Δύο σελίδες από το τελευταίο - τρομακτικό- βιβλίο του Roberto Saviano
Η καπιταλιστική μετεξέλιξη του εμπορίου ναρκωτικών
Zero zero zero, ταξίδι στην οικονομία της κοκαΐνης.
Αν κάτι απέδειξε ο καπιταλισμός, είναι πως οι επαναστάσεις και οι τραγωδίες δεν στάθηκαν ικανές να τον καταρρίψουν. Παρ' όλες τις επιθέσεις, η δύναμή του ποτέ δεν μειώθηκε. Το κενό που άφησε ο θάνατος του Pablo [Escobar] ανήγγειλε ένα επί πλέον στάδιο στην εξέλιξη της διακίνησης ναρκωτικών. Μπροστά στο κατώφλι της νεωτερικότητας, επιβάλλεται μία προσαρμογή στις αλλαγές, μία ενσωμάτωση στις κοινωνικές και οικονομικές μετεξελίξεις και μία αποδέσμευση από την παράδοση. Μία νέα ράτσα είναι έτοιμη, και έχει ήδη μαζικά αναπαραχθεί, καταλαμβάνοντας όλο και ευρύτερες περιοχές, επωφελούμενη από δύο παράγοντες : απέφυγε τον αλληλοσπαραγμό στη διαμάχη για την εξουσία, και βρήκε στο πλευρό της ισχυρούς φυσικούς συμμάχους. Δεν της απομένει παρά να τα σαρώσει όλα. Ακόμη και οι πιο ασήμαντες διαφορές επηρεάζουν το μέλλον. Ο Pablo ήταν ένας μάτσο, η ενσάρκωση μιας πληθωρικής και ακόρεστης σεξουαλικότητας. Το κυρίαρχο αυτό στερεότυπο ξεθωριάζει με τη σειρά του χάρη στον Hélmer Pacho Herrera, έναν από τους νονούς του νέου πανίσχυρου καρτέλ, του καρτέλ του Cali. Δηλωμένος ομοφυλόφιλος, ο Pacho δεν θα είχε κάνει ούτε ένα βήμα την εποχή του Pablo. Αλλά για τους αδερφούς Rodríguez Orejuela, τους ιδρυτές του καρτέλ, οι μπίσνες είναι οι μπίσνες, κι αν ένας ομοφυλόφιλος είναι ικανός να ανοίξει το δρόμο προς το Μεξικό και να τοποθετήσει πυρήνες διανομής απευθείας στη Νέα Υόρκη, λίγη σημασία έχει με ποιόν παίρνεται. Οι γυναίκες επίσης είναι καλοδεχούμενες. Οι γυναίκες ξέρουν και μπορούν να κάνουν τα πάντα, από το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος ως τις σημαντικότερες διαπραγματεύσεις, και η λέξη "φιλοδοξία" δεν είναι πια ταμπού. Ακόμη και οι παλιές προσταγές του Medellin εγκαταλείφθηκαν, οι γυναίκες δεν θεωρούνται πια ικανές μόνο να ξοδεύουν και να σαμποτάρουν τις επιχειρήσεις.
Μία ακόμη διαφορά : κάποιοι από τους συνεργάτες του Pablo ήταν ουσιαστικά αναλφάβητοι, μη γνωρίζοντας καν ποιός ήταν ο μεγαλύτερος κολομβιανός συγγραφέας εν ζωή, ο Gabriel Garcia Márquez, κάτοχος του βραβείου Νόμπελ λογοτεχνίας. 'Ηταν περήφανοι που ενσάρκωναν μία εξουσία που πήγαζε από έναν λαό που όφειλε να αναγνωρίζει τον εαυτό του σ' αυτούς. Οι αρχηγοί του Cali, απεναντίας, απαγγέλουν στίχους των κολομβιανών ποιητών του 20ου αι. και δεν αγνοούν την αξία ενός MBA. Οι νέοι έμποροι ναρκωτικών είναι καπιταλιστές όσο και οι παλιοί, αυτοί του Pablo, αλλά είναι πιο εκλεπτυσμένοι. Ταυτίζονται με την ελίτ του Νέου Κόσμου, τους αρέσει να φαντασιώνονται ότι είναι σαν τους Kennedy, μια οικογένεια που απέκτησε την περιουσία της από την παράνομη εισαγωγή ουίσκι σε μια χώρα που δίψαγε λόγω της ποτοαπαγόρευσης. Συμπεριφέρονται σαν τίμιοι επιχειρηματίες και ντύνονται κομψά, ξέρουν πως να κινούνται στους σημαντικούς κύκλους και κυκλοφορούν ελεύθερα μέσα στις πόλεις. Τέλος τα μπούνκερ και οι υπερπολυτελείς βίλες που κρύβονταν ένας Θεός ξέρει που : τα νέα αφεντικά θέλουν να κυκλοφορούν στο φως του ήλιου, εκεί κάνουν τις δουλειές τους.
Ο τρόπος που γίνεται το εμπόριο αλλάζει κι αυτός. Μέσα από ψεύτικες επιχειρήσεις και την εκμετάλλευση νόμιμων δικτύων όπου εύκολα εισάγεις παράνομο εμπόρευμα, πρέπει να βεβαιωθούν πως το εμπόρευμα αυτό ταξιδεύει με ασφάλεια. Και υπάρχουν και οι τράπεζες. Κατ' αρχάς η Banco de los Trabajadores, κι έπειτα η First Interamericas Bank of Panama, ένα φημισμένο και με μεγάλο κύρος χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, το οποίο χρησιμοποιούν οι νέοι διακινητές για να ξεπλένουν το χρήμα που προέρχεται από τις ΗΠΑ. Περισσότερος χώρος κατεκτημένος εντός της νόμιμης οικονομίας σημαίνει μεγαλύτερο περιθώριο ευελιξίας για την ανάπτυξη των μπίζνες της κόκας. Κατασκευαστικές εταιρείες, εργοστάσια, εταιρείες επενδύσεων, ραδιοφωνικοί σταθμοί, ποδοσφαιρικές ομάδες, αντιπροσωπείες αυτοκινήτων, εμπορικά κέντρα. Μία νέα αλυσσίδα ντράγκστορ αμερικανικού τύπου με την πολύ εύγλωττη ονομασία Drogas la Rebaja, Ναρκωτικά σε εκπτώσεις, συμβολίζει αυτήν τη νέα νοοτροπία.
Η πυραμιδοειδής δομή του Pablo ανήκει στο παρελθόν, είναι μια κουτσή προσποίηση, ένας σβησμένος δεινόσαυρος. Στο εξής, οι ναρκωεπιχειρήσεις καθορίζουν "παραγωγικούς στόχους" και χαράζουν πραγματικά πολυετή πλάνα. Στο εσωτερικό του καρτέλ του Cali, ο καθένας έχει ένα απλό και μοναδικό καθήκον : να παράγει χρήμα. Ακριβώς όπως και σε μια πολυεθνική, που είναι εξωτερικά μονολιθική και εσωτερικά ευέλικτη, το καρτέλ διαιρείται σε πέντε διαμερίσματα που αντιστοιχούν στους πέντε στρατηγικούς τομείς : πολιτική, ασφάλεια, οικονομικά, νομική υποστήριξη και φυσικά διακίνηση ναρκωτικών.
Μτφ. Σ.Σ.
