Parallel Crisis - The immobilized Time Itself
'Ενα φωτογραφικό βιβλίο του Γιάννη Καρπούζη
Ο ακινητοποιημένος χρόνος καθ’ εαυτόν
Κυκλοφόρησε το πρώτο φωτογραφικό βιβλίο του Γιάννη Καρπούζη Parallel Crisis – The Immobilized Time Itself σε παραγωγή Empty Square. Πρόκειται για την αποκρυστάλλωση μιας πολυετούς εργασίας, της οποίας ποικίλες εκδοχές έχουν παρουσιαστεί τα τελευταία χρόνια στο πλαίσιο διαφόρων διεθνών φεστιβάλ, όπως το PHotoEspaña, το MedPhoto Festival, το Photo-Beijin και το Athens Photo Festival κ.ά. Το έργο θα παρουσιαστεί σε ατομική έκθεση του φωτογράφου στο πλαίσιο της Thessaloniki PhotoΒiennale 2021. Η έκθεση, που εγκαινιάζεται στις 8 Οκτωβρίου στις εγκαταστάσεις του MOMus, υλοποιείται με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου, αναδημοσιεύουμε από τον ιστότοπο Το Περιοδικό το πρώτο κείμενο που παρουσίασε τη συγκεκριμένη δουλειά στο ελληνικό κοινό το 2016.
Η Παράλληλη Κρίση συνδέεται άρρηκτα με την οικονομική και κοινωνική κρίση που μαστίζει την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, η οποία πέραν όλων των άλλων, έχει οδηγήσει την πλειοψηφία του πληθυσμού σε συλλογική κατάθλιψη και σε βύθιση σε μια κατάσταση στασιμότητας που είναι φανερή ως η επικρατούσα συνθήκη στην πρωτεύουσά της, την Αθήνα.
Πνιγμένες διαδηλώσεις, βαλσαμωμένα ζώα, αναμονή σε στάσεις λεωφορείων, επίδειξη ισχύος εκ μέρους της αστυνομίας, θάλασσες που περιμένουν, πλατείες σαστισμένες, μνημεία τυλιγμένα με σελοφάν, τοιχοκολλημένα διαφημιστικά πόστερ -όλα "μουδιασμένα", βουτηγμένα σε μια σιωπή και σε μια απελπισία που καταπίνει τα πάντα. Όνειρα, προσδοκίες και κάθε είδους δραστηριότητα μοιάζουν να έχουν βαλτώσει και να βουλιάζουν σε ένα βουβό αδιέξοδο. Σε όλα έχει πατηθεί το pause.
Αυτό ακριβώς είναι το κομβικό σημείο του έργου σύμφωνα και με τον δημιουργό: ο διάλογος του χρόνου της κρίσης και του χρόνου της φωτογραφίας οι οποίοι ομοιάζουν ως χρόνοι ακινητοποιημένοι, χωρίς μέλλον.
Όλη η ιδιαιτερότητα του φωτογραφικού μέσου βρίσκεται ακριβώς σε ένα χαρακτηριστικό του που από νωρίς διαισθάνθηκαν πρωτοπόροι όπως ο Walker Evans ή ο Eugene Atget, στο ότι δηλαδή έχει τη δυνατότητα να "σταματάει" το χρόνο, να αποκόπτει ένα κομμάτι πραγματικότητας, να το "υπεξαιρεί" και να το "βαλσαμώνει". Αντιστοίχως, στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην οποία έχει περιέλθει η Ελλάδα, ο χρόνος των ανθρώπων της έχει υπεξαιρεθεί από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, έχει υποθηκευτεί στις τράπεζες, "δεν κυλάει" πια, είναι ξοδεμένος, είναι νεκρός. Βρισκόμαστε στην εξαιρετική (με την κυριολεκτική σημασία) εκείνη συνθήκη στην οποία η φωτογραφία δεν αναπαριστά την πραγματικότητα, αλλά συμφύεται με την πραγματικότητα. Κοινώς, δεν χρειάζεται να την "παγώσει". Είναι ήδη "παγωμένη". Τα οπτικά σημεία στις φωτογραφίες αυτές μοιάζουν να έχουν επίγνωση του κλεμμένου χρόνου των αναφερόμενών τους.
Το συγκλονιστικό που αναδύεται στις φωτογραφίες του έργου αυτού είναι η αίσθηση ότι αυτή η παραλυτική κατάσταση ακινησίας στην πόλη, στους ανθρώπους και στις σχέσεις τους, έχει εγκαθιδρυθεί επ’ αόριστον, όπως ακριβώς η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που έχει επιβληθεί από το κράτος τείνει να γίνει μόνιμη συνθήκη που επανακανονικοποιεί τη ζωή με καταρρακωμένη την ψυχολογία των πολιτών και ακρωτηριασμένη την ελευθερία τους. Και αυτό είναι ένα στοιχείο που καθιστά το Parallel Crisis ένα έργο πολιτικό με επιρροές από επαναστατικά ρεύματα σκέψης οι οποίες έχουν συναντηθεί με υπαρξιακά ερωτήματα.
Δεν πρόκειται, όμως, για ένα εικαστικό έργο που απλώς έχει παραχθεί από χνάρια της πραγματικότητας. Το Parallel Crisis εισηγείται μέθοδο, όπως τολμά να πει ο δημιουργός του. Το ίδιο το έργο είναι μια μέθοδος εξερεύνησης της δυστοπίας στην οποία κατρακυλούν οι μητροπόλεις του καπιταλιστικού κέντρου. Τα τελευταία χρόνια αρκετοί φωτογράφοι αποπειράθηκαν να μιλήσουν για την κρίση μέσα από τις εικόνες τους -απόπειρες που άλλοτε οδηγούνται σε μια ειδησεογραφικού τύπου αναπαράσταση συμπτωμάτων και άλλοτε σε μια αφηρημένη και εντελώς προσωπική έκφραση που σε ελάχιστες περιπτώσεις επικοινωνεί με την κοινωνική πραγματικότητα. Σύμφωνα με μια αντίληψη που ασπάζεται ο ίδιος ο Καρπούζης, "εφόσον δεν πιστεύουμε ότι η φωτογραφία ή οποιοδήποτε άλλο μέσο μπορεί να μιλήσει ικανοποιητικά για μία κρίση, είπαμε να αντιστρέψουμε την πρακτική, να αφήσουμε την κρίση να μιλήσει για τη φωτογραφία". Και οι φωτογραφίες του είναι, όντως, μια συγκινητική οπτική απόδοση της διαδικασίας αυτής.
Ο Καρπούζης έχει βουτήξει στον αχανή ωκεανό όπου εκβάλλουν τα ποικίλα φωτογραφικά ρεύματα των τελευταίων 30 χρόνων και έχει βγει από αυτόν μεστωμένος, με μια ματιά μοντέρνα, επαναθεμελιωμένη με όρους τού σήμερα.
Δημήτρης Κεχρής
Info
Συντελεστές:
Φωτογραφίες: Γιάννης Καρπούζης
Κείμενα: Moritz Neumuller και Γιάννης Καρπούζης
Σχεδιασμός βιβλίου: Γιάννης Μαρκάκης
Τυπογραφείο: Γ. Κωστόπουλος
Εκδόσεις: Empty Square
Το βιβλίο διατίθεται:
Αθήνα: Βιβλιοπωλείο Πλειάδες
Θεσσαλονίκη: Μουσείο Φωτογραφίας
Μαδρίτη: Φωτογραφικό βιβλιοπωλείο La Fabrica
Ρέυκιαβικ: Prent & Vinir
ή μέσω επικοινωνίας με τον Γιάννη Καρπούζη ([email protected])
Τιμή αριθμημένου αντιτύπου: 32 ευρώ
Τιμή blackcover limited edition (signed+print): 50 ευρώ
yanniskarpouzis.com
Ο Γιάννης Καρπούζης είναι ο δημιουργός του ντοκιμαντέρ Νίκος Καρούζος: Ο Δρόμος για το Εαρ (2020) που είδαμε πρόσφατα (βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Σκηνοθέτη στο 22ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης).
