Λόρδος Βύρων: Η ζωή και το έργο του
Παναγιώτης Κανελλόπουλος
Εκδόσεις Δ. Γιαλλέλης
Ο ακαδημαϊκός, φιλόσοφος και πολιτικός Παναγιώτης Κανελλόπουλος, στο δωδεκάτομο έργο του «Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος», αφιέρωσε στον λόρδο Βύρωνα επτά κεφάλαια, τα οποία αργότερα κυκλοφόρησαν ως αυτόνομο έργο. Γράφει ο συγγραφέας το 1974, στον πρόλογο της έκδοσης του τέταρτου μέρους (τόμοι 8 και 9) της «Ιστορίας»: «Οι λόγοι που μ' έκαμαν να εκταθώ τόσο πολύ στην αφήγηση της ζωής του Μπάιρον και στην ανάλυση και εκτίμηση του συγγραφικού έργου του, καθώς και των πολιτικών του πράξεων, είναι τρεις. Ο ένας είναι ότι το ποιητικό και γενικότερα το συγγραφικό έργο του αγνοείται στις μέρες μας –ή (με λίγες εξαιρέσεις) δεν εκτιμάται όσο θα 'πρεπε– από το αναγνωστικό κοινό και τους κριτικούς της εποχής μας. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι, όσο κι αν το λησμονούμε σήμερα, δεν υπάρχει δεύτερος ποιητής ή συγγραφέας ή φιλόσοφος ή καλλιτέχνης στον ΙΘ αιώνα, ή και σ' όλους τους αιώνες, που να συγκλόνισε, στις μέρες του, και για κάμποσον καιρό μετά τον θάνατό του τα πνεύματα και τις ψυχές μιας τεράστιας περιοχής του κόσμου, από τις Ηνωμένες Πολιτείες ως τη Ρωσία. Και ο τρίτος λόγος είναι ότι σε μιαν Ιστορία του Πνεύματος, γραμμένη από Έλληνα, έπρεπε να γίνει μια μεγάλη εξαίρεση για τον Μπάιρον. Η σύμπτωση που το θέλησε να φθάσω στον Μπάιρον όταν μπήκε το έτος 1974, δηλαδή όταν θα συμπληρώνονταν εκατόν πενήντα χρόνια από τον θάνατό του στο Μεσολόγγι, μ' έκαμε να αισθανθώ και κάποιο ιερό δέος και ν' αποφασίσω να αφιερώσω σχεδόν ολόκληρο το έτος αυτό στον Μπάιρον. Μου άνοιξε, εξάλλου, ο Μπάιρον τη θύρα για να μπω στο νεοελληνικό χώρο και να μιλήσω για πολλούς Έλληνες, που σε μια γενική Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος, στις πανευρωπαϊκές λεωφόρους της Ιστορίας αυτής, θα 'ταν δύσκολο ή αδύνατο να τους συναντήσουμε».
Λόρδος Μπάυρον
Αντρέ Μωρουά
Μετάφραση: Λήδα Παλλάντιου
Εκδόσεις Ωκεανίδα
Ο Γάλλος λογοτέχνης και ακαδημαϊκός Αντρέ Μωρουά έγραψε δοκίμια, μυθιστορήματα και ιστορικές μελέτες, διακρίθηκε όμως ιδιαίτερα για τις μυθιστορηματικές βιογραφίες του. Το 1930 εκδίδεται η βιογραφία του λόρδου Βύρωνα με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Don Juan ou la vie de Byron» (Δον Ζουάν ή Η ζωή του Μπάυρον), η οποία κυκλοφόρησε το 2000 από τις εκδόσεις Ωκεανίδα με τίτλο «Λόρδος Μπάυρον». Διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο του βιβλίου: «Ήταν ποιητής, διψούσε όμως και για δράση. Ήταν ευγενής και πυργοδεσπότης, αλλά γνώρισε εποχές ένδειας και ταπείνωσης. Είχε ανάγκη από αγάπη, έκανε όμως τους άλλους, και ιδίως τις γυναίκες, να υποφέρουν από τη βιαιότητα του χαρακτήρα του. Λαχταρούσε να συναναστρέφεται τη λονδρέζικη αριστοκρατία, αλλά δεν έπαυε να την προκαλεί, ώσπου βρέθηκε αποκλεισμένος από τους κόλπους της. Πίστευε σε υψηλά ιδανικά (όπως ο αγώνας των Ελλήνων για την εθνική τους ανεξαρτησία), αψηφούσε όμως απαράβατους ηθικούς κανόνες, ζευγαρώνοντας με την ετεροθαλή αδελφή του, χωρίζοντας τη γυναίκα του, συζώντας επί χρόνια με την Ιταλίδα κόμισσα Γκουιτσιόλι. Ήταν γοητευτικός και μοχθηρός, αναίσχυντος και ντροπαλός, ρομαντικός και κυνικός, θεοσεβούμενος και βλάσφημος, εχθρός της πλήξης και της μετριότητας και λάτρης των βίαιων συναισθημάτων – ήταν ο Τζωρτζ Γκόρντον, Λόρδος Μπάυρον, δημιουργός του Τσάιλντ Χάρολντ και του Δον Ζουάν, ένας από τους μεγαλύτερους εκπροσώπους του Ρομαντισμού. Αυτή η βιογραφία, γραμμένη από τον Αντρέ Μωρουά, έναν μάστορα του είδους, μας δίνει τη δυνατότητα να γνωρίσουμε τη συναρπαστική προσωπικότητα του Βύρωνα και να ταξιδέψουμε μαζί του μέσα από τις θύελλες των ιστορικών γεγονότων αλλά και των συναισθηματικών εξάρσεων που σημάδεψαν τη ζωή του».
Λόρδος Μπάιρον: Οι έρωτές του
Έντνα Ο' Μπράιεν
Μετάφραση: Σοφία Σκουλικάρη
Εκδόσεις Μεταίχμιο
Η αξιόλογη Ιρλανδή συγγραφέας Έντνα Ο' Μπράιεν μας έδωσε το 2009 μια σύντομη όσο και πικάντικη βιογραφία του λόρδου Βύρωνα, επιλέγοντας να επικεντρωθεί στην ερωτική του ζωή «γιατί συνεχώς ερωτευόταν και ξαναερωτευόταν και έλεγε ότι δεν θα μπορούσε να υπάρξει χωρίς να έχει ένα αντικείμενο λατρείας». Όπως γράφει, με «ύψος ένα μέτρο και εβδομήντα τέσσερα εκατοστά, χωλό δεξί πόδι, καστανά μαλλιά, μόνιμη χλωμάδα, αλαβάστρινους κροτάφους, δόντια σαν μαργαριτάρια, γκρίζα μάτια στεφανωμένα με σκούρες βλεφαρίδες και μια γοητεία στην οποία δεν μπορούσε κανείς να αντισταθεί, ούτε άντρας ούτε γυναίκα», ο Βύρων δεν θα αργήσει να αποκτήσει τη φήμη του πιο ακόλαστου Εγγλέζου, ενώ «τον παρομοίαζαν με τον Ερρίκο τον Η', τον Γεώργιο τον Γ', τον Νέρωνα, τον Καλιγούλα και τον Επίκουρο». Σε συνέντευξή της στις 28/8/2010 στη Βένα Γεωργακοπούλου και στα «Νέα», με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου στα ελληνικά, η συγγραφέας θα πει σχετικά με τη «βυρωνομανία» που επικράτησε δύο αιώνες πριν στην Αγγλία: «Θα έλεγα ότι ο Μπάιρον ήταν ο πρώτος ροκ σταρ. Υπάρχουν πολλές διασημότητες σήμερα, αλλά κανένας δεν έχει τη δική του ευφυΐα και γνώση. Έτσι, αν διάλεγα έναν σύγχρονο "Μπάιρον", θα ήταν μια τεράστια προσβολή προς το πρόσωπό του». Αν ψάχνετε ένα βιβλίο στο οποίο θα μάθετε για τον «φλογερό φιλέλληνα», σε αυτόν η Ο' Μπράιεν αφιερώνει μόλις δύο από τα είκοσι πέντε κεφάλαια του βιβλίου της. Αντίθετα, εστιάζει την προσοχή της τόσο στο ερωτικό τρίγωνο ανάμεσα στον ίδιο, τη γυναίκα του και την ετεροθαλή αδελφή του, όσο και στις γυναίκες αλλά και τους άντρες που τον συγκίνησαν ερωτικά – με τελευταίο τον ανεκπλήρωτο μεγάλο του έρωτα για τον δεκαπεντάχρονο Λουκά στο Μεσολόγγι.
Ο λόρδος Βύρων στην Αττική
Πάνος Τριγάζης
Εκδόσεις ΕΛΤΑ
Ο Πάνος Τριγάζης είναι πρόεδρος του Συνδέσμου «Μπάιρον» για τον φιλελληνισμό και τον πολιτισμό και στο βιβλίο του «Ο λόρδος Βύρων στην Αττική» ασχολείται με την άγνωστη, στο ευρύ κοινό, παραμονή του μεγάλου φιλέλληνα στην Αθήνα και τις επιδράσεις της στο έργο του. Ο ποιητής θα παραμείνει στην Αθήνα για πάνω από διόμισι χρόνια (Σεπτέμβριος 1809 - Απρίλιος 1811) και αρχικά θα φιλοξενηθεί στο σπίτι της Θεοδώρας Μακρή, χήρας του Άγγλου υποπρόξενου, όπου και θα ερωτευτεί τη μεγαλύτερη κόρη της, τη δωδεκάχρονη Τερέζα, για την οποία θα γράψει, φεύγοντας για την Τουρκία, ένα από τα πλέον γνωστά του ποιήματα με τίτλο «Κόρη των Αθηνών». Λέει ο συγγραφέας σε συνέντευξή του στο Κόκκινο Ρόδου και στην Πόλυ Χατζημάρκου στις 20/3/1017, με αφορμή το διήμερο αφιέρωμα στον φιλέλληνα ποιητή που πραγματοποιήθηκε στο νησί: «Ο Βύρωνας ήταν φιλέλληνας και θυσιάστηκε για την ελευθερία της Ελλάδας, ήταν ένας δημοκράτης οπαδός του Διαφωτισμού και υπέρμαχος της κοινωνικής δικαιοσύνης στην Βρετανία. Κι αυτό είναι κάτι που ούτε σήμερα το ξέρουν πολλοί στην Ελλάδα. Η πρώτη ομιλία του λόρδου Βύρωνα στις 27 Φεβρουαρίου του 1812 ήταν υπέρ των εξεγερμένων κλωστοϋφαντουργών στην περιοχή του, στο Νότιγχαμ. Ήταν ένας επαναστάτης για την εποχή του, πολύ πρωτοπόρος. Δεν ήταν, όπως λένε μερικοί δήθεν συγγραφείς στην Ελλάδα, ένας τυχοδιώκτης που ήρθε στην Ελλάδα γιατί είχε εξοστρακιστεί από τη βρετανική κοινωνία. Ήρθε στην Ελλάδα γιατί πίστευε ότι η επανάσταση του 1821 ήταν η ενσάρκωση των ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης για ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα, διαχρονικές αξίες, ως και σήμερα».
Ο πόλεμος του Μπάιρον
Roderick Beaton
Μετάφραση: Κατερίνα Σχινά
Εκδόσεις Πατάκη
Ο διακεκριμένος Βρετανός ελληνιστής Roderick Beaton, καθηγητής στην έδρα «Κοραή» Νεοελληνικής και Βυζαντινής Ιστορίας, Λογοτεχνίας και Γλώσσας στο King's College London μέχρι τη συνταξιοδότησή του, εξηγεί τους λόγους που τον ώθησαν να ασχοληθεί με τον λόρδο Βύρωνα και να περάσει τους τελευταίους μήνες του 2010 στην Εθνική Βιβλιοθήκη, βιώνοντας την αρχή της ελληνικής κρίσης από κοντά: «Αναρωτήθηκα στην αρχή: με τόσα βιβλία που κυκλοφορούν για τον Μπάιρον, σίγουρα δεν μένει τίποτε παραπάνω να πει κανείς; Λάθος. Για το (νεο)ελληνικό στοιχείο στην ποίησή του, μία και μόνη μονογραφία. Για την παρέμβασή του στην Ελληνική Επανάσταση όλοι κάτι έγραφαν, μα ήταν κάθε φορά το ίδιο. Ψάχνεις εμπεριστατωμένη μελέτη, με βάση όχι μόνο τις γνωστές αγγλόφωνες πηγές αλλά και ελληνικά ντοκουμέντα της εποχής, ένας μόνο ασχολείται, με τρία άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά. Πολύ καλά άρθρα, πρέπει να σημειώσω, αλλά εννοείται ότι δεν εξαντλούν το θέμα. Από εκεί ξεκίνησα. Ήθελα να μάθω:
– Ποιος ήταν πραγματικά ο ρόλος των πρώιμων εμπειριών από τον ελληνικό κόσμο στο έργο και στη ζωή του Μπάιρον;
– Ποια ήταν τα κίνητρα που τον οδήγησαν προς την επαναστατημένη Ελλάδα στην ηλικία των 35 χρόνων;
– Ποια ήταν η πραγματική συμβολή του στον αγώνα όταν έφτασε; Ως μια κάπως ογκώδη απάντηση σε αυτά τα τρία ερωτήματα έγραψα το βιβλίο με τον τίτλο «Ο πόλεμος του Μπάιρον - Ρομαντική εξέγερση - Ελληνική Επανάσταση».
Μένουν αρκετά ερωτηματικά. Αλλά, πρώτα απ' όλα, για μένα η ιστορία της εμπλοκής του Μπάιρον με την Ελλάδα είναι Ιστορία, και προσπάθησα να την αφηγηθώ με τρόπο όσο γίνεται γοητευτικό. Ναι μεν αποκαθηλώνεται από τον γνωστό θρύλο η ζωή του Μπάιρον σε σχέση με την Ελλάδα, μακάρι όμως να διαβαστεί στις πραγματικές ιστορικές και βιογραφικές της διαστάσεις, επιτέλους ως θρίλερ!»
σχόλια