Πριν από λίγα χρόνια, μια βραχύβια επέλαση ελληνικής κοσμικότητας της πεντάρας παραλίγο να τη μεταμορφώσει σε αντίπαλο δέος της Μυκόνου. Η συντέλεια του πλούσιου κόσμου, οι 8 ώρες στο καράβι, αφού, ευτυχώς, αεροδρόμιο γιοκ, αλλά και το αυστηρό μάτι του Μοναστηριού που ποτέ δεν είδε με ευλαβικό μάτι άλλη μια Ψαρού στα πόδια του, έσωσαν από το πυρ το εξώτερο της ξαπλώστρας με τα ντεσιμπέλ τον «πατινιό» παράδεισο. Τη δεκαετία του '80 ντάντεψα εδώ την πρώτη νιότη μου, γύρω από τη «Γλυκιά Συμμορία» μιας ελληνικής διανόησης που φλέρταρε με τη νεο-ορθοδοξία, τα αεράτα λινά και τα λευκά μπορσαλίνο, αυτήν που με πατριάρχη τον Χρήστο Βακαλόπουλο υιοθέτησε τον ιερό βράχο και τις κουβέντες για σινεμά ως το πρωί στην ιστορική «Αστοιβή». Γλέντια με σιγαστήρα σε μεσαιωνικά σπίτια της Χώρας, μην ακούσει το Μοναστήρι και αφορέσει τα ξεσαλώματά μας. Μετά, μια θανάσιμη κατάρα τους πήρε όλους, ήρθαν οι κωστοπουλικοί, εμείς στοιβάξαμε πολλά πένθη στις βαλίτσες μας, ανοιχτήκαμε σε άλλα Αιγαία.
Επέστρεψα δεκαετίες μετά, με έναν φόβο σαν σκορπιό γαντζωμένο στην καρδιά. Ευτυχώς, όλα εδώ, απαράλλαχτα. Οι παλιοί πλούσιοι/αριστοκράτες/διανοούμενοι/λόρδοι/γκέι/καλλιτέχνες, πίσω από τα τείχη μιας UNESCO καστροπολιτείας, δίνουν μια διακριτική, κοσμποπόλιταν φωνή στη Χώρα, τον Αύγουστο που στήνουν εδώ τα κοσμικά πανηγύρια τους με πριβέ μακαρονάδες σε εσωτερικές αυλές με μαροκάνικα καφτάνια και μαλακές μπαμπούς. Όταν φύγουν, στη Χώρα θα μείνει το σφύριγμα του ανέμου, τα σκουπίδια να στροβιλίζονται στη μοναξιά των σοκακιών και οι γάτες.
Εσύ, για να την αφήσεις να σε μαγέψει μέχρι τρελού έρωτα, από το κάστρο ως την απέραντη θέα, θα ξυπνήσεις νωρίς, τότε που ένα σύννεφο-δαχτυλίδι αναδύεται ψηλά από το Μοναστήρι, να τη δεις, αλλά κυρίως να τη νιώσεις – πριν από την επέλαση των πούλμαν και των κρουαζιερόπλοιων, μια βάναυση επιδρομή που τελειώνει με το καμπανάκι της μεσημεριανής πείνας, αλλά εσένα δεν σε νοιάζει, στο μεταξύ θα είσαι παραλία. Που λένε ότι η Πάτμος δεν έχει. Μην τους πιστέψεις. Μικρές, σαν οικείες αγκαλιές, εντυπωσιακές σαν τις κοιτάς να ανοίγονται –γυναικείοι κόλποι ζωγραφισμένοι ανάμεσα σε καυτή πέτρα– ψηλά από τον αυτοκινητόδρομο, όλες προσβάσιμες, οι παραλίες του νησιού κρατούν εκείνη την παλιά γοητεία της δεκαετίας του '60 χάρη στα αρμυρίκια τους. Δέντρα ψηλά και τροφαντά για ίσκιο που εξασφαλίζει τον πιο χλιδάτο, τζιτζικάτο μεσημεριανό ύπνο. Κι εδώ, για να μην πιαστείς στον ύπνο του κατακέφαλου ήλιου, φρόντισε εγκαίρως ως τις 10 να έχεις πιάσει αρμυρίκι. Αν τις θες όλες δικές σου, θα έρθεις Ιούνιο ή Σεπτέμβρη.
Γλέντια με σιγαστήρα σε μεσαιωνικά σπίτια της Χώρας, μην ακούσει το Μοναστήρι και αφορέσει τα ξεσαλώματά μας. Μετά, μια θανάσιμη κατάρα τους πήρε όλους, ήρθαν οι κωστοπουλικοί, εμείς στοιβάξαμε πολλά πένθη στις βαλίτσες μας, ανοιχτήκαμε σε άλλα Αιγαία. Επέστρεψα δεκαετίες μετά, με έναν φόβο σαν σκορπιό γαντζωμένο στην καρδιά. Ευτυχώς, όλα εδώ, απαράλλαχτα.
Στην Πάτμο, το μοναστήρι το κουβαλάς παντού. Στο κάθε βλέμμα σου, να σου κάνει κούκου σε ανύποπτες στιγμές, σε όλα τα προφίλ και όλες τις πόζες του. Όπως κουβαλάς και το σχήμα του νησιού: παιχνιδιάρικο, δαντελένιο, μπερδευτικό, ένας άκακος δράκος-ιππόκαμπος ξαπλωμένος στο κύμα, παντού μια στεριά ανάμεσα σε δυο θάλασσες, να χάνεις τον προσανατολισμό και το μυαλό σου συνάμα. Πέτρα του Π, της υπομονής, του Σεφέρη και του Ελύτη, πέτρα που μυρίζει ήλιο, πέτρα που σκονίζει από τα παπούτσια ως το μυαλό σου, πέτρα ήμερη, χωρίς απειλητικά γκρέμια και κατακόρυφα βράχια. Πλάι της, δροσερά μποστάνια, πηγάδια, σκιές και κατσίκια, ασφόδελοι και συκιές και γλυκές άνυδρες ντομάτες και πέτρινα αλώνια που αλωνίζουν ακόμη τη φάβα με το γαϊδουράκι.
Να έρθεις με σωστό παπούτσι, μικρή και ελάχιστη, να την ανακαλύψεις μέσα από τα μονοπάτια της, τις ψηλές θέες, που σβήνουν σε κρύες βουτιές, μέσα σε ανύποπτες θαλασσινές αγκαλιές με ψαρόβαρκες που ψαρεύουν οικογενειακά και απαράλλαχτα όπως ο Χριστός και οι μαθητές του. Στο νησί δεν θα σου λείψει η νύχτα, όπως την ονειρεύτηκε το μυκονιάτικο θερινό ιδεώδες, αλλά εσύ ψάξε πίσω, στα ψιλά μιας αλήθειας αγνής, που ήταν εδώ από πάντα. Με θέα τα τουρκικά υπερ-γιότ της εκπάγλου καλλονής που κατεβάζουν τον γείτονα πλούτο για μια αστακομακαρονάδα στον Μπενέτο, πριν κρυφτούν, πολυάριθμα και μεγαλοπρεπή, σαν μια εκατομμυριούχα κοινωνία που χάθηκε μεσοπέλαγα, στα τιρκουάζ νερά ανάμεσα στο Μαράθι, στους Αρκιούς και στους Λειψούς – ναι, αυτή την εκδρομή δεν θα τη χάσεις! Μην το χάσεις, γιατί θα χάσεις!
Να ανέβεις στον Προφήτη Ηλία, για την πιο αφ' υψηλού θέα. Όλο το νησί σε μια ματιά.
Να κατέβεις νωρίς το πρωί από τη Χώρα στον δρόμο των Κήπων του μοναστηριού του Ευαγγελισμού και να προσγειωθείς σε μια κρυστάλλινη βουτιά, σε μια παραλία που δεν καταδέχεται ουδείς τουρίστας.
Να πάρεις τον απογευματινό δρόμο για τις Λεύκες, παλιά αγροτόσπιτα και κήποι δροσεροί, που θα σε βγάλουν το ηλιοβασίλεμα στην παραλία με το εξωτικό ανάκτορο-πύργο αιγυπτιακού ρυθμού της παλιάς οικογένειας Βάλβη.
Να ξεκινήσεις τη μέρα με πρωινό με θέα πελαγίσια, στην Ευτυχία, στη Βαγιά. Αυγά από το κοτέτσι, λαχανικά από τον κήπο της, σπιτίσια γλυκά, ντοματοτάρτα και κις, λεμονάδα και λεμονόπιτα από τις λεμονιές της.
Να ξεκινήσεις το πρωί ή να κλείσεις το μπάνιο στο George's Ρlace στον Κάμπο. Το μαγαζί που εφηύρε την πατμιακή κοσμικότητα εδώ και 37 χρόνια ακμάζει ακάθεκτο, με το ίδιο ντεκόρ, τον ίδιο Γιώργο και Μιχάλη, την ίδια τονοσαλάτα, τις ίδιες θεϊκές τάρτες, την ίδια χαλαρή αύρα. Να δοκιμάσεις και σταμναγκάθι και κολοκυθάκι τουρσί.
Η πιο ιερή-Αποκάλυψη-Παλαιά Διαθήκη εμπειρία της Πάτμου, μια εκδρομούλα στο Λιβάδι των Καλογέρων. Μετά το tour στο ψαρολίμανο, στην παραλία, στο παλιό μετόχι και στους κήπους του, στάση στη σουρεάλ καντίνα. Η κυρία Κατερίνα θα σου ψήσει χταποδάκι, λουκάνικο, σαλάτα με τα δικά της λαχανικά, αυγά με πατάτες. Η πιο πρωτόπλαστη, καλτ άποψη για μια ελληνικότητα.
Να ξεκινήσεις ποδαράτο από την Πέτρα του Διακόφτη, να πάρεις το μονοπάτι για την Ψιλή Άμμο. Η βασίλισσα των παραλιών του νησιού από τον κόσμο ξέρει μόνο την άμμο και τα αρμυρίκια της και το φαγητό της κυρίας Ουρανίας: το καλύτερο κατσικάκι, κεφτέδες και μαγειρευτά, χωρίς ρεύμα, χωρίς νερό, με το γαϊδουράκι να φέρνει κάθε μέρα τα λαχανικά από το μποστάνι του Διακόφτη.
Να φας δημιουργικά στον Μπενέτο και στις Πλειάδες και τα δυο με θέα «τύφλα να 'χουν τα Φηρά». Εξαιρετικό φαγητό από έναν μετρ του είδους και μια πρωτοεμφανιζόμενη Χριστίνα Λεμπέση που βάζει τα γυαλιά σε όλους τους διάσημους σεφ της επικράτειας. Και άλλη δημιουργική Ελλάδα, από τον Χρήστο Ξεραξούδη, στο Apocalypsis του Aktis, στον Γροίκο.
Να φας ψάρι και σαλάτες στη Λάμπη, μαγειρευτά στον Πανάγο στον Άνω Κάμπο, ψάρι στον μαγικό Παντελή στο Μαράθι, ψαρομεζέδες στο Τσιπουράδικο στη Σκάλα, ρεβιθάδα στον Φλοίσβο του Γροίκου, ντολμαδάκια, και όχι μόνο, στο Τζιβαέρι στη Σκάλα, θαλασσινά μεζεδάκια στα κάρβουνα στο Πάνθεον στη Χώρα.
Να ψωνίσεις τοπικά προϊόντα στο Νέκταρ στη Σκάλα και πατινιά γλυκά στον Χάρη.
Το βιβλίο Μονοπάτια της Πάτμου της Δ. Βακράτση θα γίνει το προσκεφάλι σου, αν θες το νησί χωρίς μυστικά.
Να έρθεις τον Ιούνιο, στο Φεστιβάλ Γεύσης της Πάτμου που διοργανώνει η εφημερίδα «Πατμιακά Χρονικά» και η Σμαράγδα Μουλιάτη, που μαζεύει παλιές νοικοκυρές και φαγητό από όλα τα Δωδεκάνησα, μαζί με τις ποδηλατοδρομίες-έμπνευση του Γ. Αμυρά. Ναι, το νησί λατρεύει το ποδήλατο! Σαν γυρίσεις, πες μου πώς σου φάνηκε το «πουγκί» και η ντόπια τυρόπιτα.
Με ένα παπί και 10 ευρώ τη μέρα, όλα στα πόδια σου!
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 20.7.2017
