Γέλιο-κονσέρβα: Ο θάνατος του πιο απόκοσμου και μισητού ήχου στην τηλεόραση

Γέλιο-κονσέρβα: Ο θάνατος του πιο απόκοσμου και μισητού ήχου στην τηλεόραση Facebook Twitter
Νομίζετε ότι σας χρειαζόμαστε για να μας πείτε πότε να γελάσουμε;
0

Ανέκαθεν οι τηλεθεατές περιφρονούσαν το λεγόμενο «γέλιο-κονσέρβα» (laugh track) –είτε το προηχογραφημένο είτε το «ζωντανό»– στις κωμικές σειρές, καθώς έμοιαζε να αντιπροσωπεύει έναν συνδυασμό εξαπάτησης και συγκατάβασης. Φαινόταν τεχνητό, φτηνό, ακόμη και προσβλητικό: Νομίζετε ότι σας χρειαζόμαστε για να μας πείτε πότε να γελάσουμε;

Ο Λάρι Γκέλμπαρντ, δημιουργός του τηλεοπτικού M*A*S*H έλεγε ότι «πάντα πίστευε ότι αυτό ήταν που ευτελίζει» τη σειρά. Ο Λάρι Ντέιβιντ φέρεται να μην το ήθελε με τίποτα στο Seinfeld, αλλά υπέκυψε στις πιέσεις των στελεχών του στούντιο που το ήθελαν. Ο ηθοποιός Ντέιβιντ Νίβεν το αποκάλεσε κάποτε «τη μεγαλύτερη προσβολή της δημόσιας νοημοσύνης που γνωρίζω». Το 1999, το περιοδικό Time έκρινε το laugh track ως «μία από τις εκατό χειρότερες ιδέες του εικοστού αιώνα».

Και όμως, αυτό επέμενε. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2000, σχεδόν κάθε δημοφιλής τηλεοπτική κωμωδία βασιζόταν σε αυτό. Τα Φιλαράκια, το Two and a Half Men, το Everybody Loves Raymond – όλα είχαν laugh track. Πλέον όμως είναι τόσο κοντά στο θάνατο όσο ποτέ άλλοτε. Το Big Bang Theory, η τελευταία μεγάλη σειρά με laugh track, τελείωσε το 2019 και τίποτα δεν έχει πάρει τη θέση του.

Υπό μία έννοια, τα τηλεοπτικά επεισόδια είναι απλώς ταινίες μικρού μήκους που μεταδίδονται στο σαλόνι σας. Αλλά οι ταινίες δεν χρησιμοποιούσαν ποτέ γέλιο-κονσέρβα, ούτε καν στις πρώτες, βωβές μέρες, όταν θα ήταν εύκολο να επιστρωθούν οι ήχοι ενός ενθουσιασμένου κοινού πάνω από τις κωλοτούμπες του Τσάρλι Τσάπλιν. Απλά δεν χρειαζόταν: Κάθε ταινία είχε το δικό της ζωντανό κοινό εκεί στην αίθουσα, οπότε γιατί να μπει κανείς στον κόπο να το προσομοιώσει;

Οι πρώτες τηλεοπτικές εκπομπές όμως δεν ήταν τόσο ταινίες μικρού μήκους όσο ραδιοφωνικές εκπομπές που παίζονταν επί σκηνής. Και επειδή οι ραδιοφωνικές εκπομπές ηχογραφούνταν μπροστά σε ένα ζωντανό κοινό στο στούντιο για τους ανθρώπους που τις παρακολουθούσαν στο σπίτι, το ίδιο συνέβαινε και με τις τηλεοπτικές εκπομπές. Ο σκοπός του laugh track ήταν να αναπαραστήσει αυτή την εμπειρία κοινότητας.

Ο θάνατος του laugh track δεν θα έπρεπε όμως να αποτελεί αφορμή πανηγυρισμών. Παρ' όλο τον εκνευρισμό που προκάλεσε, παρ' όλα τα κακά αστεία που συγκάλυπτε, το laugh track είχε ως βασικό στόχο την αναπαραγωγή της εμπειρίας του να είσαι μέρος ενός κοινού, και η παρακμή του είναι επίσης η παρακμή της κοινής τηλεθέασης.

Τα γέλια ενός ζωντανού κοινού χρησιμοποιούνταν από πολύ παλιά για να πλαισιώσουν ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, αλλά γύρω στα 1950, η ραδιοφωνική εκπομπή του Μπινγκ Κρόσμπι προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, καταργώντας εντελώς το ζωντανό κοινό και προσθέτοντας τα γέλια αργότερα. Τα στελέχη της τηλεόρασης γρήγορα ακολούθησαν το παράδειγμά του.

Με τη δημιουργία του Laff Box, στις αρχές της δεκαετίας του '50, τα κονσερβοποιημένα γέλια πολλαπλασιάστηκαν σε σημείο που ακόμη και εκπομπές χωρίς την παραμικρή επίφαση ότι μαγνητοσκοπήθηκαν ενώπιον ζωντανού κοινού, χρησιμοποιούσαν γέλιο-κονσέρβα. Ακόμα και σειρές κινουμένων σχεδίων όπως οι Flintstones το έκαναν.

Υπήρχε όμως πάντα μια αντίφαση. Το κοινό καταφερόταν εναντίον του laugh track, αλλά λάτρευε τις εκπομπές που το χρησιμοποιούσαν. Κάθε τόσο, τα δίκτυα δοκίμαζαν μια σειρά χωρίς laugh track, αλλά καμία από αυτές δεν άντεχε για πολύ. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980 όμως, παρότι η κυριαρχία του είχε αρχίσει να υποχωρεί, το laugh track παρέμενε πανίσχυρο. Το 2003, οι New York Times έγραφαν ότι «σχεδόν σε κανέναν δεν αρέσουν τα laugh tracks, επειδή μοιάζουν με προφανή φύλλα συκής που καλύπτουν την αμηχανία που προκαλούν τα αδύναμα αστεία, επειδή μηχανοποιούν μια από τις πιο ανθρώπινες ενέργειες που μπορεί να φανταστεί κανείς, το γέλιο». Εκείνη την εποχή, τα Φιλαράκια ήταν η πιο δημοφιλής σειρά στην τηλεόραση.

Μέσα σε λίγα χρόνια όμως, μια νέα γενιά κωμικών σειρών αντικατέστησε τις παλιές, πρώτα με την άφιξη του Arrested Development, στη συνέχεια με το The Office και το 30 Rock, και λίγα χρόνια αργότερα με το Parks and Recreation και το Modern Family. Οι σειρές με laugh track άρχισαν να φαίνονται όχι μόνο συγκαταβατικές αλλά και δύσκαμπτες και σκουριασμένες. Οι άνθρωποι άρχισαν να φτιάχνουν βίντεο στα οποία αφαιρούσαν τα laugh tracks από τις κλασικές κωμικές σειρές για να δείξουν ότι δεν ήταν στην πραγματικότητα τόσο αστείες.

Αλλά όσο μεταδίδονται οι παλιότερες σειρές, το laugh track θα συνεχίσει να υπάρχει. Τα μεγαλύτερα σε ηλικία ακροατήρια που πέρασαν το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής τους παρακολουθώντας κλασικές κωμωδίες με laugh track βλέπουν περισσότερη τηλεόραση από οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα. Απλά το laugh track έπαψε να βρίσκεται πια στο επίκεντρο αυτής της κουλτούρας. Καμία κωμική σειρά με laugh track δεν έχει κερδίσει το βραβείο Emmy καλύτερης κωμωδίας εδώ και σχεδόν 20 χρόνια.

Ο θάνατος του laugh track δεν θα έπρεπε όμως να αποτελεί αφορμή πανηγυρισμών. Παρ' όλο τον εκνευρισμό που προκάλεσε, παρ' όλα τα κακά αστεία που συγκάλυπτε, το laugh track είχε ως βασικό στόχο την αναπαραγωγή της εμπειρίας του να είσαι μέρος ενός κοινού, και η παρακμή του είναι επίσης η παρακμή της κοινής τηλεθέασης. Η εποχή της οικογενειακής συγκέντρωσης γύρω από την τηλεόραση του σαλονιού έχει τελειώσει. Δεν βλέπουμε όλοι τις ίδιες εκπομπές στα ίδια δίκτυα, και ό,τι βλέπουμε, το βλέπουμε στις δικές μας προσωπικές συσκευές. Ούτε και πηγαίνουμε πλέον τόσο συχνά στους κινηματογράφους. Το γέλιο-κονσέρβα δεν ήταν ποτέ κάτι περισσότερο από την ψευδαίσθηση μιας κοινότητας, αλλά τώρα ακόμη κι αυτή η ψευδαίσθηση έχει χάσει τη λάμψη της.

Με στοιχεία από The Atlantic

Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Παθός αλλά μη μαθός: Αυλαία χθες για το Curb Your Enthusiasm μετά από 25 χρόνια γέλιου 

Daily / Παθός αλλά μη μαθός: Αυλαία χθες για το Curb Your Enthusiasm μετά από 25 χρόνια γέλιου 

Το κωμικό δημιούργημα του Λάρι Ντέιβιντ μας συντρόφεψε εδώ κι ένα τέταρτο του αιώνα, εκδηλώνοντας ό,τι πιο ανάρμοστο μπορεί να φανταστεί κανείς, με σπαρταριστά –και απελευθερωτικά για εμάς τους θεατές– αποτελέσματα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
seinfeld

Daily / «Seinfeld»: Η πιο σημαντική κωμική σειρά του 20ού αιώνα αναζητά φρέσκο κοινό

Κι αν κάποιες ατάκες και συμπεριφορές που εμφανίζονται στη σειρά ίσως φανούν ελαφρώς παρωχημένες ή «προβληματικές» το 2021, η σπαρταριστή νεοϋορκέζικη ηθογραφία του «Seinfeld» παραμένει, τρεις δεκαετίες μετά, μια διαχρονική απόλαυση εκτός συναγωνισμού.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Mr Bates vs The Post Office»: Όταν οι Βρετανοί έχασαν την εμπιστοσύνη τους στη Δικαιοσύνη

Οθόνες / «Mr Bates vs The Post Office»: Όταν οι Βρετανοί έχασαν την εμπιστοσύνη τους στη Δικαιοσύνη

Μια σειρά τεσσάρων επεισοδίων υπενθυμίζει μία από τις μεγαλύτερες δικαστικές αδικίες στη βρετανική ιστορία, όταν εκατοντάδες αθώοι υπεύθυνοι ταχυδρομείων κατηγορήθηκαν για κλοπή και απάτη εξαιτίας ενός ελαττωματικού πληροφοριακού συστήματος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Λόρεν Γκρίνφιλντ: «Μόλις αποκτήσουμε ξανά χρήματα, επιστρέφουμε στις ίδιες συμπεριφορές»

Οθόνες / «Είμαστε εθισμένοι, θέλουμε παραπάνω χρήματα, παραπάνω ομορφιά, παραπάνω νιότη»

Με αφορμή το αφιέρωμα του 27ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης στο έργο της, μια δημιουργός που ξέρει πώς να φτιάχνει σωστά crowdpleasers, η Λόρεν Γκρίνφιλντ μιλά στη LiFO για την απροθυμία μας να διδαχτούμε από τις οικονομικές κρίσεις και εξηγεί γιατί βλέπει τις ταινίες τεκμηρίωσης ως μηχανές ενσυναίσθησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
‘CHAOS: The Manson Murders’: Ο Μάνσον βρίσκεται ακόμα μέσα στο κεφάλι μας 

Daily / «CHAOS: The Manson Murders». Ο Μάνσον βρίσκεται ακόμα μέσα στο κεφάλι μας 

Το νέο ντοκιμαντέρ του σπουδαίου Έρολ Μόρις επιχειρεί ένα διαφορετικό προφίλ του «σατανικού μεσσία», φωτίζοντας κάποιες από τις λιγότερο ίσως προβεβλημένες εκδοχές, αιτιάσεις και εικασίες γύρω από μια υπόθεση που μοιάζει με σταυροδρόμι του Κακού.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Bong Joon Ho: «Δεν με συναρπάζουν οι υπερήρωες, προτιμώ να σώσω έναν απλό άνθρωπο που παλεύει στο χάος»

Μπονγκ Τζουν-Χο / «Δεν με συναρπάζουν οι υπερήρωες, προτιμώ να σώσω έναν απλό άνθρωπο που παλεύει στο χάος»

Μετά τα πολυβραβευμένα «Παράσιτα», ο Μπονγκ Τζουν-Χο επιστρέφει με το «Mickey 17», μια σάτιρα επιστημονικής φαντασίας, και μιλά στη LiFO για τις ιστορίες που επιλέγει να αφηγείται.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
«To Magnolia με κάνει να νιώθω ότι η καρδιά μου θα εκραγεί»: Oι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιώργου Κατσή

Μυθολογίες / «To Magnolia με κάνει να νιώθω ότι η καρδιά μου θα εκραγεί»: Oι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιώργου Κατσή

Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης μοιράζεται μια λίστα με ταινίες που έχει δει δεκάδες φορές και του έχουν προκαλέσει έντονα συναισθήματα, όπως εκείνη που κάνει τη ζωή του πιο υποφερτή και αυτή που τον έφερε αντιμέτωπο με τη φθορά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
Movies

Οθόνες / Οι ταινίες της εβδομάδας: «Mickey 17» και 7 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Μαζί με τον Μπονγκ Τζουν-Χο που επιστρέφει δυναμικά μετά τα «Παράσιτα», αυτή την εβδομάδα στις αίθουσες προβάλλεται ένα καλοδουλεμένο θρίλερ, και ένα ντοκιμαντέρ που θα μιλήσει στην καρδιά των Αθηναίων – και δη των Εξαρχειωτών και των σκακιστών.
THE LIFO TEAM
15 επιλογές από το 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, 6-16/3/25

Οθόνες / 15 πολύ καλά ντοκιμαντέρ που έρχονται στο 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Το φεστιβάλ-θεσμός επιστρέφει από τις 6 έως τις 16 Μαρτίου με μια ποικιλία από συναρπαστικά ντοκιμαντέρ, που καλύπτουν επίκαιρα και διαχρονικά κοινωνικά ζητήματα, καθώς και προσωπικές ιστορίες.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Daredevil: Born again»: Σαν να μην πέρασε μια μέρα

Οθόνες / «Daredevil: Born again»: Σαν να μην πέρασε μια μέρα

Παρά τη μεταγραφή της στη Disney από το Netflix, η σειρά διατηρεί τον βλοσυρό τόνο και τα αιματοβαμμένα set-pieces, επιχειρώντας, παράλληλα, να μιλήσει για κάτι πέρα από το είδος της – σπάνιο αυτό για δημιουργία της Marvel.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Θέλουμε να φαινόμαστε δυνατοί και άτρωτοι, πιστεύοντας ότι έτσι θα επιβιώσουμε»

Οθόνες / «Θέλουμε να φαινόμαστε δυνατοί και άτρωτοι, πιστεύοντας ότι έτσι θα επιβιώσουμε»

Γοητεύτηκε ξαφνικά από το θέατρο και διάβαζε γι' αυτό ενώ εργαζόταν σε ένα περίπτερο. Όταν, δίχως να ξέρει τι τον περιμένει, ο Γιάννης Καράμπαμπας βρέθηκε μπροστά από την κάμερα της Πέννυς Παναγιωτοπούλου στο «Wishbone», διακρίθηκε με το βραβείο του πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Oι δέκα αγαπημένες ταινίες μυστηρίου της Ευτυχίας Γιαννάκη

Οθόνες / Oι δέκα αγαπημένες ταινίες μυστηρίου της Ευτυχίας Γιαννάκη

«Αν δεν ξέρεις το όνομα Keyser Söze, τότε έχεις ένα σοβαρό κινηματογραφικό κενό» - Είναι δυνατόν μια συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων να μην ξέρει από ατμόσφαιρα που κόβει την ανάσα και σασπένς; Αποκλείεται.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
H μεγάλη βραδιά της Ανόρα

OSCARS 2025 / H μεγάλη βραδιά της Ανόρα

Ο Σον Μπέικερ έσπασε τα κοντέρ κερδίζοντας 4 προσωπικά Όσκαρ για την άγρια κωμικοτραγική κινηματογραφική του χειροτεχνία. Η Μάϊκι Μάντισον χάλασε το πάρτι της Ντέμι Μουρ. Και η ιστορία της σεξεργάτριας, έδωσε ηχηρό μήνυμα για την ανάγκη του σινεμά να φτιάχνει ταινίες θαρραλέες και αυθεντικές.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
11 ταινίες για οσκαρικό binge-watching

Οθόνες / 11 ταινίες για οσκαρικό binge-watching (και πού να τις δείτε)

Καθώς πλησιάζει η 97η απονομή των Όσκαρ, επιλέγουμε 11 νικήτριες του Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας που μπορείτε να βρείτε σε streaming πλατφόρμες και στη συνδρομητική τηλεόραση, για να κάνετε προθέρμανση.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
CHECK Gene Hackman 1930-2025

Απώλειες / Τζιν Χάκμαν (1930-2025): Ο πιο ευαίσθητος σκληρός του αμερικανικού σινεμά

Ήθελε να τον θυμούνται ως τίμιο ηθοποιό, που έντυσε με ειλικρίνεια τους χαρακτήρες που υποδύθηκε. Ο Τζιν Χάκμαν πέτυχε πολύ περισσότερα, αφού κατάφερε να γίνει ο σπουδαιότερος καρατερίστας του αμερικανικού σινεμά από την εποχή του Σπένσερ Τρέισι.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ