Κλαίρη Μιτσοτάκη
Προς τη Mademoiselle Leroyer de Chantepie
Παρίσι, 18 Μαρτίου 1857
Κυρία
Σπεύδω να σας ευχαριστήσω, έλαβα όλα όσα μου στείλατε. Σας ευχαριστώ για την επιστολή, τα βιβλία και ειδικά για το πορτρέτο! Είναι μία λεπτή χειρονομία που με αγγίζει.
Θα διαβάσω τους τρεις τόμους σας αργά, προσεκτικά, δηλαδή όπως τους αξίζει, είμαι ήδη σίγουρος γι' αυτό.
Αλλά για την ώρα θα το αναβάλλω λίγο, γιατί ασχολούμαι, πριν επιστρέψω στην εξοχή, με μία αρχαιολογικό εργασία που αφορά μία από τις πιο άγνωστες περιόδους της αρχαιότητας, εργασία που θα προετοιμάσει μία επόμενη. Πρόκειται να γράψω ένα μυθιστόρημα του οποίου η δράση θα διαδραματίζεται τρεις αιώνες πριν από τον Ιησού Χριστό, γιατί αισθάνομαι την ανάγκη να ξεφύγω από τον σύγχρονο κόσμο, όπου η πένα μου στάθηκε πολύ, και ο οποίος εξάλλου με κουράζει να τον αναπαράγω όσο και με αηδιάζει να τον βλέπω.
Με μία αναγνώστρια όπως εσείς, Κυρία, και τόσο συμπαθητική, η ειλικρίνεια είναι καθήκον. Επομένως, θα απαντήσω στις ερωτήσεις σας: η Κυρία Μποβαρύ δεν έχει τίποτα το αληθινό. Είναι μια ιστορία εντελώς επινοημένη. Δεν έβαλα σ' αυτήν τίποτα από τα συναισθήματά μου ή την ύπαρξή μου. Η ψευδαίσθηση (αν υπάρχει) προέρχεται αντίθετα από το απρόσωπο του έργου. Μία από τις αρχές μου είναι ότι δεν πρέπει να γράφεις για τον εαυτό σου. Ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι στο έργο του όπως ο Θεός στη δημιουργία, αόρατος και παντοδύναμος· να τον νιώθουμε παντού, αλλά να μην τον βλέπουμε.
Κι έπειτα, η Τέχνη πρέπει να υπερβαίνει τα προσωπικά συναισθήματα και τις νευρικές ευαισθησίες! Είναι καιρός να της δώσουμε, με μια αδίστακτη μέθοδο, την ακρίβεια των φυσικών επιστημών! Η καίρια δυσκολία, για μένα, παραμένει, ωστόσο, το ύφος, η μορφή, το αόριστο Ωραίο που προκύπτει από την ίδια τη σύλληψη και που είναι το μεγαλείο του Αληθινού, όπως έλεγε ο Πλάτων.
'Εζησα κι εγώ για πολύ καιρό, Κυρία, τη ζωή σας. 'Εχω περάσει κι εγώ μερικά χρόνια μόνος στην εξοχή, χωρίς άλλο θόρυβο τον χειμώνα από το ψίθυρο του ανέμου στα δέντρα, το σπάσιμο των πάγων, όταν ο Σηκουάνας τους έφερνε κάτω από τα παράθυρά μου. Αν κατέκτησα κάποια γνώση για τη ζωή, είναι επειδή έχω ζήσει λίγο, με την κοινή σημασία της λέξης, γιατί έτρωγα λίγο, αλλά μηρύκαζα πολύ. Έχω συγχρωτιστεί με πολλούς και έχω δει διάφορες χώρες. Ταξίδεψα με τα πόδια και με καμήλες. Γνωρίζω τους μεσίτες του παρισινού Χρηματιστηρίου και τους Εβραίους της Δαμασκού, τους ρουφιάνους της Ιταλίας και τους νέγρους ζογκλέρ. Υπήρξα προσκυνητής στους Αγίους Τόπους και έχω χαθεί στα χιονιά του Παρνασσού, κάτι που μπορεί να φανεί και σαν ένας συμβολισμός.
Μην παραπονιέστε, έχω δει κι εγώ λίγο τον κόσμο, και γνωρίζω τέλεια αυτό το Παρίσι που ονειρεύεστε. Τίποτα δεν συγκρίνεται με μία καλή ανάγνωση κοντά στο τζάκι ... διαβάζοντας Άμλετ ή Φάουστ... μια μέρα έξαψης. Ονειρό μου (καταδικό μου) είναι να αγοράσω ένα μικρό παλάτι στη Βενετία στο μεγάλο κανάλι.
Ορίστε, Κυρία, μία από τις περιέργειές σας ικανοποιήθηκε. Προσθέστε και τα εξής για να ολοκληρωθεί το πορτραίτο μου και η βιογραφία μου: είμαι τριάντα πέντε ετών, έχω ύψος 1.72, τους ώμους ενός αχθοφόρου και τη νευρική ευερεθιστότητα μιας μικρής ερωμένης. Είμαι εργένης και μοναχικός.
Επιτρέψτε μου, κλείνοντας, να σας ευχαριστήσω για άλλη μια φορά για την "Εικόνα" που μου στείλατε. Θα την βάλω σε κάδρο και θα την κρεμάσω ανάμεσα σε αγαπημένες μορφές. Συγκρατώ ένα κομπλιμέντο που παρεισφρύει στην άκρη της πένας και σας παρακαλώ να με θεωρείτε ως τον στοργικό συνάδελφό σας.
Gustave Flaubert
Correspondance
Μτφ. Σ.Σ.
