Η Πύλη της Δύσης. Πώς μια ταινία κόντεψε να χρεωκοπήσει τα αμερικανικά στούντιο.

Η Πύλη της Δύσης. Πώς μια ταινία κόντεψε να χρεωκοπήσει τα αμερικανικά στούντιο. Facebook Twitter
Οι κριτικές της πρεμιέρας ήταν αποκαρδιωτικές, πολλοί έγραψαν πως ήταν το χειρότερο φιλμ που είδαν στη ζωή τους και αντί να αναφέρουν συγκεκριμένα επιχειρήματα πάνω στην αισθητική και το περιεχόμενο, έγραφαν για τους θρύλους των γυρισμάτων και για την απαξιωτική συμπεριφορά του Τσιμίνο προς τους υπόλοιπους.
1

Επειδή η οποιαδήποτε κουβέντα περί αντικειμενικότητας στον κινηματογράφο, και την τέχνη γενικότερα, καταλήγει συχνά σε αδιέξοδο, δεχόμαστε πως υπάρχει μια σειρά συγκυριών που έχει καθορίσει ως σήμερα τη θέση κάποιων σκηνοθετών και των έργων τους στην ιστορία του κινηματογράφου. Για παράδειγμα, δε θα μάθουμε ποτέ αν ο Χίτσκοκ είχε το ίδιο διαμορφωμένο στάτους που έχει σήμερα αν δεν υπήρχε η επιμονή των Γάλλων των Cahiers du Cinéma για την επανεκτίμηση του έργου του. Ή άραγε θα περνούσαν οριστικά στη λήθη οι ταινίες των Πάουελ και Πρέσμπεργκερ αν ο μανιακός Μάρτιν Σκορσέζε δεν έκανε την υπερπροσπάθεια να τις ξαναβγάλει στην επιφάνεια μέσα στα 70s; Συγκυρίες όμως, που με τον τρόπο που συνέβησαν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και συνομωσίες, έγιναν και προς την αντίθετη κατεύθυνση, δηλαδή ένας αριθμός από μεσάζοντες να καταστρέφει την καριέρα καλλιτεχνών, δημοσιοποιώντας τα λάθη τους, με διάθεση υπερβολής και χωρίς υποψία συγχώρεσης. Όπως έγινε στην περίπτωση του Μάικλ Τσιμίνο.


Βρισκόμαστε στο 1978 και ο Τσιμίνο μπαίνει στη χρυσή νέα γενιά του αμερικανικού σινεμά με τον Ελαφοκυνηγό που παίρνει 5 Όσκαρ, μεταξύ των οποίων ταινίας και σκηνοθεσίας. Όπως και για τους περισσότερους εκείνης της γενιάς, η επιτυχία της ταινίας του δίνει το εισιτήριο μεγαλύτερους προϋπολογισμούς και, κυρίως, απόλυτη δημιουργική ελευθερία. Την επόμενη δουλειά του τη σκεφτόταν για αρκετά χρόνια, είχε φτιάξει ένα προσχέδιο σεναρίου για την Πύλη της Δύσης το 1971, αλλά όντας εντελώς άγνωστος τότε, αγνοήθηκε. Το 1978 όμως ήταν το hot καλλιτεχνικό όνομα, ό,τι και αν πρότεινε θα γινόταν δεκτό. Και έτσι έγινε, αποκτά πλήρη εξουσία στις δημιουργικές αποφάσεις, θέλει την Ιζαμπέλ Υπέρ αντί κάποιας γνωστής αμερικανίδας ηθοποιού και αυτό φέρνει τον πρώτο καυγά, όμως τελικά η γνώμη του υπερισχύει και τον Απρίλιο του 1979 ξεκινά γυρίσματα με 12 εκατομμύρια δολάρια διαθέσιμα για ξόδεμα.

Το τί συνέβη στα γυρίσματα που κράτησαν περίπου ένα χρόνο, τριπλασιάζοντας το κόστος του φιλμ, αιωρείται συνήθως μεταξύ της πραγματικότητας και του θρύλου. Στην πρώτη συγκαταλέγονται οι απαιτήσεις του Τσιμίνο για τουλάχιστον 30 λήψεις κάθε πλάνου, για προσωπική επιλογή κάθε κομπάρσου και των ρούχων του σε τεράστιες σκηνές, για απαίτηση να ξαναστηθεί ένας κεντρικός δρόμος γιατί οι αποστάσεις των δύο πλευρών του δεν ήταν αυτές που υπέδειξε και πάρα πολλές, ως επί το πλείστον εμμονοληπτικές λεπτομέρειες.

 

Το τί συνέβη στα γυρίσματα που κράτησαν περίπου ένα χρόνο, τριπλασιάζοντας το κόστος του φιλμ, αιωρείται συνήθως μεταξύ της πραγματικότητας και του θρύλου. Στην πρώτη συγκαταλέγονται οι απαιτήσεις του Τσιμίνο για τουλάχιστον 30 λήψεις κάθε πλάνου, για προσωπική επιλογή κάθε κομπάρσου και των ρούχων του σε τεράστιες σκηνές, για απαίτηση να ξαναστηθεί ένας κεντρικός δρόμος γιατί οι αποστάσεις των δύο πλευρών του δεν ήταν αυτές που υπέδειξε και πάρα πολλές, ως επί το πλείστον εμμονοληπτικές λεπτομέρειες. Υπάρχει και ο θρύλος, εκεί όπου ακούγεται πως ο Τσιμίνο έμαθε ότι ο Κόπολα έφτασε σε μήκος φιλμ για εγγεγραμμένο υλικό το 1 εκατομμύριο πόδια και ήθελε να τον ξεπεράσει (και το έκανε φτάνοντας τα 1,3 εκ.), ακόμη και πως τα μισά λεφτά της παραγωγής ξοδεύτηκαν σε ναρκωτικά για να μη γκρινιάζουν πολύ οι ταλαιπωρημένοι συντελεστές από τα θέλω του «Αγιατολάχ», όπως είχαν ονομάσει τον σκηνοθέτη.

 

Η Πύλη της Δύσης. Πώς μια ταινία κόντεψε να χρεωκοπήσει τα αμερικανικά στούντιο Facebook Twitter
O Τσιμίνο αποκτά πλήρη εξουσία στις δημιουργικές αποφάσεις, θέλει την Ιζαμπέλ Υπέρ αντί κάποιας γνωστής αμερικανίδας ηθοποιού και αυτό φέρνει τον πρώτο καυγά, όμως τελικά η γνώμη του υπερισχύει και τον Απρίλιο του 1979 ξεκινά γυρίσματα με 12 εκατομμύρια δολάρια διαθέσιμα για ξόδεμα.


Προφανώς προσδίδεται μεγάλη ευθύνη γι' αυτό το φιάσκο στον Τσιμίνο που με πρόσχημα την τελειομανία καταστρατήγησε κάθε κανόνα συμπεριφοράς μέσα στο γύρισμα, βρέθηκε απέναντι σε όλους, ενώ δεν είχε να πει και τα καλύτερα λόγια ο μοντέρ Γουίλιαμ Ρέινολντς, που έπρεπε να μείνει μαζί του σε ένα δωμάτιο για μήνες. Προβληματικές παραγωγές όμως γυρίζονταν από την εποχή του βωβού σινεμά, η United Artists μπορούσε να είναι πιο επιβλητική, όπως επίσης και να τον απολύσει ενώ για καιρό σκεφτόταν και το ακραίο σενάριο να κλείσει εντελώς την κάνουλα με τα χρήματα, μη τελειώνοντας το φιλμ και χάνοντας απλά όσα ξοδεύτηκαν ως τότε. Τίποτα δεν έγινε και ο Τσιμίνο αφού επιτέλους τέλειωσε, παρουσίασε ένα workprint 5μιση ωρών, που φυσικά δεν έγινε αποδεκτό, όχι όμως εξαιτίας του περιεχομένου, αλλά καθαρά λόγω της τρομακτικής, για το κοινό, διάρκειας. Ο σκηνοθέτης έκοψε τελικά την ταινία στα 219 λεπτά, που θεωρείται η «επίσημη» διάρκειά της ως σήμερα, η πρεμιέρα δρομολογήθηκε για το Νοέμβριο του 1980 και εκεί συνέβη η μεγάλη καταστροφή.


Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως όλα αυτά συνέβησαν σε μια εποχή που το Χόλυγουντ, ξεκινώντας από τις αρχές περίπου των 70s, παρέδωσε τα σκήπτρα σε νέους σκηνοθέτες ελπίζοντας πως αυτοί θα βρουν τρόπους να κάνουν μεγάλο, και ελκυστικό προς το κοινό, σινεμά. Έτσι κι έγινε, μέσα στη δεκαετία βγήκαν αριστουργήματα που βλέπονται μέχρι σήμερα, οι σκηνοθέτες όμως από παιδάκια έγιναν γίγαντες και δε δέχονταν μύγα στο σπαθί τους σε ό,τι είχε να κάνει με δημιουργικές αποφάσεις. Όσο έφερναν πίσω κέρδη, αυτό δεν ήταν τόσο μεγάλο πρόβλημα, αλλά προέκυψαν μαζεμένες αποτυχίες. Ο Μπογκντάνοβιτς με το Nickelodeon, ο Σκορσέζε με το New York, New York, ο Σπίλμπεργκ με το 1941, ο Κόπολα με τις περιπέτειες του Αποκάλυψη Τώρα, έκαναν τους ιδιοκτήτες των πολυεθνικών που κατείχαν τα στούντιο να επιμένουν πως κάτι πρέπει να αλλάξει και πως η νέα τεχνολογία θα μπορούσε να βοηθήσει ώστε να φτιαχτούν επικερδείς, διασκεδαστικές ταινίες χωρίς μεγαλομανείς δημιουργούς. Και μια εκκωφαντική αποτυχία θα διευκόλυνε μια τέτοια απόφαση.

Η Πύλη της Δύσης. Πώς μια ταινία κόντεψε να χρεωκοπήσει τα αμερικανικά στούντιο Facebook Twitter
Ο Μάικλ Τσιμίνο με τον Κρις Κριστόφερσον στα γυρίσματα της ταινίας


Εδώ ακριβώς έγκειται η μεγάλη αποτυχία της αμερικανικής κριτικής, που έγινε το βασικό εργαλείο για την αποδοχή της Πύλης της Δύσης. Οι κριτικές της πρεμιέρας ήταν αποκαρδιωτικές, πολλοί έγραψαν πως ήταν το χειρότερο φιλμ που είδαν στη ζωή τους και αντί να αναφέρουν συγκεκριμένα επιχειρήματα πάνω στην αισθητική και το περιεχόμενο, έγραφαν για τους θρύλους των γυρισμάτων και για την απαξιωτική συμπεριφορά του Τσιμίνο προς τους υπόλοιπους. Ελάχιστοι μίλησαν για τις καινοτομίες της ταινίας, τη χρησιμοποίηση του γουέστερν ως πεδίου για ταξικό αγώνα ή της ιστορίας ως παραβολή για το πώς χτίστηκε αυτή η μεγάλη χώρα, τον χώρο της οποίας κινηματογράφησε με δέος ο Τσιμίνο. Δημιουργήθηκε ένα κλίμα που ξεπερνούσε το φιλμ (που τελικά αποσύρθηκε κακήν κακώς για νέο κόψιμο, έχοντας βγάλει περίπου 1 από τα συνολικά 3,5 εκ. δολάρια, με κόστος 44) και έβαζε στο μάτι εγωιστές καλλιτέχνες που πήραν στα χέρια τους το Χόλυγουντ και το χάλασαν και πως έπρεπε να σταματήσει κάποια στιγμή αυτό.


Φυσικά, η χασούρα ήταν πολύ μεγάλη για να μη σταματήσει. Η ιδιοκτήτρια εταιρεία της United Artists, την πούλησε με συνοπτικές διαδικασίες στην MGM, η οποία με τη σειρά της την εξάλειψε, τα στούντιο ξαναπήραν το final cut και ο Τσιμίνο έμεινε στο περιθώριο. Του πήρε 5 χρόνια να ξαναδουλέψει, στη Χρονιά του Δράκου, με σημαντικά μειωμένα χρήματα και ελευθερίες και γύρισε μόλις άλλα 3 φιλμ, καθώς το όνομά του συνέχισε να προκαλεί απέχθεια σε πολύ κόσμο. Η κριτική αποκατέστησε το κύρος της Πύλης της Δύσης, η ταινία πλέον αντιμετωπίζεται ως «παραγνωρισμένο αριστούργημα», κάτι που μάλλον μοιάζει με υποκρισία, παρά με επανεξέταση, καθώς η συμβολή των κριτικών στην καταστροφή του Τσιμίνο και του director-driven κινηματογράφου ήταν καθοριστική. Ακόμη και η υπόθεση της Πύλης της Δύσης θα μπορούσε να διαβαστεί ως αλληγορία αυτής της μάχης, με τους εύρωστους κτηνοτρόφους να παίζουν το ρόλο των στούντιο και τους νεοφερμένους ευρωπαίους μετανάστες το ρόλο των νέων σκηνοθετών. Και στις 2 περιπτώσεις, ξέρουμε ποιος κέρδισε.

Οθόνες
1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Είδαμε το «Juror#2» του Κλιντ Ίστγουντ και είναι η καλύτερη αμερικανική ταινία της χρονιάς

Οθόνες / To «Juror#2» του Κλιντ Ίστγουντ είναι η καλύτερη αμερικανική ταινία της χρονιάς

Αλλά δυστυχώς δεν θα προβληθεί στις κινηματογραφικές αίθουσες, επειδή οι υπεύθυνοι του στούντιο θεωρούν ότι το ενήλικο σινεμά αυτού του τύπου ανήκει στις streaming πλατφόρμες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Say Nothing: Μια καθηλωτική σειρά με φόντο το βίαιο δράμα της Βόρειας Ιρλανδίας

Daily / Say Nothing: Μια καθηλωτική σειρά με φόντο το βίαιο δράμα της Βόρειας Ιρλανδίας

Η αυτοτελής σειρά κατορθώνει να λειτουργεί συγχρόνως ως ιστορική αναπαράσταση, ως συνταρακτικό δράμα, ως καθηλωτικό θρίλερ, ακόμα και ως δραματοποιημένο true crime, ειδικά για τους θεατές που δεν είναι εξοικειωμένοι με τις πολυσύνθετες πτυχές του ένοπλου αγώνα στη Βόρεια Ιρλανδία.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά

Οθόνες / Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά μόλις κυκλοφόρησε

Τα κείμενα του Φώντα Τρούσα για τις «βαθιά υποτιμημένες ταινίες που απελευθέρωσαν τη ματιά του θεατή από την οικογενειακή τηλεοπτική εικόνα, απενοχοποιώντας περαιτέρω το γυμνό» και για τον underground και τον πειραματικό ελληνικό κινηματογράφο κυκλοφορούν σε ένα μοναδικό, κυριολεκτικά, βιβλίο, από τα LiFO Books.
M. HULOT
Η φωνή του «τέρατος»: Ο Μάνσον με τα δικά του λόγια σ’ ένα αποκαλυπτικό νέο ντοκιμαντέρ

Οθόνες / Η φωνή του «τέρατος»: Ο Μάνσον με τα δικά του λόγια σ’ ένα αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ

Ένα νέο ντοκιμαντέρ εξετάζει και αμφισβητεί όλα όσα νομίζουμε ότι γνωρίζουμε για τη διαβόητη φιγούρα, παρουσιάζοντας για πρώτη φορά ηχογραφημένες συνομιλίες του σε διάστημα είκοσι ετών.
THE LIFO TEAM
Τα γεγονότα της ζωής

Οθόνες / Κασσαβέτης, Σκορσέζε, Ερίθε: 10 άχαστες προβολές στο φετινό Πανόραμα

Πρεμιέρες, παράλληλες εκδηλώσεις, αφιερώματα: Από τις 21 ως τις 27 Νοεμβρίου, οι κινηματογράφοι Τριανόν, Newman και Στούντιο φιλοξενούν το μακροβιότερο αθηναϊκό κινηματογραφικό φεστιβάλ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Πάνος Χ. Κούτρας: Queer before it was cool, νυν και αεί

Οθόνες / Πάνος Χ. Κούτρας: Queer before it was cool, νυν και αεί

Ο αγαπημένος Έλληνας σκηνοθέτης ξεδίπλωσε σημαντικές στιγμές από τη ζωή και την πορεία του και αφηγήθηκε πολύτιμες ιστορίες που διαμόρφωσαν το queer σινεμά του στο φετινό Iconic Talks Powered by Mastercard που πραγματοποιήθηκε στο 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Τα δέκα αγαπημένα animation του Αλέξανδρου Βούλγαρη (aka The Boy)

Μυθολογίες / Τα 10 αγαπημένα animation του Αλέξανδρου Βούλγαρη (aka The Boy)

«Κάθε φορά που το βλέπω προσπαθώ να καταλάβω πώς έχει οργανωθεί αυτό το χάος»: Ο Αλέξανδρος Βούλγαρης μάς καλεί να ανακαλύψουμε δέκα animation διαφορετικών τεχνικών, που τον έχουν επηρεάσει βαθιά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Όσα ξεχώρισαν κοινό και επιτροπές

Οθόνες / 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Όσα ξεχώρισαν κοινό και επιτροπές

Η Fischer, επίσημος χορηγός των Βραβείων Κοινού εδώ και μια δεκαετία, στήριξε για μία ακόμη χρονιά τον θεσμό, απονέμοντας πέντε βραβεία στις ταινίες που συγκέντρωσαν τις περισσότερες ψήφους των θεατών.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Dune: Prophecy»: Το κυνήγι του επόμενου «Game of Thrones» συνεχίζεται

Οθόνες / «Dune: Prophecy»: Το κυνήγι του επόμενου Game of Thrones συνεχίζεται

Η σειρά του HBO, που παίρνει τη σκυτάλη από το πραγματικά αξιόλογο «Penguin», προσπαθεί να επικαλεστεί τη συνταγή του μεγάλου hit του καναλιού και ξεστρατίζει από το ατμοσφαιρικό σύμπαν του Ντενί Βιλνέβ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Οι θρυλικοί boomers του 65ου φεστιβάλ θεσσαλονίκης

Pulp Fiction / Οι θρυλικοί boomers του 65ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης

Ρέιφ Φάινς, Ζιλιέτ Μπινός, Ματ Ντίλον: Oι διάσημοι, σχεδόν συνομήλικοι ηθοποιοί που τιμήθηκαν με Χρυσό Αλέξανδρο και έδειξαν με τις διαφορετικές επιλογές τους ισάριθμα σίκουελ στην καριέρας τους.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Μονομάχος II»: Αν και λιγότερο brutal από τον Ράσελ Κρόου, ο Πολ Μέσκαλ υπόσχεται αίμα στην αρένα

Οθόνες / «Μονομάχος II»: Αν και λιγότερο brutal από τον Ράσελ Κρόου, ο Πολ Μέσκαλ υπόσχεται αίμα στην αρένα

Ένα έπος δράσης και χαρακτήρων που κυλά θεαματικά, ουσιαστικά, υπερβολικά, συγκινητικά, χορταστικά και εμφατικά, όπως όλοι οι υποψήφιοι θεατές αναμένουν εδώ και πολύ καιρό.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η πιο διάσημη υπόθεση «απαγωγής από εξωγήινους» αναβιώνει στο Netflix εν μέσω μηνύσεων

Οθόνες / Η απαγωγή του αιώνα αναβιώνει στο Netflix εν μέσω μηνύσεων

Παρότι συμμετείχε στο σενάριο του ντοκιμαντέρ «The Manhattan Alien Abduction», η Λίντα Ναπολιτάνο που ισχυρίζεται ότι απήχθη από εξωγήινους στο κέντρο του Μανχάταν προ 35ετίας μηνύει την πλατφόρμα για αθέτηση της συμφωνίας τους.
THE LIFO TEAM