Επίθεση κατά των Μασσάι στο όνομα
της διατήρησης του περιβάλλοντος
Fiore Longo
Αναδημοσίευση από το blog της Marie Ndenga Hagbe
Mediapart - 17.02.2022
Η Fiore Longo είναι διευθύντρια της οργάνωσης Survival International (Γαλλία/Ισπανία) και υπεύθυνη της καμπάνιας "Αποαποικιοποίηση της προστασίας της φύσης".
Στις 8 Ιουνίου 2022, αστυνομικά οχήματα της Μονάδας των Δυνάμεων Πεδίου έφτασαν στην πόλη Wasso, στον τομέα Loliondo της περιφέρειας Ngorongoro στην Τανζανία, για να οριοθετήσουν μια ζώνη 1.500 τετραγωνικών χιλιομέτρων ως καταφύγιο θηραμάτων. Απέναντι στη διαμαρτυρία των Μασσάι που θέλουν να διατηρήσουν την ιερή τους περιοχή, οι ένοπλες δυνάμεις άσκησαν πρωτοφανή βία.
"Το Loliondo αιμορραγεί": ένα SMS με ξύπνησε το πρωί της 10ης Ιουνίου. Δεκάδες τρομακτικές εικόνες ανδρών και γυναικών Μασσάι, με πληγές στα πόδια, τις πλάτες και τα κεφάλια τους, άρχισαν να γεμίζουν το τηλέφωνό μου. Πολύ αίμα. Και στη συνέχεια βίντεο με Μασσάι να τρέχουν να γλιτώσουν από την αστυνομία της Τανζανίας που τους πυροβολούσε. Κανονικές εικόνες πολέμου. Όπως πολλοί άλλοι άνθρωποι από το Βορρά, σοκαρίστηκα. Πώς είναι δυνατόν οι ειρηνικές εικόνες των ζέβρων, των καμηλοπαρδάλων και των λιονταριών που το οικοσύστημα του Serengeti φέρνει στο δυτικό μυαλό να μετατραπούν σε αυτές τις σκηνές ανείπωτης βίας;
Οι Μασσάι, αντίθετα, ήξεραν πάντα ότι επρόκειτο για πόλεμο. Μου εξήγησαν: "Οι προστατευόμενες περιοχές σας είναι μια εμπόλεμη ζώνη για εμάς."
Ήξεραν εδώ και πολύ καιρό ότι αυτή η στιγμή θα ερχόταν. Εδώ και χρόνια, η κυβέρνηση προσπαθεί να καταλάβει 1.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα της πατρογονικής τους γης για να τα χρησιμοποιήσει για το κυνήγι τροπαίων, τον τουρισμό για την ελίτ και την περιβαλλοντική προστασία. Πίσω από αυτές τις προσπάθειες βρισκόταν πάντα η Otterlo Business Company (OBC) με έδρα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) - η οποία διοργανώνει κυνηγετικά ταξίδια για τη βασιλική οικογένεια της χώρας και τους καλεσμένους της - και αναμένεται να αποκτήσει τον έλεγχο του εμπορικού κυνηγιού στην περιοχή.
Αλλά δεν είναι μόνο τα μέλη της βασιλικής οικογένειας των ΗΑΕ που ενδιαφέρονται για την περιοχή γύρω από το διάσημο Εθνικό Πάρκο Serengeti, από το οποίο οι Μασσάι είχαν εκδιωχθεί ήδη μια φορά στο παρελθόν από τους Βρετανούς αποικιοκράτες το 1959. Οι υπέρμαχοι της διατήρησης που εργάζονται στην Τανζανία, όπως η Ζωολογική Εταιρεία της Φρανκφούρτης (FZS), που εδρεύει στη Γερμανία, υποστηρίζουν ένα ρατσιστικό και αποικιοκρατικό μοντέλο διατήρησης, της διατήρησης-φρούριου. Η FZS βλέπει τους ντόπιους κατοίκους και τα ζώα τους ως μία από τις κύριες απειλές για την επιβίωση του οικοσυστήματος, προωθώντας έτσι τον μύθο μιας "άγριας φύσης" χωρίς ανθρώπους, ο οποίος χρησίμευσε από την αρχή ως μία υπονοούμενη φιλοσοφία για τις εκδιώξεις των Μασσάι.
Εξίσου επικίνδυνοι για τους Μασσάι είναι οι τουρίστες, οι οποίοι τρέφονται με εικόνες που σπρώχνουν τα μέσα ενημέρωσης, τα ντοκιμαντέρ και τα σχολικά βιβλία που πουλάνε την ιδέα μιας "φύσης χωρίς ανθρώπους", και γι' αυτό περιμένουν να βρουν μόνο "άγρια" ζώα στα σαφάρι τους. Πράγματι, οι Μασσάι έχουν να αντιμετωπίσουν όχι μόνο τον μύθο της άγριας φύσης, αλλά και έναν βαθιά ριζωμένο ρατσισμό. Τον Απρίλιο, ένας γνωστός Αμερικανός δημοσιογράφος, ο Peter Greenberg του CBS News, χαρακτήρισε τους Μασσάι "πρωτόγονους", καθώς έκανε τη βόλτα του με τον Πρόεδρο της Τανζανίας στο πλαίσιο του Tanzania: the Royal Tour, τη μεγάλη τηλεοπτική σειρά του στην οποία οι εν ενεργεία αρχηγοί κρατών γίνονται προσωπικοί του τουριστικοί ξεναγοί στη χώρα τους. Όπως είπε ένας Μασσάι: "Η κυβέρνηση της Τανζανίας δεν θέλει τους Μασσάι επειδή οι άνθρωποι που έρχονται εδώ δεν θέλουν να δουν τους Μασσάι. Πριν, δεν μας απασχολούσε πολύ ο τουρισμός, ή τουλάχιστον δεν ήμασταν πολύ αρνητικοί, αλλά τώρα καταλαβαίνουμε ότι ο τουρισμός είναι ο κόσμος που έρχεται με χρήματα, γεγονός που κάνει την κυβέρνηση να σκέφτεται "Αν μετακινήσουμε τους Μασσάι, θα έρθουν περισσότεροι άνθρωποι εδώ με χρήματα".
Ενώ συνεχίζονταν οι επιθέσεις κατά του τρόπου ζωής των Μασσάι, η κυβέρνηση της Τανζανίας ανακοίνωσε στις αρχές Ιουνίου την πρόθεσή της να "μετατρέψει" το Loliondo σε καταφύγιο θηραμάτων (Game Reserve), πράγμα που πρακτικά σημαίνει ότι θα εξαιρούνται από την περιοχή τα σπίτια και οι βοσκότοποι των Μασσάι. Στις 8 Ιουνίου, δεκάδες αστυνομικά οχήματα και περίπου 700 αστυνομικοί έφτασαν στο Loliondo για να οριοθετήσουν τη νέα περιοχή. Στις 10 Ιουνίου, πυροβόλησαν εναντίον των Μασσάι που διαμαρτύρονταν για τις προσπάθειες αυτές εκδίωξής τους: τουλάχιστον 18 άνδρες και 13 γυναίκες χτυπήθηκαν από σφαίρες και πολλοί άλλοι τραυματίστηκαν με ματσέτες. Επιβεβαιώθηκε και ο θάνατος ενός ανθρώπου. Τις ημέρες που ακολούθησαν, η αστυνομία πήγε από σπίτι σε σπίτι στα χωριά των Μασσάι, χτυπώντας και συλλαμβάνοντας όσους πίστευε ότι είχαν μεταδώσει εικόνες από τις βιαιότητες ή συμμετείχαν στις διαδηλώσεις. Ένας 90χρονος άνδρας ξυλοκοπήθηκε από την αστυνομία επειδή ο γιος του κατηγορήθηκε ότι βιντεοσκοπούσε τους πυροβολισμούς. Χιλιάδες Μασσάι, μεταξύ των οποίων και παιδιά, φέρονται να έχουν καταφύγει στη σαβάνα. Συνελήφθησαν δώδεκα άτομα.
Για πολλούς από εσάς, μπορεί να φαίνεται παράλογο το γεγονός ότι μια τόσο γνωστή κοινότητα ιθαγενών αντιμετωπίζει τόσο ακραία βία στο όνομα της διατήρησης του περιβάλλοντος. Οι Μασσάι είναι μια κτηνοτροφική κοινωνία και έχουν ισχυρό δεσμό με τη γη. Ένας ηλικιωμένος Μασσάι μου είπε: "Αγαπώ αυτό το μέρος και δεν προτίθεμαι να φύγω, γιατί αυτό είναι το σπίτι μου. Είμαι εδώ από τότε που μας μετακίνησαν από το Serengeti. Είναι πολύ καλή γη με αρκετό νερό. Αυτό είναι το μόνο μέρος για το οποίο αισθάνομαι περήφανος να πω στα παιδιά μου: αυτή είναι η κληρονομιά σας."
Αλλά για όσους γνωρίζουν την ιστορία της διατήρησης, αυτό δεν αποτελεί πραγματική έκπληξη. Οι φρικτές αυτές σκηνές που διαδραματίστηκαν στο Loliondo αποκαλύπτουν το αληθινό πρόσωπο της διατήρησης: καθημερινές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των αυτοχθόνων πληθυσμών και των τοπικών κοινοτήτων, με σκοπό οι πλούσιοι τουρίστες να μπορούν να κυνηγούν ή να κάνουν "σαφάρι" σε "προστατευόμενες περιοχές". Αυτές οι καταχρήσεις είναι συστημικές και αναπόσπαστο μέρος του ρατσιστικού και αποικιοκρατικού μοντέλου διατήρησης που κυριαρχεί στην Αφρική και την Ασία. Με τον ίδιο τρόπο που η κυβέρνηση της Τανζανίας διώχνει τους Μασσάι από τα σπίτια τους, η ινδική κυβέρνηση διώχνει παράνομα τους Adivasi ("αυτόχθονες φυλές") από τη γη στην οποία ζούσαν πάντα και την οποία προστάτευαν, για να δημιουργήσει καταφύγια τίγρεων όπου οι τουρίστες είναι ευπρόσδεκτοι. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι η ινδική νομοθεσία προστατεύει ρητά το δικαίωμα των Adivasi να παραμένουν στα πατρογονικά τους εδάφη. Οι αυτόχθονες πληθυσμοί, όπως οι Jenu Kuruba ή οι Baiga, κατηγορούνται ότι βλάπτουν την άγρια ζωή. Αλλά πολλοί λαοί, όχι μόνο δεν σκοτώνουν τις τίγρεις, αλλά τις λατρεύουν σαν θεότητες και φροντίζουν το περιβάλλον τους καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον. Σε μέρη όπου έχει αναγνωριστεί το δικαίωμα των αυτοχθόνων πληθυσμών να παραμένουν σε ένα καταφύγιο τίγρεων, ο αριθμός των τίγρεων έχει αυξηθεί κατακόρυφα.
Τα γεγονότα στο Loliondo θα πρέπει να αποτελέσουν μάθημα για όλους μας. Οι αυτόχθονες πληθυσμοί έχουν ζήσει επί γενεές σε ορισμένα από τα πιο πλούσια σε βιοποικιλότητα μέρη του κόσμου: τα εδάφη αυτά θεωρούνται σήμερα σημαντικές περιοχές διατήρησης της φύσης ακριβώς επειδή οι αυτόχθονες έχουν φροντίσει τόσο καλά τη γη τους και την άγρια ζωή της. Δεν μπορούμε πλέον να κλείνουμε τα μάτια στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττονται στο όνομα της διατήρησης του περιβάλλοντος. Αυτό το μοντέλο διατήρησης είναι βαθιά απάνθρωπο και αναποτελεσματικό και πρέπει να αλλάξει τώρα. Οι προστατευόμενες περιοχές αποτυγχάνουν να σώσουν τη βιοποικιλότητα και αποξενώνουν τους τοπικούς πληθυσμούς, οι οποίοι είναι οι πλέον κατάλληλοι για να προστατεύσουν τη γη τους. Όπως μου είπε ένας αρχηγός των Μασσάι: "Χωρίς εμάς, τα ζώα θα σκοτωθούν. Είμαστε οι πραγματικοί θεματοφύλακες της φύσης. Αυτή είναι η γη μας και δεν θα την εγκαταλείψουμε."
Δείτε επίσης στο Αλμανάκ: Η WWF δεν είναι μόνο αρκουδάκια
