«Γιατί μία γυναίκα να τολμούσε να αναφέρει έναν βιασμό μετά από όσα συνέβησαν στην κόρη μου;»
Συνάντησα την έφηβη της υπόθεσης του βιασμού στην Κύπρο: κανείς δεν πρέπει να βιώσει αυτό που πέρασε.
Julie Bindel
The Telegraph, 07.01.2020
*
Τον περασμένο μήνα ταξίδεψα στην Κύπρο για να συναντήσω την βρετανίδα έφηβο που καταδικάστηκε για ψευδείς ισχυρισμούς.
Την περασμένη Δευτέρα, ένα τοπικό δικαστήριο έκρινε το 19χρονο κορίτσι ένοχο για "δημόσια βλάβη" επειδή κατηγορήθηκε ότι κατασκεύασε εξολοκλήρου την καταγγελία περί βιασμού της από 12 Ισραηλινούς άντρες ενώ εργαζόταν στην Αγία Νάπα. Σήμερα, καταδικάστηκε σε φυλάκιση τεσσάρων μηνών και μαθαίνουμε ότι έχει πάρει τώρα τον δρόμο της επιστροφής.
Η δοκιμασία της προκάλεσε οργή στη Βρετανία, όπου το Υπουργείο Εξωτερικών εξέφρασε τη "σοβαρή του ανησυχία όσον αφορά τις εγγυήσεις για μία δίκαιη δίκη σε αυτή την πολύ οδυνηρή υπόθεση", από τη στιγμή που, σύμφωνα με τους δικηγόρους της νεαρής γυναίκας, κρίσιμα ιατροδικαστικά στοιχεία είτε αγνοήθηκαν, είτε απορρίφθηκαν ανεξήγητα από το δικαστήριο.
Όταν τις συναντώ, η έφηβη και η μητέρα της διαμένουν σε ένα νοικιασμένο διαμέρισμα σε ένα παραθεριστικό χωριό το οποίο, εκτός σεζόν, μοιάζει με πόλη φάντασμα. Οι δύο τους είναι προφανώς πολύ δεμένες και η μητέρα μού λέει με υπερηφάνεια ότι η κόρη της είναι αποφασισμένη να αγωνιστεί για να της αποδοθεί δικαιοσύνη.
Το 19χρονο κορίτσι από το Derbyshire κοιμάται όταν φτάνω την ώρα του μεσημεριανού φαγητού· υποφέρει από υπερυπνία από την αρχή της δοκιμασίας της. Όταν ξυπνάει, μου λέει ότι είναι ευγνώμων για την υποστήριξή μου, αλλά είναι σαφώς σε κατάσταση ψυχολογικής διάστασης και πολύ ευάλωτη.
Η έφηβη πέρασε το καλοκαίρι του 2019 δουλεύοντας στην Αγία Νάπα, την πόλη της διασκέδασης - για πολλούς μία τελετουργία μετάβασης από το λύκειο στο πανεπιστήμιο.
Στις 17 Ιουλίου όμως, το όνειρό της μετατράπηκε σε εφιάλτη όταν, όπως λέει, έπεσε θύμα ομαδικού βιασμού στο ξενοδοχείο της. Μέρος της κακοποίησης γυρίστηκε σε βίντεο χωρίς τη συγκατάθεσή της και κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δώδεκα άντρες συνελήφθησαν και τέθηκαν υπό κράτηση, αλλά επέμειναν ότι η όποια σεξουαλική επαφή μαζί της υπήρξε συναινετική.
Δέκα μέρες αργότερα, απέσυρε τους ισχυρισμούς της - έχοντας, όπως λέει, εξαναγκαστεί από την αστυνομία που την ανέκρινε επί οκτώ ώρες χωρίς την παρουσία δικηγόρου ή μέλους της οικογένειάς της. "Μου είπαν ότι αν δεν υπέγραφα αυτή τη δήλωση, θα συλλάμβαναν όλους τους φίλους μου", δήλωσε στο κυπριακό δικαστήριο.
Οι Ισραηλινοί αφέθηκαν ελεύθεροι και επέστρεψαν σπίτι τους αεροπορικώς, ανοίγοντας σαμπάνιες στο αεροδρόμιο και φωνάζοντας "η Αγγλίδα είναι μία πουτάνα". Μετά την καταδίκη της αυτή την εβδομάδα, ένας από αυτούς φέρεται να δήλωσε ότι ήλπιζε ότι "θα είχε μάθει το μάθημά της".
Στην Κύπρο, η νεαρή γυναίκα έπαψε γρήγορα να θεωρείται θύμα και αντιμετωπίστηκε ως επιτιθέμενη· συνελήφθη και οδηγήθηκε στη φυλακή, όπου πέρασε περισσότερο από ένα μήνα στοιβαγμένη σε ένα κελί με άλλες εννέα γυναίκες. Στην απόφασή του την περασμένη εβδομάδα, ο δικαστής Μιχάλης Παπαθανασίου δήλωσε ότι είχε προσπαθήσει να εξαπατήσει το δικαστήριο με "βολικές" και "αόριστες" δηλώσεις, κατηγορώντας την ακόμη ότι "δεν είχε κάνει καλή εντύπωση" .
Αγωνίζομαι κατά της ανδρικής βίας σε βάρος των γυναικών εδώ και 40 χρόνια. Ως συνιδρύτρια της φεμινιστικής ομάδας Justice For Women που πιέζει για την αλλαγή των νόμων εκ μέρους όλων εκείνων των γυναικών που έχουν αντιμετωπίσει την "αδράνεια" του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης, συνάντησα και μίλησα με εκατοντάδες γυναίκες που επέζησαν από βιασμούς και σεξουαλικές επιθέσεις.
Για μένα, είναι προφανές ότι κάτι φοβερό συνέβη στη νεαρή γυναίκα εκείνο το βράδυ του Ιουλίου. Εκτός από τα σωματικά της τραύματα - ένας παθολόγος διέκρινε πολλαπλούς μώλωπες στο σώμα της - και μία διάγνωση μετατραυματικής διαταραχής άγχους (PTSD) από έναν βρετανό ιατρό, παραμένει το απλό ερώτημα γιατί μία έφηβη να συναινούσε να έχει σεξουαλικές επαφές με 12 άντρες ταυτόχρονα.
Έχω γράψει πολλές φορές για τις γυναίκες που κατηγορούνται για ψευδείς ισχυρισμούς. Παρά τις έρευνες του Υπουργείου Εσωτερικών που αποδεικνύουν ότι τέτοιου είδους ψευδείς ισχυρισμοί είναι σχετικά σπάνιοι, ο μύθος σύμφωνα με τον οποίον οι γυναίκες λένε ψέματα για τους βιασμούς παραμένει ιδιαίτερα διαδεδομένος. Βλέπουμε συχνά τα μέσα ενημέρωσης να θεωρούν τις γυναίκες που καταγγέλουν έναν βιασμό μόνο ως υλικό για ένα σκαμπρόζικο άρθρο, παρά το δικαίωμά τους στην ανωνυμία στην Κύπρο και στο Ηνωμένο Βασίλειο.
"Κάθε φορά που εμφανιζόταν στο δικαστήριο, κάποιοι δημοσιογράφοι προσπαθούσαν να της τραβήξουν με τη βία το ρούχο που κάλυπτε το πρόσωπό της για να αποκαλύψουν την ταυτότητά της. Είναι φρικτό να βλέπεις την κόρη σου να τα περνάει αυτά", λέει η μητέρα της.
Αν όμως μπορεί να είναι καθησυχαστικό για μας να κατηγορούμε την μάτσο κουλτούρα που κυριαρχεί στην Κύπρο, η εμπειρία μου μού λέει πως η Μεγάλη Βρετανία δεν βρίσκεται πολύ πίσω.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, επί του παρόντος, μόνο το 1,4% των αναφερθέντων βιασμών οδηγεί σε καταδίκη - μία σημαντική πτώση σε σχέση με μία δεκαετία πριν. Μία έκθεση που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα από τον Επιθεωρητή του British Crown Prosecution Service (SPC) διαπίστωσε ότι ο αριθμός των σχετικών δικαστικών υποθέσεων που έφτασαν μέχρι το SPC μειώθηκε δραματικά. Αμέτρητες βιασμένες γυναίκες δεν ξέρουν τι θα πει δικαιοσύνη και οι δράστες των βιασμών ενεργούν σχεδόν ατιμώρητα. Ως εκ τούτου, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ορισμένες γυναικείες οργανώσεις δηλώνουν ότι ο βιασμός εδώ είναι "εκ των πραγμάτων αποποινικοποιημένος".
Οι νεαρές γυναίκες ειδικά, αν δείχνουν ότι τους αρέσει το σεξ, το αλκοόλ και η διασκέδαση, επικρίνονται για το γεγονός ότι "βιάστηκαν", όπως μου είπε πρόσφατα ένας ανώτερος αξιωματικός της Scotland Yard.
Και όπως το δείχνει η παρούσα υπόθεση, ακόμη κι όταν οι νεαρές γυναίκες βγαίνουν από την Μεγάλη Βρετανία, η κουλτούρα αυτή του βιασμού μπορεί να τις ακολουθεί.
Η Σουζάνα Παύλου, μία πανεπιστημιακός που μένει στην Κύπρο, ήταν μία από τις γυναίκες που διαμαρτύρονταν έξω από το δικαστήριο όταν καταδικάστηκε η βρετανή έφηβη. Ακούγοντας τον δικαστή να την κρίνει "ένοχη", η Παύλου λέει ότι την έπιασε "ναυτία". "Είναι ένα από τα πιο οδυνηρά πράγματα που έχω ακούσει ποτέ", λέει. Ο δικαστής δεν σταματούσε να ξερνάει βιτριολικές κατηγορίες κατά του θύματος, δηλώνοντας ότι γι' αυτόν, επρόκειτο για μάρτυρα "εντελώς ανυπόληπτη".
Στο μεγαλύτερο μέρος τους, τα κυπριακά μέσα ενημέρωσης που κάλυψαν την υπόθεση στην Κύπρο ενοχοποίησαν το θύμα, κάτι το οποίο επιβεβαιώνει και το Journalistic Ethics Committee (Επιτροπή Δημοσιογραφικής Ηθικής), ένα ρυθμιστικό όργανο του κυπριακού Τύπου. Το περασμένο φθινόπωρο, η κυρία Παύλου υπέβαλε μία καταγγελία σε αυτήν την επιτροπή που αφορούσε αρκετές δημοσιεύσεις: μεγάλο μέρος της κάλυψης από τα μέσα ενημέρωσης έδινε την εντύπωση ότι η έφηβη ήταν ένοχη πολύ πριν από την ετυμηγορία· η διάδοση παρά τη θέλησή της προσωπικών της φωτογραφιών καθώς και λεπτομερειών της ιδιωτικής της ζωής ήταν επιζήμια για την ίδια· και η χρήση φωτογραφιών του προσώπου της, που ελήφθησαν αφότου οι δημοσιογράφοι την είχαν αποκαλύψει με βίαιο τρόπο στο δρόμο προς το δικαστήριο, θα επέτρεπε την αναγνώρισή της. Η επιτροπή επικύρωσε την καταγγελία, εκτιμώντας ότι μία κάλυψη αυτού του είδους "θα έπληττε αδικαιολόγητα το θύμα".
Παρά την αύξηση αναφορών για σεξουαλικές επιθέσεις, η Κύπρος έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά καταδίκων στην Ευρώπη. Η σεξουαλική βία είναι κάτι το σύνηθες στην Αγία Νάπα. Οι ξεναγοί έχουν λάβει οδηγίες να προειδοποιούν τις νέες τουρίστριες για την παρουσία επιθετικών αντρών και είναι κοινό μυστικό, μου λέει η μητέρα της εφήβου, ότι οι νέες γυναίκες αποτελούν τον στόχο αντρών που κυκλοφορούν σε μεγάλες ομάδες.
Στη μεγάλη τους πλειοψηφία τους, οι τουρίστες είναι άντρες, προσθέτει, με μία αναλογία περίπου οκτώ αντρών προς μία γυναίκα. "Αυτό μπορεί να δημιουργεί ένα εκφοβιστικό κλίμα", λέει. "Θυμάμαι την κόρη μου να μου λέει για ακραίες συμπεριφορές των αντρών στα μπαρ. Επιθετικές και παρενοχλητικές συμπεριφορές. Η Αγία Νάπα είναι ένας προορισμός που έχει τη φήμη ότι μεταχειρίζεται με αυτόν τον τρόπο τις νεαρές γυναίκες."
Το 2018, ήρθε σε επαφή μαζί μου ένα 20χρονο κορίτσι που μου είπε ότι την είχαν βιάσει όταν έκανε διακοπές στην Αγία Νάπα. Όταν ανέφερε την επίθεση στην αστυνομία, γέλασαν μαζί της και της είπαν να το ξεχάσει και να μην κάνει επίσημη καταγγελία γιατί ήταν "ντυμένη σαν πουτάνα" και "κανείς δεν θα την πίστευε."
Ήδη από το 1998 βρίσκουμε άρθρα σε κυπριακές εφημερίδες που προειδοποιούσαν τις τουρίστριες για τη συχνότητα των βιασμών και τον εφησυχασμό της αστυνομίας στην Αγία Νάπα. Διαβάζουμε ότι "η αστυνομία θεωρεί τις ιστορίες αυτές ψευδείς", λέει. "Η θεωρία τους είναι ότι οι τουρίστριες προβαίνουν σε τέτοιους ισχυρισμούς για να τους επιστρέφονται τα έξοδα των διακοπών τους."
Πολλά μπαρ προσφέρουν δωρεάν ποτά με την ελπίδα να προσελκύσουν νέες γυναίκες, επειδή "ακολουθεί μετά ένα πλήθος αντρών", λέει μία Βρετανίδα που εργάζεται σε ένα εστιατόριο. "Αναλογεί περίπου μισή ντουζίνα άντρες για μία γυναίκα, και οι τύποι δεν κρατιούνται."
Είμαι προσωπικά πολύ θυμωμένη με αυτά που έκαναν σε αυτήν την βρετανίδα έφηβο. Φοβούμαι ότι η υπόθεσή της και ένα μέρος από την δημοσιότητα που την περιβάλλει θα μπορούσαν να αντιστρέψουν την πρόοδο που έχει σημειωθεί για να απαλλαγεί το κοινό από τις προκαταλήψεις που αφορούν τον βιασμό.
Ο λόγος για τόσο χαμηλά ποσοστά καταδίκης, είτε στο Ηνωμένο Βασίλειο είτε στην Κύπρο, είναι η ύπαρξη ορισμένων προκαταλήψεων από την πλευρά των δικαστών και των ενόρκων. Πιστεύουν ότι οι γυναίκες ψεύδονται με τρόπο ρουτινιέρικο για τους βιασμούς, ότι οι ελκυστικοί νεαροί άντρες "δεν χρειάζεται" να βιάζουν και ότι μόλις μία γυναίκα συναινεί στο σεξ με έναν άντρα, γίνεται δικαιολογημένα η λεία όλων.
"Το κυπριακό σύστημα δικαιοσύνης χρειάζεται μια πλήρη αναμόρφωση", λέει η μητέρα της. "Είναι μία υπερβολικά πατριαρχική κουλτούρα. Δεν βλέπω πώς μια γυναίκα θα τολμούσε να καταγγείλει έναν βιασμό μετά από αυτό που συνέβη στην κόρη μου. "
Julie Bindel
Η Τζούλη Μπίντελ είναι γνωστή αγγλίδα φεμινίστρια και δημοσιογράφος. Συνεργάζεται με τις σημαντικότερες εφημερίδες παράλληλα με τη δράση της στην οργάνωση Justice for Women της οποίας είναι συνιδρυτικό μέλος.
Δείτε επίσης στο Αλμανάκ:
"Η Βρετανίδα δυσφήμισε την Αγία Νάπα" (Γιάννης Καρούσος, δήμαρχος).
