Ινδιάνοι Osage
Βασιλιάδες του πετρελαίου
*
Πως το πετρέλαιο που βρέθηκε στην άγονη γη τους τους οδήγησε σε έναν κύκλο θανάτου
Killers of the flower moon
"Πάρτε οποιαδήποτε κατεύθυνση από την Pawhuska, και τη νύχτα θα προσέξετε τα σπίτια των Osage που διαγράφονται χάρη στο ηλεκτρικό φως, που θα μπορούσε ένας ξένος να θεωρήσει ως ένα επιδεικτικό σημάδι πλούτου. Αλλά όλοι οι Osage γνωρίζουν ότι οι λάμπες είναι αναμμένες για να προφυλαχτούν από την εμφάνιση ενός φαντάσματος του σκότους- ενός αόρατου χεριού-, που η μάστιγά του έπληξε αυτή τη γη [...] και την μετέτρεψε σε έναν Γολγοθά με άπειρα κρανία [...]. Το ερώτημα που είναι στο μυαλό όλων είναι το εξής: ποιός θα είναι ο επόμενος;" έγραφε στις αρχές της δεκαετίας του 1920 ένας ρεπόρτερ που περνούσε από την Οκλαχόμα, θέλοντας να περιγράψει τον τρόμο που επικρατούσε στη φυλή των Ινδιάνων Osage. Ήταν η εποχή του "βασιλείου του Τρόμου" - όπως αποκαλείται στη συλλογική μνήμη των Osage-, μιας μαζικής σειράς δολοφονιών (από όπλο ή δηλητηρίαση) που διαπράχθηκαν από το 1921 ως το 1926 ενάντια σε μέλη της κοινότητας. Πόσα θύματα προκάλεσε το χέρι του διαβόλου; Είκοσι τέσσερα αν πιστέψουμε τα αρχεία, αλλά στην πραγματικότητα υπήρξαν πολύ περισσότερα. Η πλήρης έκταση του εγκλήματος - ή μάλλον της συνωμοσίας θα έπρεπε να πούμε καλύτερα- που διαπράχθηκε είναι από τα κύρια ζητήματα που εξετάζει η σπουδαία έρευνα που πραγματοποίησε έναν αιώνα σχεδόν αργότερα ο δημοσιογράφος David Grann. "Σχεδόν όλοι έχουν χάσει μια μητέρα, έναν πατέρα, μια αδελφή, έναν αδελφό ή έναν ξάδελφο. Ο πόνος δεν εξαφανίζεται ποτέ πραγματικά", του δήλωσε μια ηλικιωμένη γυναίκα που ζει σήμερα στον ινδιάνικο καταυλισμό.
Ντοκουμενταρίστικη αξία, αυστηρή έρευνα, ένταση του ηθικού προβληματισμού, αποτελεσματικό σασπένς: είναι μάταιο να θελήσεις να ιεραρχήσεις τις αρετές της διήγησης αυτής, που αρχίζει με μια περιγραφή της απίθανης ιστορίας των Ινδιάνων Osage, οι οποίοι εκδιώχθηκαν στα τέλη του 19ου αι. από τους εποίκους από τη γη τους στο Κάνσας για να οδηγηθούν από την κυβέρνηση στις άγονες εκτάσεις μιας "νέας Πολιτείας που επρόκειτο να ονομαστεί Οκλαχόμα". Μερικές δεκαετίες αργότερα, στο κατώφλι του εικοστού αιώνα, ο μαύρος χρυσός ξεπηδάει από την άγονη αυτή γη και οι Osage γίνονται κυριολεκτικά οι βασιλιάδες του πετρελαίου, ζώντας μέσα στην πολυτέλεια - αν και στην πραγματικότητα κάτω από μια λευκή επιτήρηση ώστε να υπερκεραστεί η "φυλετική τους αδυναμία". Ωστόσο, "όλο και περισσότεροι λευκοί Αμερικανοί εξοργίζονταν με την ευημερία των Osage [...]", γράφει ο David Grann. "Οι δημοσιογράφοι διέδιδαν ιστορίες συχνά χοντροκομμένες, ότι λόγου χάρη οι Osage πέταγαν τα πιάνα τους στο γκαζόν ή άλλαζαν αυτοκίνητα μόλις έσκαγε κάποιο λάστιχο."
Αντλώντας το υλικό του τόσο από τα αρχεία όσο και κι από άμεσες πηγές, ο David Grann ασχολήθηκε ειδικά με την ιστορία μιας οικογένειας που έμενε στην περιοχή του Gray Horse : την αποτελούσαν η Mollie Burkhart (που πήρε το επιθετό της από τον λευκό άντρα της Ernest Burkhart) και οι αδελφές της Anna, Minnie και Rita - αυτές οι δύο τελευταίες δολοφονήθηκαν η μία μετά την άλλη στη διάρκεια του "βασιλείου του Τρόμου". Καθ' όλη τη συναρπαστική του μελέτη, συναντάμε και πολλούς άλλους χαρακτήρες: αδίστακτους τυχοδιώκτες, καυχησιάρηδες ιδιωτικούς ντετέκτιβ, φρικτούς αλήτες που παριστάνουν τους έντιμους, ενίοτε κι έναν επιθεωρητή λιγομίλητο και ακέραιο. Κάνουμε επίσης τη γνωριμία του νεαρού John Edgar Hoover, που αναλαμβάνει σε ηλικία 29 ετών τη διεύθυνση του Bureau of investigation (BOI) - του μετέπειτα Federal Bureau of investigation (FBI)-, ο οποίος διέβλεψε ότι η πιθανή επίλυση της υπόθεσης των δολοφονιών θα του παρείχε το εργαλείο της εκκολαπτόμενης παντοδυναμίας του. Και τέλος, αναλογιζόμαστε κυρίως τα αναρίθμητα θύματα, των οποίων ο David Grann παρουσιάζει τη λίστα -δίπλα από εκείνη, την όχι λιγότερο πολυπληθή, των ενόχων- που δικαιολογούν το σχόλιο μιας σημερινής Ινδιάνας Osage: "Η γη αυτή έχει ποτίσει με αίμα."
Nathalie Crom
Telerama n°3555 28.02.2018.
Μτφ. Σ.Σ.
