Ακούστε το Παρίσι του 18ου αιώνα
"Η αρχαιολογία του ηχητικού τοπίου συνίσταται, όσον αφορά τις περισσότερο ή λιγότερο μακρινές εποχές, στον εντοπισμό των ηχητικών ίχνων μέσα από όλους τους τύπους των ντοκουμέντων, και στη συνέχεια στην ανάλυσή τους προκειμένου να κατανοηθεί πως αρθρώνονται, πόσο πορώδεις είναι και τι ρυθμούς εμφανίζουν. Σε ένα πολύ τελικό στάδιο, ο αρχαιολόγος προτείνει ανακτήσεις (εικονικά μοντέλα) με βάση ηχογραφήσεις πραγματικών ήχων - ήχων από το παρελθόν που εξακολουθούν να υπάρχουν σήμερα."
Mylène Pardoen
Laure Cailloce
CNRS - Le Journal, 16.06.2015
H μουσικολόγος Mylène Pardoen ανασυνέθεσε την ηχητική ατμόσφαιρα της περιοχής του Grand Châtelet στο Παρίσι τον 18ο αιώνα. Το έργο της, το οποίο πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με ιστορικούς και ειδικούς του 3D, παρουσιάστηκε στην 'Εκθεση για την αξιοποίηση των ανθρωπίνων και κοινωνικών επιστημών, στο Cité des Sciences et de l'Industrie.
Το Παρίσι, όπως δεν το έχετε ξανακούσει! Είναι η εμπειρία που προτείνει η μουσικολόγος Mylène Pardoen, μέλος του εργαστηρίου Passages XX-XXI, μέσα από το πρόγραμμα Bretez. 'Ενα όνομα που δεν επιλέχτηκε τυχαία: η πρώτη ιστορική ανασύνθεση που σχεδιάστηκε από την ομάδα αυτή η οποία συγκεντρώνει ιστορικούς, κοινωνιολόγους και ειδικούς της τρισδιάστητης απεικόνισης, έχει πράγματι ως φόντο το Παρίσι του 18ου αιώνα, έτσι όπως αποτυπώθηκε στον περίφημο χάρτη Turgot-Bretez του 1739 - το είχε παραγγείλει ο Turgot, αντιπρόσωπος των εμπόρων του Παρισιού με καθήκοντα δημάρχου, και ο Bretez είχε ανέλαβε ως μηχανικός να καταγράψει τους δρόμους και τα κτήρια της πρωτεύουσας.
Το βίντεο των 8.30 λεπτών μεταφέρει τον επισκέπτη στην περιοχή του Grand Châtelet, μεταξύ των δύο γεφυρών του Pont au Change και του Pont Notre-Dame. "Επέλεξα αυτήν την περιοχή επειδή συγκέντρωνε το 80% των ηχητικών τοπίων του Παρισιού της εποχής εκείνης", λέει η Mylène Pardoen. Είτε μέσα από τις δραστηριότητες που έβρισκε κανείς εκεί - έμποροι, τεχνίτες, βαρκάρηδες, πλύστρες στις όχθες του Σηκουάνα ... - είτε μέσα από τις ποικίλες πιθανές ακουστικές, όπως η ηχώ που ακούγεται κάτω από μια γέφυρα ή μέσα σε ένα σκεπαστό πέρασμα ... "Υπάρχουν ήδη κάποια βίντεο που αναπαράγουν ήχους, αλλά είναι η πρώτη φορά που μια τρισδιάστατη ανακατασκευή δομείται γύρω από το ηχητικό περιβάλλον: το διαφορετικό ύψος των κτιρίων όπως και τα υλικά με τα οποία είναι κατασκευασμένα, η λάσπη ή η πέτρα, παίζουν εδώ ρόλο στην απόδοση των ήχων - που καταπνίγονται ή ενισχύονται... - και αντίστροφα.
Το ηχητικό τοπίο ανασυστάθηκε μέσα από ντοκουμέντα της εποχής, ιδίως το Le Tableau de Paris [Ο Πίνακας του Παρισιού -σ.σ.], που δημοσιεύθηκε το 1781 από τον Louis-Sébastien Mercier, και το έργο ιστορικών όπως η Arlette Farge, που ειδικεύεται στον 18ο αιώνα, ο Alain Corbin, γνωστός για τις έρευνές του σχετικά με την ιστορία των αισθήσεων, ή ο Youri Carbonnier, που έχει μελετήσει τα σπίτια επί των γεφυρών. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, ακούμε διαδοχικά το κακάρισμα των πουλερικών, τον βουητό των μυγών πάνω από τους πάγκους της ψαραγοράς, τον αργαλειό του πλεκτηρίου που βρίσκεται στην άκρη του Pont au Change, τις βούρτσες των βυρσοδεψών της rue de la Pelleterie, τον γδούπο των στοιχείων που τοποθετούνται στην κάσα του τυπογραφείου της rue de Gesvres ... και τα αδιάκοπα κρωξίματα των γλάρων, που προσελκύονται από τα πολλά σκουπίδια που έβρισκαν στην πρωτεύουσα. Δηλαδή, συνολικά, 70 ηχητικοί "πίνακες".
"Όλοι οι ήχοι είναι φυσικοί", λέει η Mylène Pardoen. Οι ήχοι των μηχανημάτων για παράδειγμα, καταγράφηκαν σε αυθεντικά παλιά μηχανήματα." Μόνο ο ήχος της αντλίας της Notre-Dame - που ανέβαζε το νερό από το Σηκουάνα για να το καταναλώσουν οι Παριζιάνοι - ανακατασκευάστηκε: η ερευνήτρια ηχογράφησε έναν παλιο νερόμυλο και στη συνέχεια επεξεργάστηκε τον ήχο σύμφωνα με το (εκτιμώμενο) μέγεθος των πτερυγίων της αντλίας της Notre-Dame.
"Είναι ένα ερευνητικό έργο που θα συνεχίσει να εξελίσσεται", επισημαίνει η Mylène Pardoen. Προγραμματίζουμε να ενσωματώσουμε σύντομα τα μηχανήματα που απουσιάζουν σήμερα από την εικόνα και να επιτρέψουμε στον "θεατή" να κάνει τη βόλτα του αυτόνομα σε όλους τους δρόμους της περιοχής."
Laure Cailloce
Μτφ. Σ.Σ.
