Καλωσορίσατε στον κόσμο του Paul B. Preciado. Σας εύχομαι όλη την ευχαρίστηση του κόσμου.
Η Γαλλίδα συγγραφέας, σκηνοθέτιδα και enfant terrible της γαλλικής καλλιτεχνικής σκηνής Virginie Despentes γράφει, λίγο καιρό μετά τον χωρισμό τους, τον πρόλογο του βιβλίου του Paul B. Preciado «An apartment on Uranus», την πιο όμορφη ίσως εισαγωγή στο σύμπαν του – από κάθε άποψη.
Δεν θα το περιλάμβανε ποτέ κανείς στην κατηγορία των ερωτικών επιστολών, αλλά στο δικό μου μυαλό είναι κάπου εκεί ψηλά στη λίστα με τα πιο όμορφα ερωτικά γράμματα που έχω διαβάσει. Βλέπουμε μια γυναίκα η οποία θαυμάζει απόλυτα και ολοκληρωτικά έναν άλλο άνθρωπο και καταφέρνει αυτό να μας το μεταδώσει. Δεν νομίζω πως μπορεί να γραφτεί καλύτερος πρόλογος για ένα βιβλίο, μπορεί σίγουρα να μεταφραστεί καλύτερα από κάποιον που θα ξέρει πραγματικά πώς, ελπίζω σύντομα. Ως τότε, this will do.
Paul,
όταν με ρώτησες αν θα έγραφα αυτόν τον πρόλογο, βρισκόμασταν στο διαμέρισμα όπου ζούσες στο κέντρο του Παρισιού. Οι χώροι στους οποίους εγκαθίστασαι μοιάζουν πάντα με μοναστηριακά κελιά. Ένα γραφείο, ένας υπολογιστής, μερικά σημειωματάρια, ένα κρεβάτι με μια στοίβα βιβλία δίπλα του. Εξακολουθεί να είναι παράξενο το να βρίσκομαι στο σπίτι σου δίχως να βρίσκομαι στο σπίτι μου – είσαι το πρόσωπο με το οποίο έχω περάσει τον περισσότερο χρόνο στη ζωή μου. Αυτή η αίσθηση του οικείου που έχει μετατραπεί σε παράξενο παραμένει ένα αίνιγμα για μένα, κάτι που βρίσκεται ανάμεσα στην ευχαρίστηση και τον πόνο, που μπορεί να είναι και τα δύο ταυτόχρονα, που πρέπει να είναι η νοσταλγία.
Με ρώτησες αν θα έγραφα αυτόν τον πρόλογο και δεν δίστασα να πω αμέσως ναι. Ζούσαμε μαζί όταν άρχισες να γράφεις αυτές τις στήλες και μετά τον χωρισμό μας συνέχισες να μου στέλνεις τα κείμενά σου για να ελέγχω τα γαλλικά τους – και οι δύο ξέρουμε ότι θα μπορούσαν πολύ εύκολα να το είχαν κάνει αυτό στη «Libération», αλλά είναι ένας τρόπος να διατηρούμε έναν δεσμό. Για μένα, ένας τρόπος να συνεχίσω να ζω μέσα στα λόγια σου – να μη χάσω το νήμα της σκέψης σου.
Ξέρω πώς γράφεις. Δεν υποφέρεις από writer's block. Θα ήταν αδύνατο σε εμένα να διατηρήσω μια τέτοιου είδους αρθρογραφία, γιατί κάθε φορά θα βυθιζόμουν σε μια εβδομάδα απόλυτης αγωνίας – τον τύπο εβδομάδας που μόλις πέρασα, με το να μην καταφέρνω να ξεκινήσω να γράφω αυτόν τον πρόλογο.
Στην αρχή σκέφτηκα ότι θα έπρεπε να είναι 1.500 λέξεις, η έκταση των άρθρων σου. Σκέφτηκα ένα σχέδιο, πολύ γρήγορα, αλλά η ιδιότητα του συγγραφικού μπλοκαρίσματος είναι ότι ακόμη κι αν ξέρεις τι θέλεις να γράψεις και αν παραμείνεις καθισμένος στο γραφείο σου, δεν έρχεται τίποτα. Το σχέδιο που είχα στο μυαλό μου ξεκινούσε κάπως έτσι: «Την ημέρα που γράφω αυτόν τον πρόλογο φεύγεις από το αστυνομικό τμήμα όπου πήγες για να υποβάλεις καταγγελία επειδή η πόρτα σου καλύφθηκε με γκράφιτι, με απειλές για τη ζωή σου. Την ίδια νύχτα οι ίδιες προσβολές και οι ίδιες απειλές γράφτηκαν με σπρέι στην πόρτα του τοπικού κέντρου ΛΟΑΤΚΙ+ στη Βαρκελώνη. Μου έγραψες μέσω WhatsApp: “Φεύγω από το αστυνομικό τμήμα, τα δόντια μου είναι σφιγμένα και τα κόκαλά μου είναι κρύα, δεν μου αρέσει να πηγαίνω στην αστυνομία”. Αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που πηγαίνεις από τότε που γνωριζόμαστε, πάντα για απειλές κατά της ζωής σου. Την πρώτη φορά που συνέβη σού είπα να το αφήσεις, να μην πεις τίποτα, αν σου γράφουν για να σου πουν πως θα σε σκοτώσουν είναι γιατί δεν έχουν καμία πρόθεση να το κάνουν. Και στη συνέχεια, καθώς έβγαινε από το σπίτι του, ένας γκέι ακτιβιστής στη Μαδρίτη βρέθηκε μαχαιρωμένος στον λαιμό, παρατημένος για να πεθάνει, αλλά επέζησε. Είχε επίσης δεχτεί απειλές και έτσι πήγες να κάνεις καταγγελία, εκείνη την πρώτη φορά. Και εξήγησες στους αστυνομικούς όλα όσα χρειαζόταν να ξέρουν για την queer μικροπολιτική. Αυτή είναι η ειδικότητά σου, να λες στους ανθρώπους ιστορίες που δεν είχαν φανταστεί ποτέ και να τους πείθεις ότι είναι λογικό να θέλουν να τις δουν να γίνονται πραγματικότητα.
Την ημέρα που γράφω αυτόν τον πρόλογο, ο Βραζιλιάνος βουλευτής Jean Wyllys ανακοινώνει την απόφασή του να εγκαταλείψει τη χώρα του επειδή φοβάται για τη ζωή του. Ο νεαρός Bilal Hassani επιλέγεται να εκπροσωπήσει τη Γαλλία στη Eurovision και κατακλύζεται από έναν χείμαρρο ομοφοβικών προσβολών.
Όταν ξεκίνησες να γράφεις αυτές τις στήλες για την εφημερίδα “Libération”, οι διαδηλώσεις κατά του γάμου των ομοφυλοφίλων υποστηρίζονταν με ανησυχητικό ενθουσιασμό από τα συστημικά μέσα ενημέρωσης – κάθε μέρα έπρεπε να προωθούνται: δώστε βήμα στη μισαλλοδοξία, υπερασπιστείτε το δικαίωμα των φονταμενταλιστών της ετεροφυλοφιλίας να εκφράζουν το μίσος τους. Αυτό ήταν απαραίτητο. Αυτό ήταν το σήμα –όλοι το καταλάβαμε αυτό– για το τέλος μιας δεκαετίας ανοχής. Το όνομά σου τότε ήταν Beto και δεν έπαιρνες τακτικά τεστοστερόνη, αλλά ο κόσμος μιλούσε για σένα με αρσενικές αντωνυμίες, όπως εσύ ήθελες. Αποκαλούσες τους cis άντρες “fuzzies” και αυτό με έκανε να ξεκαρδίζομαι. Σήμερα κανείς στον δρόμο δεν θα σκεφτόταν να διορθώσει τον εαυτό του με το “με συγχωρείτε, κυρία” αφού θα σε είχε αποκαλέσει “κύριο”, και δεν θα μπερδευόταν μετά, χωρίς να καταλαβαίνει πραγματικά πώς να συνεχίσει. Σήμερα είσαι τρανς και όταν είμαστε μαζί στον δρόμο αυτό που με ενοχλεί περισσότερο δεν είναι ότι οι άντρες σού μιλάνε καλύτερα, αλλά ότι οι γυναίκες δεν συμπεριφέρονται πια με τον ίδιο τρόπο. Σε λατρεύουν. Κάποτε οι στρέιτ κοπέλες δεν ήξεραν πραγματικά τι να κάνουν με αυτόν τον θηλυκό τύπο, αυτό το αρρενωπό κορίτσι – δεν ήταν πραγματικά άνετες μαζί σου. Τώρα σε λατρεύουν, είτε βγάζουν τα σκυλιά τους βόλτα στον δρόμο, είτε πουλάνε τυρί, είτε είναι σερβιτόρες σε εστιατόριο – οι γυναίκες πιστεύουν ότι είσαι ο τύπος τους και στο δείχνουν, όπως κάνουν όλες οι γυναίκες, κατακλύζοντάς σε με μικρές, αχρείαστες περιποιήσεις. Λες ότι είναι παράξενο το να γίνεσαι άντρας κρατώντας την ανάμνηση της καταπίεσης και πως σε κάθε περίπτωση υπερβάλλω, δεν σου δίνουν προσοχή. Και αυτό με κάνει απλώς να γελάω.
Τα άρθρα σου, συγκεντρωμένα, σκιαγραφούν έναν συνεκτικό ορίζοντα. Θυμάμαι κάθε ένα, θυμάμαι τη στιγμή που δημοσιεύτηκε το καθένα τους, αλλά είναι μια έκπληξη το να τα βρίσκω τώρα όλα μαζί. Μια εξαιρετική έκπληξη. Αρκετές ιστορίες ξεδιπλώνονται, σε σχήμα χιαστί, εναλλακτικά, ή σε μια σπείρα, όπως θα έλεγε ο Barthes – πάντα γύρω από τα ίδια σημεία, αλλά όχι στο ίδιο βάθος. Είναι ταυτόχρονα ένα βιβλίο που ξεχωρίζει από τα άλλα βιβλία σου, πιο αυτοβιογραφικό, πιο προσιτό, και ένα βιβλίο που είναι εφάμιλλο με το Testo Junkie, το οποίο έμπλεκε πολλές κλωστές – το αποκαλούσες “πλεξούδα”. Και αυτή η συλλογή είναι μια πλεξούδα. Υπάρχει ένα αφηγηματικό νήμα που αφορά εσένα και εμένα – τον χωρισμό μας και τα χρόνια που ακολούθησαν. Και άλλες κλωστές που πλέκονται για να σχηματίσουν ένα διαφορετικό μοτίβο. Είναι επίσης η ιστορία του τέλους των δημοκρατιών στη Δύση. Πώς η οικονομία ανακάλυψε ότι τα πάει πολύ καλά με τα αυταρχικά καθεστώτα, και μάλιστα ότι προτιμά τα αυταρχικά καθεστώτα, αφού οι άνθρωποι καταναλώνουν ακόμη περισσότερο όταν τα χέρια τους είναι δεμένα. Και είναι η ιστορία των προσφύγων που κλείστηκαν σε στρατόπεδα, πέθαναν στη θάλασσα ή εγκαταλείφθηκαν στη φτώχεια σε χλιδάτες πόλεις που αυτοαποκαλούνται χριστιανικές – και ξέρω ότι δεν παραλληλίζεις την κατάστασή τους με τη δική σου από μια αισθητική προτίμηση για μια αριστερή πόζα, αλλά επειδή ξέρεις, ως ένα αρρενωπό κορίτσι που του άρεσαν τα κορίτσια και μεγάλωσε στο τέλος της δικτατορίας του Φράνκο, και τώρα ως ένα τρανς άτομο, ότι είσαι ένας από αυτούς. Ότι θα είσαι πάντα ένας από αυτούς, ότι η εξαθλίωση, όπως λέει ο Louis Calaferte, «δεν είναι ποτέ ζήτημα δύναμης», ηθικής ή ψυχικής, ή αξίας. Η εξαθλίωση σε συνθλίβει σαν φορτηγό που αναποδογυρίζει πάνω σου – σε γραπώνει και σε διαλύει. Και δεν το ξεχνάς.
Και είναι επίσης, φυσικά, η ιστορία της μετάβασής σου – των μεταβάσεών σου. Αυτή η κεντρική σου ιστορία, όχι του να πηγαίνεις από το ένα σημείο στο άλλο, αλλά της περιπλάνησης και της ενδιάμεσης κατάστασης ως του τόπου της ζωής. Μια συνεχής μεταμόρφωση, χωρίς σταθερή ταυτότητα, χωρίς σταθερή δραστηριότητα ή διεύθυνση ή χώρα. Ονομάζεις αυτό το βιβλίο Ένα διαμέρισμα στον Ουρανό και δεν έχεις κανένα διαμέρισμα στη Γη, μόνο τα κλειδιά ενός σπιτιού στο Παρίσι, όπως είχες για δύο χρόνια τα κλειδιά ενός διαμερίσματος στην Αθήνα. Δεν εγκαθίστασαι. Δεν σε ενδιαφέρει να είσαι εγκατεστημένος σε έναν τόπο. Αναζητάς το καθεστώς του μόνιμου μετανάστη. Αλλάζεις το όνομά σου στα χαρτιά της ταυτότητάς σου και μόλις το όνομά σου είναι Paul για να περάσεις τα σύνορα, γράφεις ότι δεν έχεις καμία πρόθεση να υιοθετήσεις την αρρενωπότητα ως το νέο σου φύλο – θέλεις ένα ουτοπικό φύλο.
Είναι σαν το δυνατό να έχει γίνει φυλακή και εσύ ο φυγάς. Γράφεις ανάμεσα στις δυνατότητες – και με αυτόν τον τρόπο αναπτύσσεις μια άλλη δυνατότητα. Μου έμαθες ένα βασικό πράγμα: μην ασχολείσαι με την πολιτική δίχως ενθουσιασμό. Αν το κάνεις χωρίς ενθουσιασμό, βρίσκεσαι στη μεριά της δεξιάς. Κι εσύ ασχολείσαι με την πολιτική με έναν μεταδοτικό ενθουσιασμό – χωρίς μίσος προς εκείνους που ζητούν τον θάνατό σου, μόνο με επίγνωση της απειλής που κρέμεται πάνω από σένα, πάνω από εμάς. Αλλά δεν έχεις χρόνο για εχθρότητα, ούτε χαρακτήρα για θυμό – αναπτύσσεις κόσμους που εμφανίζονται από τα περιθώρια, και το καταπληκτικό με σένα είναι αυτή η ικανότητα να συνεχίζεις να φαντάζεσαι κάτι διαφορετικό. Λες και η προπαγάνδα γλιστρά από πάνω σου και το βλέμμα σου είναι συστηματικά ικανό να αποσταθεροποιεί το προφανές. Είναι η αλαζονεία σου που είναι σέξι – αυτή η χαρούμενη αλαζονεία που σου επιτρέπει να σκέφτεσαι αλλού, στα διάκενα, να θέλεις να ζεις στον Ουρανό και να γράφεις σε μια γλώσσα που δεν είναι η δική σου, προτού παραδώσεις διαλέξεις σε μια ακόμη γλώσσα... από τη μια γλώσσα στην άλλη, από το ένα θέμα στο άλλο, από τη μια πόλη στην άλλη, από το ένα φύλο στο άλλο – οι μεταβάσεις είναι το σπίτι σου. Και δεν θέλω ποτέ να εγκαταλείψω εντελώς αυτό το σπίτι, να μην ξεχάσω ποτέ την ενδιάμεση γλώσσα σου, τη γλώσσα από τα σταυροδρόμια, τη γλώσσα της μετάβασης».
Αυτή είναι η ιδέα για το σχέδιο που είχα και ήθελα να κλείσω μιλώντας για αυτή την εμμονή που έχουν όλα τα αυταρχικά καθεστώτα –είτε είναι ακροδεξιά, είτε είναι θρησκευτικά, είτε κομμουνιστικά– με το να επιτίθενται στα queer σώματα, στα σώματα των τσουλών, στα τρανς σώματα, στα σώματα εκτός νόμου. Είναι σαν να κρύβουμε μέσα μας πετρέλαιο – και όλα τα πανίσχυρα καθεστώτα θέλουν να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτό το πετρέλαιο, θέλουν να μας εκδιώξουν από τη διαχείριση της γης μας. Είναι σαν να είμαστε πολύ πλούσιοι σε κάποια απροσδιόριστη πρώτη ύλη. Με το να απασχολούμε τόσους πολλούς ανθρώπους, καταλήγουμε να λέμε στον εαυτό μας ότι πρέπει να έχουμε πράγματι κάτι που έχει να κάνει με κάποια σπάνια και πολύτιμη ουσία. Πώς αλλιώς μπορείς να εξηγήσεις γιατί όλα τα κινήματα που επιτίθενται στην ελευθερία ενδιαφέρονται τόσο στενά για το τι κάνουμε με την ταυτότητά μας, τη ζωή μας και το σώμα μας στις κρεβατοκάμαρές μας;
Και για πρώτη φορά από τότε που γνωριστήκαμε, είμαι πιο αισιόδοξη από εσένα. Φαντάζομαι πως τα παιδιά που θα γεννηθούν μετά το 2000 θα αρνούνται να παρασυρθούν σε αυτές τις ηλιθιότητες – και δεν ξέρω αν η αισιοδοξία μου προέρχεται από έναν τρόμο τόσο μεγάλο που αρνούμαι να τον αντιμετωπίσω, αν προέρχεται από μια σωστή διαίσθηση, ή αν είναι απλώς ότι έχω γίνει αστή και έχω ανάγκη να λέω στον εαυτό μου ότι όλα θα συνεχίσουν ως έχουν, επειδή διακυβεύονται πλέον πάρα πολλά για μένα. Δεν έχω ιδέα. Αλλά για πρώτη φορά στη ζωή μου το νιώθω, το κύκνειο άσμα του παραδοσιακού, δολοφονικού, βιαστικού, καταχρηστικού ανδρισμού. [...] Νομίζω ότι τα παιδιά που θα γεννηθούν μετά το 2000 θα είναι ικανά να σκεφτούν ότι η συνέχιση αυτής της ανδροκρατικής τάξης –ή, κατά τα λεγόμενά σου, «τεχνοπατριαρχικής»– θα σήμαινε πως όλα θα πεθάνουν, όλα θα χαθούν.
Και νομίζω ότι αυτά τα παιδιά θα διαβάσουν τα κείμενά σου και θα καταλάβουν τι προτείνεις, θα σε επιθυμήσουν. Τη σκέψη σου, τον ορίζοντά σου, τους χώρους σου. Γράφεις για μια εποχή που δεν έχει ακόμη φτάσει. Γράφεις για παιδιά που δεν έχουν γεννηθεί ακόμα και που θα ζουν επίσης σε συνεχή μετάβαση – που είναι τελικά ο τόπος της ζωής. Και εύχομαι στον αναγνώστη που θα μπει στο βιβλίο σου όλη την ευχαρίστηση του κόσμου. Καλώς ήρθατε στον Paul B. Preciado – σκαρφαλώνετε μέσα σε μια κάψουλα και δεν θα βγείτε αλώβητοι, αλλά θα δείτε, δεν υπάρχει βία εκεί. Κάποια στιγμή, διαβάζοντας αυτές τις σελίδες, θα βρεθείτε ανάποδα και η βαρύτητα δεν θα είναι παρά μια μακρινή ανάμνηση. Θα συμβεί σε διαφορετικό σημείο για τον καθένα σας, χωρίς να συνειδητοποιήσετε τι έχει συμβεί. Θα βρεθείτε αλλού. Και όταν αναδυθείτε από αυτή την ανάγνωση, θα ξέρετε ότι αυτός ο χώρος υπάρχει και ότι είναι ανοιχτός σε σας – ότι εκεί μπορείτε να γίνετε κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτό που σας είχαν επιτρέψει να φανταστείτε.
- Virginie Despentes
Όλα τα (φανταστικά) βιβλία της V. D. κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Στερέωμα, ενώ η «Θεωρία του Κινγκ-Κονγκ», που είναι ίσως το γνωστότερό της, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κασταλία. Δυστυχώς μονάχα ένα βιβλίο του Paul έχει μεταφραστεί στη γλώσσα μας (δεν γνωρίζω αν αναμένεται κάποιο ακόμη), και κυκλοφορεί με τον τίτλο «Είμαι το τέρας που σας μιλά» από τους Αντίποδες. Αν μπορείτε να διαβάσετε βιβλία στα αγγλικά αναζητήστε το «An apartment on Uranus». Το βιβλίο αυτό είναι όντως ένα διαστημόπλοιο που σε μεταφέρει κάπου πολύ μακριά. Σε έναν πλανήτη από τον οποίο δεν θα επιστρέψεις ο ίδιος.
