Gamal el-Ghitani
(1945 – 18.10. 2015)
"(...) Τα κυριότερα ιστορικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά του Καϊρου, όπως το χαρτογραφεί ο Mahfouz, έχουν παραδοθεί στη γενιά των συγγραφέων που έφτασαν την ωριμότητα κατά την περίοδο μετά το 1952. Ο Gamal el-Ghitani, όπως ο Mahfouz, έγραψε πολλά έργα -λόγου χάρη το Zayni Barakat, που μεταφράστηκε πρόσφατα στα αγγλικά- τα οποία εκτυλίσσονται σε περιοχές σαν την Γκαμαλίγια, όπου επίσης εκτυλίσσεται το ρεαλιστικό μυθιστόρημα Το σοκάκι της αμαρτίας του Mahfouz. Ο ίδιος ο Ghitani θεωρεί πως είναι ένας από τους κληρονόμους του Mahfouz, ενώ η κοινότητα περιβάλλοντος και θεματικής ανάπτυξης επιβεβαιώνει τη γενεαλογική σχέση μεταξύ του νεότερου και του πρεσβύτερου συγγραφέα, η οποία και γίνεται σαφέστερη μέσα από την πόλη του Καϊρου και την αιγυπτιακή ταυτότητα. Για τις κατοπινές γενιές Αιγύπτιων συγγραφέων, ο Mahfouz προσφέρει την ασφάλεια της αφετηρίας."
Edward E. Said, Αναστοχασμοί για την εξορία -και άλλα δοκίμια λογοτεχνικής και πολιτισμικής θεωρίας, εκδ. Scripta, μεταφρ. Γιάννης Παπαδημητρίου, Αθήνα, 2006.
"Ο πιο ενδιαφέρον περίπατος στο Κάιρο ξεκινά από τις παρυφές της Γκαμαλίγια, στην περιοχή του Αζάρ, με μια επίσκεψη στο τζαμί και στο πανεπιστήμιο, ακολουθούμενη από μια στάση στο Γουίκαλετ αλ-Γκούρι, έναν θαυμάσιο μεσαιωνικό ξενώνα (όπου εργαζόταν κάποτε ο Mahfouz ως υπάλληλος του Waqf, ή υπουργείου Ισλαμικών Κληροδοτημάτων), στο παζάρι Χαν ελ Χαλίλι και, τέλος, στη Σάρι Μου' ιζ ελ Ντιν, μια οδό μήκους ενός μιλίου, γεμάτη μικρά ζιγκ-ζαγκ.
'Εκανα αυτή τη διαδρομή περπατώντας μαζί με τον πιο ταλαντούχο μαθητή και νεότερο φίλο του Mahfouz, τον μυθιστοριογράφο Gamal el-Ghitani, το εξαιρετικό μυθιστόρημα του οποίου με θέμα κάποιες ίντριγκες στο Κάιρο του δέκατου έκτου αιώνα, Zayni Barakat, εκτυλίσσεται επίσης στη συνοικία της Γκαμαλίγια. Η θεωρία του Ghitani σχετικά με τις πολυάριθμες στροφές της οδού είναι ψυχολογικής φύσεως : κατά τη γνώμη του, αντί να κατασκευάσουν μιαν ατέλειωτη οδό σε ευθεία γραμμή, οι αρχιτέκτονες θέλησαν να τη σπάσουν, να δημιουργήσουν μια αίσθηση wa' ad bil wusul (υποσχέσων άφιξης). Εκεί ακριβώς που νομίζεις πως βρίσκεσαι στο τέλος, η οδός στρίβει ξαφνικά πλαγίως και έπειτα επιστρέφει στην αρχική της κατεύθυνση, αναβάλλοντας έτσι το μακρινό δρομολόγιο και χαριζοντάς σου στιγμιαία ανακούφιση."
Edward E. Said, Αναστοχασμοί για την εξορία -και άλλα δοκίμια λογοτεχνικής και πολιτισμικής θεωρίας, εκδ. Scripta, μεταφρ. Γιάννης Παπαδημητρίου, Αθήνα, 2006.
"Στις δύο πλευρές της Μου' ιζ ελ Ντιν παρατάσσονται θαυμάσια κτήρια, από τα οποία το μαυσωλείο και νοσοκομείο Κάλα' ουν είναι ίσως το πιο ασυνήθιστο -περσικής τεχνοτροπίας όσον αφορά τα περίτεχνα αραβουργήματά του, γοτθικό όσον αφορά το πνεύμα του και γκαουντικό όσον αφορά τη διακοσμητική του υπερβολή. Οφείλει να θυμάται κανείς ότι όλα τα σημαντικά ισλαμικά κτήρια χρησιμοποιούνται ακόμη, οπότε και πρέπει να γίνονται αντιληπτά από την άποψη της κοινωνικής πρακτικής, και όχι ως ιστορικά μνημεία. Ο Ghitani γνωρίζει όλους τους φροντιστές και τους επιστάτες, και είναι επίσης οικογενειακός φίλος του ανθρώπου που κατοικεί και έχει υπ' ευθύνη του τον εξαίσιο οίκο Σουχάμι, ενδιαίτημα ενός εμπόρου του δέκατου έβδομου αιώνα, τα παράθυρα του οποίου είναι διακοσμημένα με μερικά από τα ομορφότερα moucharabiya (ξύλινα δικτυωτά) σε ολόκληρη την πόλη. Μιλώντας για αυτά τα παράθυρα, που δεν έχουν τζάμι, ο Ghitani είπε πως "πειθαρχούν τον ήλιο", προκειμένου να χαρακτηρίσει τον τρόπο κατά τον οποίο το επαναληπτικό τους σχέδιο διασπά και εξημερώνει το άγριο φως.
Η Γκαμαλίγια ταιριάζει (περισσότερο και από απόλυτα) στο γενικό πλαίσιο μιας αφομοιωμένης ιστορίας του Καϊρου, γεγονός για το οποίο, δυστυχώς, δεν μπορεί να υπερηφανεύεται η Αλεξάνδρεια. Από τη άλλη πλευρά, η Αλεξάνδρεια έχει αποτελέσει λογοτεχνικό θέμα για τον Lawrence Durell, τον E. M. Forster, τον Pierre Louÿs, τον Καβάφη, τον Ungaretti, το πνεύμα όμως τον οποίων δεν έχει εμφανή παρουσία στο σημερινό, πλήρως απογοητευτικό μεσογειακό λιμάνι."
Edward E. Said, Αναστοχασμοί για την εξορία -και άλλα δοκίμια λογοτεχνικής και πολιτισμικής θεωρίας, εκδ. Scripta, μεταφρ. Γιάννης Παπαδημητρίου, Αθήνα, 2006.
