Ιράκ 2003
'Ενα έγκλημα χωρίς εγκληματίες
20 χρόνια από την επιχείρηση "Σοκ και Δέος"
Alain Gresh
Orient ΧΧΙ - Δευτέρα 13 Μαρτίου 2023
Ο Alain Gresh είναι διευθυντής του γαλλικού σάιτ Orient XXI
Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Κάθε φορά, η ξένη επέμβαση επιδεινώνει τα προβλήματα που υποτίθεται ότι θα έλυνε και προσθέτει πόνο στους πληθυσμούς που υποτίθεται ότι θα ανακούφιζε. Κάθε φορά, τα γεγονότα διαψεύδουν τις όμορφες υποσχέσεις για ένα ευτυχισμένο αύριο και ο ορίζοντας μιας δικαιότερης διεθνούς τάξης απομακρύνεται όλο και περισσότερο καθώς ο πόλεμος γίνεται ο κύριος τρόπος επίλυσης των κρίσεων. Και κάθε φορά, πάσχοντας από αμνησία, κάποιοι μας προτρέπουν να πυροδοτήσουμε τον επόμενο.
Τα παραδείγματα είναι πολλά. Στη Λιβύη, επρόκειτο για την απαλλαγή από έναν μεγαλομανή και αιμοσταγή δικτάτορα· το αποτέλεσμα ήταν να διαιρεθεί η χώρα, να καταρρεύσει το κράτος, ενώ οι μεταστάσεις της πτώσης του εξαπλώθηκαν σε όλη την περιοχή του Σαχέλ. Στο Αφγανιστάν, οι Ηνωμένες Πολιτείες αποσύρθηκαν ντροπιαστικά μετά από είκοσι χρόνια, αφήνοντας μια ρημαγμένη χώρα. Οι Αφγανές γυναίκες που υποτίθεται ότι θα απελευθερώνονταν αφέθηκαν στην τύχη τους και οι Ταλιμπάν, αυτοί οι ίδιοι που η Ουάσιγκτον ήθελε να τιμωρήσει για τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, επέστρεψαν στην εξουσία. Ποτέ άλλοτε η φράση "ο δρόμος προς την κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις" δεν φάνηκε τόσο καίρια.
Στον διαγωνισμό με τις μεγαλύτερες πανωλεθρίες, ο πόλεμος του 2003 κατά του Ιράκ αξίζει αναμφίβολα το χρυσό μετάλλιο. Ο Ιρακινός πρόεδρος Σαντάμ Χουσεΐν είχε υποσχεθεί στις 16 Ιανουαρίου 2003 ότι θα ήταν "η μητέρα όλων των μαχών", όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι σύμμαχοί τους της λεγόμενης "νέας Ευρώπης" εισέβαλαν στη χώρα του. Λίγες εβδομάδες ήταν αρκετές για να διαψευθούν οι φανφαρονισμοί του Ράις, αλλά χρειάστηκαν χρόνια μέχρι η Ουάσινγκτον να βρει την πόρτα της εξόδου. Η περιπέτεια αναμείγνυε τα τρελά όνειρα των νεοσυντηρητικών Dr. Strangelove γύρω από τον πρόεδρο Τζορτζ Μπους, που φιλοδοξούσε να επανασχεδιάσει τη Μέση Ανατολή, και τις ορέξεις των μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών, που είχαν βάλει στο μάτι το ιρακινό πετρέλαιο, το οποίο είχε κρατικοποιηθεί το 1972.
Μέσω της φωνής του τότε υπουργού Εξωτερικών Ντομινίκ ντε Βιλπέν, η Γαλλία χειροκροτήθηκε από ένα μεγάλο μέρος των εκπροσώπων των χωρών μελών στην ιστορική εκείνη σύνοδο του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, καθώς είχε τολμήσει να εναντιωθεί σε μια τρελή περιπέτεια. Αυτή η πρόκληση του Παρισιού απέναντι στην αμερικανική αλαζονεία οδήγησε σε μια πρωτοφανή κρίση με την Ουάσιγκτον και σε μια γαλλοφοβική εκστρατεία πρωτοφανών διαστάσεων. Η θαρραλέα αυτή στάση δεν κράτησε όμως πολύ. Σε αντίθεση με το πνεύμα και το γράμμα του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, το Συμβούλιο Ασφαλείας - και συνεπώς η Γαλλία - επικύρωσε την αμερικανική εισβολή και την απόφαση να ανατεθεί στον επιτιθέμενο η διοίκηση του Ιράκ. Εκτός από την εγκληματική και παράνομη δράση τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέδειξαν μία ανικανότητα που πηγάζει από την ιδεολογία των νεοσυντηρητικών και την άγνοια του πεδίου.
Ο απολογισμός αυτής της περιπέτειας είναι δύσκολο να προσδιοριστεί. Ο ακριβής αριθμός των νεκρών Ιρακινών δεν θα γίνει ποτέ γνωστός: εκατοντάδες χιλιάδες σύμφωνα με ορισμένους, ένα εκατομμύριο σύμφωνα με άλλους. Σε αυτόν πρέπει να προστεθούν οι αμέτρητοι πρόσφυγες, η καταστροφή των υποδομών, η κατάρρευση του εκπαιδευτικού συστήματος. Με την καθιέρωση ενός κυβερνητικού συστήματος που μοιράζει αναλογικά την εξουσία μεταξύ σουνιτών, σιιτών και Κούρδων, οι μαθητευόμενοι αμερικανοί μάγοι κατέστησαν τη χώρα ακυβέρνητη. Και ακόμη και σήμερα, οι ΗΠΑ συνεχίζουν να ελέγχουν τα έσοδα από το ιρακινό πετρέλαιο που καταλήγουν στα ταμεία της Κεντρικής Τράπεζας. Όσο για τις γεωπολιτικές συνέπειες, απέχουν πολύ από το να ανταποκρίνονται στα όνειρα των νεοσυντηρητικών που προέβλεπαν την ανάδυση ενός δημοκρατικού Ιράκ με σταθερό σύμμαχο το Ισραήλ.
Παραδόξως, ο πόλεμος αυτός επέτρεψε στο Ιράν, τον υπ' αριθμόν ένα εχθρό των Ηνωμένων Πολιτειών, να εισχωρήσει στην καρδιά του ιρακινού πολιτικού και παραστρατιωτικού συστήματος· και γέννησε την οργάνωση Ισλαμικό Κράτος (ΙSIS), όπως ακριβώς ο αμερικανικός πόλεμος στο Αφγανιστάν είχε γεννήσει την Αλ Κάιντα.
Για όλα αυτά τα εγκλήματα - το έγκλημα της επίθεσης, τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και τα εγκλήματα πολέμου - κανένας δυτικός ηγέτης δεν θα δικαστεί - κανένας δυτικός αξιωματούχος δεν θα δικαστεί. Ούτε ο Τζορτζ Ο. Μπους, ούτε ο Τόνι Μπλερ, ούτε ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ούτε ο Χοσέ-Μαρία Αθνάρ θα συρθούν ενώπιον ενός διεθνούς δικαστηρίου σαν κοινοί Αφρικανοί υπεύθυνοι.
Πολύ γρήγορα, η σύγκρουση αυτή διαγράφηκε, ως "λάθος" βέβαια, χωρίς ωστόσο να αντληθεί κάποιο δίδαγμα από αυτήν: δεν γίνεται λόγος στην Ουάσιγκτον και το Τελ Αβίβ για μια νέα εκστρατεία εναντίον του Ιράν; Αυτή η αμνησία επιτρέπει να κατανοήσουμε τον σκεπτικισμό των λαών και των κυβερνήσεων του "συνολικού Νότου" απέναντι στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Όχι ότι την εγκρίνουν - οι περισσότεροι από αυτούς την καταδίκασαν - αλλά παραμένουν σκεπτικοί μπροστά στη δυτική ρητορική που καταγγέλλει την επιθετικότητα της Ρωσίας, το απαράδεκτο της βίαιης κατοχής ενός εδάφους και τα εγκλήματα του στρατού της. Είναι πεπεισμένοι ότι η Δύση δεν υπερασπίζεται το διεθνές δίκαιο, την ειρήνη και τη δημοκρατία στην Ουκρανία, αλλά μόνο τα δικά της συμφέροντα. Βλέπουν μια περαιτέρω απόδειξη αυτού στην άρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης να λάβουν το παραμικρό μέτρο για να τερματιστεί η κατοχή της Παλαιστίνης, η οποία συνεχίζεται εδώ και δεκαετίες.
Τα "παράπλευρα" εγκλήματα... Στις 5 Απριλίου 2010, το WikiLeaks έδωσε στη δημοσιότητα ένα απόρρητο βίντεο του αμερικανικού στρατού που απεικονίζει την αναίτια δολοφονία περισσότερων από δώδεκα ανθρώπων στο ιρακινό προάστιο της Νέας Βαγδάτης, μεταξύ των οποίων και δύο δημοσιογράφοι του Reuters.
Το Reuters προσπαθούσε να αποκτήσει το βίντεο μέσω του νόμου περί ελευθερίας της πληροφόρησης, χωρίς επιτυχία από την εποχή της επίθεσης. Το βίντεο, που τραβήχτηκε στις 12 Ιουλίου 2017 από το πιλοτήριο ενός ελικοπτέρου Απάτσι, δείχνει ξεκάθαρα την εν ψυχρώ δολοφονία ενός τραυματισμένου ρεπόρτερ του Reuters και των διασωστών του. Δύο μικρά παιδιά που συμμετείχαν στη διάσωση τραυματίστηκαν επίσης σοβαρά. Η διαρροή του βίντεο και άλλων εγγράφων του αμερικανικού στρατού οδήγησε στη σύλληψη και τη βαριά καταδίκη της Chelsea Manning. Στη δημοσιοποίηση του βίντεο από το Wikileaks οφείλεται η πολύχρονη καταδίωξη και ο βασανισμός του Julian Assange.
