Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ community dance, «Transition | Enter Communities of Body» είναι μια συνεργασία Ευρωπαίων και Αφρικανών καλλιτεχνών του χορού, που ξεκίνησε στα μέσα Νοεμβρίου και ολοκληρώνει σε λίγες μέρες δράσεις της, από απόσταση και ψηφιακά. Το πρόγραμμα που πραγματοποιήθηκε από το Καλλιτεχνικό Δίκτυο Παραστατικών Τεχνών «Κινητήρας», σε συνεργασία με το Goethe-Institut Athen, το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος και το Flux Laboratory Athens περιλάμβανε τη δημιουργία εργαστηρίων και έργων community dance (χορού της κοινότητας) σε εξέλιξη.
Ο Blaise Mangitukulu από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η Emilie Vaudou από τη Γαλλία, η Μαριλένα Σιταροπούλου από την Ελλάδα και η Patricia Woltmann από τη Γερμανία είναι οι καλλιτέχνες του χορού που συνεργάστηκαν στο πρόγραμμα από κοντά, από απόσταση και διαδικτυακά από τον τόπο, όπου κατοικούν, την Μπουκαβού, το Παρίσι, την Αθήνα και το Βερολίνο αντίστοιχα, εστιάζοντας στις έννοιες της κοινότητας, της μετάβασης και της ευρω-αφρικανικής ανταλλαγής. Οι καλλιτέχνες επιλέχθηκαν τον Φεβρουάριο του 2020 από διεθνή επιτροπή και μετά τη ματαίωση της δια ζώσης συνάντησης στην Αθήνα, τον Μάρτιο του 2020, εξαιτίας της πανδημίας, ακολούθησαν έξι μήνες εντατικής ανταλλαγής προκλήσεων, αδιεξόδων και πηγών έμπνευσης.
H Αντιγόνη Γύρα, καλλιτεχνική διευθύντρια και συν-ιδρύτρια του «Κινητήρα», αναφέρει σχετικά με το «Transition»: «Ονειρεύτηκα αυτό το πρόγραμμα ως μοχλό εξέλιξης για την ανταλλαγή κουλτούρας και μεθοδολογίας μεταξύ καλλιτεχνών που ασχολούνται με το community dance στην Ευρώπη και την Αφρική. Την περίοδο εκείνη, έβλεπα να ξεπηδά παντού μπροστά μου η έννοια της μετάβασης, γι' αυτό κι επέλεξα αυτήν τη θεματική ομπρέλα. Η έννοια αυτή είναι συνυφασμένη στο μυαλό μου με τη στιγμή που βρισκόμαστε στο αεροδρόμιο μεταξύ δύο πτήσεων σε μια ενδιάμεση χώρα, και πρέπει να ακολουθούμε τις πινακίδες που γράφουν "transit". Μόνο που τώρα γράφουν "νέα χιλιετία", "νέος αιώνας", "προ πανδημίας", "μετά την πανδημία". Κι εμείς οι καλλιτέχνες καλούμαστε να μη χάσουμε το επόμενο αεροπλάνο, αν και δεν υπάρχει χρονικό περιθώριο ανάμεσα στις πτήσεις. Και να προτείνουμε νέους τρόπους μετάβασης μεταξύ των κυλιόμενων διαδρόμων και σκαλιών, χωρίς να μας αποσπούν την προσοχή οι γιγαντοαφίσες των διαφημίσεων ολόγυρα».
Με όλες τις αλλαγές που βιώνουμε στη καθημερινότητά μας το τελευταίο διάστημα, είναι αρκετά σημαντικό να μην κλειστούμε στους εαυτούς μας και να προσπαθούμε διαρκώς να κρατάμε την επαφή με τους ανθρώπους γύρω μας, χρησιμοποιώντας κάθε μέσο. Να χορεύουμε, να εκφραζόμαστε και να μην φοβόμαστε να εκτεθούμε σε άλλους ανθρώπους. Είμαστε όλοι μαζί σε αυτό.
Ο Χρήστος Πολυμενάκος, καλλιτεχνικός διευθυντής του «Transition», συμπληρώνει: «Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στο "Transition ECB", προσπαθώντας να δημιουργήσουν εργαστήρια κι έργα χορού σε εξέλιξη, στο πεδίο του community dance, του χορού από και για την κοινότητα, έχουν αντιμετωπίσει προκλήσεις, δυσκολίες, εμπόδια, ματαιώσεις και αναρίθμητες αλλαγές. Έχουν, ωστόσο, ξεκάθαρα δημιουργήσει και τροφοδοτήσει κοινότητες με έναν σχεδόν απρόσμενο ή έστω ασυνήθιστο τρόπο και μοιράζονται ερωτήματα, αποτυχίες και ευρήματα με άξονα και σημείο αναφοράς το σώμα, τόσο τρυφερά και πολύτιμα. Νιώθω λοιπόν εξάντληση, χωρίς υπερβολή, αλλά και σεβασμό, ευγνωμοσύνη και την υποχρέωση που δημιουργεί η έμπνευση για κάτι καλύτερο στο μέλλον μας».
Τηρώντας πάντα τους τοπικούς και διεθνείς κανόνες υγιεινής και ασφάλειας, οι καλλιτέχνες συμπεριέλαβαν τις κοινότητές τους στα εργαστήρια και τις δημιουργίες τους. Στα μέσα Νοεμβρίου παρακολούθησαν ψηφιακά εργαστήρια για το community dance, την ψυχολογία εν μέσω πανδημίας και τον αντίκτυπο της εντατικής χρήσης ψηφιακών μέσων, τον χορό σε σχέση με τα ψηφιακά μέσα, τις προοπτικές συλλογικής διαχείρισης των πνευματικών δικαιωμάτων στην ελληνική κοινότητα του χορού, τη λεκτική επικοινωνία της χορογραφικής έρευνας και δημιουργίας με τη μέθοδο body/word και τη δημιουργική επανατροφοδότηση. Οι συμμετέχοντες στη συνέχεια παρουσίασαν τα δικά τους εργαστήρια πάνω στα θέματα που μελετούν, ενώ στις 18 Δεκεμβρίου θα προβληθούν μαγνητοσκοπημένα τα τέσσερα έργα σε εξέλιξη, που δημιουργήθηκαν από εκείνους κατά τη διάρκεια του «Transition» και θα μεταδοθεί διαδικτυακά η συζήτηση μαζί τους με δυνατότητα συμμετοχής του κοινού.
Blaise Mangitukulu (Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό)
Ο χορευτής-χορογράφος, περφόρμερ και ηθοποιός Blaise Mangitukulu παρέδωσε σε επαγγελματίες και ερασιτέχνες χορευτές σε απομακρυσμένες περιοχές της Μπουκαβού, οι οποίες δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, δωρεάν εργαστήριο με τίτλο «Qui Êtes Vous?» (Ποιοι είστε εσείς;) και άξονες τη μετάβαση από την παραδοσιακή στη σύγχρονη χορευτική έκφραση και την ελπίδα που δεν χάνεται, ούτε μέσα στις πιο δύσκολες συνθήκες. Δέκα χορευτές της περιφέρειας της Μπουκαβού με δυσκολία πρόσβασης στο διαδίκτυο επιλέχθηκαν για το εργαστήριο του οποίου ο θεματικός πυρήνας ήταν η έκφραση, μέσω του χορού, της ελπίδας, παρά τις δυσκολίες και τις βαναυσότητες που αντιμετωπίζουμε στη ζωή. Στόχος του ήταν να βοηθήσει τους χορευτές να κατανοήσουν καλύτερα την ταυτότητά τους, τη θέση τους σε μια μαρτυρική κοινωνία, και να ενισχύσει τη δυνατότητα έκφρασής τους με τη γλώσσα του σώματος, γύρω από τα θέματα του «Transition»: ανταλλαγή μεταξύ Αφρικής και Ευρώπης, μετάβαση, συνεργασία, χρήση ευρέως διαδεδομένων ψηφιακών μέσων.
«Ο χορός είναι μια σωματική έκφραση χωρίς λόγια. Παρά την αποστασιοποίηση που μας επιβάλλουν η πανδημία και η χρήση των ψηφιακών μέσων, εμείς αποδεικνύουμε ότι μπορούμε να εκφραστούμε και να επικοινωνήσουμε μέσω της τέχνης μας» μας λέει ο Blaise Mangitukulu. «Η κοινότητα αποτελεί για μας έμπνευση και παραμένει το πιο ουσιαστικό στοιχείο της καλλιτεχνικής μας έκφρασης. Ανάμεσα στις χορευτικές κοινότητες που υπάρχουν εδώ, είναι η ομάδα Etoile, η ομάδα Fire Dance, η πολιτιστική ομάδα Espoir. Η συμμετοχή μου στο Transition δεν έχει ως στόχο το προσωπικό όφελος, αλλά το να μοιραστώ αυτά που γνωρίζω και αυτά που σκέφτομαι. Τα στοιχεία που χρησιμοποίησα ήταν πολλά, ένα που μπορώ να ονομάσω στη γλώσσα μου είναι το "Kanoga", ένα πατρογονικό εργαλείο για να μοιραζόμαστε. Πήγαμε σε ένα αποκεντρωμένο κομμάτι της Bagira με σκοπό να βρούμε χορευτές που νιώθουν κάπως απομονωμένοι, θέλοντας να τους δείξουμε ότι είμαστε όλοι το ίδιο, όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες. Χάρη σε αυτήν την ανταλλαγή μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής αντιλαμβανόμαστε ότι δεν είμαστε μόνοι μας στον κόσμο. Θέλαμε να δώσουμε έμφαση σε αυτό το "πολύχρωμο" πολιτισμικό μοίρασμα, παρά την έλλειψη προσβασιμότητας».
Μαριλένα Σιταροπούλου (Ελλάδα)
«Sango: Ο Θεός του Κεραυνού» ήταν το όνομα του εργαστηρίου που παρέδωσε η περφόρμερ, χορογράφος/κινησιολόγος Μαριλένα Σιταροπούλου, με τη συνεργασία της Κορίνας Κόκκαλη και της Jessica Onyunyechi Anosike. Η ομάδα των συμμετεχουσών δεν χρειαζόταν να έχει καμία προηγούμενη εμπειρία ή εκπαίδευση στον χορό. Η βάση ήταν η προσωπική πρακτική και ο τρόπος προσέγγισης του νοήματος πίσω από τη λέξη «μετάβαση».
«Στην εποχή που διανύουμε η ανάγκη για επαφή είναι πιο έντονη, ακόμη και αν είναι από απόσταση. Δουλεύοντας με τις χορεύτριες διαδικτυακά, μέσω κάμερας, ήταν πάντα εμφανές ότι η επαφή μεταξύ τους ήταν έντονη και πολύ ζωντανή. Όπως ανέφεραν και οι ίδιες, ήταν σαν να γνώριζαν η μία το επόμενο βήμα της άλλης, καθώς άκουγαν τόσο τη δική τους αναπνοή όσο και της συγχορεύτριάς τους. Η έννοια της κοινότητας είναι σημαντική για όλους, κατά την άποψή μου. Με όλες τις αλλαγές που βιώνουμε στη καθημερινότητά μας το τελευταίο διάστημα, είναι αρκετά σημαντικό να μην κλειστούμε στους εαυτούς μας και να προσπαθούμε διαρκώς να κρατάμε την επαφή με τους ανθρώπους γύρω μας, χρησιμοποιώντας κάθε μέσο. Να χορεύουμε, να εκφραζόμαστε και να μην φοβόμαστε να εκτεθούμε σε άλλους ανθρώπους. Είμαστε όλοι μαζί σε αυτό» συνοψίζει η Μαριλένα Σιταροπούλου.
«Μέσα από αυτό το residency μου δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσω καλύτερα την αφρο-ευρωπαϊκή κουλτούρα της Αθήνας και της Ελλάδας, μια κουλτούρα με μεγάλη ιστορία στον χορό. Πάνω από όλα, είμαι ευγνώμων για τους συνεργάτες μου και τις χορεύτριες Κορίνα Κόκκαλη και Jessica Anosik, που μου έδωσαν την ευκαιρία να τις γνωρίσω καλύτερα και να δω μέσα από τα μάτια τους τη χώρα και την πόλη στην οποία μεγάλωσα. Μέσα από το πρότζεκτ που δημιουργήσαμε, εξετάζουμε το πάντρεμα της αφρο-ευρωπαϊκής κουλτούρας με την ελληνική μέσω του χορού. Κατά τη διάρκεια της έρευνας που πραγματοποιήσαμε με τη βοηθό χορογραφίας Κορίνα Κόκκαλη, ανακάλυψα πως στην προχριστιανική περίοδο στην Αφρική, ανάμεσα στους θεούς που λατρεύονταν ήταν και ο Θεός του Κεραυνού, ο Sango. Θεώρησα πως το στοιχείο αυτό, σε συνδυασμό με το ελληνικό δωδεκάθεο, είναι, μεταξύ άλλων, ένα από τα κοινά που ενώνουν την ελληνική με την αφρικανική κουλτούρα».
Emilie Vaudou (Γαλλία)
Ένα απρόβλεπτο διαδικτυακό τραπέζι με γενικό τίτλο «Will you grant me this dance?» (Θα μου χαρίσετε αυτόν τον χορό;) πραγματοποιήθηκε από την ηθοποιό, περφόρμερ, χορεύτρια και σκηνοθέτιδα Emilie Vaudou, που απευθυνόταν και αυτό σε άτομα ανεξαρτήτως προηγούμενης χορευτικής εμπειρίας. Στόχος να δημιουργηθεί ένας χορός, ένα γλέντι μαζί και από απόσταση. Ο καθένας από τους συμμετέχοντες ήταν μόνος του στο σπίτι, όλοι ντυμένοι επίσημα, κομψά, εορταστικά, σαν να ήταν έτοιμοι να πάνε σε χορό, ενώ είχαν προετοιμάσει και ένα σύντομο κείμενο που λειτουργούσε ως «μια πρόσκληση στον χορό»: ένα απόσπασμα ποίησης, τραγουδιού ή μια αυθόρμητη δημιουργία.
«Για μένα, πριν από την τέχνη της σωματικής επαφής, ο χορός είναι πάνω απ' όλα η τέχνη της κίνησης. Και όλα είναι κίνηση: ένα σώμα, ένα αντικείμενο, μια φωνή, μια ανάσα, μια χειρονομία κ.λπ. Δεν ξέρω αν τα "μέσα" μπορούν να επηρεάσουν την "ουσία" του χορού. Μπορούν σίγουρα να έρθουν και να προσθέσουν, να υποδείξουν. Η κάμερα, για παράδειγμα, εάν χρησιμοποιείται ως συνεργάτης σ' αυτό το "παιχνίδι", μπορεί να αποτυπώσει μεγαλύτερη οικειότητα, λεπτομέρειες που δεν είναι απαραίτητα ορατές, όταν παρακολουθούμε μια παράσταση. Παραδόξως, η τρέχουσα φυσική απόσταση που επιβάλλεται μπορεί να μειώσει, στην περίπτωσή μας, την απόσταση μεταξύ του ερμηνευτή και του θεατή. Η έννοια της κοινότητας φαίνεται σημαντική για όλους αυτήν τη στιγμή. Η προσοχή μου στρέφεται αρχικά στους ανθρώπους που αγαπώ (η οικογένειά μου, οι φίλοι μου) και στους ανθρώπους της "κοινότητάς μου". Όλα αυτά δημιουργούν έναν δεσμό: οικείο, κοινωνικό, πολιτικό. Σήμερα, και σίγουρα για πρώτη φορά, ο κόσμος μας περνάει την ίδια εμπειρία και ακόμη κι αν αυτό μας αναγκάζει να είμαστε χωρισμένοι, είμαστε ουσιαστικά όλοι "δεσμευμένοι" από την ίδια εμπειρία» περιγράφει η Emilie Vaudou.
«Από την αρχή αυτής της περιπέτειας, χρειάστηκε να προσαρμοζόμαστε συνεχώς σε νέες συνθήκες. Το πρώτο κέρδος θα είναι σίγουρα εκεί: μια δεκαπλάσια ικανότητα προσαρμογής και αυτοσχεδιασμού! Το "Transition" ήταν μια ευκαιρία να δουλέψω σε θέματα που μου αρέσουν, όπως η μετανάστευση και η μεταμόρφωση ειδικότερα. Αυτό το residency μου επέτρεψε να επανακαθορίσω τη θέση μου σε σχέση με αυτά τα θέματα. Και μου αρέσει να βλέπω πώς άλλοι καλλιτέχνες παίρνουν τα ίδια θέματα και εξερευνούν διαφορετικές συμπληρωματικές οδούς. Όταν σκέφτομαι την ευρω-αφρικανική ανταλλαγή, σκέφτομαι τους μετανάστες. Και σκέφτομαι ποια είμαι και πού βρίσκομαι σε αυτή την ανταλλαγή. Σε ποια θέση. Είμαι λευκή. Είμαι γυναίκα. Είμαι Γαλλίδα. Είμαι Ευρωπαία. Ουσιαστικά, ενσαρκώνω μια μορφή Ευρώπης».
Η Emilie κλείνει με την ιδανική, για εκείνη πρόσκληση για χορό: «Να μπορούσε κάποιος να με μεταφέρει σε έναν άλλον τόπο/χρόνο: πραγματικό ή φανταστικό, δεν έχει σημασία».
Patricia Woltmann (Γερμανία)
Η «Εκτοπισμένη Ματιά» (Dislocated Angle) της χορογράφου και περφόρμερ Patricia Woltmann απευθυνόταν σε ομάδα ατόμων με σχετική επίγνωση του σώματος και της κίνησής τους, με κάποια χορευτική εκπαίδευση ή εμπειρία, ανεξάρτητα από το είδος του χορού. Μαζί εξερεύνησαν τον χώρο της μετάβασης από το «δεν γνωρίζω» μέχρι το «γνωρίζω» διαμέσου της άμεσης εμπειρίας του σώματος.
«Σε καιρό μη σωματικής επαφής, είναι εφικτό να συνδεόμαστε με άλλους –έστω διαμέσου των ψηφιακών οδών– αναπνέοντας μαζί. Αυτό δημιουργεί και μας επιτρέπει να μοιραζόμαστε μία κοινή παρουσία και αυτή με τη σειρά της δημιουργεί τη βάση για να χορεύουμε μαζί. Πέρα από τον ψηφιακό χώρο, έξω μπορεί κάποιος να χορέψει με τα δέντρα, τη φύση και να γιορτάσει τα σώματά μας, γνωρίζοντας ότι και αυτός ο χρόνος θα περάσει. Το να χορεύεις σημαίνει να χορεύεις σε σχέση με κάτι ή κάποιον. Δεν υπάρχουμε για τους εαυτούς μας, αλλά πάντα σε σχέση. Πιστεύω ότι ο χορός μας επαναφέρει στη σωματική μας πραγματικότητα, την πραγματικότητα ότι έχουμε ένα σώμα, το οποίο θέλει να αγγίζεται, το οποίο ξεπαγιάζει, το οποίο θέλει να αγαπηθεί, θέλει να εκφράσει συναισθήματα. Το να ερχόμαστε σε επαφή με αυτήν την πραγματικότητα μας κάνει να αποκτούμε μεγαλύτερη διάσταση και να νιώθουμε ζωντανοί και συνδεδεμένοι. Διαπερνούμε τα τοιχώματα των ορίων του φυσικού χώρου, αισθανόμαστε τον χώρο πέρα από τους δικούς μας τρέχοντες/παρόντες/τωρινούς περιορισμούς» εξηγεί η Patricia Woltmann αναφορικά με τη δύναμη του χορού στην πανδημία και τη σημασία της κοινότητας.
«Μέσα από το "Transition" επεδίωξα να ερευνήσω στρώματα της έννοιας της "μετάβασης" σε διάφορα επίπεδα: σωματικά, συναισθηματικά, οπτικά, ψηφιακά, πολιτισμικά. Με ενδιαφέρει να ερευνήσω κατά την περίοδο του lockdown το πώς η πανδημία μάς επηρεάζει ως προς τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον χώρο και την αίσθηση της σωματικότητας. Υπάρχει μια νέα αίσθηση της δυνατότητας; Ο πειραματισμός με το να βλέπουμε το συνηθισμένο από μια ασυνήθιστη γωνία χαρακτηρίζει και το έργο που ετοίμασα για το Transition»,
Transition | Enter Communities of Body
Διεθνής καλλιτεχνική φιλοξενία community dance
Διοργάνωση: Καλλιτεχνικό Δίκτυο Παραστατικών Τεχνών «Κινητήρας», σε συνεργασία με το Goethe-Institut Athen, το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος και το Flux Laboratory Athens
Με την υποστήριξη του Γαλλο-Γερμανικού Πολιτιστικού Ταμείου και την ευγενική υποστήριξη του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου και του Γαλλικού Ινστιτούτου της Μπουκαβού (Λ.Δ. Κονγκό)
Από κοντά / Από απόσταση / Ψηφιακά
Αθήνα, Βερολίνο, Λονδίνο, Μπουκαβού, Παρίσι, Διαδίκτυο
Έργα σε εξέλιξη & Συζήτηση με τους καλλιτέχνες: Δωρεάν διαδικτυακή προβολή στις 18/12
www.kinitiras.com/transitionecb
σχόλια