Μεγάλωσα στα προάστια της Αθήνας, στον Διόνυσο, και όταν ενηλικιώθηκα, κατηφόρισα στο κέντρο. Από μικρή έλεγα ότι θέλω να γίνω χρυσοχόος, επειδή ήταν και ο μπαμπάς μου. Δούλευα στο εργαστήριό του από το Λύκειο, ενώ παράλληλα έκανα κάποιες προσπάθειες να ασχοληθώ με τη γραφιστική και το σχέδιο. Ωστόσο, δεν το είχα με το διάβασμα και το πρόγραμμα και τελικά οι προσπάθειες αυτές δεν φτούρησαν. Σπούδασα αδαμαντοδεσία στην Κύπρο και ήταν κάτι εύκολο για μένα, γιατί ήμουν σε έναν πάγκο και δεν χρειαζόταν να διαβάζω. Έτσι, μπήκα κατευθείαν στο εργαστήριο και έμεινα τρία χρόνια, τοποθετώντας πέτρες σε κοσμήματα. Όμως, κάποια στιγμή, βαρέθηκα.
• Αν και δεν το έχω σπουδάσει, μου άρεσε από μικρή το σχέδιο και είχα αποκτήσει μια κάποια τριβή με αυτό, χωρίς να είμαι παιδί-θαύμα. Σχεδίαζα καθημερινά για ευχαρίστηση, διάφορα πράγματα που σκεφτόμουν, χωρίς πρόθεση να τις μετατρέψω σε tattoo. Στην οικογένειά μου κανείς δεν είχε tattoo, οπότε τα πρώτα δύο πάνω μου τα έκανα κρυφά στα 17 μου–- ήταν αυτά τα κλασικά tribal σχέδια των ’90s. Οι γονείς μου δεν ήταν κουλ με αυτό – ήμουν κι εγώ ανήσυχο νιάτο, είχα κάνει και piercing, κάτι που δεν ήταν συνηθισμένο για ένα λυκειόπαιδο στα τέλη των ’90s.
«Aν αρχίσουν να έχουν όλοι οι υπάλληλοι tattoo, τι θα κάνουν οι εργοδότες, θα τους απολύσουν όλους; Δύσκολο μου φαίνεται».
• Στο εργαστήριο χρυσοχοΐας ήμουν μαζί με άλλους τεχνίτες, αλλά το κλίμα ήταν πολύ κλειστό, ένιωθα την ανάγκη να βλέπω περισσότερο κόσμο, ίσως επειδή ήμουν μικρότερη. Παράτησα την αδαμαντοδεσία και δούλεψα για λίγο στο τατουατζίδικο ενός γνωστού μου, όπου δημιούργησα τα πρώτα μου σχέδια, και αποφάσισα να ασχοληθώ με αυτό. Μου άρεσε το tattoo, γιατί είχε αυτό το underground στοιχείο που με γοήτευε.
• Σε αυτό το πρώτο τατουατζίδικο δεν υπήρχε η δυνατότητα να συνεχίσω και να κάνω tattoo λόγω έλλειψης χώρου, οπότε ξεκίνησα να δουλεύω στο σπίτι μου. Δεν έκανα κάποια άλλη δουλειά ταυτόχρονα, με τις οικονομίες που είχα αγόρασα τα πρώτα μου μοτεράκια το 2005 και ήμουν τυχερή γιατί είχα πολλούς φίλους που ήθελαν να κάνουν tattoo – είμαι ευγνώμων γι’ αυτό. Φωτογράφιζα τo τελικό αποτέλεσμα και το έδειχνα σε έναν επαγγελματία για να μου λέει πού έκανα λάθη. Δεν είχα συνεχή καθοδήγηση, δεν ήταν διαρκώς κάποιος από πάνω μου. Ήταν μια DIY διαδικασία που, αν και με καθυστέρησε, με βοήθησε να μάθω.
• Στην αρχή οι πελάτες μου ήταν κυρίως φίλοι μου πανκιά που δεν νοιάζονταν τόσο για την ποιότητα το tattoo, κάτι που μου έδινε την ελευθερία να πειραματιστώ, να είμαι άνετη. Οι υποκουλτούρες που σχετίζονται με τη μουσική πάντα είχαν σχέση με το tattoo. Αλλά δεν ήταν μόνο μόνο όσοι ανήκαν σε αυτές που ήθελαν να κάνουν, υπήρχαν πάντα και οι «άκυροι», άνθρωποι από πιο λαϊκά στρώματα που μπορεί να ήθελαν να έχουν πάνω τους τον Tweety ή τα ονόματα αγαπημένων τους προσώπων. Το tattoo ήταν πάντα για όλους, απλώς σήμερα είναι πιο απενοχοποιημένο, μια και δεν θεωρείται πλέον εμπόδιο στη δουλειά ούτε προκαλεί τόσα αρνητικά σχόλια, δηλαδή δεν θα σε δει κάποιος και το πρώτο πράγμα που θα πει είναι ότι έχεις κάνει φυλακή. Μπήκε στα σπίτια και έγινε αποδεκτό μέσω της τηλεόρασης και των εκπομπών μαγειρικής, όταν μάγειρες με tattoo άρχισαν να εμφανίζονται πιο συχνά, κι έτσι ο κόσμος έκανε τη σύνδεση ότι μπορεί κανείς να έχει tattoo αλλά να είναι επιτυχημένος και σοβαρός στη δουλειά του.
• Δούλεψα από το σπίτι για έναν χρόνο με ενθουσιασμό, καθώς μάθαινα κάτι καινούργιο, αλλά ταυτόχρονα ήταν αγχωτικό για μένα. Έχω εργαστεί συνολικά σε τρία τατουατζίδικα και κάθε φορά που έφευγα από κάποιο δεν ήταν για να πάω σε άλλο αλλά για να επιστρέψω σπίτι και να ανασυγκροτηθώ όταν ένιωθα ότι έκλεινε ένας κύκλος και ήθελα να προχωρήσω παρακάτω. Όποτε είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ με τατουατζήδες που ήταν καλύτεροι από μένα την άρπαζα, δεν με ενδιέφερε να βρεθώ κάπου και να λάμψω ως η καλύτερη, ήθελα να μάθω από τους άλλους και να εξελιχθώ.
• Οι δικοί μου δεν το πήραν καλά όταν τους είπα ότι θα ασχοληθώ με το tattoo. Στην πορεία, όταν είδαν ότι ήμουν σοβαρή, ότι δεν άλλαξα χαρακτήρα, ότι δεν άρχισα να κάνω «τρέλες», ότι είναι μια δουλειά σαν όλες τις άλλες και ότι μπορούσα να ζήσω από αυτήν, ηρέμησαν.
• Το στυλ μου το βρήκα μετά από έξι χρόνια, σε μια περίοδο που είχα γυρίσει στο σπίτι μου για να βρω τη φάση μου. Τότε οι πελάτες δεν πήγαιναν στα τατουατζίδικα ζητώντας ένα συγκεκριμένο στυλ, συνήθως έλεγαν «τι είναι τώρα της μόδας; Οι νεράιδες; Θέλω μια τέτοια» – έχω κάνει άπειρες. Αν και υπήρχαν τατουατζήδες που ειδικεύονταν σε κάτι, όλοι έκαναν λίγο απ’ όλα εκείνη την εποχή, κάτι που βέβαια σε βοηθά να αποκτήσεις γκάμα όσον αφορά το τεχνικό κομμάτι. Από την άλλη, έχω κάνει και πράγματα που ήταν εντελώς έξω από το comfort zone μου, ακριβώς γιατί έμπαιναν οι πελάτες, ζητούσαν κάτι και τους το έκανε όποιος είχε κενό και ήταν διαθέσιμος.
• Υπήρχαν λίγες γυναίκες στον χώρο του tattoo όταν ξεκίνησα. Πρώτη φορά δούλεψα με γυναίκα συνάδελφο στο Eightball – ήταν η Vassw. Στην αρχή υπήρχαν πελάτες, άντρες και γυναίκες, που αρνούνταν να τους κάνω εγώ το tattoo. Από τη μία καταλαβαίνω ότι ήταν μια άλλη εποχή, ότι είχαν ένα στερεότυπο στο μυαλό τους, νόμιζαν ότι είναι αντρική δουλειά και έλεγαν «αυτό το κοριτσάκι θα μου κάνει το tattoo;». Από ήταν άλλη, ήταν χαζή σαν σκέψη. Σήμερα δεν παίζει αυτό, αντιθέτως, υπάρχουν πελάτες που νιώθουν πιο άνετα να κάνουν tattoo σε γυναίκα artist.
• Ακόμα και τώρα υπάρχουν άτομα που δεν κάνουν tattoo κάτω από τον αγκώνα λόγω κολλήματος που επικρατεί στον επαγγελματικό τους χώρο, αν, ας πούμε, δουλεύουν σε ναυτιλιακή. Από τον δυτικό κόσμο, μόνο στην Ελλάδα και την Ιαπωνία αντιμετωπίζουμε ακόμα αυτό το πρόβλημα. Όμως, αν αρχίσουν να έχουν όλοι οι υπάλληλοι tattoo, τι θα κάνουν οι εργοδότες, θα τους απολύσουν όλους; Δύσκολο μου φαίνεται.
• Παλιότερα, το tattoo είχε μια «αλητεία» που σου έδινε την αίσθηση ότι ξεχωρίζεις, δηλαδή όταν ήμουν πιο μικρή σκεφτόμουν «δεν ήσουν σαν όλους τους υπόλοιπους». Παρότι πλέον δεν θεωρείται κάτι το αντισυμβατικό, μου αρέσει να φτιάχνω σχέδια που κάνουν τους ανθρώπους να νιώθουν καλύτερα με τον εαυτό τους, με χαροποιεί. Πολλοί επιλέγουν να κάνουν tattoo για να αυξήσουν την αυτοπεποίθησή τους ή για να κάνουν μια αλλαγή – πώς άλλοι πειράζουν τα μαλλιά τους; Κάπως έτσι. Και το να βλέπω τα σχέδιά μου αποτυπωμένα στο δέρμα είναι πιο ικανοποιητικό από το να σχεδιάζω στο χαρτί.
• Κάποτε το ότι είχες tattoo σε έκανε να νιώθεις ότι ανήκεις και σε μια μικρή κοινότητα ανθρώπων που καταλαβαίνατε o ένας τον άλλον. Ακόμα και τώρα, όμως, αυτό είναι κάτι που συμβαίνει με τους πελάτες σου· δεν είναι μόνο ότι οι τατουατζήδες έχουμε μια κοινότητα μεταξύ μας, ανήκουμε και στον ίδιο κόσμο και με τον πελάτες μας, έχουμε το ίδιο πάθος, και αυτό είναι από τα ωραία της δουλειάς. Για σένα μπορεί να είναι το πρώτο tattoo, ή το εικοστό, για μένα another day in the office, αλλά κάπως εκείνη την ώρα βρισκόμαστε στην ίδια φάση, στο «πάμε να κάνουμε tattoo, να βγει γαμάτο».
• Συνήθως η μέρα που θα κάνει tattoo κάποιος είναι ξεχωριστή για εκείνον, το νιώθω ακόμα κι εγώ όταν πάω να κάνω πάνω μου. Είναι η μέρα μου, θα περάσω δύο, τρεις, τέσσερις οδυνηρές ώρες, αλλά θα έχω κάνει κάτι για τον εαυτό μου και στο τέλος θα τα έχω καταφέρει.
• Το tattoo είναι τέχνη, αλλά και τεχνική. Χρειάζεται φαντασία, πρέπει να λέει μια ιστορία, αλλά πρέπει να εφαρμοστεί και σωστά στο σώμα. Παρόλ’ αυτά, συχνά προτιμώ ένα tattoo που είναι στο 80% τεχνικά, αλλά το σχέδιό του δεν είναι άψυχο, είναι τέτοια ιδέα που θα με κάνει να πω «γιατί δεν το σκέφτηκα εγώ αυτό;».
• Κάθε μήνα λέω «αυτό είναι το αγαπημένο μου σχέδιο», μέχρι να έρθει ο επόμενος. Μου αρέσει τεχνικά το American traditional στυλ, αλλά δεν σχεδιάζω καράβια και ναύτες. Απολαμβάνω τις folk και gothic horror ταινίες, όλες τα ’60s και ’70s φιλμ, τις hammer productions που έχουν επηρεάσει πολύ την αισθητική μου, όπως και οι δεισιδαιμονίες και τα λαϊκά θέματα. Όλα μου τα σχέδια είναι ένα κάπως dark, αλλά με μια ρομαντική διάθεση.
• Πολλοί λένε «εντάξει tattoo κάνεις, σχεδιάζεις και πληρώνεσαι καλά» ή έχω διαβάσει κάτω από συνεντεύξεις άλλων συναδέλφων που γράφουν «για δοκίμασε να πας οικοδομή ή στο χωράφι – σιγά τη δουλειά». Προφανώς υπάρχουν πιο σκληρές δουλειές, αλλά δεν σημαίνει ότι δεν έχει δυσκολίες, όπως μπορεί να έχει και μια δουλειά γραφείου. Προσωπικά, δεν της βρίσκω αρνητικά, πέρα από το ότι με την πάροδο του χρόνου αποκτάς μυοσκελετικά, τενοντίτιδες, αυχενικά, προβλήματα στη μέση. Όταν είσαι 20 παίρνεις ανορθόδοξες πόζες για να κάνεις τη δουλειά, αλλά δεν σου βγαίνει σε καλό.
• Μερικές φορές έχουμε στο μυαλό μας «η δουλειά μου είναι να κάνω το tattoo» και αντιμετωπίζουμε τον εκάστοτε πελάτη ως καμβά. Δεν είναι όμως έτσι. Έχεις έναν άνθρωπο μπροστά σου ο οποίος, ανεξαρτήτως του αν έχει ήδη πολλά tattoo, είναι σε μια ευάλωτη κατάσταση: πρέπει να γδυθεί, να αφεθεί στα χέρια σου, θα πονέσει. Οφείλεις να έχεις ενσυναίσθηση. Είναι μέρος της δουλειάς μας να κάνουμε πιο ευχάριστη την όλη διαδικασία και αν κάποιος κινείται, δεν αντέχει και μας δυσκολεύει δεν μπορούμε να του μιλήσουμε άσχημα ή να τον πιέσουμε. Κάθε tattoo πρέπει να είναι μια ευχάριστη ανάμνηση.
• Από όταν ξεκίνησα, είχα στο μυαλό μου ότι ήθελα να γεμίσει το σώμα μου με tattoo, μου άρεσε αισθητικά. Όσο περισσότερα έχεις, τόσο πιο πολλά κενά νομίζεις ότι δημιουργούνται, είναι λίγο ψυχαναγκαστικό όλο αυτό, αλλά δεν πειράζει. Επίσης, θεωρώ ότι οι τατουατζήδες πρέπει να έχουν tattoo πάνω τους. Δεν χρειάζεται να είναι γεμάτοι εξαρχής, αλλά είναι περίεργο να βλέπεις επαγγελματίες χωρίς tattoo, είναι σαν να μην τους αρέσουν. Από την άλλη, πώς μπορείς να καταλάβεις τον πόνο που νιώθει κάποιος στα πλευρά αν δεν έχεις κι εσύ tattoo σε εκείνο το σημείο; Γίνεσαι καλύτερος στη δουλειά σου με το να έχεις προσωπική εμπειρία.
• Στο παρελθόν ταξίδευα για τη δουλειά, ειδικά σε περιόδους που υπήρχε λιγότερη ζήτηση λόγω κρίσης. Τώρα, όμως, προτιμώ τη ρουτίνα μου, θέλω τη βολή μου. Το ίδιο ισχύει και για τα tattoo conventions: ενώ παλιότερα έπαιρνα μέρος, τώρα προτιμώ να απέχω. Το συνεχές socializing για τρεις μέρες σερί μού αδειάζει τις μπαταρίες και με κάνει να νιώθω αμήχανα.
• Αρνούμαι να κάνω σχέδια που δεν με εκφράζουν. Μου έχει τύχει δηλαδή να μου στείλουν μήνυμα λέγοντας πόσο τους αρέσει η δουλειά μου και τελικά να μου ζητάνε ένα ρεαλιστικό σχέδιο και να αναρωτιέμαι πώς τους ήρθε αυτό. Επίσης, αρνούμαι να κάνω εθνικιστικά σύμβολα.
• Περίεργα τατουάζ δεν μου έχουν ζητήσει, αλλά έχω έρθει σε επαφή με παράξενους πελάτες. Κάποιοι νομίζουν ότι μπορείς να βγάλεις λαγούς από το καπέλο σου ή ότι δουλεύεις μόνο γι’ αυτούς, μπορεί να σου ζητάνε αλλαγές πάνω σε αλλαγές, εκεί λέω «μάλλον δεν είμαι το κατάλληλο άτομο για σένα». Μου έχει τύχει, λοιπόν, να επιστρέψω προκαταβολή και να παραπέμψω αλλού πελάτες, όταν οι απαιτήσεις ξεπερνούσαν τα όρια. Όπως οι επαγγελματίες του χώρου πρέπει να είναι ευγενικοί, χωρίς να κάνουν κωλοτούμπες, έτσι και οι πελάτες δεν πρέπει να είναι αγενείς, για να μπορέσουμε να συνεργαστούμε. Γιατί όσο θες εσύ να έχεις ένα καλό tattoo πάνω σου άλλο τόσο, και περισσότερο, το θέλω εγώ, είσαι μια κινητή διαφήμιση για μένα.
• Οι τάσεις στα τατουάζ έρχονται και φεύγουν, αλλά δεν υπάρχει κάποια που να λέω «αυτό δεν μπορώ να το βλέπω». Ακόμα και το ignorant style, αν γίνει σωστά, είναι ωραίο. Αυτό που δεν μου αρέσει είναι το να πασάρεις την τεχνική ανεπάρκεια ως άποψη. Σέβομαι τα κακοφτιαγμένα tattoo που έχουν γίνει μεταξύ φίλων ή σε ένα πάρτι, έχουν γοητεία γιατί κρύβουν μια ιστορία, αλλά θεωρώ δήθεν τα prison style που θα τα πληρώσεις αδρά χωρίς να έχουν εφαρμοστεί σωστά στο σώμα.
• Το «έχεις σκεφτεί στα 70 και στα 80 πώς θα είσαι με όλα αυτά τα tattoo» ή το «δεν είναι θηλυκά», τέτοιου είδους ατάκες και προκαταλήψεις τις θεωρώ βλακώδεις. Καταρχάς, κάτσε να φτάσουμε αυτά τα χρόνια. Έπειτα, μάλλον το τελευταίο πράγμα που θα με απασχολεί τότε είναι το αν θα έχω tattoo πάνω μου.
• Δεν με εκνευρίζει, αλλά με απογοητεύει το ότι βλέπω να επικρατεί μια εγωκεντρική διάθεση. Δεν έχουμε υπομονή, αντιθέτως, ο κόσμος, μικροί μεγάλοι, έχει πολλά νεύρα. Πρέπει να δουλέψουμε περισσότερο το μέσα μας για να είμαστε ευγενικοί και να μην ξεσπάμε σε άλλους.
• Παλιότερα θυμάμαι να μου λένε στον δρόμο «πώς είσαι έτσι;». Δεν παίζει τόσο πολύ αυτό πια, ωστόσο παρατηρώ ότι τα τελευταία χρόνια, αν ακούσω κάτι άσχημο, θα είναι από νεότερο κόσμο. Πέρσι το καλοκαίρι περπατούσα φορώντας σορτσάκι και πέρασε ένα αυτοκίνητο με δύο νεαρούς που άρχισαν να με κράζουν. Είπα μέσα μου «είμαι 42 χρονών, δεν το ζω»· μου φάνηκε πολύ περίεργο. Λίγο πιο κάτω στεκόταν μια γυναίκα μεγάλης ηλικίας που γύρισε και μου είπε, «είσαι κούκλα, είσαι εμπριμέ με αυτά που έχεις πάνω σου», θέλοντας να μου φτιάξει τη διάθεση. Δεν υπάρχει ηλικία σε αυτά τα πράγματα, είτε είσαι 20 είτε 80, αν έχεις ανοιχτό μυαλό, είσαι γαμώ τα παιδιά.
• Έχω κάνει τατουάζ σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που το είχαν απωθημένο και τελικά το τόλμησαν, γιατί πλέον δεν δίνουν σημασία στα πρέπει, στο «τι θα πουν οι άλλοι». Όσο μεγαλώνεις, βέβαια, δυσκολεύει το δέρμα, άρα και η διαδικασία για μένα, αλλά μου άρεσε τελικά που έκανα tattoo σε έναν άνθρωπο 70 χρονών. Εκείνη την ώρα σκεφτόμουν «ναι, ζήσ’ το, κάνε την επανάστασή σου έστω και τώρα».
• Το tattoo δεν είναι κάτι φθηνό, αλλά δεν είναι και άπιαστο. Σέβομαι τους πελάτες που συγκεντρώνουν τα χρήματά τους για να κάνουν αυτό που επιθυμούν. Είναι σημαντικό για μένα να έχω κόσμο απ’ όλα τα κοινωνικά στρώματα, δεν θέλω να έχω μόνο τους πλούσιους, και σέβομαι το γεγονός ότι κάποιος θα μαζέψει λεφτά για να κάνει το tattoo που θέλει. Ωστόσο είχα κάποτε έναν πελάτη που σκόπευε να μην πάρει δώρο στα παιδιά του τα Χριστούγεννα για να κάνει ένα. Του είπα πως δεν θα του το κάνω εγώ, γιατί δεν είναι απαραίτητο, δεν είναι ψωμί, μπορεί να περιμένει.
• Έχω ακούσει να χρεώνουν εξωφρενικά ποσά για tattoo σε τουρίστες, που δεν τα πίστευα, αλλά ελπίζω αυτή η αισχροκέρδεια να μην είναι ο κανόνας.
• Θυμάμαι στο λύκειο, όταν ένιωθα αποκομμένη στα προάστια, να παίρνω το τρένο και να κατεβαίνω στο κέντρο για να αγοράσω CD, ρούχα, για να δω περίεργους και «φρικιά». Πίστευα ότι μόνο εκεί συνέβαιναν πράγματα και η αλήθεια είναι ότι και για να κάνεις tattoo στο κέντρο έπρεπε να κατευθυνθείς, σε αντίθεση με τώρα που κάθε γειτονιά έχει και από ένα αξιόλογο τατουατζίδικο. Μεγαλώνοντας όμως απέχω από το κέντρο της Αθήνας, έχει αλλάξει πολύ μετά την πανδημία. Έχει γεμίσει μεξικάνικα, βλέπεις κάποιον ντυμένο πανκ και τελικά πάει μπουζούκια· έχει τύχει να κατέβω στο κέντρο Νοέμβρη μήνα και να νιώθω λες και δουλεύω σεζόν σε νησί. Έχει ωραία μέρη και στα Άνω Πατήσια, προτιμώ να βγαίνω εδώ και στη γειτονιά μου. Και αυτό που μου αρέσει πια πολύ είναι ότι ξεκινάω τη μέρα μου περνώντας μέσα από το Άλσος της Νέας Φιλαδέλφειας, ακούγοντας τα πουλάκια.
Το studio της Sotja είναι το Age of love tattoo (Αμειψίου 6, 211 1173169)
Μπορείτε να δείτε δουλειά της στο Ιnstagram: @sotjatattoo
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
