Ο Χρήστος μου προκαλούσε άγχος. Ήθελα πάντα να έχω διαβάσει τα βιβλία που είχε διαβάσει. Να ακούω την κλασική μουσική που άκουγε. Ήθελα να έχω την πολιτική του σκέψη. Το αίσθημα δικαιοσύνης που τον διακατείχε. Ήθελα να ήμουν τόσο χαλαρός στις παρέες, να εκφράζομαι ακριβώς όπως θέλω, να γελάω δυνατά όπως αυτός. Εν τέλει, ζήλευα πάντα την ικανότητά του να μιλάει τόσο ελεύθερα για όλα.
Μόνο τους φίλους του προστάτευε. Για τα υπόλοιπα ήταν ξεκάθαρος, ειλικρινής, ευγενής, εμπεριστατωμένος, γεμάτος αγάπη, δίκαιος, δεν άφηνε περιθώρια. Πολύ σωστά αρκετοί έγραψαν πως ο Χρήστος ήταν το μέλλον της Ελλάδας. Όλοι πιστεύαμε πως αυτό το λαμπρό παιδί, που εξέφραζε όλα όσα πολλοί από εμάς νιώθαμε αλλά δεν μπορούσαμε να εκφράσουμε, θα γινόταν κάποτε ένας δίκαιος, μορφωμένος, καλλιεργημένος πολιτικός. Δεν ήθελε και πολύ. Στον απέραντο ωκεανό ανοησίας που μας περιβάλλει, ο Χρήστος ξεχώριζε.
Πάντως, χρωστάμε πολλά στους ανθρώπους που μας μαθαίνουν τις αλήθειες της ζωής. Έστω κι αν η μάθηση είναι επίπονη διαδικασία. Έστω κι αν δεν το κατάλαβαν ότι μας δίδαξαν. Η ζωή δεν έχει νόημα, οπότε δουλειά μας είναι να εφεύρουμε ένα
Άνθρωποι που δεν τον ήξεραν έπαιρναν δύναμη από τα γραπτά του στο Facebook, τον θαύμαζαν, ήθελαν να τον γνωρίσουν. Το μεγάλο έργο του Χρήστου ήταν η δουλειά του, που λάτρευε, η οικογένειά του, που τιμούσε δημοσίως με τον πιο παλιομοδίτικο και υπέροχο τρόπο, οι φίλοι και οι σχέσεις του και οι απόψεις του. Διατηρούσε ένα από τα πιο επιδραστικά διαδικτυακά προφίλ στην Ελλάδα.
Ο προσωπικός του λογαριασμός στο Facebook ήταν σημείο αναφοράς. Έδωσε στο διαδικτυακό κοινό του αληθινά σημαντικό, δωρεάν, καλογραμμένο, πολύτιμο περιεχόμενο. Ο Χρήστος μας απέδειξε ότι τα social media έχουν και μια θετική, χρήσιμη, ανακουφιστική, πολλές φορές, πλευρά. Τα κείμενα που αναρτούσε, στην πλειονότητά τους, δεν προορίζονταν για κάπου αλλού. Ήταν πρωτογενές υλικό που έβρισκες μόνο στη σελίδα του. Την εποχή που όλοι συζητούν και ψάχνουν για το περίφημο content, ο Χρήστος μας το έδινε απλόχερα για χρόνια.
Το timeline του είναι ένα συγκλονιστικό ημερολόγιο της εποχής που ζούμε. Ένα πολύ καλά ρυθμισμένο σύνολο από πολιτικές απόψεις, χιούμορ, τρέλα, προσωπικά κείμενα και γνώση. Πάντα πίστευα πως ο Χρήστος ήξερε τα πάντα. Διάβαζα με αφοσίωση τα κείμενά του για τον κινηματογράφο, τις αναλύσεις του για τα έργα τέχνης, τις ιστορίες που αντλούσε από τις ζωές μεγάλων προσωπικοτήτων. Μου άρεσε ακόμα και η υπερβολή του.
Oι δύσκολες εποχές που ζούμε τον έσπρωχναν συχνά να γράφει κυρίως για την ελληνική πραγματικότητα, όμως ανάμεσα στα τόσα και τόσα σωστά για την πολιτική, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δικαιοσύνη πάντα μας έδινε και ένα διαμαντάκι, έτσι, για να μας θυμίσει πως όλα τα ωραία της ζωής βρίσκονται στην τέχνη, στα βιβλία, στα ωραία πράγματα.
Από την ώρα που έγινε γνωστή η είδηση του θανάτου του άρχισα να ανατρέχω στα κείμενα που έγραψε, στις αναρτήσεις του στο Facebook. Δεν μπορούσα να σκεφτώ καλύτερο τρόπο εκείνη τη στιγμή για να θυμηθώ και να τιμήσω έναν φίλο. Απέφυγα τις αναρτήσεις του τελευταίου χρόνου. Ήθελα να τον θυμηθώ έτσι όπως ήταν πριν αρρωστήσει. Να θυμηθώ ποιος ήταν ο Χρήστος που όλοι λατρέψαμε και θέλαμε να γίνουμε σαν αυτόν.
Η LifO τιμά τη ζωή του δημοσιεύοντας μια μικρή επιλογή από το πλήθος των κειμένων που δημοσίευε επί τόσα χρόνια.
29/12/12
Πάμε, ρε, να φύγουμε, να πάμε να γίνουμε υπερρεαλιστές ποιητές στο Λονδίνο. Ή πάμε στο Παρίσι να γράφουμε μυθιστορήματα. Πάμε κάπου.
31/12/13
Μια κακή χρονιά δεν είναι τίποτα μπροστά στην αιωνιότητα. Καθε πέρσι και χειρότερα. Κοιτάμε μπροστά.
23/11/13
Αλέθεται ο άνθρωπος με τούτο και με κείνο, με το 'να και τ' άλλο, με το σήμερα και το αύριο και δεν προφταίνει να σταθεί μια στιγμή και να δει τι γίνεται γύρω του.
Πάμε, ρε, να φύγουμε, να πάμε να γίνουμε υπερρεαλιστές ποιητές στο Λονδίνο. Ή πάμε στο Παρίσι να γράφουμε μυθιστορήματα. Πάμε κάπου.
9/11/13
Ξέρω οτι η πτώση του Τείχους το 1989 συμβολίζει την ελευθερία. Και ήταν βέβαια μια συμβολική απελευθέρωση για ανθρώπους που έζησαν κάτω από ολοκληρωτικά καθεστώτα που δυσφήμησαν τον μαρξισμό σε Ανατολή και Δύση. Όμως έχει και μια άλλη, δευτερεύουσα ίσως, πτυχή: τα δάκρυα στα μάτια των απλών ανθρώπων που πίστεψαν με όλο τους το είναι σε έναν άλλο κόσμο που θα ερχόταν.
Τα δάκρυα για τα ιδανικά και τις θυσίες ολόκληρων γενεών που γκρεμίζονταν τώρα σαν χάρτινος πύργος. Κι ας ήταν κάλπικο το όνειρο, δεν πονάει λιγότερο η διάψευση μιας ολόκληρης ζωής. Στέκομαι με σεβασμό απέναντι στα εκατομμύρια των ανθρώπων που πίστεψαν σε έναν πιο δίκαιο και φωτεινό κόσμο για όλους. Κι ας γελάστηκαν. Κοιτάμε μπροστά. Ποτέ ξανά ολοκληρωτισμός.
Αλέθεται ο άνθρωπος με τούτο και με κείνο, με το 'να και τ' άλλο, με το σήμερα και το αύριο και δεν προφταίνει να σταθεί μια στιγμή και να δει τι γίνεται γύρω του.
6/9/2013
Σαν σήμερα πέθανε ο μέγιστος Ακίρα Κουροσάβα. Θυμόμαστε το Ρασομόν, μια σχεδόν σπονδυλωτή ταινία ‒ γνωσιολογική πραγματεία που ερευνά τη σχετικότητα της αλήθειας αλλά και την κόλαση της κοινωνικής συμβατικότητας, μια ταινία που συνδυάζει μοναδικά τον μυθικό χαρακτήρα του σεναρίου με μια ρεαλιστική σκηνοθετική γραμμή.
Θυμόμαστε το Ικίρου, ενα αριστουργηματικό φιλμ-απάντηση στο ερώτημα «τι σημαίνει να ζεις», μια «αισιόδοξη τραγωδία» όπου ο Κουροσάβα διδάσκει ότι αυτό που ονομάζεται ανθρώπινη κατάσταση (human condition) δεν χαρίζεται αλλά το κερδίζουμε με ενσυνείδητη προσπάθεια. Θυμόμαστε το Ντοντες Κα Ντεν, έγχρωμο φιλμ με θεατρικό αέρα που μας εισάγει στη ζωή των λούμπεν, μας δίνει μέσα από τον ανθρωπισμό του την «ποίηση της αθλιότητας», ένα φιλμ που συνταιριάζει τον Γκόρκι με τον Ντοστογιέφκσι (επίφοβο εγχείρημα που διασώζεται μόνο χάρη στο ταλέντο του Κουροσάβα).
Θυμόμαστε τον συγκλονιστικό Θρόνο του Αίματος, τη ματιά του Κουροσάβα πάνω στον Μακμπέθ. Θυμόμαστε το Ντερσού Ουζαλά, ένα ουμανιστικό μανιφέστο, μια ιχνηλασία στην ουσία της ανθρωπιάς, ένα φιλμ μαγικά φωτογραφημένο (ποτέ άλλοτε δεν είδαμε έτσι τη φύση). Θυμόμαστε το Καγκέμουσα, μια τραγωδία για την ολική απουσία προσωπικότητας όταν ο άνθρωπος στερείται τα προσωπεία που διαλέγει (ή του διαλέγουν), ένα έξοχο δείγμα εικαστικής βιρτουοζιτέ.
Θυμόμαστε το Ραν, την ανάγνωση του Βασιλιά Ληρ κατά Κουροσάβα, ένα φιλμ που ασχολείται ουσιωδώς με το πρόβλημα της εξουσίας και τη βία που αυτή συνεπάγεται. Θυμόμαστε το Γιοζίμπο και τους Επτά Σαμουράι, δύο φιλμ που επηρέασαν βαθιά το δυτικό σινεμά ‒ όχι μόνο λόγω των γουέστερν που βασίστηκαν σε αυτά αλλά κυρίως γιατί δίδαξαν σοβαρά μαθήματα για το πώς δομείται η αφήγηση. Θυμόμαστε τον μεγαλοφυή δημιουργό Ακίρα Κουροσάβα
Στις 4 το πρωί η πόλη είναι όμορφη και οι δρόμοι σινεμά. Η ασχήμια, η πίκρα, τα άγχη, το κακό, όλα κρυμμένα, δεν φαίνονται κάτω απ' τα κίτρινα φώτα. Μασκαρεμένα στη νυχτερινή σεκάνς της πόλης που κοιμάται. Εδώ ζήσαμε. Και το πρωί, ξεμέθυστοι, θα το θυμηθούμε. Ας είναι. Για τώρα, όλα καλά.
22/8/13
Πάντως, χρωστάμε πολλά στους ανθρώπους που μας μαθαίνουν τις αλήθειες της ζωής. Εστω κι αν η μάθηση είναι επίπονη διαδικασία. Έστω κι αν δεν το κατάλαβαν ότι μας δίδαξαν. Η ζωή δεν έχει νόημα, οπότε δουλειά μας είναι να εφεύρουμε ένα.
15/8/13
Να πούμε εδώ δυο λόγια για τον George Lucas σε σχέση κυρίως με το πρώτο Star Wars του 1977: ο Lucas ήταν στην ταινία αυτή ένας ποιητής, ένας μανιακός της εικόνας κι ένας άπαιχτος γνώστης της ιστορίας του κινηματογράφου. Το φιλμ Star Wars είναι «καθαρή» εικόνα (ακόμη και οι διάλογοι δεν είναι κυρίως ειπείν λόγος, είναι σαν τα μπαλόνια των κόμικ).
Το Star Wars δεν ήταν μια ταινία επιστημονικής φαντασίας (science fiction). Ήταν ένα αστρικό παραμύθι και ταυτόχρονα ήταν γουέστερν, ήταν μελόδραμα, ήταν ταινία καταδίωξης, ήταν πολεμικό φιλμ, ήταν γκανγκστερικό φιλμ. Ο Lucas στην ταινία αυτή δεν ήταν απλώς σκηνοθέτης, ήταν παραμυθάς μεγάλης κλάσης. Ένας τρίτος αδελφός Γκριμ του σύγχρονου κόσμου. Τα υπόλοιπα (οι συνέχειες, τα πρίκουελ, τα κινούμενα σχέδια, τα βιβλία, τα κουκλάκια) είναι εμπόριο και άρα εξόχως αντιαισθητική υπόθεση.
Το καύσιμο όλου αυτού του μυθικού σύμπαντος πάντος ήταν αληθινό (όπως πάντα): ο Lucas υπήρξε δημιουργός έστω και για μια φορά στη ζωή του κι αυτό είναι μεγάλη και σπάνια υπόθεση. Δεν περνάει κάτι τυχαία στον συλλογικό πολιτισμό της ανθρωπότητας. Η συνέχεια (καλή ή κακή) στις οθόνες το 2015.
11/6/13
Καμιά μοναξιά δεν είναι μικρή.
Είμαστε αυτό που κάνουμε ‒ κοιτάμε τον ουρανό τη νύχτα και ονειρευόμαστε. Η ικανότητα της ανθρωπότητας να δημιουργεί συλλογικά σε συνδυασμό με την επιδίωξη του ατόμου να πραγματώσει τα όνειρα και τις επιθυμίες του είναι ίσως οι πιο ισχυρές δυνάμεις που γνωρίζουμε.
24/5/13
Δεν πιστεύω σε «ελληνικές μοναδικότητες» μέσα στην Ιστορία. Η ελληνική κρίση συνδέεται με γενικότερες αιτίες και καταστάσεις που ισχύουν και για τον υπόλοιπο κόσμο. Υπάρχει όμως μια ιδιομορφία: η σύγχρονη ελληνική καταναλωτική κοινωνία δεν γεννήθηκε μέσα από «φυσιολογική» διεργασία, μέσα από μια αστική πορεία και πρόοδο. Ήρθε ξαφνικά μετά τον πόλεμο με δανεικά λεφτά και άδικο σύστημα οργάνωσης παραγωγής και, βρίσκοντας τη χώρα απροετοίμαστη, την διέλυσε.
Η παλιά κοινωνία απήλθε ιστορικά χωρίς να υπάρχει ακόμα η νέα κοινωνία για να ενταχθούμε σ' αυτήν. Και βρεθήκαμε (και είμαστε ακόμα) στο μεταίχμιο δύο εποχών, δύο κοινωνιών. Και ακριβώς «μεταίχμιο» σημαίνει παντού και πάντοτε σύγχυση των ιδεών, ανυπαρξία ιδεών καθαρών και κατευθυντήριων, άρα απιστία στην αξία και στη δύναμη των ιδεών. Σε κάθε τέτοια κρίση όλοι μαθαίνουν να φλυαρούν την έντονη δυσφορία τους για τις κακές πράξεις των άλλων κι ευχαριστιούνται μ' αυτήν τους τη φλυαρία, νομίζοντας πως έτσι ξεπλένουν τον εαυτό τους.
Οι γερές κοινωνικές μονάδες (τα «άξια παιδιά» που λέει ο Ντοστογιέφσκι) σκορπίζουν και σωπαίνουν μέσα στη γενική δυσπιστία και λείπει ένα κέντρο, κάποιος πρώτος πυρήνας που να τα μαζέψει και να τα κινήσει σε κοινούς σκοπούς. Όλοι βρίσκονται μόνοι τους μέσα σ' όλους τους μόνους. Κι η κακοπιστία αυτή δεν είναι μόνο μεταξύ μας, αφορά και τη σχέση κράτους - πολίτη.
Η καχυποψία ότι οι θεσμοί μπορούν εύκολα να μπαίνουν στην υπηρεσία ατομικών συμφερόντων αποτελειώνει την όποια εμπιστοσύνη του ατόμου στη συλλογικότητα. Κι η μοναξιά αυτή η δύσπιστη είναι το τέλειο μέτρο της δυστυχίας. Ένας υπερτροφικός γραφειοκρατικός μηχανισμός του κράτους και ένας ακαταμάχητος εξαλλοιωτικός μηχανισμός της κατανάλωσης απομονώνουν τα άτομα μέσα στις τεράστια υπερανθρώπινες διαστάσεις τους. Και τα συντρίβουν. Κι όμως: τίποτα δεν υπάρχει στον κόσμο να της κόψει το δρόμο της ελευθερίας. «Τη λευτεριά ως τα ύψη, τη λευτεριά ως το θάνατο» λέει ο Σικελιανός. Για τη λευτεριά «στους αιώνες το πάλεμα, το φρικτό και το υπέροχο» συμπληρώνει ο Ελύτης. Άντε να μας δω.
Ο τιτανοτεράστιος Καβάφης είναι ο μεγαλύτερος νεοέλληνας ποιητής. Από τον Αισχύλο είχε να βγάλει η ελληνόγλωσση γραμματεία τέτοια ποίηση. Ο Καβάφης ίδρυσε νέο πρίσμα της Ιστορίας, δημιούργησε αισθητικά αριστουργήματα και έδωσε στον όρο «στοχαστικός» το πλήρες νόημά του.
22/5/13
Είμαστε αυτό που κάνουμε ‒ κοιτάμε τον ουρανό τη νύχτα και ονειρευόμαστε. Η ικανότητα της ανθρωπότητας να δημιουργεί συλλογικά σε συνδυασμό με την επιδίωξη του ατόμου να πραγματώσει τα όνειρα και τις επιθυμίες του είναι ίσως οι πιο ισχυρές δυνάμεις που γνωρίζουμε.
29/4/13
Ο τιτανοτεράστιος Καβάφης είναι ο μεγαλύτερος νεοέλληνας ποιητής. Από τον Αισχύλο είχε να βγάλει η ελληνόγλωσση γραμματεία τέτοια ποίηση. Ο Καβάφης ίδρυσε νέο πρίσμα της Ιστορίας, δημιούργησε αισθητικά αριστουργήματα και έδωσε στον όρο «στοχαστικός» το πλήρες νόημά του.
Οι καθ' ημάς ηλίθιοι, βέβαια, είτε τον είπαν ατάλαντο (μέχρι τον πόλεμο περίπου) είτε προσπάθησαν να τον περιορίσουν με την ταμπέλα του απλώς «queer poetry». Η αλήθεια είναι οτι τα 154 ποιήματά του στέκονται σαν ενα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του συλλογικού μας ευρωπαϊκού πολιτισμού.
25/12/14
Εγώ δεν θελω γιατρικά γιατί εχω φίλους. Θα το ξαναπώ σήμερα που γιορτάζω γιατί η αγάπη, τα φιλιά, οι αγκαλιές και τα δωρα ξεκίνησαν από τις δώδεκα και ένα. Πόση απλοχεριά και ζεστασιά κυκλοφορεί δω τριγύρω; Νιώθω σαν την πόλη, με φωτάκια και στολίδια, και με παρέες, πολλές παρέες να σεργιανάνε. Σινεμά ζούμε, φίλη, αλλά γράφουμε σενάριο. <3
Εγώ δεν θελω γιατρικά γιατί εχω φίλους. Θα το ξαναπώ σήμερα που γιορτάζω γιατί η αγάπη, τα φιλιά, οι αγκαλιές και τα δωρα ξεκίνησαν από τις δώδεκα και ένα. Πόση απλοχεριά και ζεστασιά κυκλοφορεί δω τριγύρω; Νιώθω σαν την πόλη, με φωτάκια και στολίδια, και με παρέες, πολλές παρέες να σεργιανάνε. Σινεμά ζούμε, φίλη, αλλά γράφουμε σενάριο. <3
14/12/14
Στις 4 το πρωί η πόλη είναι όμορφη και οι δρόμοι σινεμά. Η ασχήμια, η πίκρα, τα άγχη, το κακό, όλα κρυμμένα, δεν φαίνονται κάτω απ' τα κίτρινα φώτα. Μασκαρεμένα στη νυχτερινή σεκάνς της πόλης που κοιμάται. Εδώ ζήσαμε. Και το πρωί, ξεμέθυστοι, θα το θυμηθούμε. Ας είναι. Για τώρα, όλα καλά.
13/12/14
Οι δικοί μας άνθρωποι είμαστε εμείς. Φύσει. Ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως ετερόφωτος, είναι το σύνολο των σχέσεών του με τους άλλους. Το «έξω» είναι τελικά το μόνο πραγματικό «μέσα» ή το μέσα είναι ουσιαστικά διαθλασμένος αντικατοπτρισμός του έξω. Διάλεξε με προσοχή τους φίλους σου. Να είναι καλύτεροι από σένα, να τους θαυμάζεις, να σε αφήνουν μόνιμα εκστατικό με τα χαρίσματα και τη χρυσόσκονή τους. Όλο το άλλο έρχεται από μόνο του.
25/8/14
Τις προάλλες με τη φίλη μου την Αργυρώ είχαμε μια συζήτηση για την ποδοσφαιρική αντίληψη περί φιλοσοφίας, του τύπου «δεν είμαι με τον Καντ, είμαι με τον Χέγκελ». Αν θέλουμε να καταλάβουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο μας, πρέπει κάποια στιγμή να αναγνωρίσουμε ότι όλοι μας είμαστε πολύπλοκα πλάσματα και αποτελούμε το προϊόν μιας μακράς και σύνθετης ιστορικής ανάπτυξης που αγκαλιάζει εντελώς αντικρουόμενες κατευθύνσεις και τάσεις σκέψης.
Έστω κι αν δεν το συνειδητοποιούμε, ο καθένας από μας φέρει, στη δική του νοοτροπία και τον δικό του τρόπο αντίληψης του κόσμου, τα ίχνη και τα απομεινάρια αυτών των αντικρουόμενων τρόπων σκέψης. Για παράδειγμα, μπορεί στη δημόσια ζωή μας να κινούμαστε με βάση κυρίως αστικές αξίες, όπως η χρήση της λογικής, η εξάρτηση από την εμπειρία και την παρατήρηση, η προσήλωση στον ανταγωνισμό, την αποτελεσματικότητα, την πρακτικότητα και, φυσικά, το κέρδος.
Ωστόσο, ο καθένας από εμάς, συνήθως στην ιδιωτική μας ζωή, είναι επίσης εξοικειωμένος με ένα σύνολο αξιών που απορρέουν μερικές φορές από τον χριστιανισμό ή τον ιουδαϊσμό ή τον ισλαμισμό ή τον βουδισμό (πίστη, αφοσίωση, ηθική, αρμονία με το φυσικό περιβάλλον) ή από το μεγάλο ρεύμα του Ρομαντισμού (έμφαση στη φαντασία, στη δημιουργικότητα, στη συγκίνηση και μια αίσθηση του μυστηρίου του κόσμου), καθώς και από τον μαρξισμό/σοσιαλισμό (πίστη στην ισότητα των ευκαιριών, το ευεπίφορο σε διάφορους τρόπους εναλλακτικής σύλληψης της Ιστορίας και ο επαναπροσδιορισμός αστικών αξιών όπως η ελευθερία υπό ευρύτερη έννοια ώστε να ισχύουν για όλους τους ανθρώπους), για να μην αναφέρουμε ορισμένες ριζοσπαστικές ιδέες σχετικά με την ανθρώπινη ψυχή που προέρχονται από τον Φρόιντ και άλλους πρωτοπόρους στους τομείς της ψυχανάλυσης.
Συνεπώς, προτού απορρίψουμε έναν στοχαστή ως «παπάρα» ή «μπουρδολόγο», ας έχουμε υπόψη μας ότι το 2014 ακόμα και η γλώσσα που μιλάς, και πολύ περισσότερο οτιδήποτε σκέφτεσαι, είναι ήδη μπολιασμένο και προδιαμορφωμένο με βάση όλα τα αντικρουόμενα συστήματα σκέψης που γνώρισε η ανθρωπότητα.
Οι δικοί μας άνθρωποι είμαστε εμείς. Φύσει. Ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως ετερόφωτος, είναι το σύνολο των σχέσεών του με τους άλλους. Το «έξω» είναι τελικά το μόνο πραγματικό «μέσα» ή το μέσα είναι ουσιαστικά διαθλασμένος αντικατοπτρισμός του έξω. Διάλεξε με προσοχή τους φίλους σου. Να είναι καλύτεροι από σένα, να τους θαυμάζεις, να σε αφήνουν μόνιμα εκστατικό με τα χαρίσματα και τη χρυσόσκονή τους. Όλο το άλλο έρχεται από μόνο του.
20/7/2014
Ξαναείδα μετά από χρόνια το Θεώρημα του Παζολίνι, του μεγάλου Ιταλού «καθολικού μαρξιστή», όπως έλεγε ο ίδιος. Αν ισχύει ότι ο Παζολίνι βολόδερνε μεταξύ Μαρξ, Χριστού και Φρόιντ, όπως έχει γραφτεί (στον ίδιο δεν πολυάρεσε), τούτο το φιλμ είναι η πλήρης αποτύπωση της παζολινικής ποιητικής, προβληματικής και μεταφυσικής.
Το Θεώρημα είναι φιλοσοφημένη, στοχαστική ποίηση. Και συνεπώς είναι ένα πολύ σοβαρό έργο τέχνης που έχει πολλά και σοβαρά να πει, άσχετα με το αν συμφωνεί κανείς ή όχι με τη θέση του δημιουργού. Ο Παζολίνι πετυχαίνει την πλήρη άλωση του κατεξοχήν αστικού προπύργιου, της οικογένειας, και το κάνει με τη βοήθεια του θεού (με την αγγελική μορφή του εξ ουρανού επισκέπτη, του Τέρενς Σταμπ).
Αυτός ο άγιος με την άδολη, αγνή καλοσύνη του (καμία σχέση με αστική ηθικολογούσα υποκρισία) αποδεικνύει στους αστούς που τον φιλοξενούν, αλλά και στον θεατή που λογικά, ζώντας στον καπιταλισμό, μοιράζεται την ηθική τους, την απόλυτη και ουσιαστική μοναξιά και δυστυχία τους. Και τους καταστρέφει.
Τίποτα δεν είναι τυχαίο σε αυτήν τη θρησκευτική - μαρξιστική - ποιητική αλληγορία. Ούτε ότι ο εργοστασιάρχης πατέρας χαρίζει το εργοστάσιό του στους εργάτες, ούτε ότι ο γιος ψάχνει να βρει καταφύγιο στην τέχνη, η κόρη καταφύγιο στην τρέλα και η μάνα στο «πορνικό» σεξ, ούτε ότι η μόνη προλετάρια του φιλμ (η υπηρέτρια) θάβεται ζωντανή δίπλα σε ένα σφυροδρέπανο, αφού πρώτα αγιοποιηθεί.
Για τον Παζολίνι οι προλετάριοι είναι ο «σπόρος» του μέλλοντος άλλωστε, αλλά τους θέλει και σε επαφή με τον Χριστό. Πολλές φιλοσοφικές ενστάσεις μπορεί να έχει κανείς, αλλά ο Παζολίνι είναι ποιητής, όχι φιλόσοφος. Και η ποίηση ουρανοβατεί εξ ορισμού. Μεγάλο σινεμά.
3/6/14
Ο κόσμος παύει να είναι ανεξήγητος όταν τον αφηγούμαστε. Γι' αυτό λεμε ιστορίες, γι' αυτό ποστάρουμε, γι' αυτό ακούμε, γι' αυτό διαβάζουμε.
Ο κόσμος παύει να είναι ανεξήγητος όταν τον αφηγούμαστε. Γι' αυτό λεμε ιστορίες, γι' αυτό ποστάρουμε, γι' αυτό ακούμε, γι' αυτό διαβάζουμε.
6/5/14
Στη Θεία Κωμωδία του Δάντη η Κόλαση είναι πολύ πιο καλογραμμένο κείμενο από τον Παράδεισο. Λογικό: όλοι είμαστε καλύτεροι στην περιγραφή της κόλασης, αφού την έχουμε ζήσει περισσότερο.
19/8/14
Στις 22 Φεβρουαρίου 1993 ο Μάνος Χατζιδάκις διηύθυνε συναυλία της Ορχήστρας των Χρωμάτων με έργα Κουρτ Βάιλ, Φραντς Λιστ και Μπέλα Μπάρτοκ. Σύμφωνα με τον συνθέτη, η συναυλία ήταν αφιερωμένη «με φανατισμό εναντίον του νεοναζισμού που ξαναγεννιέται στη χώρα μας και σε άλλα μέρη της Ευρώπης».
Στο πρόγραμμα της συναυλίας ο Χατζιδάκις έγραφε, μεταξύ άλλων, τα εξής προφητικά: «Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του.
Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία. Η αληθινή παιδεία. Και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη, αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια...
Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι. Είναι οι μισητοί δολοφόνοι, που βρίσκουν όμως κατανόηση από τις διωκτικές αρχές λόγω μιας περίεργης, αλλά όχι και ανεξήγητης συγγενικής ομοιότητος. Είναι εκείνοι που τους έχουν συνηθίσει οι αρχές και οι κυβερνήσεις, σαν μια πολιτική προέκτασή τους ή σαν μια επιτρεπτή αντίθεση, δίχως ιδιαίτερη σημασία που να προκαλεί ανησυχία. Τελευταία διάβασα πως στην Πάτρα, απέναντι από το αστυνομικό τμήμα, άνοιξε τα γραφεία του ένα νεοναζιστικό κόμμα. Καμιά ανησυχία, ούτε για τους φασίστες, ούτε για τους αστυνόμους. Φυσικά, ούτε και για τους περιοίκους...
Ο φασισμός στις μέρες μας φανερώνεται με δύο μορφές. Ή προκλητικός, με το πρόσχημα αντιδράσεως σε πολιτικά ή κοινωνικά γεγονότα, ή παθητικός, μες στον οποίο κυριαρχεί ο φόβος για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Ανοχή και παθητικότητα λοιπόν. Κι έτσι εδραιώνεται η πρόκληση. Με την ανοχή των πολλών... Βιώνουμε μέρα με τη μέρα περισσότερο το τμήμα του εαυτού μας που ή φοβάται ή δεν σκέφτεται, επιδιώκοντας όσο γίνεται περισσότερα οφέλη. Ώσπου να βρεθεί ο κατάλληλος "αρχηγός" που θα ηγηθεί αυτού του κατάπτυστου περιεχομένου μας. Και τότε θα 'ναι αργά για ν' αντιδράσουμε.
Ο νεοναζισμός είμαστε εσείς κι εμείς – όπως στη γνωστή παράσταση του Πιραντέλο. Είμαστε εσείς, εμείς και τα παιδιά σας. Δεχόμαστε να 'μαστε απάνθρωποι μπρος στους φορείς του AIDS από άγνοια, αλλά και τόσο "ανθρώπινοι" και συγκαταβατικοί μπροστά στα ανθρωποειδή ερπετά του φασισμού, πάλι από άγνοια, αλλά και από φόβο και από συνήθεια. Και το Κακό ελλοχεύει, χωρίς προφύλαξη, χωρίς ντροπή. Ο νεοναζισμός δεν είναι θεωρία, σκέψη και αναρχία. Είναι μια παράσταση. Εσείς κι εμείς. Και πρωταγωνιστής είναι ο Θάνατος».
Τις χαμένες ώρες της ζωής μου που έχω περάσει σε ταξί, λεωφορεία, ουρές και αίθουσες αναμονής θα 'θελα να τις είχα κάνει κάτι. Να 'χα διαβάσει πιο πολλά βιβλία, να 'χα ακούσει μουσική, να 'χα πάρει τηλέφωνο έναν φίλο να τα λέγαμε, να 'κανα καμιά δουλειά, πινελιές σε κανένα δικόγραφο. Αντ' αυτού, τις σπατάλησα χαζεύοντας την πόλη και την κίνηση έξω απ' το παράθυρο, κοιτώντας τον απέναντι τυπά ή έναν τοίχο, φτιάχνοντας λίστες με ταινίες στο μυαλό μου ή προσπαθώντας να δω αν θυμάμαι όλους τους τίτλους από τα μυθιστορήματα του Τζον Γκρίσαμ.
28/8/16
Η χρονιά ήταν το 1959. Ο όμορφος και ταλαντούχος Φρανσουά Τριφό ήταν 27 χρονών και μόλις είχε μαγέψει το σύμπαν στις Κάννες με το ντεμπούτο του, τα 400 χτυπήματα. Ο φίλος του Ζαν-Λικ Γκοντάρ, έναν χρόνο μεγαλύτερος και πιο άσχημος, ήταν στο πουθενά. Παρακάλεσε τον φίλο του να τον βοηθήσει.
Ο Τριφό δέχτηκε και πήρε απάνω του το πρότζεκτ που ο Γκοντάρ πάλευε να υλοποιήσει, ένα φιλμ με τον τίτλο Με κομμένη την ανάσα. Ο Γκοντάρ πίστευε ότι αυτή ήταν η τελευταία του ευκαιρία. Ο Τριφό συμφώνησε να χρησιμοποιήσει τη νεοαποκτηθείσα φήμη του για να βρει χρηματοδότηση για τον Γκοντάρ. Ο τίτλος του φιλμ αποδείχτηκε εύστοχος: όταν έκανε πρεμιέρα το 1960 άφησε την κινηματογραφική πιάτσα και το σινεφίλ κοινό με πραγματικά κομμένη την ανάσα. Οι αυτοσχεδιασμοί, η κάμερα στο χέρι, το ελλειπτικό μοντάζ, το φυσικό φως, όλα όσα αργότερα θα γίνονταν mainstream έκαναν το ντεμπούτο τους στα χέρια αυτής της μισοπάλαβης ιδιοφυΐας.
Η σχέση των δύο φίλων γρήγορα έγινε ανταγωνιστική. Ο Γκοντάρ άρχισε να επικρίνει τον μέντορά του, έφτασε μάλιστα το 1973 να γράψει ότι η Αμερικανική Νύχτα ήταν ένα απόλυτα βαρετό φιλμ. Ο Τριφό απάντησε: κατηγόρησε τον φίλο του ότι «εγκατέλειψε τον κινηματογράφο για να αγκαλιάσει την προπαγάνδα και τον εξτρεμισμό». Δεν ξαμαμίλησαν μέχρι τον θάνατο του Τριφό το 1984.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο Γκοντάρ έγραψε τον πρόλογο στην έκδοση της αλληλογραφίας του Τριφό. Αφού εξιστόρησε τη γνωριμία τους το 1951 (στις κινηματογραφικές λέσχες του Αντρέ Μπαζέν) και την κοινή πορεία τους στο περιοδικό «Cahiers du Cinéma», είπε και τα εξής: «Ζήσαμε παρέα μια εποχή όπου ήταν πολύ ωραίο να ζεις: φτιάξαμε τη νουβέλ βαγκ, κάναμε αυτό που νιώθαμε. Αγαπήσαμε και οι δυο με πάθος το σινεμά. Αλλά το σινεμά μάς έτρωγε. Ξεσκίσαμε ο ένας τον άλλον σιγά-σιγά, από φόβο ‒ φοβόμασταν ποιος θα ήταν ο πρώτος που θα φάει τον άλλο ζωντανό. Ο καβγάς μας ήταν ανόητος, παιδιάστικος. Και τώρα ο Φρανσουά είναι νεκρός. Κι εγώ μάλλον είμαι ζωντανός. Αλλά, τώρα πια, υπάρχει αλήθεια διαφορά;»
16/8/16
Ο Τσιτσάνης την έλεγε Βικάρα, ο Άκης Πάνου δήλωνε «ναι, τη Βίκυ την παραδέχομαι, ο Χατζιδάκις παρομοίασε τη φωνή της με βιολοντσέλο, ο Στράτος Διονυσίου τη φώναζε «μαγκάκο», η Αλεξίου και η Γαλάνη την αναφέρουν ως την αγαπημένη τους τραγουδίστρια. Η Βίκυ Μοσχολιού έκλεψε απο τις ρεμπέτισσες το φρασάρισμα της αξιοπρέπειας και, στις αρχές της δεκαετίας του '60, μια εποχή που το λαϊκό τραγούδι ήταν γεμάτο λυγμό (με τις πονεμένες συρτορούμπες και τα ινδικά), σταμπάρισε το ελληνικό τραγούδι με το περήφανο ύφος της: μια γυναίκα όρθια, που πονάει με μαγκιά, δεν κλαίει τον σεβντά της, τον τραγουδάει λιτά και στιβαρά, χωρίς τσαλίμια.
Μέχρι να φτάσει το 1980 η Μοσχολιού είχε συγκεντρώσει το πιο ζηλευτό ρεπερτόριο τραγουδίστριας στην Ελλάδα: Τσιτσάνης, Καλδάρας, Πάνου, Ζαμπέτας, Θεοδωράκης, Ξαρχάκος, Μούτσης, Μαρκόπουλος, Σπανός, Χατζηνάσιος, Κηλαηδόνης. Το 1981 σύστησε στην Ελλάδα τον Σταμάτη Κραουνάκη. Συνέχισε να τραγουδά μεχρι τις αρχές του 21ου αιώνα. Η φωνή της όταν λέει το «Κάτω απ' τη μαρκίζα» ή το «Δεν κλαίω για τώρα» ή το «Νυν και αεί» ή το «Μιλώ για τα παιδιά μου» ειναι η πιο ελληνική φωνή που ξέρω. Αν τραγουδούσε μια Καρυάτιδα, ίσως να τραγουδούσε έτσι: λιτά, αυστηρά, λίγο βραχνά και σίγουρα περήφανα. Πέθανε σαν σήμερα.
«Το ξέρει όποιος αγάπησε: στο φως των άλλων ο κόσμος φθείρεται» λέει κάπου ο Γιώργος Σεφέρης (φωτ. με τη γυναίκα της ζωής του, τη Μαρώ). Το έργο του, έργο απαράμιλλης ποιητικής διαύγειας και εκπληκτικού στοχαστικού βάθους, είναι σήμερα το πιο επίκαιρο στολίδι της νεοελληνικής γραμματείας.
6/7/16
Τις χαμένες ώρες της ζωής μου που έχω περάσει σε ταξί, λεωφορεία, ουρές και αίθουσες αναμονής θα 'θελα να τις είχα κάνει κάτι. Να 'χα διαβάσει πιο πολλά βιβλία, να 'χα ακούσει μουσική, να 'χα πάρει τηλέφωνο έναν φίλο να τα λέγαμε, να 'κανα καμιά δουλειά, πινελιές σε κανένα δικόγραφο. Αντ' αυτού, τις σπατάλησα χαζεύοντας την πόλη και την κίνηση έξω απ' το παράθυρο, κοιτώντας τον απέναντι τυπά ή έναν τοίχο, φτιάχνοντας λίστες με ταινίες στο μυαλό μου ή προσπαθώντας να δω αν θυμάμαι όλους τους τίτλους από τα μυθιστορήματα του Τζον Γκρίσαμ.
Τα τελευταία χρόνια κάνω και πολύ scroll down στο κινητό, αλλά το αφηρημένο, αυτό που διαβάζεις διαγώνια και πατάς μηχανικά like σε φίλους. Ποτέ δεν ειναι αργά πάντως. Έχω πολλές χαμένες ώρες μπροστά μου. Προλαβαίνω να τις κάνω κάτι που να μ' αρέσει.
9/6/16
Ο Λουκίνο Βισκόντι ήταν ευγενής από καταγωγή, απόγονος του Καρλομάγνου και μιας οικογένειας που κυβέρνησε το Μιλάνο για αιώνες (όταν ήταν μικρός καθόταν δίπλα στον Πουτσίνι και έβλεπαν όπερες στο ιδιωτικό θεωρείο της οικογένειας στη Σκάλα).
Ο πλούσιος μεγαλοαστός, ο κόμης Βισκόντι, αγαπούσε τα μεταξωτά πουκάμισα, τις ακριβές παριζιάνικες γραβάτες, τα χειροποίητα παπούτσια και αγόραζε κολόνιες μόνο από του Penhaligon's στη Burlington Arcade του Λονδίνου.
Ήταν όμως ταυτόχρονα ανοιχτά ομοφυλόφιλος και μαρξιστής διανοούμενος: αγαπούσε τα ωραία αγόρια (και το έδειχνε σε μια εποχή όπου τίποτα δεν ήταν εύκολο) και πίστευε ότι η αστική τάξη είχε κλείσει τον ιστορικό κύκλο της (έγινε μέλος του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος με την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου).
Ταυτόχρονα αριστοκράτης και ριζοσπάστης, ο Βισκόντι ήταν ο δικαιωματικός κληρονόμος μιας μεγάλης παράδοσης, την ίδια στιγμή όμως πίστευε στην ανάγκη ριζικής ανατροπής της παράδοσης αυτής. Ήταν, επίσης, επιστήθιος φίλος του Λέοναρντ Μπέρνσταϊν, της Κοκό Σανέλ και της Μαρίας Κάλλας, την οποία σκηνοθέτησε αριστουργηματικά στην όπερα. Και, κυρίως, ήταν ένας από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες στην ιστορία του κινηματογράφου (προσωπικά, ο αγαπημένος μου), ένας δημιουργός αδιανόητης ευφυΐας, μοναδικού στοχαστικού βάθους και απαράμιλλης αισθητικής τελειότητας.
Το «τιτάνιο βισκοντιανό οικοδόμημα» (όπως το έλεγε ο Βασίλης Ραφαηλίδης) περιλαμβάνει ορισμένες από τις ομορφότερες ταινίες που γυρίστηκαν ποτέ: Η γη τρέμει, Senso, Ο Ρόκο και τ' αδέλφια του, Ο Γατόπαρδος, Οι Καταραμένοι, Θάνατος στη Βενετία, Το λυκόφως των Θεών (ή Λούντβιχ). Στα φιλμ του βλέπουμε πραγματωμένο το παράδοξο της ύπαρξής του: ο Βισκόντι έζησε μια ζωή βασισμένη στην παραδοσιακή κοινωνική τάξη, πίστευε στην αναγκαιότητα να ανατραπεί αυτή η τάξη και στα φιλμ του μας άφησε μια μαγική ποιητική αποτύπωση όλων όσα θα έπρεπε να θυσιαστούν ή να χαθούν με την μετάβαση σε ένα μέλλον χειραφέτησης. Φέτος συμπληρώνονται 110 χρόνια από τη γέννησή του και 40 από τον θάνατό του. I miei complimenti caro Conte <3
Υπάρχουν έργα τέχνης που αναπαράγουν, μιμούνται ή αναπαριστούν τη ζωή. Και υπάρχουν και κάποια ξεχωριστά έργα που κατοικούν εντός της ζωής, είναι ζωή τα ίδια. Όπως στην τέχνη γενικά, έτσι και στο σινεμά: υπάρχουν φιλμ που ζουν μέσα σου. Και σου μιλάνε όποτε θέλουν. Ας πούμε ένα μεσημέρι την ώρα που κοιτάς αφηρημένα έξω από το παράθυρο.
17/6/17
Γενέθλιον Ken Loach σήμερα. Ο σπουδαιότερος συνεχιστής του βρετανικού Free Cinema. Αριστουργηματικός στις χαμηλότονες γλυκόπικρες tragicomedies, ανέδειξε με υπέροχο τρόπο ένα άλλο πρόσωπο της σύγχρονης Βρετανίας. Σοσιαλιστής και βαθιά μπρεχτικός, συνόψισε κάποτε το έργο του ως εξής: «καθήκον μας είναι να πούμε πώς έχουν τα πράγματα». Παράλληλα, δοκίμασε να στήσει και πιο επικά, μεγαλύτερου εύρους φιλμ που πραγματεύονται ιστορικά ζητήματα.
Το corpus του έργου του, του βαθιά πολιτικού και βαθιά ανθρώπινου έργου αυτού του πολύ μεγάλου κινηματογραφιστή, είναι ένα οικοδόμημα αφιερωμένο στην ανθρωπιά, στην αλληλεγγύη, στην ισότητα και στη δικαιοσύνη. Η λεπτή κόκκινη γραμμή που διατρέχει τις δημιουργίες του είναι η ανάδειξη των αδικιών και των βαναυσοτήτων του σύγχρονου κόσμου και η πρόταξη ενός ιδανικού ανθρώπινης χειραφέτησης και αλληλοκατανόησης.
Ο Λόουτς άλλοτε αναδεικνύει το ζήτημα των αστέγων (Cathy come home ‒ το φιλμ και η μεγάλη επιτυχία του οδήγησε σε συζήτηση στη Βουλή των Αντιπροσώπων για το θέμα και στην ίδρυση μιας οργάνωσης για την προστασία των αστέγων), άλλοτε ανατέμνει την τραυματισμένη ιστορία της Ιρλανδίας (Hidden Agenda, The wind that shakes the barley, Jimmy's Hall), άλλοτε καταγράφει τις αγωνίες και τα αδιέξοδα των απολυμένων εργατών στη Βρετανία (The Navigators) ή την εκμετάλλευση εις βάρος των μεταναστών στις ΗΠΑ (Bread and Roses), άλλοτε ασχολείται με τον ισπανικό εμφύλιο (Land and Freedom) και με τον πόλεμο στη Νικαράγουα (Carla's Song) ή με τις συνέπειες του πολέμου στο Ιράκ (Route Irish).
Άλλα ίσως οι σπουδαιότερες στιγμές του είναι οι απλές, κωμικοτραγικές, ανθρώπινες ιστορίες των χαμένων της ζωής, των αδικημένων, των άτυχων και των κατατρεγμένων, που είτε στη δουλειά, είτε στον έρωτα, είτε στην οικογένεια (είτε σε όλα) βρέθηκαν με κακό χαρτί και λίγες μάρκες στο χέρι, είναι οι παρίες της τσόχας της ζωής: η φιλία ενός φτωχού παιδιού με ένα γεράκι (Kes), οι οικοδόμοι της μεταθατσερικής Αγγλίας (Riff-Raff), ο φτωχοδιάβολος που προσπαθεί να μαζέψει χρήματα για να πάρει φουστάνι στην κόρη του για την πρώτη θεία μετάληψή της (Raining Stones), η ανισόρροπη μάνα που της παίρνει τα παιδιά η πρόνοια (Ladybird Ladybird), ο αλκοολικός που παλεύει να κρατηθεί όρθιος στις λάθος γειτονιές της Γλασκόβης (My name is Joe), ο 16χρονος που θέλει να βοηθήσει την κατεστραμμένη μάνα του και μπλέκει χειρότερα ο ίδιος (Sweet Sixteen), ο Πακιστανός που ερωτεύεται μια καθολική Ιρλανδή ενοχλώντας και τους καθολικούς και τους μουσουλμάνους (Ae fond kiss), η άνεργη Βρετανίδα που πιάνει την καλή με λάθος τρόπο, εκμεταλλευόμενη παράνομους μετανάστες (It's a free world), ο μπατίρης θαυμαστής του Καντονά που προσπαθεί να συμμαζέψει τη ζωή του (Looking for Eric), οι κακόμοιροι της σκωτσέζικης επαρχίας που ποντάρουν σ' ένα αποστακτήριο ουίσκι για να φτιάξουν μια καινούρια ζωή (The angels' share), ο συνταξιούχος που μπλέκεται στα γρανάζια της ιδιωτικοποιημενης πρόνοιας (I, Daniel Blake).
Όλες αυτές οι ιστορίες είναι τρομερά δυνατές συναισθηματικά, είναι πολλές φορές αστείες, δεν είναι ποτέ απλοϊκές και μανιχαϊστικές (ίσα-ίσα, έχουν πολλά επίπεδα κριτικής, τόσο προς τα αριστερά όσο και προς τα δεξιά) και είναι όλες γυρισμένες με «νεορεαλιστικό», αλλά γνήσια βρετανικό στυλ. Είναι ένα έργο βαθιά ανθρώπινο και βαθιά πολιτικό, με ηθικό πρόσημο και κοινωνικό προβληματισμό. Ένα έργο αληθινά σπουδαίο.
Ένας σοφός λέει ότι «ζωή ονομάζεται ο χρόνος που δαπανάται μέχρι να συνειδητοποιήσει ο άνθρωπος ότι ο κόσμος δεν έχει νόημα». Θα διαφωνήσω με τον σοφό. Ζωή ονομάζεται ο χρόνος που ξοδεύουμε προσπαθώντας να δώσουμε νόημα στον κόσμο. Και αποτυγχάνουμε, βεβαια, αλλά δεν έχει σημασία. Προσπαθώντας, καταφέραμε και ζήσαμε.
19/9/17
«Το ξέρει όποιος αγάπησε: στο φως των άλλων ο κόσμος φθείρεται» λέει κάπου ο Γιώργος Σεφέρης (φωτ. με τη γυναίκα της ζωής του, τη Μαρώ). Το έργο του, έργο απαράμιλλης ποιητικής διαύγειας και εκπληκτικού στοχαστικού βάθους, είναι σήμερα το πιο επίκαιρο στολίδι της νεοελληνικής γραμματείας.
Η ποίησή του μιλάει για όλα όσα ζούμε, όσα φοβόμαστε, όσα ονειρευόμαστε, όσα μας προβληματίζουν. Ο Σεφέρης ίσως δεν έχει όλες τις απαντήσεις (εκτός εάν η απάντηση είναι πάντα ο άνθρωπος). Αλλά είναι η καλύτερη παρέα για το ταξίδι. Πέθανε στις 20 Σεπτεμβρίου 1971, μεσούσης της σκοτεινιάς. Αυτός που ήταν πάντοτε ζήτημα φωτός. On a personal note: αν έπρεπε να πάρω μόνο ένα βιβλίο μαζί μου στο νησί που θα ναυαγούσα, θα ήταν η ιερά σύνοψη των ποιημάτων του. Ο ένας. Ο μέγας. Ο μείζων.
12/5/17
Υπάρχουν έργα τέχνης που αναπαράγουν, μιμούνται ή αναπαριστούν τη ζωή. Και υπάρχουν και κάποια ξεχωριστά έργα που κατοικούν εντός της ζωής, είναι ζωή τα ίδια. Όπως στην τέχνη γενικά, έτσι και στο σινεμά: υπάρχουν φιλμ που ζουν μέσα σου. Και σου μιλάνε όποτε θέλουν. Ας πούμε ένα μεσημέρι την ώρα που κοιτάς αφηρημένα έξω από το παράθυρο.
7/5/17
Ένας σοφός λέει ότι «ζωή ονομάζεται ο χρόνος που δαπανάται μέχρι να συνειδητοποιήσει ο άνθρωπος ότι ο κόσμος δεν έχει νόημα». Θα διαφωνήσω με τον σοφό. Ζωή ονομάζεται ο χρόνος που ξοδεύουμε προσπαθώντας να δώσουμε νόημα στον κόσμο. Και αποτυγχάνουμε, βεβαια, αλλά δεν έχει σημασία. Προσπαθώντας, καταφέραμε και ζήσαμε.
22/1/17
Προσωπική μυθολογία: ο Ρολάν Μπαρτ, ο Σεφέρης, ο Μπαχ, ο Λουκίνο Βισκόντι, ο Ντίκενς, ο Σοστακόβιτς, η Ντάστι Σπρίνγκφιλντ, ο Καραβάτζιο, ο Αγγελόπουλος, ο Χάινριχ Μπελ, ο Ρίτσος, ο Μπόουι, ο Σκορτσέζε, ο Γκορ Βιντάλ, ο Μαρξ, ο Μπρους Σπρίνγκστιν, ο Πίτερ ντε Χουχ, ο Λέοναρντ Μπέρνσταϊν, ο Ταρκόφσκι, ο Χατζιδάκις, ο Βασίλης Ραφαηλίδης, ο Μπραμς, ο Όζου, η Γκρέις Σλικ, ο Αναγνωστάκης, ο Τέρι Ίγκλετον, η Σούζαν Σόνταγκ, η Άννα Βίσση, ο Φρανσουά Τριφό. #birthday
