Πρώτες εικόνες από την «Εξημέρωση»: Οι δημιουργοί Δημοσθένης Παπαμάρκος και Γεωργία Μαυραγάνη μιλούν στη LIFO Facebook Twitter
«Στο κείμενο και στην παράσταση γίνεται αυτό, δηλαδή οικειοποιούμαστε αφηγήσεις τρίτων, είτε είναι από τον Ηρόδοτο η αναφορά στην καταστροφή της Μιλήτου, είτε από τον Πλούταρχο ο θάνατος του Κίμωνα, είτε τα ηχητικά ντοκουμέντα των προσφύγων, το μετασχηματίζουν σε κάτι άλλο, ταυτόχρονα όμως αμβλύνοντάς το πολύ»... Oι δημιουργοί της παράστασης Δημοσθένης Παπαμάρκος και Γεωργία Μαυραγάνη φωτογραφημένοι από τον Πάρι Ταβιτιάν για τη LIFO

Πρώτες εικόνες από την «Εξημέρωση»: Οι δημιουργοί Δημοσθένης Παπαμάρκος και Γεωργία Μαυραγάνη μιλούν στη LIFO

0

«Όλοι οι θάνατοι είναι ίδιοι, μόνο οι ζωές αλλάζουν». Είναι μια φράση του Δημοσθένη Παπαμάρκου που σε στοιχειώνει, που κουβαλάς μαζί σου φεύγοντας από την εξαιρετική παράσταση που έχει στήσει η Γεωργία Μαυραγάνη στην κεντρική σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, πάνω στο κείμενο του Δημοσθένη, όπως και μία φράση που ακούγεται λίγο πριν το τέλος και σε σημαδεύει: «Τα προνόμια και η καταδίκη των νεκρών είναι να είναι ο καθένας».

Η «Εξημέρωση», που είναι μία παράσταση για τον θάνατο, τους πρόσφυγες και το πένθος είναι δύσκολο να περιγραφεί, είναι μια εμπειρία λόγου και εικαστικών που ξεφεύγει από τα όρια του συμβατικού θεάτρου. Είναι σαν μια σύγχρονη τραγωδία με στοιχεία εξπρεσιονιστικά που θυμίζουν σκηνές από ταινίες του Murnau, με ένα παιχνίδι σκιών που είναι καθηλωτικό, με κινήσεις που είναι σαν να ξεπήδησαν από αφίσες της κομμουνιστικής προπαγάνδας στην Κορέα ή στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, με τα σηκωμένα χέρια και τις συμμετρίες.

Πρώτες εικόνες από την «Εξημέρωση»: Οι δημιουργοί Δημοσθένης Παπαμάρκος και Γεωργία Μαυραγάνη μιλούν στη LIFO Facebook Twitter
Φωτό: Πάρις Ταβιτιάν / LIFO

Η «Εξημέρωση» είναι σαν μια σύγχρονη τραγωδία με στοιχεία εξπρεσιονιστικά που θυμίζουν σκηνές από ταινίες του Murnau, με ένα παιχνίδι σκιών που είναι καθηλωτικό, με κινήσεις που είναι σαν να ξεπήδησαν από αφίσες της κομμουνιστικής προπαγάνδας στην Κορέα ή στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, με τα σηκωμένα χέρια και τις συμμετρίες.

Εκτός από την πρώτη συνεργασία του Δημοσθένη με τη Στέγη, είναι το πρώτο θεατρικό έργο που γράφει. «Το έργο, βασικά, ξεκίνησε λόγω της Γεωργίας» λέει. «Η αφορμή ήταν μία παράσταση που ήταν να κάνουμε μέσω της πειραματικής του Εθνικού Θεάτρου για ένα θέατρο στην Στουτγάρδη. Μου είχε τηλεφωνήσει και μου είχε πει ότι θα συνεργαζόταν σε έργο με θέμα το προσφυγικό και μου είχε προτείνει να γράψω το κείμενο. Αυτή είναι η αρχή. Ένα κομμάτι του κειμένου ανέβηκε στη Στουτγάρδη, αλλά εκείνο ήταν μόνο ένα 24λεπτο και πολύ διαφορετικό και στον βασικό του άξονα και στην αισθητική του από αυτό που ανεβαίνει τώρα. Ήταν ένα άλλο έργο στην ουσία».

Το πιο δυνατό χαρακτηριστικό στοιχείο της παράστασης είναι ο τρόπος που αφηγείται κάποια γεγονότα μέσα από ένα συναρπαστικό παιχνίδι με το φως και την σκιά, και τις φιγούρες που γεμίζουν την μεγάλη λευκή οθόνη με εικόνες τρυφερές αλλά και απίστευτης δύναμης. «Το κομμάτι των σκιών έχει από πίσω την σκέψη του πολύ απλού πράγματος» εξηγεί η Γεωργία, «Νέκυια, σκιές, το οποίο, όμως, τελικά λειτούργησε πάρα πολύ, δεδομένου ότι στην ουσία στο κείμενο του Δημοσθένη δεν υπάρχει οποιαδήποτε αναπαράσταση του θανάτου που φτιάχνουν οι ζωντανοί». Μέσα στις σκιές ακούγεται και μια μικρή επαναλαμβανόμενα που είναι ανατριχιαστική: «μαμά!».

Πρώτες εικόνες από την «Εξημέρωση»: Οι δημιουργοί Δημοσθένης Παπαμάρκος και Γεωργία Μαυραγάνη μιλούν στη LIFO Facebook Twitter
Φωτό: Πάρις Ταβιτιάν / LIFO

«Η αλήθεια είναι ότι είχα την αίσθηση ότι αυτή η φωνή έχει κάτι ταυτόχρονα μητρικό» συνεχίζει η Γεωργία, «αλλά κάποια στιγμή μου αφηγήθηκε και ο Δημοσθένης ένα περιστατικό με τον ανιψιό του που ρωτούσε τον μπαμπά του, “μπαμπά ποιοι μένουν στα σπίτια των πεθαμένων”; Έτσι και η σκιά, επειδή περνάς κάπως από το παιδικό στοιχείο, βγήκε αυθόρμητα».

Το έργο ξεπερνάει τα όρια του απλού θεάτρου και γίνεται μια multimedia παράσταση με μόνιμη συνοδεία το ασταμάτητο drone του Χάρη Νείλα και ηχογραφημένη αφήγηση που δημιουργούν συνεχώς έντονα συναισθήματα. «Θα έλεγα ότι η Εξημέρωση περιέχει πολλά στοιχεία ποίησης, με την έννοια της πραγματικής σημασίας της ποίησης, της δημιουργίας πραγμάτων μέσω του λόγου, εικόνων, συναισθημάτων» λέει η Γεωργία Μαυραγάνη. «Δεν είναι μόνο αυτό όμως, έχει και πολύ έντονα ιστορικά στοιχεία. Είναι ένα αρκετά απαιτητικό κείμενο και στην αρχή, όταν επιχειρήθηκε να αποδοθεί σε πρώτο πρόσωπο ήταν πολύ δύσκολο. Αντιλαμβανόσουν ότι θέλει έναν άλλον τρόπο για να μπορέσεις και ως θεατής να χαλαρώσεις και να μην έχεις άγχος, να παρακολουθείς αυτό που ακούς. Είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που λέμε “ένα ρεαλιστικό έργο”, οπότε το ηχογραφημένο κομμάτι βοηθάει σε πολύ μεγάλο βαθμό. Ταυτόχρονα δουλεύει πολύ και νοηματικά, δηλαδή σου δημιουργεί και αυτή την απόσταση από το εδώ και το τώρα της ζωής που έχει και ο ίδιος ο αφηγητής. Μου αρέσει ο σοβαρός τόνος που έχει γιατί δεν είναι εύκολο να δεις και να ακούσεις κάτι και να σου μιλήσει κάπως πιο σοβαρά. Μπορεί να τον φοβήθηκα πάρα πολύ αυτόν τον σοβαρό τόνο, αλλά μου αρέσει γιατί έτσι μπορεί να σηκώσει και την ελαφρότητά του. Και παρότι είναι τεχνικά μια πολύ απαιτητική δουλειά, εμένα με ανάγκασε να ανέβω επίπεδο, να ξεφύγω ακόμη και στην άποψη του ντοκουμέντου, ποια φωτογραφία θα έρθει, ποιο βίντεο, να ξεφύγω και από αυτή την φόρμα των παραστάσεων που παίρνεις απλώς συνεντεύξεις και χρησιμοποιείς αποσπάσματα. Ήθελα να μιλήσει αυτό πιο ανοιχτά, πιο γενικά».

«Αυτόν τον κόσμο που πάμε να αναπαραστήσουμε και να σχολιάσουμε, την εμπειρία δηλαδή του προσφυγικού ως την εμπειρία του τραύματος, δεν μπορούμε να τον διαπεράσουμε ούτε στο πρώτο επίπεδο. Συζητούσαμε πώς θα μπορούσε αυτό να περιγραφεί και κάποια στιγμή πέσαμε πάνω σε ένα απόσπασμα που έλεγε για το πώς ουσιαστικά η επαναφήγηση του τραύματος το εξημερώνει. Έτσι προέκυψε η εξημέρωση.» ― Δημοσθένης Παπαμάρκος


Ρωτάω ποια είναι η Εξημέρωση που αναφέρει ο τίτλος. Πώς προέκυψε; «Ο τίτλος προέκυψε λίγο δύσκολα» λέει ο Δημοσθένης, «ήρθε αφού είχε γραφτεί εκείνο το πρώτο κείμενο στο οποίο βασίστηκε το θεατρικό, ψάχνοντας να βρούμε τι είναι αυτό που περιγράφει καλύτερα αυτό που κάνουμε. Γιατί βασική μας αρχή ήταν ότι, ούτως ή άλλως, αυτόν τον κόσμο που πάμε να αναπαραστήσουμε και να σχολιάσουμε, την εμπειρία δηλαδή του προσφυγικού ως την εμπειρία του τραύματος, δεν μπορούμε να διαπεράσουμε ούτε στο πρώτο επίπεδο. Ή, αν πάμε παρακάτω, ουσιαστικά κάνουμε μια αφήγηση, η οποία βασίζεται στις αφηγήσεις αυτών των ανθρώπων που βασίζονται στο βίωμα και στο τραύμα τους. Και συζητούσαμε πώς θα μπορούσε αυτό να περιγραφεί και κάποια στιγμή πέσαμε πάνω σε ένα απόσπασμα που έλεγε για το πώς ουσιαστικά η επαναφήγηση του τραύματος το εξημερώνει. Δηλαδή, αμβλύνει την εικόνα του de facto. Είτε η αφήγηση είναι του ανθρώπου που το έχει βιώσει, είτε ενός δεύτερου αφηγητή που έχει ακούσει την πρώτη αφήγηση κλπ. Και όταν το λέγαμε αυτό, ήταν αποκαλυπτικό. Έτσι προέκυψε η εξημέρωση. Ουσιαστικά, στο κείμενο και στην παράσταση γίνεται αυτό, δηλαδή οικειοποιούμαστε αφηγήσεις τρίτων, είτε είναι από τον Ηρόδοτο η αναφορά στην καταστροφή της Μιλήτου, είτε από τον Πλούταρχο ο θάνατος του Κίμωνα, είτε τα ηχητικά ντοκουμέντα των προσφύγων, το μετασχηματίζουν σε κάτι άλλο, ταυτόχρονα όμως αμβλύνοντάς το πολύ. Κι από τη στιγμή που μεταφέρεται σε μία σκηνή, πλέον μιλάμε για έργο.

Ήταν ένας προβληματισμός ο οποίος προέκυψε πολύ έντονα, όταν στην πρώτη φάση μιλήσαμε με πρόσφυγες και ήταν ένα ηθικό δίλημμα: εμείς πού στεκόμαστε απέναντι σε αυτό; Ναι μεν έχουμε κληθεί να κάνουμε ένα έργο για το προσφυγικό, κάτι με το οποίο ήμασταν και οι δύο φοβερά αμήχανοι και είχαμε πρόβλημα εξ αρχής. Η πρώτη κουβέντα που είπα στη Γεωργία στο τηλέφωνο όταν μου είπε την ιδέα ήταν “με ζορίζει, είναι κάτι που εγώ το νιώθω σαν εκμετάλλευση” και μου λέει “ακριβώς το ίδιο αισθάνομαι κι εγώ” και αυτό ουσιαστικά μας οδήγησε σε ιστορίες που είναι πολύ απομακρυσμένες από την σημερινή εμπειρία αυτού του πράγματος και οδήγησε κι εμένα σε έναν λόγο κειμενικά που είναι πολύ απομακρυσμένος και από το καθημερινό. Έτσι γίνεται και η εξημέρωση σε πολλαπλά επίπεδα, όλη αυτή η εμπειρία που αποτελεί το έναυσμα και τον πυρήνα του έργου. Εξημερώνεται, δηλαδή αισθητικοποιείται είτε σαν εικόνα είτε σαν λόγος αλλά συνειδητά πια, δηλαδή λέμε δείτε τις ραφές αυτού που κατασκευάζουμε».

Πρώτες εικόνες από την «Εξημέρωση»: Οι δημιουργοί Δημοσθένης Παπαμάρκος και Γεωργία Μαυραγάνη μιλούν στη LIFO Facebook Twitter
Φωτό: Πάρις Ταβιτιάν / LIFO
Πρώτες εικόνες από την «Εξημέρωση»: Οι δημιουργοί Δημοσθένης Παπαμάρκος και Γεωργία Μαυραγάνη μιλούν στη LIFO Facebook Twitter
Φωτό: Πάρις Ταβιτιάν / LIFO

Εκτός από τους τρεις ηθοποιούς που παίζουν τους βασικούς ρόλους (Νίκο Γιαλέλη, Κωνσταντίνα Τάκαλου και Μάνο Πετράκη) εμφανίζονται ως guest οι Ξένια Καλογεροπούλου, Ηλίας Κατέβας και Ελίνα Ρίζου σε μερικές από τις πιο δυνατές στιγμές της παράστασης.

«Η ηλικία τους, η εμπειρία και ο τρόπος τους είναι κάπως σαν ντοκουμέντα» λέει η Γεωργία, «και οι ίδιοι με έναν τρόπο. Και ποτίζουν ο έργο με πολλή αλήθεια. Όλοι οι χαρακτήρες στο έργο είναι αληθινοί άνθρωποι…».

Πρώτες εικόνες από την «Εξημέρωση»: Οι δημιουργοί Δημοσθένης Παπαμάρκος και Γεωργία Μαυραγάνη μιλούν στη LIFO Facebook Twitter
Φωτό: Πάρις Ταβιτιάν / LIFO
Πρώτες εικόνες από την «Εξημέρωση»: Οι δημιουργοί Δημοσθένης Παπαμάρκος και Γεωργία Μαυραγάνη μιλούν στη LIFO Facebook Twitter
Φωτό: Πάρις Ταβιτιάν / LIFO
Πρώτες εικόνες από την «Εξημέρωση»: Οι δημιουργοί Δημοσθένης Παπαμάρκος και Γεωργία Μαυραγάνη μιλούν στη LIFO Facebook Twitter
Φωτό: Πάρις Ταβιτιάν / LIFO
Πρώτες εικόνες από την «Εξημέρωση»: Οι δημιουργοί Δημοσθένης Παπαμάρκος και Γεωργία Μαυραγάνη μιλούν στη LIFO Facebook Twitter
Φωτό: Πάρις Ταβιτιάν / LIFO
Πρώτες εικόνες από την «Εξημέρωση»: Οι δημιουργοί Δημοσθένης Παπαμάρκος και Γεωργία Μαυραγάνη μιλούν στη LIFO Facebook Twitter
Δημοσθένης Παπαμάρκος και Γεωργία Μαυραγάνη... Φωτό: Πάρις Ταβιτιάν / LIFO

 

Ιnfo:

Εξημέρωση

Κείμενο: Δημοσθένης Παπαμάρκος

Σκηνοθεσία: Γεωργία Μαυραγάνη

Δραματουργία-Βοηθός Σκηνοθέτης: Ράνια Κελαϊδίτη

Πρωτότυπη Μουσική-Σχεδιασμός Ήχου: Χάρης Νείλας

Σκηνικά-Κοστούμια: Άρτεμις Φλέσσα

Φωτισμοί: Εβίνα Βασιλακοπούλου

Κίνηση: Αλεξία Νικολάου

Βοηθός Σκηνοθέτη: Ναζίκ Αϊδινιάν

Βοηθός Σκηνογράφου-Ενδυματολόγου: Λίλη Κυριλή

Επεξεργασία Οπτικού Υλικού: Στάθης Γαλαζούλας

 

Ερμηνεύουν: Νίκος Γιαλελής, Μάνος Πετράκης, Κωνσταντίνα Τάκαλου

Συμμετέχουν: Ξένια Καλογεροπούλου, Ηλίας Κατέβας, Ελίνα Ρίζου

 

Στέγη Ιδρύματος Ωνάση

Συγγρού 107

16-26 Ιανουαρίου 2020

Κεντρική Σκηνή

Παραστάσεις: Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή 20:30

Πρώτες εικόνες από την «Εξημέρωση»: Οι δημιουργοί Δημοσθένης Παπαμάρκος και Γεωργία Μαυραγάνη μιλούν στη LIFO Facebook Twitter
Φωτό: Πάρις Ταβιτιάν / LIFO
Θέατρο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Παραστάσεις για κάθε γούστο που θα συγκινήσουν, θα διασκεδάσουν και θα προβληματίσουν

Θέατρο / Πού οφείλεται τόση δίψα για το θέατρο;

Το θέατρο εξακολουθεί να προκαλεί debates και ζωηρές συζητήσεις, παρά τις κρίσεις και τις οικονομικές περικοπές που έχει υποστεί, και φέτος ανεβαίνουν στην Αθήνα παραστάσεις για κάθε γούστο που θα συγκινήσουν, θα διασκεδάσουν και θα προβληματίσουν.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ανδρέας Κωνσταντίνου

Θέατρο / Ανδρέας Κωνσταντίνου: «Δεν μ' ενδιαφέρει τι υποστηρίζεις στο facebook, αλλά το πώς μιλάς σε έναν σερβιτόρο»

Ο ηθοποιός που έχει υποδυθεί τους πιο ετερόκλητους ήρωες και θα πρωταγωνιστήσει στην τηλεοπτική μεταφορά της «Μεγάλης Χίμαιρας» αισθάνεται ότι επιλέγει την τηλεόραση για να ικανοποιήσει την επιθυμία του για κάτι πιο «χειροποίητο» στο θέατρο.
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ
Ο Στρίντμπεργκ και η «Ορέστεια» προσγειώνονται στον κόσμο της Λένας Κιτσοπούλου

Θέατρο / Η Μαντώ, ο Αισχύλος και ο Στρίντμπεργκ προσγειώνονται στον κόσμο της Κιτσοπούλου

Στην πρόβα του νέου της έργου όλοι αναποδογυρίζουν, συντρίβονται, μοντάρονται, αλλάζουν μορφές και λένε λόγια άλλων και τραγούδια της καψούρας. Ποιος θα επικρατήσει στο τέλος;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Η εποχή μας δεν ανέχεται το λάθος»

Οι Αθηναίοι / «Η εποχή μας δεν ανέχεται το λάθος»

Η ηθοποιός Ρουμπίνη Βασιλακοπούλου θυμάται τα χρόνια του Θεάτρου Τέχνης, το πείραμα και τις επιτυχίες του Χυτηρίου, περιγράφει τι σημαίνει γι' αυτή το θεατρικό σανίδι και συλλογίζεται πάνω στο πέρασμα του χρόνου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Θωμάς Μοσχόπουλος

Θέατρο / «Άρχισα να βρίσκω αληθινή χαρά σε πράγματα για τα οποία πριν γκρίνιαζα»

Έπειτα από μια δύσκολη περίοδο, ο Θωμάς Μοσχόπουλος ανεβάζει τον δικό του «Γκοντό». Έχει επιλέξει μόνο νέους ηθοποιούς για το έργο, θέλει να διερευνήσει την επίδρασή του στους εφήβους, πραγματοποιώντας ανοιχτές πρόβες. Στο μεταξύ, κάνει μια πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα με την Αργυρώ Μποζώνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τι είναι για σένα το «Οξυγόνο»;

Θέατρο / Τι είναι για σένα το «Οξυγόνο»;

Ένα συναρπαστικό υβρίδιο θεάτρου, συναυλίας, πολιτικοκοινωνικού μανιφέστου και rave party, βασισμένο στο έργο του επικηρυγμένου στη Ρωσία δραματουργού Ιβάν Βιριπάγιεφ, ανεβαίνει στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης σε σκηνοθεσία Γιώργου Κουτλή και αποπειράται να δώσει απάντηση σε αυτό το υπαρξιακό ερώτημα.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Υπάρχει το «για πάντα» σε μια σχέση;

The Review / Υπάρχει το «για πάντα» σε μια σχέση;

Ο Αλέξανδρος Διακοσάββας και ο δημοσιογράφος και κριτικός θεάτρου Γιώργος Βουδικλάρης μιλούν για την παράσταση «Ο Χορός των εραστών» της Στέγης, τα υπαρξιακά ερωτήματα που θέτει το κείμενο του Τιάγκο Ροντρίγκες και τη χαρά τού να ανακαλύπτεις το next best thing στην τέχνη.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Φανί Αρντάν: «Σκυλάκι δεν είμαι, προτιμώ να παραμείνω λύκος»

Όπερα / Φανί Αρντάν: «Σκυλάκι δεν είμαι, προτιμώ να παραμείνω λύκος»

Πολυσχιδής και ανήσυχη, η Φανί Αρντάν δεν δίνει απλώς μια ωραία συνέντευξη αλλά ξαναζεί κομμάτια της ζωής και της καριέρας της, με αφορμή την όπερα «Αλέκο» του Σεργκέι Ραχμάνινοφ που σκηνοθετεί για την Εθνική Λυρική Σκηνή.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Το «Κυανιούχο Κάλιο» είναι μια παράσταση για το ταμπού των αμβλώσεων 

Θέατρο / «Κυανιούχο Κάλιο»: Μια παράσταση για το ταμπού των αμβλώσεων στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά

Όχι μόνο σε ανελεύθερα ή σκοταδιστικά καθεστώτα, αλλά και στον δημοκρατικό κόσμο, η συζήτηση για το δικαίωμα της γυναίκας σε ασφαλή και αξιοπρεπή ιατρική διακοπή κύησης παραμένει τρομακτικά επίκαιρη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τενεσί Ουίλιαμς: Ο ποιητής των χαμένων ψυχών

Θέατρο / Τενεσί Ουίλιαμς: Ο ποιητής των χαμένων ψυχών

«Εκείνο που με σπρώχνει να δημιουργώ θεατρικούς χαρακτήρες είναι ο έρωτας», έλεγε ο Ουίλιαμς, που πίστευε ότι ο πόθος «είναι κάτι που κατακλύζει πολύ μεγαλύτερο χώρο από αυτόν που μπορεί να καλύψει ένας άνθρωπος». Σε αυτόν τον πόθο έχει συνοψίσει τη φυγή και την ποίηση, τον χρόνο, τη ζωή και τον θάνατο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ