Ήττα της Δύσης;                     

Ήττα της Δύσης;                      Facebook Twitter
Ηττήθηκε λοιπόν η Δύση στη Καμπούλ και στην Κανταχάρ; Φωτο: STRINGER/ΑΠΕ
0

Η ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΩΝ και των άλλων νατοϊκών από το Αφγανιστάν μετά τη στρατιωτική νίκη των Ταλιμπάν, έδωσε, άλλη μια φορά, την ευκαιρία για την "ήττα της Δύσης". Σε μερικούς ως διαπίστωση γεωστρατηγική, σε άλλους με μια δόση ιδεολογικής χαιρεκακίας και σε κάποιους τρίτους δίκην συμπεράσματος από τις εντυπώσεις των τελευταίων ημερών. Οι γενειοφόροι με τα καλάσνικωφ που χαίρονται σαν παιδιά στα Καρουζέλ και απαντούν στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων, έρχονται έτσι να σφραγίσουν μια έκφραση που έχει παρελθόν και τώρα τελευταία απόκτησε έρεισμα σε δημοσιογραφικές περιγραφές και όχι πια σε φιλοσοφικές και μελλοντολογικές πραγματείες.

Ηττήθηκε λοιπόν η Δύση στη Καμπούλ και στην Κανταχάρ; Η εκδοχή που μοιάζει περισσότερο πειστική είναι ότι σε διάφορα μέτωπα έχουμε οπισθοχώρηση αρχών και εξουσιών που συνδέθηκαν με τον ευρω-αμερικανικό κόσμο. Μπορεί να το δει κανείς στενά ως αποτυχία ενός μοντέλου στρατιωτικής και πολιτικής επέμβασης του τέλους του εικοστού αιώνα. Αν ψάξουμε όμως βαθύτερα θα ήταν πιο σωστό να μιλήσουμε για περιορισμό, συρρίκνωση φιλοδοξιών ή «υποβιβασμό» των κλασικών κέντρων της Δύσης. Αξίες και πρακτικές που ζυμώθηκαν στον ευρω-αμερικανικό κόσμο, ο φιλελεύθερος ατομικισμός, ο χωρισμός της πολιτικής από τη θρησκεία, η ιδέα πως το ελεύθερο εμπόριο και ο καπιταλισμός μπορεί να νικήσουν τις φυλετικές και αρχαϊκές διαιρέσεις, δοκιμάζονται σκληρά και σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Μια ορισμένη σύλληψη της δυτικής ισχύος δεν πείθει πια ότι μπορεί να εγγυηθεί τη συνεχή άνοδο των πρωτοκοσμικών μεσαίων τάξεων ή τη διατήρηση των ισορροπιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Η «ριζοσπαστική» νεωτερικότητα προσκρούει σε όρια τα οποία δεν είχαν ενσωματωθεί στις κύριες φιλοσοφίες της δυτικής επέκτασης: όρια οικολογικά, όρια ανθρωπολογικά και πολιτισμικά.  

Και  παρόλα αυτά, η ιδέα πως η Δύση ηττάται έχει κάτι το παραπλανητικό. Στις κυρίαρχες δυτικές συνθέσεις της νεωτερικής εποχής είχαμε τα συνταγματικά πολιτεύματα αλλά και την επιτάχυνση των τεχνολογικών αλλαγών, τις αστικές και πολιτικές ελευθερίες μαζί με την επέκταση νέων μορφών οργανωμένης εγκληματικότητας και βίας. Επομένως, μπορούμε να πούμε πως στα αντιδραστικά κινήματα που αναδύθηκαν στο πέρασμα από τον εικοστό στον εικοστό πρώτο αιώνα ενσωματώνονται είτε οι ουδέτερες (τεχνολογικές) είτε οι πιο σκοτεινές της παραδόσεις. Παραδόσεις του πολιτικού αυταρχισμού συναντούν την απωθημένη θρησκευτική βία και μαζί με τις νέες τεχνολογίες της επικοινωνίας και του τρόμου συνθέτουν καινούριες, υβριδικές πραγματικότητες.

Μια ορισμένη σύλληψη της δυτικής ισχύος δεν πείθει πια ότι μπορεί να εγγυηθεί τη συνεχή άνοδο των πρωτοκοσμικών μεσαίων τάξεων ή τη διατήρηση των ισορροπιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Η «ριζοσπαστική» νεωτερικότητα προσκρούει σε όρια τα οποία δεν είχαν ενσωματωθεί στις κύριες φιλοσοφίες της δυτικής επέκτασης: όρια οικολογικά, όρια ανθρωπολογικά και πολιτισμικά.  

Νέες μαφίες και ναρκω-κινήματα, εγκληματικές σέχτες και επιδοτούμενα από μεγάλους κεφαλαιούχους αντάρτικα, ζώνες που έχουν αποσχιστεί από το Κράτος Δικαίου και τις στοιχειώδεις πρόνοιές του, όλα αυτά είναι ίσως πιο σημαντικά από μια στρατιωτική ήττα στο Αφγανιστάν ή αλλού. Στρατιωτικές αποτυχίες, επιμέρους φιάσκο σε πολιτικά πειράματα ή πισωγυρίσματα είναι πράγματα που έχουν συμβεί ξανά και ξανά, παρά το ότι στην περίπτωση του Αφγανιστάν εντυπωσιάζουν τα χρήματα και το αίμα που χύθηκε είκοσι χρόνια για ένα πουκάμισο αδειανό.

Πρέπει να φυλαγόμαστε από τη μόδα της δυτικής αυτό-υποτίμησης και της τάσης που βλέπει τον δυτικό πολιτισμό ως ένα συνεχές από γενοκτονίες, απάτες και εκμεταλλευτικές πράξεις. Η αντίσταση στις φιλοσοφίες της ενοχοποίησης και του στιγματισμού, δεν χρειάζεται να γίνεται υπεκφυγή ή υποτίμηση των απειλών στο όνομα της ιστορικής αισιοδοξίας. Η οικολογική κρίση, οι διεφθαρμένες και σάπιες ηγεσίες, οι ανισότητες που σε μερικές περιπτώσεις ξεπερνούν κάθε προηγούμενο, δεν μπορεί να βαφτιστούν ούτε νίκη ούτε πρόοδος: είναι ήττες βαθύτερες και, κάποιες ίσως ανεπανόρθωτες.

Τώρα μιλάμε για τους Ταλιμπάν παρακολουθώντας τις φριχτές σκηνές της φυγής – ή μάλλον της ανέφικτης πια απόδρασης- από το αεροδρόμιο της Καμπούλ. Ακούμε τα διαγγέλματα του Τζο Μπάιντεν κι έχουμε το νου μας (εμείς ειδικά) στο παιχνίδι του Ερντογάν και το ενδεχόμενο του μεγάλου προσφυγικού κύματος. Ίσως η συζήτηση για την ήττα της Δύσης να μη μπορεί να βρει θέση σε μια χώρα όπου θα την σφετεριστούν οι μύδροι του κάθε Βελόπουλου, οι παλιοί-καλοί αντιαμερικανισμοί ή κάποιοι όψιμοι νεοσυντηρητικοί κήρυκες που αγκαλιάζουν την ιδέα της ‘δυτικής παρακμής’, όπως έκαναν οι πρόγονοί τους το 1930 ή το 1980. Είναι όμως μια συζήτηση που έχει αξία και νόημα γιατί απαντάει σε πραγματικές αγωνίες και όχι μόνο στα προσχηματικά ιδεολογικά παιχνίδια. Και θα ήταν ευτύχημα να συζητούν για τις αποτυχίες και τις κρίσεις της Δύσης αυτοί που θέλουν να σώσουν τις βασικές της υποσχέσεις, αναθεωρώντας κάποιες από τις αυταπάτες της και όχι εκείνοι που, έτσι κι αλλιώς, τη μισούν.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Οι λύκοι της Γκράβας, το Χάρβαρντ και το λαγούμι

Οπτική Γωνία / Οι λύκοι της Γκράβας, το Χάρβαρντ και το λαγούμι

Η αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος βρίσκεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας και βλέπει την πλάτη της Ζωής Κωνσταντοπούλου, επαναφέρει τα σενάρια συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ και την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα. Πόσο ρεαλιστικά όμως είναι όλα αυτά; 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
ΕΠΕΞ Πορνό

Οπτική Γωνία / «Δεν μου αρέσει να νιώθω ότι παίζω τον ρόλο που είδαν σε μια ταινία πορνό»

Τρεις γυναίκες μιλούν για το πώς αντιμετώπισαν το θέμα της συστηματικής παρακολούθησης πορνογραφίας από τον ή την σύντροφό τους και για τις επιπτώσεις που είχε στη σχέση τους.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Αντιμόνιο στη Χίο: Τοξική πληγή ή πηγή πλούτου;

Ρεπορτάζ / Αντιμόνιο στη Χίο: Τοξική πληγή ή πηγή πλούτου;

Η προκήρυξη διαγωνισμού για την εξόρυξη αντιμονίου στη Βόρεια Χίο έχει φέρει σε αντιπαράθεση την τοπική κοινωνία με την κυβέρνηση. Τι υποστηρίζει κάθε πλευρά και πόσο πιθανός είναι ο περιβαλλοντικός κίνδυνος;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Τις επόμενες μέρες Θα δούμε περισσότερη βία, συλλήψεις και οργή»

Ανταπόκριση από την Κωνσταντινούπολη / «Τις επόμενες μέρες θα δούμε περισσότερη βία, συλλήψεις και οργή»

Ερντογάν εναντίον Ιμάμογλου: Η αρχή ή το τέλος μιας σκληρής σύγκρουσης; O διευθυντής της Milliyet, ο ανταποκριτής της «Süddeutsche Zeitung» και πολίτες περιγράφουν την κατάσταση που επικρατεί στην πόλη και το χάος που απειλεί τη χώρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Eνηλικίωση, αυτή η αναπόφευκτη

Οπτική Γωνία / «Όταν, μεγάλος πια, χάνεις έναν γονιό, είσαι πολύ μεγάλος για να μεγαλώσεις»

Βγάζεις ταυτότητα στα 12, παίρνεις δίπλωμα οδήγησης μετά το λύκειο, έχεις δικαίωμα ψήφου στα 17. Όμως η αληθινή ενηλικίωση έρχεται όταν δεν είσαι πια το παιδί κάποιου.
ΛΙΝΑ ΙΝΤΖΕΓΙΑΝΝΗ
Μιχάλης Τσιντσίνης: «Σοβαρή ενημέρωση δεν σημαίνει και ξενέρωτη» Ή «Δεν λείπει η άποψη αλλά η έρευνα και η νηφάλια σκέψη»

Συνέντευξη / Μιχάλης Τσιντσίνης: «Σοβαρή ενημέρωση δεν σημαίνει και ξενέρωτη»

Ο διευθυντής σύνταξης της κυριακάτικης έκδοσης της «Καθημερινής» δίνει την πρώτη του συνέντευξη και μιλά για το μέλλον των εντύπων, την ποιοτική δημοσιογραφία, τα social media αλλά και την κριτική που έχει δεχθεί κατά καιρούς το μέσο στο οποίο εργάζεται. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τι ήθελε και τι πέτυχε με τον ανασχηματισμό ο Κυριάκος Μητσοτάκης

Βασιλική Σιούτη / Τι ήθελε και τι πέτυχε με τον ανασχηματισμό ο Κυριάκος Μητσοτάκης

Το Μέγαρο Μαξίμου πόνταρε στο επικοινωνιακό φρεσκάρισμα της κυβέρνησης, αλλά, αντί γι’ αυτό, βρέθηκε να αντιμετωπίζει νέες κρίσεις που προέκυψαν από τον ανασχηματισμό.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ