ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΕΝΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΣΗΜΑΔΕΥΤΗΚΕ από τις καταστροφικές πυρκαγιές στον Έβρο, στη Ρόδο, στην Πάρνηθα. Θα είναι φέτος τα πράγματα διαφορετικά; Κανείς δεν ξέρει.
Πάντως, οι κρουνοί της χρηματοδότησης από την κυβέρνηση για πρόληψη και καταστολή είναι ανοιχτοί και οι πόροι ρέουν. Ταυτόχρονα, όμως, ασκείται κριτική για «αποσπασματικό σχεδιασμό» και «έλλειψη ενός μακρόπνοου σχεδίου πρόληψης των δασικών πυρκαγιών».
Ποιο είναι το πλέγμα των δράσεων των υπουργείων Πολιτικής Προστασίας & Κλιματικής Κρίσης και Περιβάλλοντος; Τι έχει αλλάξει στο επιχειρησιακό δόγμα του Πυροσβεστικού Σώματος, ποιος είναι ο ρόλος των δήμων και ποιες οι νέες υποχρεώσεις των πολιτών που συμμετέχουν ενεργά και με προσωπικό οικονομικό κόστος στην αντιπυρική προστασία; Γιατί υπάρχουν ενστάσεις για τον σχεδιασμό της κυβέρνησης και από ποιους; Τα ερωτήματα είναι πολλά όπως και οι απαντήσεις.
Όσο για την αποτελεσματικότητα των νέων μέτρων και δράσεων, θα φανεί όσο προχωράμε στην καρδιά του καλοκαιριού, οπότε η πρόκληση μεγάλων πυρκαγιών είναι δυστυχώς σχεδόν πάντα ένα απόλυτα πιθανό ενδεχόμενο.
Ποια είναι η προετοιμασία για την αντιπυρική περίοδο
Η φετινή αντιπυρική περίοδος έχει χαρακτηριστεί πολλές φορές από τα κυβερνητικά στελέχη ως εξαιρετικά δύσκολη λόγω και του άνυδρου χειμώνα που προηγήθηκε. Πόσο έτοιμος είναι ο μηχανισμός της πολιτείας να την αντιμετωπίσει;
Σχεδόν ποτέ δεν ήταν τόσο έτοιμος, θα μπορούσε να πει κανείς, αφού η πολιτική προστασία μπαίνει στη μάχη των πυρκαγιών με 88 εναέρια μέσα και περισσότερα από 3.500 οχήματα. Αυτό δεν εγγυάται, βέβαια, την επιτυχή έκβαση του δύσκολου έργου της πρόληψης και καταστολής των δασικών πυρκαγιών, αφού και πέρσι, όπως και τις προηγούμενες χρονιές, η χώρα διέθετε πολλά εναέρια μέσα.
Τα προληπτικά μέτρα των αντιπυρικών ζωνών από τους ΔΕΔΔΗΕ και ΑΔΜΗΕ βρίσκονται σε εξέλιξη και πραγματοποιούνται στον Διόνυσο, στην Πεντέλη, στην Πάρνηθα και στον Υμηττό, περιοχές που υπέδειξε η Πυροσβεστική.
Με 10 νέες επιπλέον μονάδες θα επιχειρεί φέτος στις πυρκαγιές το επίλεκτο σώμα των Ειδικών Μονάδων Δασικών Επιχειρήσεων (ΕΜΟΔΕ), το οποίο πρωτοσυστάθηκε το 2022 με έξι μονάδες.
Γνωστά και ως «δασοκομάντος», τα μέλη των ΕΜΟΔΕ θα επεμβαίνουν με αερομεταφορά σε σημεία όπου δεν μπορούν να φτάσουν οι επίγειες δυνάμεις, δημιουργώντας αντιπυρικές ζώνες. Εγκαθιδρύθηκε επίσης ένα νέο επιχειρησιακό δόγμα για το Πυροσβεστικό Σώμα, δίνοντας έμφαση στην πρώτη πλήξη της φωτιάς, με την άμεση κινητοποίηση επίγειων δυνάμεων με επιχειρησιακό αξιωματικό και την αύξηση του αριθμού πληρώματος και των οχημάτων.
Με νομοθετική ρύθμιση του 2023 ο Διαχειριστής του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ) και ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) έχουν τη δυνατότητα να παρέμβουν σε δασικές εκτάσεις για τη διάνοιξη αντιπυρικών ζωνών γύρω από τις γραμμές μεταφοράς υψηλής και υπερυψηλής τάσης.
Τα προληπτικά αυτά μέτρα των αντιπυρικών ζωνών από τους ΔΕΔΔΗΕ και ΑΔΜΗΕ βρίσκονται σε εξέλιξη και πραγματοποιούνται στον Διόνυσο, στην Πεντέλη, στην Πάρνηθα και στον Υμηττό, περιοχές που υπέδειξε η Πυροσβεστική.
Με τον νέο ποινικό κώδικα αυστηροποιήθηκαν οι ποινές για το έγκλημα του εμπρησμού, προβλέποντας ακόμα και δέκα χρόνια κάθειρξη όταν ο εμπρησμός εξ αμελείας προκαλεί απώλεια ζωής και οικολογική καταστροφή, ενώ τσουχτερά πρόστιμα που ξεκινούν από 1.000 ευρώ και φτάνουν τα 54.000 προβλέπονται και για τους ιδιώτες που δεν καθαρίζουν τα οικόπεδά τους.
Παράλληλα, τρέχει το εξοπλιστικό πρόγραμμα πολιτικής προστασίας «Αιγίς», ένα πρόγραμμα-μαμούθ ύψους 2,1 δισ. που περιλαμβάνει σύγχρονο επιχειρησιακό εξοπλισμό, εναέρια και επίγεια μέσα, συστήματα πυρανίχνευσης και αναβάθμισης υποδομών. Αν και οι πρώτες παραλαβές των έργων θα αρχίσουν το 2025, από την κυβέρνηση θεωρούν σημαντικό ότι το πρόγραμμα τρέχει με εντατικούς ρυθμούς, καθώς «ήδη έχουν προχωρήσει οι διαγωνισμοί ύψους 1,5 δισ. Άλλα 320 εκατ. διαγωνισμών προκηρύχθηκαν μέχρι το τέλος Μαΐου, ανεβάζοντας το ποσό σε 1 δισ. 820 εκατ. ευρώ».
Το υπουργείο Περιβάλλοντος χρηματοδοτεί μέσω του Πράσινου Ταμείου με 30 εκατ. ευρώ 217 δήμους που βρίσκονται κοντά σε δασικές εκτάσεις, για να δημιουργήσουν αντιπυρικές ζώνες πλάτους 10 μέτρων.
Φέτος τριπλασιάστηκε η χρηματοδότηση για την αντιπυρική θωράκιση των δασικών οικοσυστημάτων που αφορά τη διάνοιξη αντιπυρικών ζωνών και τον καθαρισμό δασών μέσω του προγράμματος Antinero.
Προληπτικοί καθαρισμοί δασών Antinero από το ΥΠΕΝ
Το Antinero ενεργοποιείται για 3η χρονιά με φορέα υλοποίησης το ΤΑΙΠΕΔ, το οποίο έτρεξε τις διαγωνιστικές διαδικασίες για την εγκατάσταση των ιδιωτών εργολάβων που πραγματοποιούν τις αντιπυρικές εργασίες. Η υπόδειξη των σημείων στα οποία θα επέμβουν τα συνεργεία γίνεται από τις δασικές υπηρεσίες.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη LiFO το ΤΑΙΠΕΔ, τα έργα του Antinero αφορούν συνολικά καθαρισμούς δασών και δασικών 27.000 στρεμμάτων, συντηρήσεις δασικού δικτύου 43.000 χιλιομέτρων και αντιπυρικών ζωνών 17.300 χιλιομέτρων. Όπως μας είπαν από το ΤΑΙΠΕΔ, οι εργασίες ξεκίνησαν αρχές Μαρτίου και είναι σε εξέλιξη σε όλη την Ελλάδα, ενώ «αναμένεται μέχρι τα μέσα Ιουλίου να έχουν ολοκληρωθεί παντού».
Στην κριτική που γίνεται ότι τα έργα πρόληψης βρίσκονται σε εξέλιξη στη μέση της αντιπυρικής περιόδου, ενώ θα έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί προτού αυτή ξεκινήσει, αναφέρουν ότι «αυτό δεν είναι κάτι αρνητικό». Αντίθετα, υποστηρίζουν, «το να έχεις συνεργεία μέσα στα δάση κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου είναι θετικό γιατί μπορούν να εντοπίσουν πολύ γρήγορα την εκδήλωση μιας πυρκαγιάς και να συνδράμουν στην κατάσβεσή της».
Οι αλλαγές που έγιναν, τα αποτελέσματα που αναμένονται και αυτά που δεν ήρθαν
Μετά τις μεγάλες πυρκαγιές που ξέσπασαν το καλοκαίρι του 2021 επιχειρήθηκε από την κυβέρνηση η αλλαγή στρατηγικής στη δασική διαχείριση. Οι αποδεκατισμένες δασικές υπηρεσίες εντάχθηκαν στη νεοσύστατη Γενική Γραμματεία Δασών του υπουργείου Περιβάλλοντος και ανακοινώθηκε η αλλαγή ρότας στη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών. Το υπουργείο Περιβάλλοντος προχώρησε σε θεσμικές αλλαγές, θέλοντας να δείξει ότι στόχος του είναι να δώσει βάρος στην πρόληψη, η οποία εδώ και τρεις δεκαετίες βρισκόταν στο περιθώριο, μαζί με υποστελεχωμένες από προσωπικό δασικές υπηρεσίες, οι οποίες κανονικά θα έπρεπε να έχουν τον πρώτο λόγο.
Για τους δασολόγους η πυροπροστασία και η δασοπροστασία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της διαχείρισης των δασών. Με τη διαχείριση των δασών, όπως λένε στη LiFO έμπειροι δασολόγοι, επιτυγχάνεται ένας διπλός στόχος: η μείωση της βιομάζας, δηλαδή της εύφλεκτης φυτικής ύλης, ως μέτρο αντιπυρικής πρόληψης και η διατήρηση της παραγωγικότητας και της ικανότητας αναγέννησης των δασών. Εδώ και τρεις δεκαετίες οι καθαρισμοί δασών και η αντιπυρική προστασία με τη διάνοιξη ζωνών σχεδόν δεν υπήρχαν, ενώ τα δάση συντηρούνταν με πενιχρές χρηματοδοτήσεις.
Τα χρήματα προέρχονταν κυρίως από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και τα λιγοστά έργα ολοκληρώνονταν κατά κανόνα στο τέλος της αντιπυρικής περιόδου. Πρόσφατα, το υπουργείο Περιβάλλοντος ψήφισε έναν νέο νόμο, βάζοντας στο επίκεντρο, όπως υποστηρίζει, τη διαχείριση των δασών, η οποία μπορεί να γίνει εφόσον υπάρχει διαχειριστική μελέτη. Πρόκειται για το επιστημονικό-τεχνικό εργαλείο που υποδεικνύει πώς θα γίνει η διαχείριση αλλά και τα οικονομικά οφέλη που μπορούν να προκύψουν από την υλοτόμηση και την αξιοποίηση της βιομάζας.
Χθες, το υπουργείο Περιβάλλοντος σε συνέντευξη Τύπου παρουσίασε αναλυτικά 17 παραμέτρους που θα περιλαμβάνουν οι νέες τεχνικές προδιαγραφές των διαχειριστικών αυτών μελετών. Σε αυτές συμπεριλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, η εξασφάλιση της αειφορικής και πολυλειτουργικής διαχείρισης των δασικών οικοσυστημάτων και ο μετριασμός των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης σε αυτά:
«Οι νέες προδιαγραφές εκπόνησης διαχειριστικών μελετών δάσους που εισάγουμε σχεδιάστηκαν με γνώμονα τις απαιτήσεις που επιτάσσουν οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Αξιοποιούμε τις νέες τεχνολογίες και ενσωματώνουμε πρακτικές για τη βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας αυτών των μελετών», ανέφερε για το θέμα ο Θόδωρος Σκυλακάκης, υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Από το το 2022 έως το 2025 οι πόροι για δράσεις πρόληψης στα δάση διατίθενται μέσω του προγράμματος Antinerο, το οποίο χρηματοδοτείται με κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης.
Ο Ευστάθιος Σταθόπουλος, γενικός γραμματέας Δασών του υπουργείου Περιβάλλοντος, λέει στη LiFO ότι έως το 2025 θα διατεθεί συνολικά για έργα αντιπυρικής προστασίας μισό δισ., ενώ το τρέχον ποσό για το 2024 θα είναι πάνω από 260 εκατ. ευρώ: «Από κει και πέρα, με τη νέα δασική μεταρρύθμιση που ψηφίστηκε θα ξεκινήσει σταδιακά η απόληψη της βιομάζας σε όλα τα δάση της χώρας, αφού πρώτα αποκτήσουν διαχειριστική μελέτη. Οι οικονομικοί πόροι που θα προκύπτουν από την απόληψη βιομάζας θα ανέρχονται στα 100 εκατ. ευρώ, ποσό το οποίο θα προκύπτει ετησίως. Δηλαδή το ίδιο το δάσος θα αυτοχρηματοδοτεί τον καθαρισμό του. Ο νέος νόμος καθορίζει όλη τη διαδικασία της απόληψης βιομάζας, τις προϋποθέσεις και τους όρους για υβριδικά σχήματα και τους δασικούς συνεταιρισμούς που θα μπορούν να αναλαμβάνουν τη διαχείριση των δασών», αναφέρει.
Και προσθέτει: «Για 50 χρόνια τα μισά δάση μας δεν διέθεταν διαχειριστική μελέτη. Τεράστια καύσιμη ύλη συσσωρευόταν εκεί, προκαλώντας πυρκαγιές. Αυτό πλέον σταματά. Τον περασμένο μήνα, μέσω του προγράμματος Antinero, σε συνεργασία με το ΤΑΙΠΕΔ, ξεκίνησε η εκπόνηση διαχειριστικών μελετών σε περιοχές ευθύνης των δασαρχείων Αττικής, Βοιωτίας, Ηλείας και Αρκαδίας. Το αμέσως προσεχές διάστημα συμβασιοποιούμε και νέα γενιά μελετών που θα καλύψουν μεγάλο μέρος των δασών μας. Επεξεργαστήκαμε τις τεχνικές προδιαγραφές τους και βάζουμε πλέον τα δάση σε διαχείριση. Στόχος είναι την προσεχή διετία να υπάρχουν τέτοιες μελέτες παντού».
Αυτές οι διαχειριστικές μελέτες που προχωρούν, όπως μας εξηγεί ο γενικός γραμματέας Δασών, «επηρεάζουν το 45%-50% του πληθυσμού της χώρας».
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε χθες το υπουργείο, ήδη έχουν ανατεθεί 19 διαχειριστικές μελέτες για ισάριθμα δασικά οικοσυστήματα συνολικής έκτασης 1.395.259 στρεμμάτων, οι οποίες αφορούν περιοχές της αρμοδιότητας των δασαρχείων Καπανδριτίου, Πεντέλης, Αιγάλεω, Πάρνηθας, Μεγάρων, Λιβαδειάς, Βυτίνας, Τρίπολης, Πύργου και Ολυμπίας.
Η διαδικασία θα γίνεται με δημόσια πρόσκληση του υπουργού Περιβάλλοντος και ο κύριος όγκος των προσκλήσεων μέσω των οποίων θα προκηρύσσεται η ανάθεση για την εκπόνηση των διαχειριστικών μελετών θα βγει μέσα στο 2024 και το 2025.
«Οκτώ διαχειριστικές μελέτες έχουν ήδη συμβασιοποιηθεί και αφορούν τέσσερις νομούς της χώρας, Αττική, Ηλεία, Αρκαδία, Βοιωτία. Αμέσως μετά θα ακολουθήσει η Ευρυτανία. Πρόκειται για δάση που επηρεάζουν το 45-50% του πληθυσμού της χώρας», μας εξηγεί ο γενικός γραμματέας Δασών.
Ο χρόνος ολοκλήρωσης των μελετών είναι 4-6 μήνες και σταδιακά, όπως ισχυρίζεται το υπουργείο, θα εκπονηθούν για όλη τη χώρα, επισημαίνοντας ότι όλο το 2024 και το 2025 θα γίνεται συνεχής ανάθεση διαχειριστικών μελετών. Το συνολικό εκτιμώμενο κόστος ανέρχεται στα 17 εκατ. ευρώ.
Ανοιχτό το ζήτημα της πρόσληψης των 500 δασολόγων
Ανοιχτό, ωστόσο, παραμένει το ζήτημα της πρόσληψης των 500 δασολόγων, οι οποίες έχουν ανακοινωθεί, αλλά ακόμη δεν έχουν γίνει. Στις δασικές υπηρεσίες έχουν να γίνουν προσλήψεις 22 χρόνια! Ο κ. Σταθόπουλος υποστηρίζει ότι οι προσλήψεις έχουν καθυστερήσει λόγω των χρονοβόρων διαδικασιών που προβλέπει το Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ), δηλαδή η ανεξάρτητη Αρχή που επιλέγει μέσω διαγωνισμών το προσωπικό για τον δημόσιο τομέα: «Δέχομαι καθημερινά τόσο από υπηρεσίες όσο και από απλούς πολίτες και δασολόγους αιτήματα για την κάλυψη των υπηρεσιακών αναγκών των δασικών υπηρεσιών σε διάφορες περιοχές της χώρας. Να ξεκαθαρίσω εδώ ότι ή εμπιστευόμαστε το ΑΣΕΠ ή δεν τον εμπιστευόμαστε. Εγώ το εμπιστεύομαι, και ως ανεξάρτητη Αρχή έχει τις δικές της διαδικασίες. Ο υπουργός, εγώ, όλη η πολιτική ηγεσία, δεν μπορούμε να διορίσουμε κόσμο αύριο το πρωί. Οι τελευταίες προσλήψεις έγιναν το 2002. Από την άλλη πλευρά, παρακολουθώντας τη διαδικασία, είμαι βέβαιος ότι μέσα στο 2024 θα έχουμε πάνω από 300 νέα στελέχη, δασολόγους και δασοπόνους».
Σε εξέλιξη, όπως λέει, βρίσκεται και τρίτη προκήρυξη από το ΑΣΕΠ και στόχος «είναι να πλησιάσουμε όσο το δυνατό πιο κοντά στο σύνολο των 500 προσλήψεων για δασολόγους και δασοπόνους». Και θα είναι η πρώτη φορά, όπως λέει ο κ. Σταθόπουλος, που «μετά από 22 χρόνια για τους δασολόγους θα εγγραφεί ένα συν και όχι ένα μείον» λόγω των συνταξιοδοτήσεων και των προσλήψεων που τόσα χρόνια βρίσκονταν στο σημείο μηδέν.
Οι ελλείποντες κρίκοι
Μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές των δύο τελευταίων ετών στο τραπέζι του δημόσιου διαλόγου μπήκε το ζήτημα της αλλαγής του επιχειρησιακού μοντέλου αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών, δίνοντας έμφαση στην πρόληψη και ταυτόχρονα στην ανάγκη δημιουργίας μιας αναβαθμισμένης δασικής υπηρεσίας. Ο δρ. Γαβριήλ Ξανθόπουλος, δασολόγος-ειδικός στις δασικές πυρκαγιές, διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων και μέλος της Ανεξάρτητης Επιτροπής Goldammer, μιλάει στη LiFO για τους ελλείποντες κρίκους στο στρατηγικό σχέδιο που έχει δομηθεί όσον αφορά την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών. Η ενίσχυση της δασικής υπηρεσίας, όπως αναφέρει, είναι μία εκ των ων ουκ άνευ ενέργεια, η οποία θα πρέπει να ολοκληρωθεί. Φτάνει όμως μόνο αυτό;
Ο ίδιος μας λέει ότι τα μέτρα που λαμβάνονται είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, υπάρχουν όμως κενά που προέρχονται από δύο βασικούς παράγοντες. Το πρώτο είναι, όπως διευκρινίζει, «η μη αξιοποίηση της γνώσης που υπάρχει στον ερευνητικό και πανεπιστημιακό χώρο για την αποτίμηση και την αξιολόγηση των δράσεων ούτως ώστε να εντοπίζονται κενά και ελλείψεις όσον αφορά τη βελτίωση του συστήματος της δασοπροστασίας. Θα πρέπει να υπάρχει μια ανεξάρτητη επιστημονική αρχή που να μη δένεται με τον μηχανισμό ο οποίος λαμβάνει τις αποφάσεις». Για να γίνει πιο σαφής, μας δίνει ένα παράδειγμα: «Σήμερα προχωρούν οι καθαρισμοί Αntinero. Πρέπει να δούμε το αποτέλεσμα. Μπορέσαμε να σταματήσουμε φωτιές εκεί; Αξίζει τα λεφτά τα οποία βάζουμε; Πρέπει να το αποτιμήσουμε για να το εφαρμόσουμε όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται στη συνέχεια, εφόσον είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Αυτήν τη στιγμή οι καθαρισμοί του Antinero έχει επιλέγει να γίνουν από ιδιώτες. Αν αυτοί κοστίζουν πολλαπλάσια απ' ό,τι θα κόστιζε στη δασική υπηρεσία να έχει προσωπικό να κάνει αυτήν τη δουλειά, αξιοποιώντας δασεργάτες, θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να το ξέρουμε», λέει.
Ο δρ. Ξανθόπουλος αναφέρει ότι η αξιολόγηση αυτή θα πρέπει να εκτείνεται σε όλο το φάσμα των ενεργειών της δασοπυροπροστασίας: «Ανακοινώθηκε ένα νέο επιχειρησιακό δόγμα για την Πυροσβεστική Υπηρεσία το οποίο υποδεικνύει πως πάμε σε όλες τις πυρκαγιές και κάνουμε άμεση προσβολή. Δεν είναι καινούργιο δόγμα, είναι το κλασικό. Τις πυρκαγιές πρέπει να τις χτυπήσουμε όσο είναι μικρές. Το νέο επιχειρησιακό δόγμα λέει ότι το κάνουμε, στέλνοντας υποχρεωτικά και εναέρια μέσα. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν αυτή είναι η καλύτερη επιλογή. Το κόστος το μέτρησε κανείς; Έχουμε τα σωστά κριτήρια για να πούμε ότι υπό αυτές τις συνθήκες πρέπει να στείλουμε, ενώ υπό άλλες όχι, γιατί τα εναέρια μέσα δεν θα είναι αποτελεσματικά;» διερωτάται.
Απαραίτητο ένα αναβαθμισμένο τμήμα δασοπροστασίας
Ένας ακόμη σημαντικός κρίκος που λείπει από τον συνολικό σχεδιασμό, σύμφωνα με τον δρα Ξανθόπουλο, είναι η στελέχωση των δασικών υπηρεσιών από μια ειδική ομάδα δασολόγων και τεχνολόγων δασοπόνων οι οποίοι θα έχουν καλή γνώση των σύγχρονων τεχνολογιών και θα είναι προσηλωμένοι, όπως λέει, στη διαχείριση και την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών. «Χρειαζόμαστε να έχουμε ανθρώπους στις δασικές υπηρεσίες πλέον των 500 που έχει υποσχεθεί η κυβέρνηση, που είναι μερική μόνο αναπλήρωση αυτών που αποχωρούν ή έχουν αποχωρήσει από τις δασικές υπηρεσίες, που είναι έτοιμες να κλείσουν. Έχω προτείνει την πρόσληψη 200 δασολόγων και τεχνολόγων δασοπόνων στο σύνολο των δασαρχείων».
Αυτό το δυναμικό θα δημιουργήσει ένα αναβαθμισμένο τμήμα δασοπροστασίας, κατά τον δρα Ξανθόπουλο. Η στόχευση θα είναι «να δουλεύουν όλο τον χρόνο για τις πυρκαγιές, να κάνουν τη χαρτογράφηση της πυρκαγιάς, την κήρυξη των αναδασωτέων εκτάσεων, τον σχεδιασμό μέτρων αποκατάστασης, την επίβλεψη των μέτρων αυτών, τον καινούργιο αντιπυρικό σχεδιασμό που θα ακολουθεί αλλά και αναλύσεις απειλής για την επόμενη χρονιά. Να προχωρούν σε αναλύσεις στατιστικών στοιχείων αλλά και να υποστηρίζουν το Πυροσβεστικό Σώμα στον προκατασταλτικό σχεδιασμό και στην καταστολή. Το συνολικό τους κόστος δεν ξεπερνάει τα 15 εκατ. ευρώ και είναι πιο οικονομικό και αποτελεσματικό από το να επωμιστούμε το κόστος άλλων δύο ή τριών εναέριων μέσων από τα 100 που ήδη έχουμε», λέει.
Χωρίς αξιολόγηση τα μεγάλα περιστατικά μεγάλων πυρκαγιών
Μία από τις κακοδαιμονίες στην αποτελεσματική και ολοκληρωμένη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών, όπως υποστηρίζει ο Ηλίας Τζηρίτης, υπεύθυνος δράσεων για τις πυρκαγιές στο WWF Ελλάς, είναι ότι «στην Ελλάδα δεν υφίσταται δημόσια ανοιχτή συστηματική διαδικασία και μεθοδολογία αξιολόγησης μεγάλων περιστατικών δασικών πυρκαγιών». Αυτή η αξιολόγηση, όπως λέει, θα πρέπει να γίνεται «από ειδικές ανεξάρτητες επιστημονικές επιτροπές με τη συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων για να τεκμηριωθεί η συμπεριφορά και η χωρική εξάπλωση των δασικών πυρκαγιών, να αξιολογηθούν διαδικασίες και δομές, να διαπιστωθούν κενά ή αβλεψίες στον σχεδιασμό της αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών. Αυτό το κενό», όπως εξηγεί, «δεν επιτρέπει την εξαγωγή συμπερασμάτων που θα οδηγήσουν στη βελτίωση και προσαρμογή των μηχανισμών δασοπυροπροστασίας». Ο υπεύθυνος δασικών πυρκαγιών του WWF υποστηρίζει ότι μόνο «μεμονωμένα περιστατικά συνοδεύτηκαν από ανάλογα πορίσματα και μόνο κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας και με σκοπό τη δικαστική διερεύνηση και τον καταλογισμό ευθυνών». Ενδεικτικά αναφέρει πως ακόμα και η έκθεση της Επιτροπής Goldammer, που πραγματοποιήθηκε με αφορμή τις πυρκαγιές του 2018, ανέλυε «τα κενά και τα προβλήματα του συνολικού μηχανισμού, χωρίς όμως να αξιολογεί συγκεκριμένα περιστατικά δασικών πυρκαγιών».
Ο κ. Τζηρίτης υποστηρίζει ακόμα ότι τέτοιες αξιολογήσεις χρησιμοποιούνται σε πολλά μέρη του κόσμου, για παράδειγμα στην Ισπανία, στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία «για βελτιώσεις και προσαρμογές τακτικών καταστολής και στρατηγικών πρόληψης και ετοιμότητας αλλά και για τη λήψη των απαραίτητων μέτρων ώστε να αποφευχθούν κενά του παρελθόντος».
Τα νέα μέτρα πυροπροστασίας από τους πολίτες και οι αντιδράσεις των δήμων
Το δικό τους μερίδιο ευθύνης θα έχουν κατά τη φετινή αντιπυρική περίοδο και οι πολίτες που καλούνται να συμβάλουν κι αυτοί στη μείωση των πιθανοτήτων πρόκλησης πυρκαγιών με συγκεκριμένες ενέργειες. Με δύο μέτρα, ένα καινούργιο και ένα παλιό που πήρε πιο συστηματική μορφή, θα πρέπει ανταποκριθούν σε συγκεκριμένες απαιτήσεις πυροπροστασίας – η ανταπόκριση προς το παρόν δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλη, ενώ υπάρχουν αντιδράσεις τόσο για την αποτελεσματικότητα των μέτρων όσο και για τα τσουχτερά πρόστιμα.
Αν ανατρέξει κανείς στην ειδησεογραφία των τελευταίων ημερών, θα διαπιστώσει ότι σχεδόν παντού υπάρχουν οδηγίες για τις δηλώσεις που πρέπει να υποβάλουν οι πολίτες στην ηλεκτρονική πλατφόρμα για τα ακαθάριστα οικόπεδα (akatharista.apps.gov.gr), που δημιούργησε το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
Πρόκειται για ένα νομοθέτημα του υπουργείου που αφορά μια παλιά υποχρέωση που ίσχυε μέχρι σήμερα, μόνο που τώρα προβλέπει εξοντωτικά πρόστιμα και συστηματοποιείται μέσα από τη δήλωση που πρέπει να κάνουν οι ιδιοκτήτες στη νέα ηλεκτρονική πλατφόρμα. Ο καθαρισμός των οικοπέδων ήταν μια πάγια υποχρέωση για τους ιδιοκτήτες αυτών των ακινήτων. Βάσει του νόμου θα πρέπει να απομακρύνουν από τις ιδιοκτησίες τους οτιδήποτε μπορεί να αποτελέσει εύφλεκτη ύλη, όπως ξερά χόρτα, σπασμένα δέντρα και κλαδιά από τα οποία μπορεί να προκληθεί πυρκαγιά. Οι δήμοι γι' αυτόν τον σκοπό έστελναν ειδοποιητήρια. Στους αμελείς ιδιοκτήτες έμπαιναν πρόστιμα 0,50 ευρώ για κάθε στρέμμα, συν το κόστος του καθαρισμού του οικοπέδου τους, που βάσει της νομοθεσίας θα έπρεπε να κάνει ο δήμος. Στην πραγματικότητα, πολλά οικόπεδα έμεναν ακαθάριστα, καθώς ούτε οι δήμοι ούτε και το σύνολο των ιδιοκτητών συμμορφώνονταν με αυτή την υποχρέωση. Ο Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, δήμαρχος Βάρης - Βούλας - Βουλιαγμένης, μιας περιοχής με πολλές ιδιοκτησίες αυτού του τύπου, λέει στη LiFO ότι οι δήμοι δεν μπόρεσαν ποτέ να αντεπεξέλθουν σε αυτή την υποχρέωση για καθαρά οικονομικούς λόγους. «Για να μπορέσει ο δήμος σε μια περιοχή σαν τη δική μας, για παράδειγμα, να καθαρίσει και να βάλει τα πρόστιμα στη συνέχεια, πρέπει να έχει να επενδύσει 200.000-300.000», υποστηρίζει. Στη συνέχεια, «ευελπιστώντας ότι κάποια στιγμή, ίσως και μετά από μερικά χρόνια, όταν ο Χ ή ο Ψ ιδιοκτήτης που του καθάρισες το οικόπεδο θα έρθει να συνδιαλλαγεί με τον δήμο, θα περιμένει να πάρει πίσω τα χρήματα που έδωσε, συν το πρόστιμο. Πρέπει δηλαδή να είσαι τράπεζα, να πας να τζιράρεις χρήματα, τα οποία θα εισπράξεις στο μέλλον. Δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό, τινάζονται οι προϋπολογισμοί μας στον αέρα. Εδώ οι δήμοι με το ζόρι τα βγάζουν πέρα με τα δικά τους οικονομικά και με κάποιες πενιχρές επιχορηγήσεις που παίρνουν για την αντιπυρική περίοδο. Ο δήμος μας παίρνει 90.000 ευρώ, όταν το δικό μας κόστος για αντιπυρικά έργα είναι 1,075 εκατ. ευρώ».
Η υποχρέωση του καθαρισμού των οικοπέδων μετά τη νομοθετική ρύθμιση του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας παίρνει τη μορφή ηλεκτρονικής δήλωσης και κατατίθεται στη νέα πλατφόρμα που προαναφέρθηκε. Θα υπάρχουν καλύτερα αποτελέσματα; Θα ευαισθητοποιηθούν οι πολίτες ώστε να κάνουν καθαρισμούς; Πάντως το υπουργείο έδωσε νέα παράταση για την υποβολή δηλώσεων, ενώ υπάρχουν αντιδράσεις για την αποτελεσματικότητα του μέτρου, τις ποινές και τα τσουχτερά πρόστιμα. Όσοι ιδιοκτήτες δεν υποβάλλουν δηλώσεις στη νέα πλατφόρμα, θα τιμωρούνται με πρόστιμο 1.000 ευρώ, ενώ για όσους υποβάλλουν ψευδή δήλωση προβλέπονται πρόστιμα που φτάνουν έως τα 54.000 ευρώ και τη διετή φυλάκιση: «Το Μητρώο αυτό, ανεξάρτητα από τις καλές προθέσεις των εμπνευστών του, οι οποίες δεν αμφισβητούνται, στην ουσία θα αποτελέσει μία ακόμη "καλοστημένη παγίδα" του κράτους σε βάρος ενός ασύλληπτα μεγάλου αριθμού ανυποψίαστων πολιτών σε όλη τη χώρα», αναφέρει ο Στράτος Παραδιάς, νομικός και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων
Ο κ. Παραδιάς υποστηρίζει ότι πάρα πολλοί ιδιοκτήτες αγνοούν την ύπαρξή του, όπως επίσης και τις βαρύτατες ποινές. Κι αυτό γιατί η νομοθέτηση έγινε από το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης «χωρίς καμία προηγούμενη πρόσκληση σε διαβούλευση από κανένα συναρμόδιο υπουργείο, χωρίς καμιά ευρείας κλίμακας ενημέρωση του πληθυσμού και ιδιαίτερα των υπόχρεων εκατομμυρίων ιδιοκτητών». Στην ίδια πλατφόρμα οι πολίτες θα μπορούν να καταθέτουν και καταγγελίες για ακαθάριστα οικόπεδα. Οι έλεγχοι για τη συμμόρφωση των πολιτών θα γίνεται από την Πυροσβεστική Υπηρεσία και τους δήμους. Ακόμα όμως και στην περίπτωση που οι ιδιοκτήτες είναι συνεπείς, υπάρχει ο κίνδυνος, σύμφωνα με την ΠΟΜΙΔΑ, να δημιουργηθεί «μια χιονοστιβάδα ποινικών διώξεων και βαρύτατων προστίμων επί δικαίους και αδίκους». Και εξηγεί γιατί: «Ένας ιδιοκτήτης που μένει, για παράδειγμα, στην Αθήνα και έχει ένα οικόπεδο στην Κεφαλονιά ή στις Σέρρες αναγκαστικά θα πρέπει να βρει, όπως πρέπει να κάνει κάθε χρόνο, έναν εργάτη γης να καθαρίσει την ιδιοκτησία του. Ο ιδιοκτήτης έχει το κεφάλι του… ήσυχο, αφού έκανε αυτό που λέει ο νόμος». Στη συνέχεια όμως, «το ελεγκτικό όργανο μπορεί να μην είναι ευχαριστημένο από τον καθαρισμό που έκανε ο εργάτης. Ή, αν βρέξει λίγο παραπάνω και βγουν κάποια χόρτα, ο ιδιοκτήτης που είναι στην Αθήνα δεν τα βλέπει, τα βλέπουν όμως οι γείτονες που κάνουν καταγγελία. Και στις δύο περιπτώσεις το ελεγκτικό όργανο θα μπορεί να επιβάλει πρόστιμο από 12.000 έως 54.000 ευρώ και μήνυση στον ανυποψίαστο ιδιοκτήτη για διετή φυλάκιση για "ψευδή δήλωση"».
Για τον κ. Κωνσταντέλλο στο θέμα των ακαθάριστων οικοπέδων υπάρχει «ένα οξύμωρο, το οποίο θα πρέπει να εξεταστεί». Υποστηρίζει ότι δεν έχει δει καμία φωτιά «να ξεκινάει από ένα ακαθάριστο οικόπεδο εντός σχεδίου πόλεως, εντός αστικού ιστού, και να πηγαίνει στο δάσος. Συνήθως βλέπω το ανάποδο. Η φωτιά στη Δαδιά δεν ξεκίνησε από την πλατεία του Σουφλίου ή από τα περίχωρα της συνοικίας του Τυχερού. Ξεκίνησε από την καρδιά του ακαθάριστου δρυμού. Το ότι έχουμε βάλει ως κεντρική πολιτική τα ακαθάριστα οικόπεδα ή το τι ακριβώς βιομάζα μπορεί να υπάρχει σε μια χτισμένη ιδιοκτησία έχω την αίσθηση πως πρωτογενώς εξυπηρετεί το αφήγημα που θέλει το κράτος να εξυπηρετήσει, τη μεταφορά της ευθύνης ή ενός φύλλου συκής για τα θέματα της πυροπροστασίας και της πυροφύλαξης», λέει.
Την περασμένη εβδομάδα δόθηκε παράταση έως τις 21 Ιουνίου για την εφαρμογή του κανονισμού πυροπροστασίας ακινήτων. Αυτό το μέτρο αφορά καθαρά κατοικίες και κτίρια τα οποία βρίσκονται μέσα ή σε ακτίνα 300 μέτρων από δάση, δασικές, αναδασωτέες και χορτολιβαδικές εκτάσεις ή σε πάρκα ή άλση. Θεσμοθετήθηκε το 2023, αλλά η εφαρμογή του ξεκίνησε φέτος, κι αυτός είναι ο λόγος που από το υπουργείο Περιβάλλοντος υποστηρίζεται ότι οι ιδιοκτήτες δεν πιάστηκαν εξαπίνης. Οι ιδιοκτήτες είναι υποχρεωμένοι με δικά τους έξοδα να αναθέσουν σε ειδικό, μηχανικό, δασολόγο ή γεωπόνο, να προχωρήσει στην αξιολόγηση της επικινδυνότητας του ακινήτου τους.
Στη συνέχεια ο ειδικός αυτός σύμβουλος θα πρέπει να συντάξει μια τεχνική έκθεση στην οποία θα περιλαμβάνονται τα μέτρα και οι ενέργειες που πρέπει να κάνει ο ιδιοκτήτης. Η δήλωση εφαρμογής αυτών των ενεργειών κατατίθεται στους δήμους σε έντυπη μορφή, ενώ επίκειται δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας από το υπουργείο Περιβάλλοντος. Ο κανονισμός πυροπροστασίας περιλαμβάνει τρία στάδια. Για τη φετινή αντιπυρική περίοδο οι ιδιοκτήτες θα πρέπει να εφαρμόσουν μόνο τα μέτρα προληπτικής πυροπροστασίας.
Τα μέτρα αυτά είναι κυρίως ο τακτικός καθαρισμός, ο οποίος περιλαμβάνει κλάδεμα και καθαρισμό δέντρων και θάμνων, καθαρισμό εδάφους (πευκοβελόνες), κούρεμα χόρτων, τακτικό έλεγχο και συντήρηση του αρδευτικού συστήματος, καθαρισμό στεγών και υδρορροών από καύσιμες ύλες και μεταφορά εύφλεκτων υλικών σε κλειστό χώρο ή σε δοχεία που είναι ανθεκτικά σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Το κόστος που πρέπει να επωμιστεί ο πολίτης για την τεχνική έκθεση πυροπροστασίας κυμαίνεται από 300 έως και 500 ευρώ. Για το υπουργείο, όμως, ο κανονισμός αυτός θεωρήθηκε αναγκαίος.
Υποστηρίζει ότι θα αυξηθούν η ανεκτικότητα και η πυρασφάλεια των ακινήτων που βρίσκονται κοντά σε δάση και δασικές εκτάσεις και επιμένει ότι το «κράτος δεν απεκδύεται των ευθυνών του και επιρρίπτει την ευθύνη στον πολίτη», όπως χαρακτηριστικά λέει στη LiFO o γενικός γραμματέας Δασών. «Κανένα κράτος, ακόμα και το πιο προηγμένο, δεν θα είχε ποτέ την οικονομική δυνατότητα να έχει ένα πυροσβεστικό στην πόρτα και ένα ελικόπτερο πάνω από το σπίτι κάθε ιδιοκτήτη».
Προς το παρόν, η ανταπόκριση που υπάρχει από τον κόσμο είναι πολύ μικρή στους δήμους όπου υπάρχουν δασικές εκτάσεις. Ο Βλάσσης Σιώμος, πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτικής Προστασίας της ΚΕΔΕ, λέει στη LiFO ότι στον δήμο Πεντέλης, «ο οποίος είναι γενικά ένας δήμος που έχει πληγεί από πυρκαγιές, οι δηλώσεις που έχουν υποβληθεί δεν ξεπερνούν τις 15». Στον δήμο Βάρης - Βούλας - Βουλιαγμένης έχουν υποβληθεί 10 δηλώσεις που αφορούν τον νέο κανονισμό πυροπροστασίας ακινήτων, ενώ οι υπόχρεοι είναι περίπου 4.000. Ο κ. Σιώμος υποστηρίζει ότι «το μέτρο είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά δύσκολα μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη». Και προσθέτει: «Οι δήμοι είναι υποχρεωμένοι να συγκροτήσουν τριμελείς επιτροπές για τη διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων καθόλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, δηλαδή κάθε χρόνο από την 1η Μαΐου έως και τις 31 Οκτωβρίου». Οι επιτροπές αυτές, όπως λέει, θα πρέπει να έχουν και από έναν δασολόγο ή γεωπόνο, έναν μηχανικό και έναν ακόμη υπάλληλο της πολιτικής προστασίας του δήμου, τη στιγμή που πολλοί δήμοι δεν διαθέτουν ούτε τμήματα πολιτικής προστασίας, ούτε δασολόγο ή γεωπόνο, ή ακόμα και μηχανικό».
Μέσα στις υποχρεώσεις των δήμων που βάζει ο κανονισμός πυροπροστασίας είναι ότι σε περίπτωση που υπάρχουν οικισμοί που περιβάλλονται από δασικές εκτάσεις οι δήμοι είναι υπεύθυνοι για την αξιολόγηση της επικινδυνότητας για το σύνολο του οικισμού. Στη συνέχεια, μετά τη γνωστοποίηση της επικινδυνότητας του οικισμού, οι ιδιώτες υποβάλλουν τεχνικές εκθέσεις για τα ακίνητά τους και οι δήμοι θα πρέπει να δημιουργήσουν αντιπυρικές ζώνες πλάτους 10 μέτρων. Για τον σκοπό αυτό το υπουργείο Περιβάλλοντος ανακοίνωσε ότι θα δοθούν 30 εκατ. ευρώ από το πράσινο ταμείο σε 217 δήμους που γειτνιάζουν ή βρίσκονται μέσα σε δασικές και δασικές εκτάσεις. Για το υπουργείο, μ' αυτόν τον τρόπο καταρρίπτεται η δικαιολογία της έλλειψης πόρων, καθώς υποστηρίζει πως αυτή η χρηματοδοτική συμβολή φιλοδοξεί να καλύψει ποσοστό μεγαλύτερο του 80% της συνολικής δαπάνης των δήμων και σε κάποιες περιπτώσεις το σύνολό της. Εκτιμάται από το υπουργείο πως θα καλυφθεί περίπου το 60% του συνόλου των περιμετρικών ζωνών που περιβάλλουν οικισμούς και βρίσκονται εντός ή πλησίον δασικών οικοσυστημάτων, σύμφωνα με τα στοιχεία των δασικών χαρτών.
Χωρίς σχέδιο πρόληψης αντιπυρικής προστασίας οι δήμοι
Από την άλλη πλευρά, οι δήμοι δεν είναι υποχρεωμένοι να συντάσσουν σχέδιο πρόληψης δασικών πυρκαγιών. Διαθέτουν μόνο σχέδιο αντιμετώπισής τους, το «Ιόλαος», όπως είναι η κωδική του ονομασία, και προχωρούν σε έργα πρόληψης ανάλογα με τους πόρους που παίρνουν από την κεντρική διοίκηση και διαθέτουν και ο ίδιοι. Ο κ. Τζηρίτης μας λέει ότι η οργάνωση που εκπροσωπεί είχε κάνει σχετική πρόταση στην κεντρική διοίκηση, αλλά δεν εισακούστηκε: «Εμείς είχαμε κάνει μια συγκεκριμένη πρόταση για το πώς μπορεί να μπει η πρόληψη στον "Ιόλαο" ως ένα ξεχωριστό κεφάλαιο. Όταν δεν έχεις σχέδιο πρόληψης δασικών πυρκαγιών, δεν ξέρεις αν τα χρήματα που βάζεις για ένα έργο πιάνουν πραγματικά τόπο», μας εξηγεί.
Φέτος, μας λέει, «πάρα πολλοί δήμοι έχουν πάρει και από ένα drone. Χρειάζεται όμως σε όλους;». Και προσθέτει: «Αν υπήρχε ένα σχέδιο, θα έβλεπαν ποιες είναι οι πραγματικές ανάγκες και θα δαπανούσαν τα χρήματα αναλόγως. Για παράδειγμα, αν ένας δήμος έχει ενάρξεις πυρκαγιών από το δίκτυο διανομής ενέργειας, γιατί να δώσει λεφτά για drone και να μη δώσει στη διαχείριση της βλάστησης; Εάν κάποιος άλλος έχει, για παράδειγμα, πολλούς αμελείς κατασκηνωτές, γιατί να μην επενδύσει τα χρήματά του στην ενημέρωση των κατασκηνωτών, στην κατασκευή υποδομών, φροντίζοντας παράλληλα οι περιοχές όπου βρίσκονται όλοι αυτοί οι άνθρωποι να είναι αποψιλωμένες;» λέει.
Το νέο δόγμα της Πυροσβεστικής
Φέτος το Πυροσβεστικό Σώμα θα αντιμετωπίσει τις δασικές πυρκαγιές με ένα νέο επιχειρησιακό δόγμα. Ο Βασίλης Κικίλιας, αρμόδιος υπουργός, έχει πει ότι είναι «ένα πλέγμα στρατηγικών ενεργειών με στόχο την αποτελεσματική διαχείριση των πυρκαγιών». Στις πιο σημαντικές αλλαγές συγκαταλέγεται η αύξηση του αριθμού του πληρώματος των οχημάτων από δύο σε τρία άτομα και η υποχρεωτική κινητοποίηση δύο πυροσβεστικών οχημάτων στο σημείο έναρξης μιας πυρκαγιάς. Παράλληλα, σε κάθε έναρξη πυρκαγιάς θα κινητοποιείται και επιχειρησιακός αξιωματικός προκειμένου να υπάρξει καλύτερη αξιολόγηση του κινδύνου. Όσον αφορά τα εναέρια μέσα, «θα σηκώνονται άμεσα με την έναρξη της πυρκαγιάς και με σκοπό τον άμεσο περιορισμό και την έγκαιρη οριοθέτησή της», έχει εξηγήσει ο κ. Κικίλιας.
Τις προηγούμενες χρονιές εναέρια μέσα «κινητοποιούνταν σε δεύτερο χρόνο από την ώρα εκδήλωσης της πυρκαγιάς και κατόπιν αναμονής αιτήματος από τις επίγειες δυνάμεις με αποτέλεσμα να χάνεται πολύτιμος χρόνος», έχει πει. Στην κριτική που έχει γίνει για το νέο δόγμα είναι και το ότι «παρουσιάζονται ως νέες και καινοτόμες πρωτοβουλίες ή προτάσεις που ήδη προβλέπονται». Ο κ. Τζηρίτης υποστηρίζει ότι «κάποιες από τις πρωτοβουλίες που ανακοινώθηκαν έχουν θετικό πρόσημο και είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, αν και χρειάζονται περισσότερες διευκρινίσεις για να μπορεί να γίνει η ορθή αξιολόγησή τους».
Στη θετική ανάγνωση του νέου δόγματος συγκαταλέγει την αυστηροποίηση των ποινών για το έγκλημα του εμπρησμού, την επιμόρφωση μετά από πολλά χρόνια 1.000 αξιωματικών του Πυροσβεστικού Σώματος στις δασικές πυρκαγιές, την ενίσχυση του ρόλου της Δασικής Υπηρεσίας και την προμήθεια απαραίτητου εξοπλισμού μέσω του "Αιγίς"».
Από την άλλη πλευρά, όλα τα παραπάνω από μόνα τους δεν αρκούν. Όπως λέει: «Χρειάζονται γενναίες πολιτικές αποφάσεις που δεν θα στοχεύουν μόνο στη μεγέθυνση της ποσότητας των διαθέσιμων πόρων ή σε σημειακές αλλαγές του συστήματος αντιμετώπισης αλλά θα αλλάξουν ριζικά την κουλτούρα της δασοπυρόσβεσης, μετατοπίζοντας το βάρος σε ενέργειες όπως η πιστοποιημένη και διά βίου εκπαίδευση των στελεχών του Πυροσβεστικού Σώματος, η αναβίωση εγκαταλελειμμένων πυροφυλακίων και η ενίσχυση της επίγειας δασοπυρόσβεσης έναντι της υπερβολικής εξάρτησης από τα εναέρια μέσα».
Έρχεται ένα δύσκολο καλοκαίρι
Οι επόμενοι μήνες θα είναι δύσκολοι και θα δοκιμαστούν πρώτα οι αντοχές των πυροσβεστών που θα βρεθούν για άλλη μία φορά στην πρώτη γραμμή του πυρός, σε ένα δύσκολο καλοκαίρι, σύμφωνα με τις προβλέψεις που υπάρχουν. Ο επιχειρησιακός εξοπλισμός του «Αιγίς» θα αρχίσει σταδιακά να παραλαμβάνεται από το 2025, αν οι διαγωνισμοί διεξαχθούν απρόσκοπτα. Στις προμήθειες του εξοπλισμού θα υπάρχουν drones πρόληψης και άμεσης ειδοποίησης. Από το υπουργείο Περιβάλλοντος ανέφεραν στη LiFO ότι «σε 30 δευτερόλεπτα αφότου προκληθεί φωτιά θα ειδοποιείται το κέντρο επιχειρήσεων». Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Πολιτικής Προστασίας και Kλιματικής Kρίσης, από το 2025 και για μία τετραετία θα αρχίσει η σταδιακή παραλαβή του πανάκριβου εξοπλισμού ο οποίος, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει 7 Canadair, 6 ελικόπτερα μεσαίου τύπου, 25 αμφίβια μονοκινητήρια αεροσκάφη, 1.100 οχήματα, 3 αεροσκάφη air-surveillance, 1 δικινητήριο αεροσκάφος και 101 drones, κινητά κέντρα επιχειρήσεων, συστήματα προειδοποίησης και μέσα πρόληψης αλλά και αναβαθμίσεις υποδομών και εγκαταστάσεων.
Μέχρι το 2025 που θα ξεκινήσουν οι πρώτες παραλαβές υπάρχει πολύς χρόνος. Αρκετός χρόνος θα μεσολαβήσει ακόμα για τη στελέχωση της δασικής υπηρεσίας αλλά και για τη διαχείριση των δασών για την οποία δεσμεύτηκε το υπουργείο.
Το καλοκαίρι, όμως, είναι εδώ και φέτος θα κριθούν η προετοιμασία και η ετοιμότητα της κυβερνητικής μηχανής που τα τελευταία τρία χρόνια εκ του αποτελέσματος δεν ήταν ικανοποιητική, καθώς οι απώλειες του φυσικού πλούτου ήταν πολύ μεγάλες. Η κλιματική αλλαγή εντείνει τις δυσκολίες, αλλά δεν μπορεί να αποτελεί άλλοθι για επιχειρησιακά λάθη, την έλλειψη σχεδιασμού και την ανεπαρκή προετοιμασία.
