Denis Goldberg
«'Ενας γίγαντας έφυγε»
The Guardian
"Είχα καταλάβει ότι ο ρατσισμός στη Νότια Αφρική ήταν ίδιος με τον ρατσισμό στη ναζιστική Γερμανία" -Denis Goldberg
Ο Ντένις Γκόλτμπεργκ ήταν μία από τις μεγάλες φυσιογνωμίες του αγώνα κατά του απαρτχάiντ
Fréjus Quenum, Daniel Pelz
Deutsche Welle, 30.04.2020
*
ΤΟ ΝΑ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΕΙ τον αγώνα δεν αποτελούσε ποτέ γι' αυτόν μία άξια λόγου επιλογή. Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, ο Ντένις Γκόλτμπεργκ πολέμησε κάθε εχθρό που βρέθηκε στο δρόμο του: είτε το ρατσιστικό καθεστώς του απαρτχάιντ, είτε την απληστία της εξουσίας και την διαφθορά στη Νότια Αφρική ή τον καρκίνο.
Από παιδί, οι γονείς του τον δίδαξαν ότι όλοι οι άνθρωποι ήταν ίσοι. Ωστόσο, αυτό ήταν αδιανόητο την εποχή του απαρτχάιντ. Η εβραϊκή οικογένεια του Γκόλτμπεργκ είχε βιώσει τον φυλετικό διαχωρισμό. Εγκατέλειψε την Λιθουανία για να γλιτώσει από το αντισημιτικό πογκρόμ.
Οι γονείς του Ντένις Γκόλτμπεργκ ήταν κομμουνιστές, όπως θα γινόταν και ο ίδιος.
Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο του Κέιπ Τάουν, συμμετείχε αποφασιστικά στον αγώνα κατά του απαρτχάιντ. "Ήμουν πάντα πεπεισμένος ότι αυτό που κάναμε ήταν αυτό που έπρεπε να γίνει και ότι είχε έναν άξιο σκοπό: να εγγυηθούμε τα ίδια δικαιώματα για όλους στη χώρα μας, για άλλες χώρες, για όλους τους ανθρώπους. Είναι ο μόνος τρόπος να είσαι και να παραμένεις ανθρώπος", έλεγε το 2013 σε συνέντευξή του στην Deutsche Welle.
Ο αγώνας του ενάντια στο καθεστώς του απαρτχάιντ ήταν ειρηνικός. Αλλά αυτό θα του στοιχίσει μία τετράμηνη ποινή φυλάκισης. Όπως πολλοί νέοι ακτιβιστές κατά του απαρτχάιντ, κατάλαβε τότε ότι η ειρηνική μέθοδος πάλης δεν ήταν αρκετή.
Ο Νέλσον Μαντέλα τον συμπεριλαμβάνει στην εκστρατεία του "Καυτό Δόρυ" το 1961. Ήταν ο ένοπλος βραχίονας του Εθνικού Κογκρέσου της Αφρικής (ANC). "Ντένις, έχεις λάβει τεχνική εκπαίδευση. Ξέρεις πώς να κατασκευάζεις γέφυρες και πώς να τις ανατινάζεις. Θα ήθελες να έρθεις μαζί μας;" φέρεται να του είχε πει ο Νέλσον Μαντέλα, σύμφωνα με την ίδια την μαρτυρία του Ντένις Γκόλντμπεργκ σε μια άλλη συνέντευξή του στην Deutsche Welle τον Φεβρουάριο του 2020.
Απάντησε φυσικά ευνοϊκά στο κάλεσμα αυτό.
Τα μάτια του Ντένις Γκόλντμπεργκ εξακολουθούν να λάμπουν δεκαετίες αργότερα όταν διηγείται αυτή την ιστορία. "Ήμασταν έτοιμοι να τα παρατήσουμε; Όχι. Στο μανιφέστο του Umkhonto we Sizwe (Καυτό Δόρυ) αναφέρεται ότι υπάρχουν στιγμές στη ζωή όπου έχουμε μόνο δύο δυνατότητες. Είτε επίλεγεις να περάσεις τη ζωή σου γονατισμένος, είτε σηκώνεσαι για να πολεμήσεις. Η απόφαση ήταν λοιπόν να σηκωθείς και να πολεμήσεις", εξήγησε ακόμα ο Ντένις Γκόλντμπεργκ το 2013.
Για πολλούς Μαύρους, ήταν ήρωες. Αλλά για τους λευκούς, τρομοκράτες. Οι υπηρεσίες ασφαλείας σε όλη τη χώρα τους καταδίωξαν. Το 1964, οι ηγέτες του κινήματος γύρω από τη Μαντέλα καταδικάστηκαν σε τέσσερις φορές ισόβια. Ο Ντένις Γκόλντμπεργκ ήταν ο μόνος Λευκός ανάμεσά τους. Κατά ειρωνικό τρόπο, δεν θα τον στείλουν να εκτίσει την ποινή φυλάκισής του στο Robben Island αλλά σε ένα κέντρο κράτησης για Λευκούς στην Πραιτώρια.
Πέρασε 20 χρόνια σε αυτή τη φυλακή, και το μεγαλύτερο διάστημα μέσα σε ένα μικρό κελί. Η σύζυγός του Έσμε, επίσης πεπεισμένη κομμουνίστρια, θα αναγκαζόταν να εξοριστεί στη Μεγάλη Βρετανία με τα παιδιά τους.
Ο Ντένις Γκόλντμπεργκ δεν τους ξαναείδε παρά μόνο μετά την απελευθέρωσή του το 1985. Αλλά η φυλακή παρέμεινε μέσα του για το υπόλοιπο της ζωής του. "Μερικές φορές ξυπνάω το βράδυ και αναρωτιέμαι που είμαι: είμαι στη φυλακή ή είναι απλώς μια παραίσθηση; 22 χρόνια είναι πολύς καιρός", έλεγε στην DW.
Fréjus Quenum, Daniel Pelz
Η απώλεια ενός φίλου και συντρόφου
Jacqueline Dérens
Mediapart, Le blog de Jacqueline Dérens, 30.04.2020
H Jacqueline Dérens έχει λάβει ενεργά μέρος στον αγώνα κατά του απαρτχάιντ και ειδικεύεται στη Νότια Αφρική. Είναι συγγραφέας του βιβλίου Γυναίκες της Νότιας Αφρικής, μία ιστορία αντίστασης (εκδ. Non Lieu).
Το νέο μαθεύτηκε σήμερα το πρωί. Η αναγγελία του θανάτου του δεν μας εξέπληξε, αλλά μας λύπησε, μας συγκλόνισε. Ξέραμε ότι ήταν μεγάλος σε ηλικία και άρρωστος, αλλά ένας άνθρωπος που αναφωνεί "η ζωή!" Τι όμορφη που είναι η ζωή! δεν μπορεί έτσι απλά να πεθαίνει.
Τον είχα συναντήσει στο Λονδίνο το 1985 μετά την απελευθέρωσή του. Πάντα μαχητικός, ήταν υπεύθυνος για το προπαγανδιστικό υλικό του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου (ANC): μπλουζάκια, μολύβια, μικροαντικείμενα λιγότερο ή περισσότερο χρήσιμα, θυμάμαι το απίστευτο μικρό ρολόι στα χρώματα του ANC, αλλά τίποτα δεν ήταν περιττό για να διαδωθεί ο αγώνας για μια δημοκρατική Νότια Αφρική που να ανήκει "σε όλους όσους ζουν εκεί, Μαύροι και Λευκοί".
Ο Ντένις είχε μείνει 22 χρόνια στη φυλακή, μία φυλακή για Λευκούς επειδή τον είχαν χωρίσει από τους μαύρους συντρόφους του στη δίκη της Ριβόνια. Σε αυτήν τη φυλακή, σε ένα κελί που γειτόνευε με το δικό του, υπήρξε μάρτυρας του αργού θανάτου του φίλου και συντρόφου του Bram Fisher, του διάσημου δικηγόρου, που είχε προσχωρήσει στον απελευθερωτικό αγώνα, καταδικαστεί σε φυλακή και αφεθεί χωρίς φροντίδα ενώ υπέφερε από έναν καρκίνο που επέφερε τον θανατό του το 1975.
Ο Ντένις είχε γεννηθεί σε μια οικογένεια αγωνιστών, οι Εβραίοι προγονοί του είχαν φύγει από την περιοχή της Βαλτικής για να γλιτώσουν από τα τσαρικά πογκρόμ, οι γονείς του ήταν δραστήριοι κομμουνιστές αγωνιστές στη Νότια Αφρική και ο ίδιος έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Νότιας Αφρικής το 1957, το οποίο είχε τεθεί εκτός νόμου το 1950. Η ζωή του Ντένις είναι μια αδιάκοπη στράτευση για την ελευθερία και τη δικαιοσύνη, αλλά και για την τέχνη και τον πολιτισμό.
Όταν τέλειωσε η δίκη της Ριβόνια και ο δικαστής ανακοίνωσε την ετυμηγορία, όλοι περίμεναν τα χειρότερα: την εκτέλεση δι' απαγχονισμού. Ακολούθησε όμως πανδαιμόνιο όταν ο δικαστής ανακοίνωσε την ποινή της ισόβιας κάθειρξης. Η μητέρα του Ντένις δεν είχε ακούσει καλά και όταν τον πλησίασε για να μάθει, της απάντησε "Life ! and Life is wonderful !"
Όταν επέστρεψε στη Νότια Αφρική το 2002, είχε επιλέξει τον ακτιβισμό τoυ απλού αγωνιστή και όχι τη δόξα ενός υπουργείου. Ήταν πεπεισμένος ότι η τέχνη και ο πολιτισμός πρέπει να είναι προσβάσιμα σε όλα τα παιδιά, και ότι χωρίς μουσική, χωρίς ζωγραφική, χωρίς βιβλία, η ζωή ήταν απλώς ένας σκοτεινός διάδρομος.
Στο σπίτι του στο Hout Bay, έδειχνε με υπερηφάνεια στους φίλους του την "γκαλερί τέχνης", τους πίνακες ζωγραφικής και τα γλυπτά που αγόραζε από ντόπιους καλλιτέχνες. Θυμάμαι ότι μας είχε δείξει όλος χαρά "τις δεσπονίδες" του, ένα γλυπτό που παριστάνει νεαρές γυναίκες, ντελικάτες και κομψές. Το 2015 είχε δημιουργήσει ένα ίδρυμα για τα παιδιά, το The House of Hope, για να έχουν πρόσβαση στην κουλτούρα. Οι τελευταίες δημόσιες δραστηριότητες ακυρώθηκαν όμως λόγω των μέτρων που ελήφθησαν για την καταπολέμηση της πανδημίας του κορωνοϊού.
Το αυτοβιογραφικό του βιβλίο, γραμμένο το 2010, φέρει τον εύλογο τίτλο The Mission : A life for Freedom. Ο Ντένις είχε μια αποστολή που ολοκλήρωσε στο ακέραιο: "Η ζωή είναι υπέροχη".
Jacqueline Dérens
[...] Στον ενεργό πυρήνα του ANC που εξακολουθούσε να δρα μετά τη σύλληψη του Μαντέλα, ο Ντένις Γκόλντμπεργκ ήταν από τους πιο αποφασισμένους. Ο νεαρός αυτός κομμουνιστής υποστήριζε την ένοπλη πάλη και αφιερωνόταν πλήρως σε αυτήν. Μαζί του, ο Ahmed Kathrada, ο φίλος που προερχόταν από το Εθνικό Κογκρέσο της Ινδίας, ο Govan Mbeki, ο σύνδεσμος μεταξύ του ANC και του SACP (νοτιοαφρικανικού ΚΚ) και, φυσικά, ο σύντροφος μιας ζωής, ο Walter Sisulu. Όλοι συνηθίζουν να συναντιούνται σε ένα ασφαλές σπίτι που ανήκει σε αγωνιστές προσκείμενους στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Βρίσκεται στη Ριβόνια, σε ένα προάστιο του Γιοχάνεσμπουργκ, που δεν απέχει όμως και πολύ από την Πραιτώρια, προς το Βορρά. Το αγρόκτημα Liliesleaf δεν είναι πραγματικά απομονωμένο. Ο επίσημος ιδιοκτήτης είναι ο Arthur Goldreich, ένας ντιζάινερ και αρχιτέκτονας κατασκευαστής βιομηχανικών και εμπορικών κτιρίων που έχει ταξιδέψει στο Ανατολικό Μπλοκ και στην Κίνα. Από το 1961, το εξοχικό του σπίτι και οι βοηθητικοί του χώροι χρησιμοποιούνται ως στρατηγείο για τις παράνομες δραστηριότητες του Κομμουνιστικού Κόμματος της Νότιας Αφρικής και του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου. Το 1962, ο Goldreich και η οικογένειά του έκρυψαν εκεί ακόμη και τον Νέλσον Μαντέλα, ο οποίος τότε κυκλοφορούσε με πλαστή ταυτότητα ως David Motsamayi, κηπουρός.
'Εγινε υπερβολική χρήση αυτού του επιχειρησιακού κέντρου; Οι υπεύθυνοι της MK [uMkhonto we Sizwe, ή "Δόρυ του 'Εθνους", ή MK - ο ένοπλος βραχίονας του AFC - σ.σ.] πιστεύουν ότι θα ήταν καλύτερο να μεταφερθεί αλλού. Εν τω μεταξύ, μία τελευταία συνάντηση ορίζεται για τις 12 Ιουλίου 1963, στις 3 μ.μ. Ενώ κουβεντιάζουν, κανείς δεν δίνει σημασία σε ένα φορτηγάκι που σταματά στην είσοδο. Μπροστά: δύο άντρες με λευκές στολές· και στο πλάι: το σήμα μιας εταιρείας καθαρισμού ... [...]
Fabrice d'Almeida, Nelson Mandela - κεφάλαιο III. Αντιμέτωποι με την δικαιοσύνη, ή η δίκη της Ριβόνια (2018).
Μτφ. Σ.Σ.
