαν σε φυλακές», τραγουδούσε η Νάνα. Πρόκειται για μια απαράμιλλη ομορφιά. Στο εσωτερικό του άλμπουμ, η φωτογραφία της, βγαλμένη στο Ακρωτήριο του Σουνίου, με μετέφερε εξίσου αλλού. Όταν ήμουν παιδί, η Νάνα μου φαινόταν σαν μια Παναγία. Και αυτό το ηλιοβασίλεμα με φόντο το ακρωτήριο νόμιζα ότι ήταν η Εδέμ. Και να σκεφτείτε ότι ανακάλυψα αυτό το τοπίο του Σουνίου μόλις πέρυσι, παρόλο που πηγαίνω στην Ελλάδα πάνω από 30 χρόνια…
— Πώς αντέδρασαν οι γονείς σας στα όνειρά σας; Και η οικογένειά σας; Η γιαγιά σας φαινόταν να σας καταλαβαίνει...
Μερικές φορές, οι γονείς μου ξαφνιάζονταν λίγο από το γεγονός ότι ήμουν διαφορετικός. Ερχόμουν από αλλού και πήγαινα κάπου αλλού. Δεν ήταν εύκολη η σχέση μας κάθε μέρα. Έγιναν γονείς σε πολύ μικρή ηλικία, 16 και 18 ετών, παρ' όλα αυτά δεν με άφηναν ποτέ μόνο μου, πάντα με υποστήριζαν και με ακολούθησαν στις τρέλες μου. Η γιαγιά μου δεν τα καταλάβαινε όλα όσα με αφορούσαν, αλλά με αγαπούσε με πάθος και την αγαπούσα κι εγώ τρελά. Τη θυμάμαι να μου λέει: «Σταμάτα να τραγουδάς, δεν είναι η Μούσχουρη που θα γεμίσει το πιάτο σου με φαγητό όταν μεγαλώσεις». Αυτή η φράση της με κάνει να χαμογελάω και με συγκινεί ακόμα... Μου λείπει πολύ.
— Τι έλεγαν τα άλλα παιδιά και οι καθηγητές για σας στο σχολείο;
Με κορόιδευαν, όπως κοροϊδεύουν κάθε παιδί που είναι διαφορετικό. Και ναι, πολλές φορές με χτύπησαν και με έφτυσαν στην αυλή του σχολείου. Ντρεπόμουν πολύ εκείνη την εποχή, αλλά τελικά έγινα μεγαλύτερος και δυνατότερος από όλους εκείνους που ήθελαν να με καταστρέψουν. Με έσωσαν τα τραγούδια της Νάνας, με έσωσαν οι λέξεις. Το γράψιμο και η επινόηση ιστοριών με έκαναν ανίκητο. Αυτή είναι η δύναμη του γραπτού λόγου.
— Πόσο σας βοήθησε η Νάνα πραγματικά στη ζωή σας; Τι σας έχει προσφέρει, πέρα από κίνητρο για να ξεπεράσετε τις δυσκολίες σας;
Πραγματοποίησε χωρίς να το ξέρει ένα μέρος των ονείρων μου. Ακούστε τους υπέροχους στίχους του τραγουδιού «Χάρτινο το φεγγαράκι», που έγραψε αυτή η ιδιοφυΐα που λέγεται Νίκος Γκάτσος. Μιλάνε για τη δύναμη των ονείρων. Η φωνή και τα τραγούδια της Νάνας Μούσχουρη είναι για μένα σαν τα βοτσαλάκια που πετούσε ο Κοντορεβιθούλης για να βρει τον δρόμο της επιστροφής. Μου αρέσει να λέω ότι χάρη στη Νάνα βρήκα τον εαυτό μου. Ακριβώς όπως και η Νάνα βρήκε τον εαυτό της χάρη στη Μαρία Κάλλας... Ο θαυμασμός μπορεί να είναι στείρος, αλλά γίνεται δώρο όταν τον ξεπερνάς και τον χρησιμοποιείς για να βρεις το δικό σου μονοπάτι, τη δική σου τέχνη.
— Σε ποια ηλικία αρχίσατε να την υποδύεστε, να θέλετε να της μοιάσετε;
Ήμουν 14 ετών, νομίζω. Ήθελα απλά να μεταμφιεστώ για να παίξω έναν ρόλο, να γίνω για μια στιγμή ένα ιδανικό ον, επειδή δυσκολευόμουν τόσο πολύ να είμαι ο εαυτός μου και επειδή εκείνη για μένα ήταν το ιδανικό ον.
— Λέτε ότι την είδατε από κοντά για πρώτη φορά στη σκηνή του Olympia. Αλλά πότε της μιλήσατε πραγματικά; Θυμάστε τις πρώτες σας συνομιλίες;
Ναι, πολύ καλά, ήταν το 1997, ως δημοσιογράφος. Είχα ραντεβού μαζί της για να της πάρω συνέντευξη. Προφανώς ήμουν πολύ συγκινημένος, και παρόλο που είχα μεγαλώσει πολύ (ήμουν 25 ετών), τη θαύμαζα εξίσου. Το πρώτο πράγμα για το οποίο της μίλησα ήταν τα παπούτσια της, τα ίδια που φορούσε στη φωτογραφία στο Ακρωτήρι του Σουνίου του πρώτου μου δίσκου. Ήταν μια τρελή σύμπτωση. Γιατί η Νάνα φορούσε αυτά τα παπούτσια εκείνη ειδικά την ημέρα; Έχει πάρα πολλά ζευγάρια! Για μένα ήταν ένα σημάδι της μοίρας... Φοβήθηκα μήπως με πάρει για τρελό που της μίλησα γι' αυτά με το που την είδα, για serial killer… Έχω αυτό το ελάττωμα, προσέχω κάθε λεπτομέρεια, τίποτα δεν μου διαφεύγει. Αυτό βέβαια μου βγαίνει και σε καλό γιατί με βοηθάει πολύ όταν γράφω τα μυθιστορήματά μου.
— Η ιστορία που αφηγείστε στο έργο (και στο βιβλίο από το οποίο προέρχεται) είναι η δική σας αληθινή ιστορία;
Σχεδόν τα πάντα στο βιβλίο είναι αληθινά, εκτός από το ότι δεν θέλησα ποτέ να γίνω πραγματικά η Νάνα Μούσχουρη. Επαναλαμβάνω, ο θαυμασμός μου ήταν απόλυτος, αλλά οι μεταμφιέσεις μου ήταν το παιχνίδι μου. Αυτό το βιβλίο γεννήθηκε ως μια εκδήλωση αγάπης σε μια περίοδο που η Νάνα είχε ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας... Ήμασταν ήδη φίλοι και φοβήθηκα πολύ για τη ζωή της. Θέλησα λοιπόν να πω, σε εκείνη και σε όλο τον κόσμο, πως με είχε σώσει η φωνή της και η μουσική της. Ναι, μια φωνή μπορεί να σώσει έναν άνθρωπο...
Νομίζω πως θέλησα να της γράψω πως την αγαπώ. Για έναν συγγραφέα, κάθε δημιούργημά του είναι μια μεγάλη κραυγή αγάπης. Έτσι τουλάχιστον πιστεύω εγώ. Χαίρομαι που αυτό το βιβλίο έχει γίνει πλέον θεατρική παράσταση στη Γαλλία (παίχτηκε το 2019, στο Φεστιβάλ της Αβινιόν) και που θα αναβιώσει στο Παρίσι φέτος τον Σεπτέμβριο. Και που ανεβαίνει για πρώτη φορά στην ελληνική σκηνή. Είναι ένας φόρος τιμής στη Νάνα. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε να πούμε «σ’ αγαπώ» σ’ αυτούς που αγαπάμε. Η ζωή περνάει τόσο γρήγορα.
— Το έργο σας αναφέρεται στο ταξίδι ενός παιδιού προς την πραγματοποίηση του ονείρου του. Τι άλλο σημαίνει για εσάς;
Μου άνοιξε την πόρτα σε ένα όνειρο και μου επέτρεψε να βρω τον εαυτό μου. Σήμερα είμαι 51 ετών και μεγάλο πια παιδί. Η Νάνα είναι απλώς φίλη μου, μέλος της οικογένειάς μου, την έχω στην καρδιά μου. Προσπαθώ όποτε μπορώ να την προστατέψω, να τη φροντίσω, όπως έκανα παλιότερα και με τη γιαγιά μου.
— Πώς είναι η ζωή σας σήμερα; Πόσο έχει αλλάξει από την παιδική και εφηβική σας ηλικία;
Η ζωή μου δεν έχει καμία σχέση με εκείνη των παιδικών και εφηβικών μου χρόνων. Δεν φοβάμαι πια, δεν είμαι πλέον το μικροκαμωμένο παιδί, ο αθλητισμός και το bodybuilding με βοήθησαν να δημιουργήσω ένα άλλο σώμα. Η ντροπή μερικές φορές παραμένει, είναι επίμονη και μπορεί να γίνει ολέθρια όταν σε βλάπτει ως παιδί, αλλά προσέχω τον εαυτό μου. Γράφοντας, επινοώντας κόσμους και χαρακτήρες, ονειρεύομαι ξανά και ξανά. Είμαι πολύ τυχερός στη ζωή. Και έχω έναν υπέροχο σύζυγο. Δεν υπάρχει τίποτα πιο πολύτιμο για μένα σε αυτόν τον κόσμο. Πρώτα αυτός, μετά τα βιβλία μου και η μουσική.
— Μας είπατε πως ερχόσαστε κάθε χρόνο για διακοπές στην Ελλάδα… Τι σας αρέσει στη χώρα μας;
Δεν έχω λείψει κανένα καλοκαίρι τα τελευταία 30 χρόνια, το πιστεύετε; Η Ελλάδα είναι η ανάσα μου, εδώ νιώθω λίγο σαν στο σπίτι μου. Βρισκόμαστε και με τη Νάνα στο σπίτι της στη Βουλιαγμένη, αν και βλεπόμαστε και στο Παρίσι. Υπάρχει μια μονιμότητα στην Ελλάδα που με κάνει ευτυχισμένο, είμαι πάλι στην πηγή του κόσμου. Στην πηγή της ομορφιάς. Θεωρώ πως είμαστε όλοι λίγο Έλληνες.
— Ποια είναι η σχέση σας με τη Νάνα Μούσχουρη σήμερα; Αισθάνεστε κοντά της; Θα λέγατε ότι είναι φίλη σας;
Όπως σας είπα, είναι παραπάνω από φίλη μου, είναι μέλος της οικογένειάς μου. Υπάρχει μεταξύ μας ένας δεσμός τρυφερότητας και εμπιστοσύνης για τον οποίο δεν θέλω να μιλήσω δημόσια. Είναι η ιστορία μας. Τα πιο όμορφα πράγματα πρέπει να παραμένουν μυστικά.
— Έμαθα ότι ξέρετε απέξω και τραγουδάτε a cappella πολλά από τα τραγούδια της, συμπεριλαμβανομένων των ελληνικών τραγουδιών της, παρόλο που δεν μιλάτε καθόλου ελληνικά... Είναι καταπληκτικό! Μπορείτε να μας αναφέρετε κάποια από τα κομμάτια που σας αρέσουν στα ελληνικά;
Το «Χάρτινο το φεγγαράκι», το οποίο έχω τραγουδήσει άπειρες φορές, σε γάμους, γενέθλια… ακόμα και σε κηδείες! Είναι το τραγούδι της ειρήνης, των ονείρων και της αγάπης, είναι οικουμενικό. Αλλά επίσης: «Μια φορά και έναν καιρό», «Το πέλαγο είναι βαθύ», «Τώρα που πας στην ξενιτιά», «Ένας μύθος», «Δεν ήταν νησί»... Το ελληνικό ρεπερτόριο της Νάνας, μεγάλο μέρος του οποίου είναι γραμμένο από τον Νίκο Γκάτσο, είναι ένας θησαυρός. Η ίδια η ουσία της ποίησης, κατά τη γνώμη μου. Μια αναζήτηση της αλήθειας που ειλικρινά με συγκινεί. Σας δίνω τον λόγο μου ως συγγραφέας!
Η θεατρική παράσταση «Όταν μεγαλώσω, θα γίνω Νάνα Μούσχουρη» του Νταβίντ Λελαί-Ελό ανεβαίνει στο Θέατρο Βράχων «Άννα Συνοδινού» στις 14/7. Ερμηνεύει ο Μάνος Καρατζογιάννης σε σκηνοθεσία Ελισσαίου Βλάχου. Από τις αρχές Οκτωβρίου θα ανεβεί στη σκηνή του Θεάτρου Σταθμός, στο Μεταξουργείο, για τη σεζόν 2023-24.
