Πριν από μια δεκαετία περίπου, γνώρισα το έργο της Penny (Πηνελόπης) Siopis μέσα από το πληθωρικό σάιτ της νοτιοαφρικανικής γκαλερί που την εκπροσωπούσε και την εκπροσωπεί ακόμα. Η Stevenson Gallery στο Κέιπτ Τάουν είχε συγκεντρώσει μία θαυμαστή πλειάδα από νοτιοαφρικανούς καλλιτέχνες. Εκτός από τη συγκλονιστική Penny Siopis, είχα παρουσιάσει στο Magic Circus (την πρώτη εκδοχή του Αλμανάκ που την κατάπιε η καταβόθρα του διαδικτύου), μερικούς από αυτούς που αγάπησα ιδιαίτερα: τους Conrad Botes, Anton Kannemeyer, Pieter Hugo, Deborah Poynton, Wim Botha... Απίθανη σύμπτωση - και ένα σοκ για μένα- να συναντάς τώρα την ίδια την Penny Siopis στις αίθουσες της εντυπωσιακής αναδρομικής της έκθεσης που ετοίμασε το ΕΜΣΤ.
PENNY SIOPIS. FOR DEAR LIFE. ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΚΙ ΑΝ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΥΒΕΡΝΟΥΣΑΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ; Μέρος 3 17.05-10.11.2024 - ΕΜΣΤ - Εκθεσιακός χώρος -1
FacebookTwitter Η Penny Siopis ξεναγεί φίλους στη έκθεσή της. Φωτ. Σπύρος Στάβερης Το ΕΜΣΤ παρουσιάζει [στο πλαίσιο του κύκλου εκθέσεων: Κι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο; -μέρος 3] την πρώτη μεγάλη αναδρομική έκθεση στην Ευρώπη της σημαντικής Νοτιοαφρικανής καλλιτέχνιδας Penny Siopis, που γεννήθηκε το 1953 στην πόλη του Βράιμπεργκ από Έλληνες γονείς. Η Siopis έγινε γνωστή ήδη από τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 χάρη στην ιστορικά και πολιτισμικά φορτισμένη ζωγραφική της, που ασκούσε κριτική στην αποικιοκρατία, το απαρτχάιντ, τον ρατσισμό και τον σεξισμό. Στην καλλιτεχνική της πορεία πειραματίστηκε με πληθώρα μέσων, δημιουργώντας ένα πολυδιάστατο έργο που την έχει καταστήσει μία από τις πλέον σημαντικές καλλιτεχνικές φωνές της γενιάς της τόσο εντός όσο και εκτός της αφρικανικής ηπείρου, με ιδιαίτερη επιρροή στην νεότερη γενιά καλλιτεχνών, σημείο αναφοράς για τη σύγχρονη αντιαποικιακή και φεμινιστική τέχνη. H αναδρομική έκθεση ForDearLife την πρώτη συνολική παρουσίασή τoυ έργου της Siopis, εκτός Nότιας Αφρικής, με κορυφαία έργα από όλες περιόδους και τις ενότητες της καλλιτέχνιδας από την αρχή της πορείας της μέχρι σήμερα.
Η Penny Siopis έχει δουλέψει με μια ευρεία γκάμα υλικών: λαδομπογιές, μελάνια, κόλλα, αποκόμματα εφημερίδων, καθημερινά αντικείμενα, αλλά και φιλμ 8 και 16 χιλιοστών. Τα έργα της είναι υποδειγματικά για την πλήρη ισορροπία μεταξύ περιεχομένου και φόρμας, καθώς η υλικότητα και η διαδικασία της δημιουργίας τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το περιεχόμενο, το νόημα την ιδέα. Εδώ και πενήντα χρόνια, διερευνά την πολιτική του σώματος, το τραύμα, καθώς και τη θλίψη και την ντροπή που ενυπάρχουν μέσα σε προσωπικές και συλλογικές ιστορίες στην πατρίδα της, την πολύπαθη Νότια Αφρική. Κεντρικά θέματα στο έργο της είναι η επίμονη όσο και εύθραυστη υπόσταση της μνήμης, η αλήθεια, η απόδοση ευθυνών, τα δικαιώματα των γυναικών και των περιθωριοποιημένων ατόμων, η ευαλωτότητα και οι περίπλοκοι δεσμοί που συνδέουν το ιδιωτικό και το δημόσιο. Κοινωνική συνείδηση, ηθική και πολιτική στάση, καλλιτεχνική φαντασία και δεξιοτεχνία συνυπάρχουν σ’ ένα σώμα δουλειάς πλούσιο σε οπτικά και εννοιολογικά ερεθίσματα. [...]
ΕΜΣΤ Επιμέλεια: Κατερίνα Γρέγου
FacebookTwitter Penny Siopis, Piling Wreckage Upon Wreckage (λεπτομέρεια), 1989. Λάδι σε καμβά. South African National Gallery. Φωτ. Σπύρος Στάβερης
FacebookTwitter Η Penny Siopis μπροστά στο έργο της Shame (Ντροπή), 2002-05. Φωτ. Σπύρος Στάβερης
FacebookTwitter Penny Siopis, Shame (Ντροπή), 2002-05. Εγκατάσταση από 182 έργα ζωγραφικής. Βαφή καθρέφτη, λάδι, σμάλτο, κόλλα, υδατόχρωμα και ευρεθέντα αντικείμενα σε χαρτί. Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας. "Τα έργα αυτά προέκυψαν κατά κύριο λογο ως αντίδραση στο αίσθημα της ντροπής που αναδύθηκε από το έργο της νοτιοαφρικανικής Επιτροπής Αλήθειας και Συμφιλίωσης την επαύριο της πτώσης του απαρτχάιντ. "'Οταν μας ντροπιάζουν χάνουμε μπροστά σε όλους τη αξιοπρέπεια και την ακεραιότητά μας", γράφει η Siopis. "Η ντροπή θεωρείται το πιο μύχιο των ανθρώπινων συναισθημάτων. 'Εχει ατομική και κοινωνική διάσταση και αποτελεί ένα πανανθρώπινο συναίσθημα. Είναι μια ακούσια αντίδραση. Πεθαίνουμε από ντροπή γιατί νιώθουμε εκτεθειμένοι και μας καταβάλλει ο τρόμος του βλέμματος των άλλων. Η ντροπή γεννιέται στην παιδική ηλικία και επανέρχεται στην ενήλικη ζωή μας με τρόπους που δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Παρότι, ώστόσο, συνιστά μια μορφή πόνου, αποτελεί συγχρόνως και πρόσφορο έδαφος για να ριζώσει η συμπόνια, καθώς βοηθά να αναγνωρίσουμε το πρόσωπό της στον άλλον και να συμπάσχουμε έτσι με καταστάσεις που δεν μας είναι άμεσα οικείες". Φωτ. Σπύρος Στάβερης
FacebookTwitter Penny Siopis, Patience on a monument: 'A History painting' (λεπτομέρεια). [Υπομονή επί μνημείου. Μια ιστορική ζωγραφική], 1988. Λάδι και κολάζ σε σανίδα. Συλλογή William Humfreys Art Gallery, Νότια Αφρική. Φωτ. Σπύρος Στάβερης
FacebookTwitter Penny Siopis, Pinky Pinky (2002 -2004). Λάδι και ευρεθέντα αντικείμενα σε καμβά. "Ο Pinky Pink, ένας αστικός μύθος της Νότιας Αφρικής που διαδόθηκε μετά την πτώση του απαρτχάιντ, είναι ένας μπαμπούλας που τρομοκρατεί τα παιδιά στις σχολικές τουαλέτες, ειδικότερα τα κορίτσια. Ως φαντασιακή οντότητα, ο Pinky Pinky είναι ένα είδος τεχνητού πλάσματος που πάνω του προβάλλουμε τις σημερινές ψυχικές καταστάσεις του φόβου και του ηθικού πανικού: το άγχος για τη σεξουαλική βία, το έγκλημα, το "ξένο" και την ξενοφοβία, τη φτώχεια, τη βαριά νόσο και τα κατάλοιπα της λευκής εξουσίας". Φωτ. Σπύρος Στάβερης
FacebookTwitter Penny Siopis, For Dear Life (λεπτομέρεια), 2020. Κόλλα και μελάνι σε καμβά. Ιδιωτική συλλογή, Κείπ Τάουν. "Πρόκειται για μια σειρά ζωγραφικών έργων όπου το μέσο βρίσκεται στην πιο ανοιχτή, ενεργή, και υποβλητική εκδοχή του· για μια σειρά που εκ πρώτης όψεως φαντάζει να μην έχει θέμα άλλο από αυτό το ίδιο το άνοιγμα σε ποικίλες διαθέσεις και ερμηνείες, προκαλώντας έτσι τόσο την καλλιτέχνιδα όσο και τον θεατή να τον σχηματοποιήσουν με τη φαντασία τους. Ο τίτλος παραπέμπει στη φράση "hanging on for dear life" (παλεύοντας με νύχια και με δόντια να κρατηθώ). Διατρανώνει τη δύναμη της ζωής αντίκρυ στην καταστροφή και στην απώλεια, την έκρηξη μιας ασυγκράτητης ενέργειας, ενός μείγματος του μύχιου και του εφήμερου". Φωτ. Σπύρος Στάβερης
FacebookTwitter Penny Siopis, Three trees (τρία δέντρα}, 2009. Κόλλα και μελάνι σε χαρτί. Συλλογή Skinner, Γιοχάνεσμπουργκ. "Η κεντρική εικόνα θυμίζει τις ξυλογραφίες ουκίγιο-ε". "Πρόκειται ίσως για ένα από τα έργα μου αυτής της περιόδου όπου είναι πολύ ξεκάθαρη η αντιδιαστολή υλικότητας και αναπαράστασης. Μπορεί κανείς να διακρίνει τι συμβαίνει ως ένα βαθμό, αλλά η υλικότητα παρεμβαίνει και θολώνει την εικόνα. Το έργο γίνεται ένα απτό κοίτασμα συναισθημάτων. Ακόμη και τα δέντρα μοιάζουν να απογυμνώνονται από τον φλοιό τους καθώς όλα σύρονται αναπόδραστα προς το βασικό 'γεγονός' ". Φωτ. Σπύρος Στάβερης
FacebookTwitter Penny Siopis, History Lesson (Μάθημα ιστορίας), 1990. Ιδιωτική συλλογή. "Το History Lesson παρωδεί το αυτοκρατορικό τυπικό της προμετωπίδας στα έγγραφα της αποικιοκρατίας. Σελίδες παρμένες αυτούσιες από νοτιοαφρικανικά σχολικά βιβλία ιστορίας της περιόδου του απαρτχάιντ συνδυάζονται με ένα εικονόγραμμα φτιαγμένο από αντίγραφα μιας παιδικής φωτογραφίας της καλλιτέχνιδας να συμμετέχει σε μια σχολική παράσταση. Μοιάζει να χορεύει πάνω στη λευκή αντρική ιστορία που την περιβάλλει. Την εποχή εκείνη, όλοι οι Νοτιοαφρικανοί, λευκοί και μαύροι, μεγάλωναν με τέτοιες εικόνες της ιστορίας". Φωτ. Σπύρος Στάβερης
FacebookTwitter Penny Siopis, από τη σειρά Note (2013- 2015). Φωτ. Σπύρος Στάβερης
FacebookTwitter Penny Siopis, από τη σειρά Note (2013- 2015). Φωτ. Σπύρος Στάβερης
FacebookTwitter Η Penny Siopis μπροστά στο έργο της Charmed Lives (installation), 2015. Wits Art Museum, 2015. Φωτ. Jo.voysey Wikimedia commons
