Οι σουρεαλιστικές εικόνες της ταινίας Seconds
Vincent LoBrutto
American Cinematographer, 31.01.2018
Οι ιστορικοί του κινηματογράφου συμφωνούν γενικά ότι η μετάβαση από το σύστημα των στούντιο του Χόλιγουντ στο αμερικανικό "New Wave" έγινε με την κυκλοφορία του Easy Rider το 1969. Η κλασική αυτή ταινία της αντικουλτούρας, με σκηνοθέτη τον Dennis Hopper και διευθυντή φωτογραφίας τον László Kovács, ASC, έφερε επανάσταση στην κινηματογραφική αφήγηση με ένα οπτικό και ακουστικό στιλ που ξέφευγε από τις κλασικές λογοτεχνικές, αφηγηματικές και εικονογραφικές κατασκευές γνωστές στους παλαιότερους σινεφίλ. Αλλά η απελευθέρωση της κάμερας είχε γίνει λίγο νωρίτερα, στα μέσα της δεκαετίας του '60. Είναι ειρωνικό το γεγονός ότι σε μια εξαιρετικά πολιτικοποιημένη εποχή όπου οποιοσδήποτε άνω των 30 ετών αντιμετωπιζόταν με δυσπιστία, ηγέτης αυτής της κινηματογραφικής εξέγερσης υπήρξε ο διάσημος 67χρονος κινηματογραφιστής James Wong Howe, ASC, ο οποίος είχε γεννηθεί στα τέλη του 19ου αιώνα. Το έργο του βετεράνου καμεραμάν στην ταινία Seconds του σκηνοθέτη John Frankenheimer, το 1966, μία αμφιλεγόμενη και παρεξηγημένη ταινία, θα ασκήσει αργότερα ισχυρή επιρροή στη μελλοντική αμερικανική κινηματογραφική παραγωγή. [...]
Το Secondsείναι μια σύγχρονη ιστορία τρόμου με κεντρικό πρόσωπο τον Arthur Hamilton (John Randolph), έναν μεσήλικα της ανώτερης κοινωνικής τάξης που μένει σε προάστιο και είναι δυσαρεστημένος με τον άνετο, αλλά πληκτικό τρόπο ζωής του. Στον Hamilton προσφέρεται μία δεύτερη ευκαιρία να ξαναγίνει νέος, και να αποκτήσει ένα ουσιαστικό τρόπο ζωής, από μια μυστηριώδη, ανώνυμη Εταιρεία με αντάλλαγμα την σημαντική περιουσία του. Αφού "σκοτώνεται" σε ένα προγραμματισμένο ατύχημα, ο Hamilton αλλάζει όψη μέσω της πλαστικής χειρουργικής, και αποκτάει τη νέα ταυτότητα του Antiochus "Tony" Wilson (Rock Hudson), ενός καταξιωμένου ζωγράφου που ζει στην Καλιφόρνια. [...]
Το μυθιστόρημα και το σενάριο είχαν μια σουρεαλιστική ποιότητα που ενέπνευσε μια ακραία οπτική προσέγγιση στον Frankenheimer, επειδή του άρεσε να χρησιμοποιεί τον σκελετό μιας απλής ιστορίας για να κατασκευάζει μια πολύπλοκη οπτικοποίηση. Ο Frankenheimer είδε ότι είχε με την ταινία αυτή τη δυνατότητα να δημιουργήσει ένα παρανοϊκό συνδυασμό cinema-verité, επιστημονικής φαντασίας και στοιχείων τρόμου.
Ίσως η πιο κρίσιμη σκηνοθετική απόφαση του Frankenheimer για το Seconds ήταν να ζητήσει από τον James Wong Howe να είναι ο διευθυντής φωτογραφίας του. Ως έμπειρος επαγγελματίας του Χόλιγουντ που πάντα προσπαθούσε να παρακάμψει τους κανόνες και να εκφράσει μια ιστορία με ζωηρούς οπτικούς όρους, ο Howe ήταν ο τέλειος συνεργάτης για τον νεαρό και φιλόδοξο Frankenheimer. [...]
Η χρήση ευρυγώνιων φακών που έφερναν πολύ κοντά στην κάμερα τους ερμηνευτές, είχε σαν αποτέλεσμα να γυριστεί χωρίς ήχο το μεγαλύτερο μέρος του Seconds εξαιτίας του θορύβου της κάμερας. Ωστόσο, κινηματογραφώντας το Seconds ως μια σιωπηλή ταινία, ο Frankenheimer και ο Howe είχαν έτσι την δυνατότητα να επικεντρωθούν στο περίτεχνο οπτικό τους στυλ. "Πιστεύω ότι η δουλειά μας έχει να κάνει με την εικόνα και όχι με τον ήχο", δήλωνε ο Frankenheimer στους New York Times την εποχή που φτιαχνόταν η ταινία. "Είναι σημαντική η εικόνα στην οθόνη." Το μεγάλο επίτευγμα του Jerry Goldsmith, ο σχεδιασμός του ήχου και η άριστη επανεγγραφή των διαλόγων, θα υποστηρίξει αργότερα το περίτεχνο οπτικό αποτέλεσμα.
Σε μια σεκάνς που πρότεινε ο Frankenheimer και η οποία δεν υπήρχε στο μυθιστόρημα, ο σκηνοθέτης συνδύασε ένα στυλ ελεύθερου cinema-verité με μια απελευθερωμένη ευρωπαϊκή αντιμετώπιση του γυμνού στην οθόνη. 'Εχοντας υιοθετήσει την ταυτότητα του Wilson στο Μαλιμπού, ο Hamilton συναντά τη Norma Marcus (Salome Jens), μία ελκυστική απεσταλμένη της Εταιρείας που προσπαθεί να κάμψει τις μεσοαστικές αναστολές του Wilson, ώστε ο ίδιος να μπορεί να απολαύσει τον αισθησιασμό του νέου τρόπου ζωής του στην Καλιφόρνια.
Η βασική σκηνή του φλερτ τους γυρίστηκε σε μία πραγματική Γιορτή του Διονύσου που διοργανώνεται κάθε χρόνο στη Σάντα Μπάρμπαρα της Καλιφόρνιας, κατά τη διάρκεια της οποίας οι λάτρεις του ήλιου, άντδες και γυναίκες, αφαιρούν όλα τους τα ρούχα και πλατσουρίζουν μέσα σε ένα βαρέλι κρασιού, πατώντας σταφύλια και γιορτάζοντας τη γύμνια τους και το ελεύθερο πνεύμα τους. Ο Frankenheimer αποφάσισε να γυρίσει τη σκηνή στο πιο αθώο περιβάλλον μιας αποικίας γυμνιστών. Κατασκευάστηκε μία ειδική ξύλινη δεξαμενή, ψηλότερη από τις συνηθισμένες, για να αποκρύψει μέρος της πλήρους μετωπικής ανδρικής και γυναικείας γύμνιας. Φορώντας μόνο ένα μαγιό και κρατώντας μια φορητή κάμερα, ο Φρανκενχάιμερ κινηματογραφούσε τη δράση μέσα στην δεξαμενή, έχοντας γύρω του όσους έπαιρναν μέρος στη γιορτή. Οι χωρίς αναστολές συμμετέχοντες αυτοί, μη ηθοποιοί οι περισσότεροι, έγιναν τόσο ενεργητικοί μέσα στο ενυδρείο τους που προσπάθησαν να αφαιρέσουν από τον σκηνοθέτη τη μόνη μη κινηματογραφική του κάλυψη. "Φορούσα ένα μαύρο μαγιό που κράτησε περίπου πάνω μου 30 δευτερόλεπτα", δήλωσε ο Φρανκενχάιμερ στον κριτικό Charles Champlin. "Μία από τις γυναίκες μου το τράβηξε. Το όλο πράγμα ήταν πολύ εμψυχωτικό. Το να προσπαθείς να έχεις το μάτι σου στην κάμερα με όλα αυτά που συνέβαιναν ήταν πολύ, πολύ δύσκολο." Ο σκηνοθέτης τράβηξε τη σκηνή με μια σειρά από περιστρεφόμενα swish-pans, καθώς ο χυμός των σταφυλιών θόλωνε τον φακό.
Για να πάρει το πιστοποιητικό για τη διανομή της ταινίας, ο Frankenheimer έπρεπε να την υποβάλει στον συντηρητικό έλεγχο του Motion Picture Code, ο οποίος περιελάμβανε μία μακρά λίστα απαγορεύσεων. Παραδόξως, με τη συντόμευση και τη διαγραφή λήψεων, η σεκάνς του φεστιβάλ απέκτησε μία πιο έντονη σεξουαλική ενέργεια. "Το αποτέλεσμα ήταν ότι έμοιαζε με όργιο, αλλά δεν έπρεπε να μοιάζει έτσι και δεν το είχα τραβήξει με αυτόν τον τρόπο", δήλωσε ο Frankenheimer στον Champlin. "Η ειρωνεία είναι ότι ήταν πολύ πιο αθώο στην εκδοχή μου από ό, τι σε αυτό που βλέπετε μετά την παρέμβαση του ανθρώπων του Κώδικα. Θα μπορούσε επίσης να είχε λάβει μία αρνητική γνωμάτευση από την Καθολική Εκκλησία και ένα μεγάλο στούντιο δεν θα υποστήριζε μια ταινία με μια τέτοια αρνητική γνωμάτευση. Είχαμε δύο ιερείς που έβλεπαν την ταινία και έλεγαν: "Πρέπει να το κόψεις αυτό, πρέπει να το κόψεις αυτό". Διαμαρτυρόμασταν, αλλά το κάναμε κι αυτό κατέστρεψε την όλη πρόθεση της σκηνής. " Το Seconds έλαβε τελικά ένα πιστοποιητικό Class B από την Legion of Decency. [...]
Vincent LoBrutto
Μτφ. Σ.Σ.
