Sergio Scandura
'Ενα άγρυπνο μάτι πάνω από τη Μεσόγειο
Ο Ιταλός δημοσιογράφος Sergio Scandura, σκοπός στην κεντρική Μεσόγειο
Με έδρα την Κατάνια, ο δημοσιογράφος αφιερώνει τη ζωή του στην καταγραφή των δραστηριοτήτων - διασώσεις, επαναπροωθήσεις, ναυάγια - των πλοίων που μεταφέρουν μετανάστες. Πρόκειται για ένα πολιτικά καυτό θέμα, για το οποίο ο ίδιος πιστεύει πως υπόκειται στην ομερτά των αρχών.
Στην οθόνη του Sergio Scandura, ο κινούμενος χάρτης της κεντρικής Μεσογείου μεταξύ Ιταλίας, Λιβύης και Τυνησίας παραπέμπει σε έναν παράξενο νυχτερινό ουρανό γεμάτο φωτεινά σήματα. Μικρές, έντονα χρωματιστές ψηφίδες αντιπροσωπεύουν η κάθε μία από ένα πλοίο. Τις περισσότερες φορές πρόκειται για ένα φορτηγό πλοίο, του οποίου η πλατφόρμα εντοπισμού υποδεικνύει τον προορισμό, το μέγεθος, τη χωρητικότητα, τη σημαία κ.ά. Από λιμάνι σε λιμάνι, οι συνδυασμένες τροχιές τους κρατούν τις δύο ακτές ενωμένες. Αλλά αυτό που ψάχνει ο Sergio βρίσκεται αλλού, στο ρήγμα, στην άβυσσο που τις χωρίζει. Αναζητά το σχήμα ενός συνόρου και τα ίχνη των αόρατων ανθρώπων που προσπαθούν να το διασχίσουν.
Από την Κατάνια, το σικελικό λιμάνι στα πέρατα της Ευρώπης και της Αφρικής, ο μεσογειακός αυτός ανταποκριτής ενός πολύ ιδιαίτερου μέσου, του Radio Radicale, έχει γίνει ο υπομονετικός αρχειοθέτης μιας γεωγραφικής περιοχής που στοιχειώνει τον ευρωπαϊκό πολιτικό λόγο. Ο 57χρονος δημοσιογράφος έχει αφιερωθεί στην καταγραφή κάθε επιχείρησης διάσωσης, κάθε επαναπροώθησης στις αφρικανικές ακτές, κάθε ναυαγίου, καθώς αυτό που περιγράφει ως μια ολοένα και πιο βαθιά αδιαφάνεια έρχεται και απλώνεται πάνω από τη θάλασσα.
"Από το 2018, οι αρχές έχουν σταματήσει να επικοινωνούν για διασώσεις και αναχαιτίσεις. Δεν δημοσιεύουν πλέον ακριβή στοιχεία για τις αφίξεις, τίποτα για την ακριβή προέλευση, υπάρχουν πολύ λίγες εικόνες, οι δημοσιογράφοι δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σ' αυτές, και μάλιστα κρατούνται συχνά μακριά από τα μέρη όπου γίνονται οι αποβιβάσεις", εξηγεί ο Sergio Scandura. [...]
Allan Kaval
Le Monde - 15 Ιουνίου 2023
Η μαύρη τρύπα της Μεσογείου είναι κρατικό μυστικό. Συνέντευξη με τον Sergio Scandura (Radio Radicale).
Mauro Seminara
Mediterraneo cronaca - 17.04.2020
H παρακολούθηση ADS-B* αεροσκαφών που βρίσκονται σε υπηρεσία με τη Frontex στην κεντρική Μεσόγειο εμποδίζεται, και ο δημοσιογράφος Sergio Scandura του Radio Radicale, ένας από τους κορυφαίους ειδικούς στον εναέριο και ναυτικό εντοπισμό, δηλώνει: "οι ζωές και οι θάνατοι των ανθρώπων στις μεσογειακές ζώνες SAR αντιμετωπίζονται από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ως κρατικό μυστικό".
"Το Automatic Dependent Surveillance-Broadcast (ADS-B) είναι μια τεχνολογία επιτήρησης και μια μορφή Ηλεκτρονικής Σήμανσης που επιτρέπει σε ένα αεροσκάφος να προσδιορίζει τη θέση του μέσω δορυφορικής πλοήγησης ή άλλων αισθητήρων και να την εκπέμπει περιοδικά, καθιστώντας δυνατό τον εντοπισμό του.
Το βράδυ της Τετάρτης 15 Απριλίου, στην οθόνη της πλατφόρμας FlightAware εμφανίστηκε ένα κυβερνητικό μήνυμα που επέβαλε μπλακάουτ για δύο αεροσκάφη: το Eagle1 και το Osprey3. Ονόματα που, όπως έγραψε χθες ο Vittorio Alessandro στο βιβλίο του PuntoNave, "δεν λένε τίποτα σε κανέναν, εκτός από τους λίγους γνώστες: είναι τα αεροσκάφη της Frontex που περιπολούν στα Στενά της Σικελίας για την αναζήτηση ανθρώπων στη θάλασσα, των οποίων τα ίχνη, από χθες το βράδυ, με εντολή της "ευρωπαϊκής κυβέρνησης" έχουν εξαφανιστεί από την πλατφόρμα FlightAware". Πράγματι, στην εν λόγω πλατφόρμα εμφανίστηκε το μήνυμα "Αυτό το αεροσκάφος δεν είναι διαθέσιμο για δημόσιο εντοπισμό σε πραγματικό χρόνο λόγω των κανόνων της ευρωπαϊκής ένωσης για τα δεδομένα".
Το βράδυ της 15ης Απριλίου δεν είναι απλώς μια στιγμή σαν τις άλλες, αλλά η κατάληξη μιας σειράς γεγονότων κατά των οποίων ο ευρωπαϊκός οργανισμός Frontex βρέθηκε στο εδώλιο του κατηγορουμένου, τουλάχιστον ηθικά. Η θέση της Frontex είχε μόλις αντικρουστεί από τη Sea Watch σε μια υπόθεση πιθανού ναυαγίου, που διαψεύστηκε από την ιταλική ακτοφυλακή και δεν επιβεβαιώθηκε από την ευρωπαϊκή υπηρεσία που η γερμανική ΜΚΟ ανέφερε ως πηγή της. Στη συνέχεια, εμφανίστηκε η υπόθεση των 55 μεταναστών που εξαφανίστηκαν μια νύχτα απελπισμένων ερευνών με τη Frontex, τη Μάλτα και την Ιταλία να εμπλέκονται στα νοτιοανατολικά της Λαμπεντούζα. Εκείνες τις μέρες, το Alarm Phone είχε δημοσιεύσει τις εξακριβωμένες θέσεις των τριών σκαφών από τα τέσσερα που είχαν ζητήσει βοήθεια -που δεν ελήφθησαν από κανέναν επί τέσσερις ημέρες- ενώ ο Sergio Scandura, δημοσιογράφος του Radio Radicale, είχε δημοσιεύσει κι αυτός τα ίχνη των αεροσκαφών που αντιστοιχούσαν ακριβώς, στις τροχιές που ακολούθησαν, στις συντεταγμένες που υπέδειξε το δημόσιο τηλεφωνικό κέντρο συναγερμού.
Τα ίχνη που εντόπισε ο Scandura εξέθεσαν τη Frontex, καθιστώντας δύσκολο για την ευρωπαϊκή υπηρεσία ελέγχου των συνόρων να αρνηθεί ότι πέρασε επανειλημμένα πάνω από βάρκες που κινδύνευαν και κανείς δεν πήγε να τις σώσει. Και έτσι η Frontex αναγκάστηκε να ισχυριστεί σχετικά με το ναυάγιο που ανέφερε η Sea Watch ότι έφταιγαν η Ιταλία και η Μάλτα για την αποτυχία διάσωσης, καθώς τα σκάφη που κινδύνευαν βρίσκονταν στις αντίστοιχες περιοχές SAR και κανένα κράτος δεν κινήθηκε για τη διάσωσή τους τη στιγμή που τους εντόπισε ο ευρωπαϊκός οργανισμός. Όπως και πράγματι συνέβη. Ανιχνεύοντας τη Frontex είναι επομένως σαν να ανιχνεύουμε την πορεία των ευρωπαϊκών ψεμάτων και παραλείψεων στη διάσωση. Το βράδυ της 15ης Απριλίου, όταν ο Sergio Scandura, μετά από μια ολόκληρη νύχτα που πέρασε παρακολουθώντας τις τροχιές των αεροσκαφών που πετούσαν πάνω από το σημείο όπου το εμπορικό πλοίο Ivan επιβράδυνε για να ψάξει για το αγνοούμενο σκάφος με τους 55 μετανάστες, βρήκε το μήνυμα του μπλακάουτ για το Eagle1 και το Osprey3, ήταν η κατάληξη μιας περιόδου κατά την οποία ολόκληρη η Ευρώπη κινδύνευσε να βρεθεί στο εδώλιο του κατηγορουμένου, όχι πια από ηθική άποψη, αλλά από εγκληματική. Δεν ήταν λοιπόν μια τυχαία βραδιά, αλλά μια βραδιά που η μαύρη τρύπα της Μεσογείου έμελλε να γίνει πιο αποτελεσματική από ποτέ.
Με τον εντοπισμό των διαδρομών των εναέριων μέσων της Frontex να έχει εκλείψει, ο Τύπος που επιμένει ακόμα να ενδιαφέρεται για τις ανθρώπινες ζωές μένει με λίγα ή και τίποτα. Η ιταλική ακτοφυλακή, η οποία έχει προ πολλού σταματήσει να αναφέρει επιχειρήσεις διάσωσης ή απλές αναφορές για βάρκες με μετανάστες, δεν βγαίνει πλέον καν από το λιμάνι για να αποφύγει τα χειρότερα και απλώς τουτιτάρει για φάλαινες που θεάθηκαν και μεταφορές μάσκας. Η Guardia di Finanza είναι εξίσου κουμπωμένη και το Πολεμικό Ναυτικό ούτε καν το σκέφτεται. Οι ΜΚΟ ήταν κάποτε οι μόνες χρήσιμες πηγές για το τι συνέβαινε στη διαδρομή των μεταναστών στην κεντρική Μεσόγειο, και παρόλο που η επικοινωνία τους ήταν μερική και όχι πάντα απόλυτα διαφανής, τώρα λείπει και η δικη τους παρακολούθηση λόγω -όπως φαίνεται- της επιδημίας του Covid-19. Αποφασίσαμε λοιπόν να τηλεφωνήσουμε στον Sergio Scandura και να ζητήσουμε περισσότερες πληροφορίες για το θέμα, για να καταλάβουμε πόσο άξιζε η παρακολούθηση των αεροσκαφών και τι συνεπάγεται πλέον η κυβερνητική συσκότιση-λογοκρισία των δρομολογίων της Frontex.
Οι ανιχνεύσεις σας έπαιξαν επίσης καθοριστικό ρόλο στην ανακάλυψη και κατανόηση του τι συνέβη τη νύχτα που αναζητήθηκε ένα σκάφος με 55 άτομα στην κεντρική Μεσόγειο. Το όνομά σας και το έργο σας αναδείχθηκαν από πολλές εφημερίδες, στη συνέχεια τα αεροσκάφη της Frontex λογοκρίθηκαν στην πλατφόρμα που χρησιμοποιούσατε. Πιστεύετε ότι θα μπορούσε να υπάρχει άμεση συσχέτιση των γεγονότων;
Εδώ και μερικά χρόνια, έχουμε κι εμείς "βάλει χέρι" στην παρακολούθηση που προσφέρουν οι πλατφόρμες που παρουσιάζουν τις πτήσεις, χάρη στα δεδομένα που μεταδίδονται μέσω των σημάτων των αναμεταδοτών ADS-B των αεροσκαφών: ένα είδος "θαλάσσιας κυκλοφορίας" του ουρανού. Τα δεδομένα αυτά, σε ανοικτό κώδικα, προσφέρονται από διάφορες διαδικτυακές πλατφόρμες όπως οι FlightRadar, Radarbox, FlightAware και άλλες μη εμπορικές πλατφόρμες με ανεξάρτητους δέκτες. Οι αναμνήσεις μου και οι γνώσεις επί του θέματος με βοήθησαν σίγουρα, χάρη σε μια άδεια αθλητικής πτήσης αναψυχής που απέκτησα στα νιάτα μου τη δεκαετία του 1990 με έναν δάσκαλο και φίλο που δεν θα ξεχάσω ποτέ, τον Angelo D'Arrigo. Ήταν (και είναι) σκληρή δουλειά. Δεν αρκεί απλώς να κάνεις ένα screenshot και να παγώσεις αυτά τα ίχνη: πρέπει να γίνουν αναλύσεις, να γίνουν μετρήσεις στα θαλάσσια μίλια της ζώνης SAR και στα όρια των λεγόμενων αρμοδιοτήτων των κέντρων έρευνας και διάσωσης που είναι υπεύθυνα για κάθε ζώνη, να μελετηθούν τα χρονοδιαγράμματα και να συγκριθούν με τις πηγές συναγερμών που φτάνουν σε σένα κατά τη διάρκεια της ημέρας, να υπολογιστούν τα γεωγραφικά πλάτη και μήκη και στη συνέχεια - το πιο σημαντικό - το είδος των τροχιών και των διαδρομών που κάνει ένα αεροσκάφος σε χαμηλό ύψος πάνω από τη θάλασσα.
Όταν ένα αεροσκάφος κάνει μία ή περισσότερες στενές τροχιές, σημαίνει ότι "ο στόχος", η βάρκα με τους ναυαγούς, έχει απλώς εντοπιστεί και αυτό είναι όλο· όταν, από την άλλη πλευρά, σου παρουσιάζονται ευρείες σπειροειδείς τροχιές ή σχήματα αναζήτησης σαν χτένι, αυτό δεν λέει ποτέ κάτι καλό και αυτό που βλέπεις στην οθόνη παραπέμπει σε μια τραγωδία, σε ένα απελπισμένο σχήμα αναζήτησης πτωμάτων διασκορπισμένων στη θάλασσα όταν υπάρχει ναυάγιο. Τα αεροσκάφη, όχι μόνο αυτά της Frontex, αλλά και αυτά της ακτοφυλακής μας και των ενόπλων δυνάμεων της Μάλτας, βρίσκονται σε πρωτοφανή αριθμό αποστολών και ποσότητα αεροσκαφών τις τελευταίες ημέρες, ακόμη και σε μία μόνο ημέρα. Τα πρώτα ίχνη των αεροσκαφών Eagle και Osprey της Frontex, επιβεβαίωσαν το SOS, ενώ και οι συντεταγμένες των θέσεων που εντόπισε το Alarm Phone έδειξαν στενές τροχιές, επαληθεύοντας τις πρώτες "κανονικές" εικόνες, με αρκετές βάρκες σε δυσκολία, ακυβέρνητες. Τις ημέρες που ακολούθησαν, τα ίχνη δεν έδειχναν πλέον στενές τροχιές αλλά τα απελπισμένα "σχήματα" αναζήτησης της θάλασσας που δεν θέλεις να βλέπεις, αν μη τι άλλο γιατί προμηνύουν κυρίως τραγωδίες. Και έτσι έγινε με τους νεκρούς και τους αγνοουμένους περίπου σαράντα μίλια νότια της Λαμπεντούζα. Την επόμενη μέρα η Frontex απαγόρευσε την παρακολούθηση όλων των αεροσκαφών της: δυσκολεύεται κανείς να σκεφτεί ότι πρόκειται για μία απλή μοιραία σύμπτωση.
Τα αναγνωριστικά Eagle 1 και Osprey 3 παρακολουθούν, και επομένως θεωρητικά προορίζονται για ανθρωπιστική αποστολή. Γιατί δεν πρέπει να φαίνονται οι δραστηριότητές τους;
Τα αεροσκάφη αυτά παρέχονται υπεργολαβικά από μια ιδιωτική εταιρεία που εδρεύει στο αεροδρόμιο Gamston της Αγγλίας. Η Frontex έχει συμβόλαιο με την DEA Diamond Executive Aviation, μια εταιρεία που ιδρύθηκε από πρώην πιλότους της RAF και ειδικεύεται σε πτήσεις ISR (Intelligence, Surveillance & Reconnaissance), καθώς διαθέτουν αισθητήρες επιπέδου Leonardo (Finmeccanica) στα αεροσκάφη τους. Το γιατί δεν πρέπει να φαίνονται, ή πρέπει να καταβάλλονται μεγάλες προσπάθειες για να μην φαίνονται, νομίζω ότι είναι σαφές σε όλους. Οι συνεχείς παραβιάσεις των διεθνών συμβάσεων που έχουν ελάχιστη σχέση με την "ανθρωπιστική" έννοια, οι οποίες διαπράττονται από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, με πρώτες την Ιταλία και τη Μάλτα, όσο λιγότερο μπορούν να τεκμηριωθούν για τα "καθεστώτα" τόσο το καλύτερο. Πριν από δεκάδες χρόνια και σε ανύποπτο χρόνο, ο Marco Pannella [ιστορικός ηγέτης του ιταλικού Ριζοσπαστικού κόμματος -σ.σ.] έριξε την ιδέα ότι "...μετά θα πρέπει να βάλουμε σημαδούρες στη Μεσόγειο με κάμερες για να βλέπουμε τι στο διάολο συμβαίνει". Εκείνη ακριβώς την εποχή, τουλάχιστον όσον αφορά την "τρελή" ιδέα αυτών των σημαδούρων, μπορούσες να τον περάσεις για μουρλό. Στη συνέχεια, δεκαετίες αργότερα, συνειδητοποιείς ότι ο Pannella - όπως πάντα - ήταν μπροστά από τα γεγονότα: σε εκείνη την περίπτωση μιλούσε ο δημοσιογράφος και ιδρυτής του Radio Radicale Marco, όχι ο πολιτικός ηγέτης.
Ποιες άλλες κυβερνητικές πτήσεις δεν φαίνονται;
Μαχητικά και στρατιωτικά βομβαρδιστικά που δεν μπορούμε να δούμε στις οθόνες μας, πετούν κρυπτογραφημένα. Και πολλά άλλα στρατιωτικά αεροσκάφη. Το παράδοξο; Με τις πλατφόρμες παρακολούθησης μπορούμε να παρακολουθούμε τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Global Hawk, που εδρεύουν στη Sigonella, τα οποία πηγαίνουν να "σαρώσουν" τις ρωσικές στρατιωτικές περιοχές του Καλίνιγκραντ, του Ντονμπάς και της Κριμαίας- με τις πτήσεις που αφορούν θαλάσσια διάσωση αυτό δεν είναι εφικτό.
Είναι λοιπόν και συνεχίζουν να είναι οι μετανάστες στην κεντρική Μεσόγειο μια κρατική υπόθεση που καλύπτεται από μυστικά και παραλείψεις στην επικοινωνία;
Λοιπόν, ναι. Ξανά και ξανά, και περισσότερο από ποτέ: η διάσωση, οι ζωές και οι θάνατοι των ανθρώπων στις ζώνες SAR της Μεσογείου αντιμετωπίζονται από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ως κρατικό μυστικό.
Μπορείτε να εξηγήσετε την άμεση συνέπεια αυτής της συσκοτίσης;
Σε ένα σενάριο στο οποίο η ιταλική ακτοφυλακή δεν απαντάει στο τηλέφωνο εδώ και χρόνια· σε ένα σενάριο στο οποίο το MRCC [Maritime Rescue Co-ordination Centre -σ.σ.] στη Ρώμη έχει καταργήσει τον αριθμό εφημερίας της αίθουσας επιχειρήσεων για τους δημοσιογράφους· σε ένα σενάριο στο οποίο οι αρχές της Μάλτας έχουν υψηλά επίπεδα omertà για τη SAR· σε ένα σενάριο στο οποίο ακόμη και κάποιες ΜΚΟ -κάποιες και σε μερικές περιπτώσεις- κρύβουν πράγματα ίσως επειδή προβαίνουν σε "διαπραγματεύσεις" με τις κυβερνήσεις για να μην τους χτυπήσουν, όλα γίνονται πιο δύσκολα. Ανάμεσα στα fake news και τις μη επαληθεύσιμες πηγές, οι ανιχνεύσεις, οι ξεκάθαρες, είναι από τα λίγα πράγματα που "μιλούν" στον δημοσιογράφο χωρίς καμία omertà: και από σήμερα έχουμε όλο και λιγότερα από αυτές, και περισσότερα εμπόδια που αποσκοπούν στη διεύρυνση της μαύρης τρύπας πάνω από τη Μεσόγειο.
