Μικρή επανεκτίμηση της κινηματογραφικής Μελίνας στα 25 χρόνια από τον θάνατό της

Μικρή επανεκτίμηση της κινηματογραφικής Μελίνας στα 25 χρόνια από τον θάνατό της Facebook Twitter
Η Μελίνα Μερκούρη στη ¨Στέλλα" (1955) του Μιχάλη Κακογιάννη
4

Θυμάμαι κάποτε στο πλαίσιο ενός άρθρου για τις πιο σημαντικές / αγαπημένες ελληνικές ταινίες, ένας επιφανής Έλληνας κριτικός κινηματογράφου, ερωτηθείς για την «Στέλλα», είχε απαντήσει υποτιμητικά ότι «δεν εκτιμά τα μελό».

Μπορεί να ήταν οπαδός του «Δράκου», γούστα είναι αυτά, αλλά είχα την αίσθηση ότι επιθυμούσε να υπονοήσει και κάτι μειωτικό για την πρωταγωνίστρια της ταινίας του Μιχάλη Κακογιάννη.

Προσωπικά, θεωρώ την «Στέλλα», όπως και τις δύο ταινίες του Κακογιάννη που ακολούθησαν – «Το τελευταίο ψέμα» (ή όπως προβλήθηκε έξω, "A Matter of Dignity») και «Το κορίτσι με τα μαύρα» - εξαιρετικά κοινωνικά δράματα - ή μελοδράματα - διεθνούς κλάσης.

Υπάρχει μια ιδιαίτερη νοσταλγική ποιότητα στη «Φαίδρα» και μια πραγματικά εθιστική ντελιριακή ανεμελιά και μια ασυμβίβαστη ευζωία σε όλες σχεδόν τις υπόλοιπες. Δεν είναι μικρά πράγματα αυτά.

Πέρα από αυτό όμως, είναι εντελώς αδύνατο να διανοηθεί κανείς την «Στέλλα» με διαφορετική πρωταγωνίστρια, όχι τόσο επειδή μοιάζει ακόμα και σήμερα τόσο ιδιοσυγκρασιακή η περιφορά της Μερκούρη στην ταινία σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη ηρωίδα του ελληνικού σινεμά, αλλά επειδή καταφέρνει να μοιάζει συγχρόνως αυθεντική και πέρα (ή μπροστά) από την εποχή της. Ακόμα κι αν σε ατάκες όπως το «Και τι είμαι εγώ για να μ' αλλάζουν βρε αδερφέ ; Γραμμόφωνο;» της έβγαινε λίγο βεβιασμένη η δικαιωματική αγανάκτηση.

Την ίδια εποχή (μέσα της δεκαετίας του '50) ο Ζυλ Ντασέν είχε ήδη σκηνοθετήσει κάποια εξαιρετικά νουάρ όπως το "The Naked City" (1949) ή το «Η νύχτα και η πόλη» (1950), πριν υποχρεωθεί να εγκαταλείψει το Χόλιγουντ εξαιτίας της λαίλαπας του Μακαρθισμού.

Κατά την περιπλάνησή του όμως στην Ευρώπη, η μοίρα του επεφύλασσε να γνωρίσει τη Μελίνα. Και πέρασαν αυτοί καλά κι εμείς - ως θεατές - μάλλον χειρότερα.

Γράφει επ΄ αυτού με γλαφυρό ύφος, ο ιστορικός του σινεμά Ντέιβιντ Τόμσον στο λήμμα του για τον Ντασέν στο The New Biographical Dictionary of Film:

«Ο Ντασέν με τη Μελίνα δημιούργησαν κάποιες από τις πιο ιδιαίτερες κακές ταινίες της δεκαετίας του '60 – ταινίες που υπερβαίνουν τις αδυναμίες τους και καταλήγουν αγρίως απολαυστικές καθώς ο θεατής περιμένει να δει μέχρι πού μπορεί να φτάσει η επιδεικτική τους επιτήδευση. Με καλή παρέα και ποτό, η «Φαίδρα» και το «10:30 ένα καλοκαιρινό βράδυ» μπορούν να αποτρέψουν επίδοξους αυτόχειρες από κάθε δυσοίωνη σκέψη. Υπάρχουν βέβαια κι αυτοί που βρήκαν το «Ποτέ την Κυριακή» χαριτωμένο και το «Τοπ Καπί» συναρπαστικό. Μάλλον θα είχαν πιει κάτι παραπάνω...»

Μικρή επανεκτίμηση της κινηματογραφικής Μελίνας στα 25 χρόνια από τον θάνατό της Facebook Twitter
Με τον Άντονι Πέρκινς στην "Φαίδρα" (1962) του Ζυλ Ντασέν

Η αυτοεξορία δεν λειτουργεί πάντα ευεργετικά στη δημιουργική διαδικασία, όπως απέδειξε η κινηματογραφική πορεία του συμπαθέστατου Ντασέν μετά τη φυγή του από τις ΗΠΑ, όμως ο χαρακτηρισμός «κακές» - έστω και απολαυστικά κακές – είναι υπερβολικός νομίζω, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς τον ανταγωνισμό στην πιο προβληματική δεκαετία του "mainstream" σινεμά.

Υπάρχει μια ιδιαίτερη νοσταλγική ποιότητα στη «Φαίδρα» και μια πραγματικά εθιστική ντελιριακή ανεμελιά και μια ασυμβίβαστη ευζωία σε όλες σχεδόν τις υπόλοιπες. Δεν είναι μικρά πράγματα αυτά.

Η αλήθεια είναι όμως ότι δεν παλεύεται η φολκλόρ υστερία του «Ποτέ την Κυριακή», ταινία που μας ανέδειξε τουριστικώς στα πέρατα του σύμπαντος, αλλά αγαπήθηκε από το ελληνικό κοινό λιγότερο ακόμα κι από τον «Ζορμπά».

Φυσικά, η Μελίνα Μερκούρη ορίζεται με διάφορες άλλες ιδιότητες πέραν αυτής της κινηματογραφικής σταρ. Μεταξύ άλλων, υπήρξε επίσημη και ανεπίσημη πρόξενος της χώρας πριν πολιτευτεί καν, και μετά έγινε εμβληματική ΠΑΣΟΚάρα και ακόμα πιο εμβληματική Υπουργός Πολιτισμού που - ασχέτως της όποιας αξιολόγησης της θητείας της - σκιάζει ακόμα οποιονδήποτε άλλο/η βρέθηκε σ΄ αυτό το πόστο.

Κάποτε όμως ήταν η «Στέλλα» και είχε καταφέρει να αλλάξει μόνη της – έστω και προσωρινά – το υπόδειγμα μιας κινηματογραφικής ηρωίδας στο ελληνικό σινεμά.

Οθόνες
4

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Το γυναικείο σώμα είναι το πρώτο που προσπαθεί να ελέγξει κάθε εξουσία»

Thalia Mavros / «Το γυναικείο σώμα είναι το πρώτο που προσπαθεί να ελέγξει κάθε εξουσία»

Η διεθνώς βραβευμένη παραγωγός και σκηνοθέτις Thalia Mavros μιλά στη LIFO για τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνει η «αυτοκρατορία» του Τραμπ, καθώς και για τη θέση της γυναίκας σε έναν κόσμο που αλλάζει - και όχι προς το καλύτερο.
M. HULOT
«The last of us» - S02 : Να δεις τι σου 'χω για μετά

Οθόνες / «The last of us» - S02 : Να δεις τι σου 'χω για μετά

Το πρώτο επεισόδιο της δεύτερης σεζόν της αγαπημένης σειράς του HBO λειτουργεί ως εισαγωγή, συστήνοντας νέους χαρακτήρες, το περιβάλλον της δράσης, τη σχέση των παλιών χαρακτήρων με αυτό αλλά και μεταξύ τους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Κρίστοφερ Νόλαν, σε εκλιπαρώ, μην κάνεις την Οδύσσεια ‘σύγχρονη’»

Οθόνες / «Κρίστοφερ Νόλαν, σε εκλιπαρώ, μην κάνεις την Οδύσσεια σύγχρονη»

Ο επιφανής μελετητής του Ομήρου και διευθυντής του New York Times Review of Books, Ντάνιελ Μέντελσον, περιγράφει στην εφημερίδα Telegraph τους τρεις βασικούς κανόνες που ελπίζει να τηρηθούν κατά τη μεταφορά της «Οδύσσειας» στη μεγάλη οθόνη.
THE LIFO TEAM
Movies

Οθόνες / Μια ταινία για τον Bloody Hawκ και άλλοι 8 λόγοι για να πάτε σινεμά

Αυτή την εβδομάδα έχουν την τιμητική τους τα κατασκοπικά θρίλερ, παίζει η επανέκδοση του Delicatessen και ένα ντοκιμαντέρ για τον δημοφιλή ράπερ που δεν απευθύνεται μόνο στο fan base του — όχι άλλο Minecraft.
THE LIFO TEAM
«Οι περισσότεροι κινηματογράφοι στην Αργεντινή έχουν μετατραπεί σε εκκλησίες ευαγγελιστών»

Οθόνες / «Οι περισσότεροι κινηματογράφοι στην Αργεντινή έχουν μετατραπεί σε εκκλησίες ευαγγελιστών»

Με το βραβευμένο ντοκιμαντέρ Μουσείο της Νύχτας, ο Φερμίν Ελόι Ακόστα αναδεικνύει ένα πολύτιμο φωτογραφικό αρχείο για τη Νέα Υόρκη των δεκαετιών του ’70 και του ’80, ενώ μιλά στη LiFO για την αβεβαιότητα του μέλλοντος του κινηματογράφου στην Αργεντινή και τις πολιτικές αναταράξεις στη χώρα του.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
JASON MOMOA

Οπτική Γωνία / Το σινεμά ως τοποθέτηση προϊόντος: Το «Minecraft» σπάει ταμεία

Η τεράστια επιτυχία της κινηματογραφικής διασκευής του δημοφιλούς παιχνιδιού θεμελιώνει μια νέα εποχή στο στουντιακό σινεμά που καθιστά την ταύτιση θεατή και καταναλωτή εντονότερη από ποτέ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιώργου Γάλλου

Μυθολογίες / «Ο Βέγγος είναι το αγχολυτικό μου»: Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιώργου Γάλλου

Από τον Κουροσάβα και τον Μπέργκμαν, από τις ταινίες της Pixar μέχρι τα Batman του Nόλαν, ο ηθοποιός φτιάχνει μια ετερόκλητη και ειλικρινή λίστα και πιστεύει ότι «σινεμά είναι να βλέπεις άλλες πλευρές του κόσμου».
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
Εβελίνα Παπούλια: «Δεν μου χαρίστηκε τίποτα»

Oι Αθηναίοι / Εβελίνα Παπούλια: «Δεν μου χαρίστηκε τίποτα»

«Μην παίξεις ποτέ κωμωδία», της είχαν πει, αλλά τελικά το ευρύ κοινό τη λάτρεψε ως Μαρίνα Κουντουράτου. Όταν αποφάσισε να ερμηνεύσει τον ρόλο μιας τρανς γυναίκας, της είπαν «θα καταστραφείς». Ήταν πάντα τολμηρή και άφοβη. Και είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
 Ντέιβιντ Κρόνεμπεργκ: «Αν είσαι υπαρξιστής άθεος όπως εγώ, το ανθρώπινο σώμα είναι η ζωή σου»

Pulp Fiction / «Αν είσαι υπαρξιστής άθεος όπως εγώ, το ανθρώπινο σώμα είναι η ζωή σου»

Ο Ντέιβιντ Κρόνεμπεργκ επιστρέφει με το «Ο Κύριος των Νεκρών» και μιλά στη LiFO για τις σκέψεις του πάνω στο πένθος, την τεχνητή νοημοσύνη που του έλυσε τα χέρια, και εξηγεί γιατί ασχολείται διαρκώς με τρομακτικές καταστάσεις.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Βαλ Κίλμερ: Ο άνθρωπος που θα (μπορούσε να) γινόταν σταρ

Απώλειες / Βαλ Κίλμερ (1959-2025): Ο άνθρωπος που θα μπορούσε να είχε γίνει σούπερσταρ

Έφυγε από τη ζωή ο Κρις του «Heat», ο Iceman του «Top Gun», ο «ξανθός» Μπάτμαν του Τζόελ Σουμάχερ, ο Τζιμ Μόρισον του Όλιβερ Στόουν, ο γκέι ντέτεκτιβ του «Kiss Kiss Bang Bang», ένας ηθοποιός που κατέγραψε μερικές αξέχαστες εμφανίσεις στο ενεργητικό του, μα δεν έκανε την αναμενόμενη καριέρα μεγάλου σταρ λόγω ατυχών συγκυριών αλλά και προσωπικών επιλογών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Η Λάιζα Μινέλι σήμερα δηλώνει ευτυχισμένη. ή Λάιζα Μινέλι: Mια απίστευτη ιστορία επιβίωσης.

Οθόνες / Λάιζα Μινέλι: Mια απίστευτη ιστορία επιβίωσης

Gay icon, μια χαρισματικά αφοσιωμένη performer, αλλά και αντικείμενο χλεύης. Το ντοκιμαντέρ του Μπρους Ντέιβιντ Κλάιν «Liza: A Truly Terrific, Absolutely True Story» σίγουρα δεν αφηγείται την ιστορία ενός τυπικού nepo baby.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
τομ χάρντι

Οθόνες / 10 τηλεοπτικές σειρές που θα δούμε την άνοιξη

Από τη μεγάλη επιστροφή του «The Last of Us» σε εκείνη του «Αστερίξ» και από τη σεξουαλική αναζήτηση της Μισέλ Ουίλιαμς σε μια απολαυστική ματιά στον κόσμο του σύγχρονου μπαλέτου, αυτές είναι οι σειρές που θα μας κρατήσουν καθηλωμένους στη μικρή οθόνη το επόμενο διάστημα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Οι 10 αγαπημένες ταινίες της Μαρίνας Σάττι

Μυθολογίες / «Οι εικόνες του Ζβιάγκιντσεφ είναι υπνωτιστικές»: Οι 10 αγαπημένες ταινίες της Μαρίνας Σάττι

Στην κινηματογραφική λίστα της τραγουδοποιού, η σιωπή λέει περισσότερα από τα λόγια, οι εικόνες αποκαλύπτουν κρυμμένα συναισθήματα, οι κόσμοι είναι γεμάτοι αβεβαιότητες και συγκρούσεις, και η μουσική έχει μια ιερή διάσταση.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ