Εκτός των τειχών
Η βαριά καταδίκη των καταλανών αυτονομιστών φέρνει το ισαπανικό κράτος σε μια νέα εποχή. Απέναντι στην ανασύσταση ενός παρανοϊκού 'Εθνους-κράτους, χρειαζόμαστε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο.
Paul B. Preciado
Φιλόσοφος
Libération, 18.10.2019
*
Είμαι στη Βενετία και τα νέα με την ετυμηγορία της καταλανικής δίκης πέφτουν στο κινητό μου από τη Βαρκελώνη. Βρίσκομαι στο Palazzo delle Prigioni, την παλιά φυλακή της Γαληνοτάτης μεταξύ 1614 και 1922, η οποία μετατράπηκε κατά τη διάρκεια της Μπιενάλε σε περίπτερο της Ταϊβάν. Ο καλλιτέχνης Shu Lea Cheang αφιέρωσε το περίπτερο στις προβληματικές του γύρω από τις νέες μορφές απομόνωσης και καταστολής στις ψηφιακές και τεχνολογικές κοινωνίες του 21ου αιώνα. Το 1990, ο Gilles Deleuze προέβλεπε ότι η αυτοματοποίηση και η ψηφιοποίηση των μέσων επιτήρησης, καθώς και η επέκταση των ταχύτατων και φορητών μορφών ελέγχου θα αντικαθιστούσαν τις παλιές μεθόδους εγκλεισμού. Ο Deleuze πίστευε ότι θα έπεφταν τα τείχη της φυλακής κι ότι θα μπαίναμε σε μια εποχή "ανοικτού" ελέγχου. Αλλά η σημερινή κατάσταση απέχει πολύ από το να ανταποκρίνεται στις προβλέψεις του Deleuze. Όχι μόνο δεν έχουν πέσει τα τείχη της φυλακής, αλλά, αντίθετα, ποτέ δεν είχαμε χτίσει τόσα πολλά. Από τη Δύση ως την Ανατολή, από τις Ηνωμένες Πολιτείες ως την Κίνα, οι φυλακές αυξάνονται διαρκώς χωρίς να καθίσταται δυνατή η διάκριση ανάμεσα στις υποτιθέμενες δημοκρατίες και τα πιο αυταρχικά κράτη. Ζούμε σε κοινωνίες εγκλεισμού που διώκουν, τιμωρούν και φυλακίζουν κάθε μορφή διαφωνίας. Βλέπουμε μια υπερ-συμμαχία ανάμεσα σε πειθαρχικές τεχνικές φυλάκισης και σε νέες τεχνολογίες ψηφιακής επιτήρησης. Κάποτε, σύμφωνα με την Αμερικανίδα θεωρητικό Wendy Brown, θα αποκαλούμε αναδρομικά αυτή την περίοδο του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού εποχή των "κρατών εντός των τειχών". Για την Brown, η απώλεια κυριαρχίας των 'Εθνών-κρατών, ως απόρροια της οικονομικής διακυβέρνησης του παγκόσμιου νεοφιλελευθερισμού, τα οδηγεί στο να δημιουργούν μια μυθοπλασία ελέγχου και εθνικής ταυτότητας μέσω της κατασκευής συνόρων, τειχών και φυλακών.
Το τηλέφωνό μου δονείται σαν την ουρά ενός κροταλία. Κάθε δύο λεπτά εμφανίζεται και μια είδηση. Κάτω από κάθε πρόσωπο κατηγορουμένου, σαν σε κάποιο είδος μακάβριου Facebook, υπάρχει ένας αριθμός - 13 χρόνια, 12 χρόνια, 10 χρόνια και 6 μήνες, 12 χρόνια, 10 χρόνια και 6 μήνες, 9 χρόνια, 11 χρόνια και 6 μήνες, 12 χρόνια, 9 χρόνια, 1 χρόνος και 8 μήνες, 1 χρόνος και 8 μήνες, 1 χρόνος και 8 μήνες - που αντιστοιχεί στο χρόνο που θα περάσουν στη φυλακή.
Είναι αδιανόητο ότι, παρόλο που δεν μπόρεσαν να κατηγορηθούν για εξέγερση και παρά το γεγονός ότι η διοργάνωση του δημοψηφίσματος υπήρξε απόλυτα ειρηνική, επιβλήθηκαν τόσο υψηλές ποινές φυλάκισης σ' αυτούς που κατείχαν εκλεγμένες θέσεις. Στην περίπτωση εκείνων που δεν είχαν καμία πολιτική ευθύνη, οι ποινές που ζητήθηκαν είναι αδικαιολόγητες και αποτελούν δημόσια τιμωρία καθώς και υποδειγματική τιμωρία για κάθε πολιτιστική πρωτοβουλία που συνδέεται με τη γλώσσα των αυτονομιστών. Αυτές οι καταδίκες μάς επηρεάζουν άμεσα όλους, όλους εκείνους και εκείνες (*) από εμάς που εκπροσωπούμε την κοινωνία των πολιτών, εργαζόμαστε μέσα στον πολιτισμό και με τον πολιτισμό, με την ποιητική της αλλαγής και με την πολιτική φαντασία. Σκέφτομαι την παλιά μου φιλενάδα από τη Βαρκελώνη, από την οποία δεν έχω λάβει νέα εδώ και μήνες. Ξαναβλέπω το σπίτι της, θυμάμαι τα δείπνα και τις συζητήσεις με τους φίλους της, φαντάζομαι την απόγνωσή της, την αδυναμία της, την οργή της. Μια επανάσταση δεν είναι μόνο ένας λόγος και μια διαδήλωση, ένας δρόμος ή μια συγκέντρωση, είναι κι ένα τραπέζι όπου τρώμε και μιλάμε, είναι κι ένα κρεβάτι όπου κάνουμε έρωτα. Η φυλακή δεν είναι μόνο στέρηση της ελευθερίας, αλλά και η άρνηση όλων αυτών, η πλήρης κατάσχεση της συλλογικής ζωής.
Αναρωτιέμαι πώς θα λειτουργήσει η "ισπανική δημοκρατία" από δω και στο εξής - αν η διατύπωση αυτή δεν ενέχει τελικά μία επιτελεστική αντίφαση: μέσω της αστυνομικής καταστολής, της πολιτικής ποινικοποίησης και της λογοκρισίας; Μπαίνουμε σε μια νέα εποχή όπου οι συνθήκες θεσμικής καταστολής και νομιμοποιημένης διαφθοράς που επέβαλε το ισπανικό κράτος μετά τον Φράνκο στη Χώρα των Βάσκων επεκτείνονται και στην Καταλονία. Πώς θα περιγράφαμε ένα καθεστώς στο οποίο οι πιο διεφθαρμένοι πολιτικοί βρίσκονται στο Κοινοβούλιο, ενώ εκείνοι που διεξάγουν ένα ειρηνικό δημοψήφισμα είναι στη φυλακή; Αυτό που συμβαίνει είναι πολύ σοβαρό για να παριστάνουμε πως δεν έγινε τίποτα. 'Εχουμε να κάνουμε με την ανασύσταση ενός παρανοϊκού ισπανικού κράτους, ανίκανου να αντισταθεί στην παραμικρή κριτική, σε οποιαδήποτε αμφισβήτηση του τρόπου λειτουργίας του και σε οποιαδήποτε αναδιάρθρωση των κυβερνητικών δομών του. Πού είναι οι ευρωπαίοι δημοκράτες; Η Ευρώπη στρέφει για άλλη μία φορά την πλάτη της στον ισπανικό λαό, όπως το έκανε και πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Και ίσως πάλι οι συγκρούσεις στο ισπανικό κράτος δώσουν τον τόνο στη μελωδία της Ευρώπης των επόμενων πενήντα χρόνων. Μιας Ευρώπης των τειχών: εξωτερικά σύνορα, εσωτερική φυλακή. Η στρατιωτικοποιημένη αστυνομία των ευρωπαϊκών κρατών σκοτώνει και ακρωτηριάζει, και όλα αυτά στο όνομα της εθνικής τάξης. Το κράτος βρίσκεται σε πόλεμο με τα ζωντανά σώματα που το κατοικούν ή το διασχίζουν.
Η κατάσταση είναι αρκετά σοβαρή ώστε να πρέπει η ισπανική Βουλή να διαλυθεί και να απελευθερωθεί το Κοινοβούλιο από τον εκλογικό και ιδεολογικό έλεγχο των πολιτικάντηδων. Το κοινωνικο συμβόλαιο που υπεγράφη όταν πέθανε ο Φράνκο και οι υποσχέσεις για εκδημοκρατισμό απέτυχαν. Η εκταφή του πτώματος του δικτάτορα από την Valle de los Caidos μοιάζει όλο και περισσότερο με νεκρανάσταση. Χρειαζόμαστε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο. Ας μετατρέψουμε τη Βουλή σε σχολή δημοκρατίας κι ας δημιουργήσουμε σε κάθε πλατεία ένα νέο Κοινοβούλιο όπου θα συζητιέται το πως θα θέλαμε να κυβερνηθούμε. Η Βαρκελώνη είναι στις φλόγες. Αλλά η φωτιά δεν αρκεί. Πρέπει να επεκτείνουμε τους τρόπους αντίστασης και τις στρατηγικές της αλλαγής. Πρέπει να θέσουμε κάθε θεσμό στην υπηρεσία του κοινωνικού μετασχηματισμού. Καμία άλλη φυλακή, κανένα άλλο τείχος. Η πολιτική φαντασία πρέπει να ζει εκτός των τειχών.
Paul B. Preciado
(*) Η απαρίθμιση αυτή περιλαμβάνει το μη δυαδικό γένος.
Ο Paul B. Preciado (Πολ Μπ. Πρεθιάδο) είναι ισπανός φιλόσοφος και επιμελητής Τέχνης γεννημένος στο Μπούργκος. Είχε επιλέξει να μείνει στην Αθήνα κατά το διάστημα που επιμελήθηκε το Δημόσιο Προγράμμα της documenta 14 ( Κάσελ και Αθήνα).
Δείτε επίσης στο Αλμανάκ από τον ίδιο αρθρογράφο:
Το φανταστικό κοινοβούλιο του Balenciaga
Μτφ. Σ.Σ.
