Ο διάβολος είναι η πλήξη

Ο διάβολος είναι η πλήξη Facebook Twitter
1
Ο διάβολος είναι η πλήξη Facebook Twitter
Crave

Μιλώντας για την περιπετειώδη διαδρομή του Θεάτρου Τέχνης από το 1942 μέχρι τον χρόνο που απέκτησε μόνιμη στέγη στο Υπόγειο της οδού Πεσμαζόγλου 5, ο Κάρολος Κουν είπε κάποτε: «Μαζεύοντας συνδρομές, διαμορφώσαμε τον χώρο στο Υπόγειο του Ορφέα. Το 1954 ανάψαμε πρόχειρους προβολείς για να φωτίσουμε μπρος σε καμιά εκατοστή θεατές τη Μικρή μας Πόλη του Θόρντον Ουάιλντερ. Έτσι, λειτούργησε πάλι το Θέατρο Τέχνης σχεδόν αποκλειστικά με νέους αδειούχους μαθητές». Ήταν μια ρηξικέλευθη επιλογή στην τότε αγορά των εμπορικών θεάτρων και ηθοποιών του αθηναϊκού κέντρου: ένας περιορισμένης χωρητικότητας υπόγειος χώρος όπου μπορούσε, επιτέλους, αν και όχι χωρίς οικονομικές δυσκολίες, να ασχοληθεί με το θέατρο τέχνης που ήθελε. Το 1980 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, με Προεδρικό Διάταγμα, ορίζει ετήσια επιχορήγηση 30 εκατ. δραχμές στο Θέατρο Τέχνης «όσο θα υπάρχει και όσο θα λειτουργεί» και το 1985 η Μελίνα Μερκούρη παραχωρεί στον Κουν το θέατρο της οδού Φρυνίχου.


Μια νέα εποχή ξεκίνησε, στην οποία ο τρόπος και ο χώρος του Θεάτρου Τέχνης, από εξαίρεση που ήταν, έγινε κανόνας. Οι επιχορηγήσεις που σωστά καθιέρωσε η Μερκούρη το 1983 για να ενισχυθεί το ποιοτικό θέατρο (ας μου επιτραπεί αυτός ο σχηματικός προσδιορισμός, σε αντιπαραβολή με το εμπορικό θέατρο, που μπορεί να έχει ποιοτικά χαρακτηριστικά, αλλά με πρώτο και κύριο μέλημα την ταμειακή ευφορία) έδωσαν κίνητρα σε πολλούς και διάφορους να μετατρέψουν σε θέατρα πρώην αποθήκες και βιοτεχνίες. Επρόκειτο για χώρους ακατάλληλους τόσο ως προς τις καλλιτεχνικές δυνατότητές τους όσο και ως προς τα χαρακτηριστικά που πρέπει να πληρούν αίθουσες στις οποίες συγκεντρώνεται κόσμος. Το 2013 έγινε μια κίνηση να «εξυγιανθεί» η κατάσταση από τον δήμαρχο Καμίνη, η οποία (ως συνήθως συμβαίνει σε αυτό το κράτος-οπερέτα που ζούμε) δεν προχώρησε. Στο όνομα της «τέχνης» και του σκληρού βιοπορισμού των καλλιτεχνών, ιδίως μετά το τέλος της εποχής των επιχορηγήσεων, πάρα πολλά από τα θέατρα εξακολουθούν να λειτουργούν χωρίς να πληρούν στοιχειώδεις όρους ασφάλειας. Ευτυχώς, τραγωδία δεν έχει συμβεί.

Το παράδειγμα του Λευτέρη Βογιατζή, η «εμμονή» του για τη σκηνογραφική διαμόρφωση του (προβληματικού) σκηνικού χώρου του Θεάτρου της οδού Κυκλάδων, όπως και η πολύμηνη, κοπιαστική δουλειά του με τους ηθοποιούς, προκειμένου η παράσταση να αποτελεί μια συνολική πρόταση, θα έπρεπε να είναι μάθημα στους νεότερους.


Κάπως έτσι, το μικρό πλοιάριο που αποτέλεσε αντίπαλον δέος στις εμπορικές «ναυαρχίδες» (πριν από χρόνια το είχε επισημάνει ο πάντα εύστοχος στις παρατηρήσεις του Βασίλης Παπαβασιλείου) άνοιξε τον δρόμο για τη σημερινή, στρεβλή συνθήκη, η οποία, αν κρίνουμε από τους καινούργιους χώρους που εξακολουθούν να δημιουργούνται, αυτοαναπαράγεται πέραν κάθε λογικής εκτίμησης. Αυτό που δείχνουν να αγνοούν πολλοί καλλιτέχνες του θεάτρου, ηθοποιοί κατά κύριο λόγο που συστήνουν ομάδες και σκηνοθετούν, είναι ότι ο χώρος δεν είναι ένας ασήμαντος, «εξωγενής» παράγων αλλά ποιοτικό στοιχείο της θεατρικής τέχνης. Αν ο χώρος αποκλείει τη σκηνογραφική πρόταση, επιτρέποντας μόνο στοιχειώδεις λύσεις, αν είναι τύπου black box και μάλιστα χωρίς τις αναγκαίες πόρτες για την είσοδο και την έξοδο των δραματικών προσώπων/ηθοποιών, αν η τοποθέτηση των καθισμάτων γύρω από τον χώρο της (ανοιχτής) σκηνής εμποδίζει τη δημιουργία της αναγκαίας ατμόσφαιρας, τότε ο χώρος «οδηγεί» στην επιλογή των έργων που μπορούν να παρουσιαστούν εντός του. Υποδεικνύει τι μπορεί να ανεβεί. Γι' αυτό ολοένα και περισσότερο, τώρα πια που τα προβληματικά θέατρα υπερτερούν αριθμητικώς, οι παραστάσεις μοιάζουν μεταξύ τους. Η έκπληξη είναι το ζητούμενο που σπάνια ικανοποιείται και, όπως σωστά το διατύπωσε ο Πίτερ Μπρουκ, Le Diable c' est l' ennui, ο διάβολος είναι η πλήξη.


Το παράδειγμα του Λευτέρη Βογιατζή, η «εμμονή» του για τη σκηνογραφική διαμόρφωση του (προβληματικού) σκηνικού χώρου του Θεάτρου της οδού Κυκλάδων, όπως και η πολύμηνη, κοπιαστική δουλειά του με τους ηθοποιούς, προκειμένου η παράσταση να αποτελεί μια συνολική πρόταση, θα έπρεπε να είναι μάθημα στους νεότερους. Θυμήθηκα την παράσταση του Βογιατζή Λαχταρώ (όπως απέδωσε η Τζένη Μαστοράκη το Crave της Σάρας Κέιν), του 2003, παρακολουθώντας την παράσταση του ίδιου έργου στο θέατρο ΜΠΙΠ. Η Μαγιού Τρικεριώτη στην παράστασή του Βογιατζή είχε γεμίσει νερό τον σκηνικό χώρο και είχε διαμορφώσει τέσσερις «νησίδες», μία για κάθε ηθοποιό. Ακόμα και στον έρωτα, οι άνθρωποι είναι απροσπέλαστοι.


Το ΜΠΙΠ, που πρωτολειτούργησε πέρσι στο τέλος της οδού Κυκλάδων (και Αγίου Μελετίου), είναι ένα μικρό, προσεγμένο ως προς τη διαμόρφωση των χώρων του θέατρο, αλλά με μια σκηνή που είναι κατάλληλη για μονολόγους και έργα δυο-τριών προσώπων, χωρίς πολλές δυνατότητες σκηνογραφικών επεμβάσεων.


Στη σχεδόν άδεια σκηνή του ΜΠΙΠ, λοιπόν, η Μαρία Ξανθοπουλίδου σκηνοθέτησε, δηλαδή ανέθεσε, την ερμηνεία του Crave της Κέιν σε τέσσερις ηθοποιούς, εκ των οποίων μόνον ο Γιάννης Παπαδόπουλος μπόρεσε να δώσει μια ικανοποιητική ερμηνεία. Tο μόνο που μπορώ να πω είναι να δουν την παράστασή τους σε βίντεο και με το χέρι στην καρδιά να κρίνουν οι ίδιοι αν υπάρχει λόγος να τη δει κάποιος.

Ο διάβολος είναι η πλήξη Facebook Twitter
Όσα η καρδιά μου στην καταιγίδα

Τον Λευτέρη Βογιατζή σκέφτηκα παρακολουθώντας και την παράσταση του Γιάννη Σκουρλέτη Όσα η καρδιά μου στην καταιγίδα στο Θέατρο Τέχνης της οδού Φρυνίχου. Άλλος προβληματικός χώρος αυτός! Δεν ξέρω αν γι' αυτό δεν προχώρησε η σχετική πρόταση που του είχε γίνει, να του δοθεί η σκηνή της Φρυνίχου. Αυτό που ξέρω είναι ότι ο σκηνικός χώρος έχει καπελώσει τις περισσότερες παραστάσεις που έχει φιλοξενήσει – σαν να αντιστέκεται και να απωθεί τη δουλειά των σκηνογράφων, σαν να μην ευνοεί την ατμόσφαιρα που έχει ανάγκη η θεατρική παράσταση για να ανθήσει.


Αυτήν τη φορά, η σκηνική εγκατάσταση του Ανδρέα Κασάπη, ένα πλαίσιο από σανίδες με ένα ράντσο, ένα τραπέζι και μια καρέκλα εντός του, ήταν απολύτως ανεπαρκής για να επιβληθεί στην ψυχρή και αδιάφορη ατμόσφαιρα του χώρου. Παρά το εξαιρετικά καλογραμμένο έργο του Άκη Δήμου, μια καθόλα σημαντική πρόταση για το πώς ένα διήγημα του 1919 (με διαλόγους στη διάλεκτο της Ανατολικής Κρήτης) μπορεί να μεταγραφεί σε ένα σύγχρονο, ισορροπημένα λυρικό, θεατρικό έργο, το Όσα η καρδιά μου στην καταιγίδα δικαιολογεί τον προβληματισμό που μου έχουν προκαλέσει κι άλλες παραστάσεις του Σκουρλέτη, κυρίως ως προς τον τρόπο που χειρίζεται τους ηθοποιούς του. Στις περιπτώσεις που συνεργάζεται με κάποιον γνωστό ή/και έμπειρο ηθοποιό, αφήνει το «σήμα» του να λειτουργήσει από μόνο του. Αυτό σημαίνει ότι το σύνολο των ερμηνευτών στις παραστάσεις του συχνά δεν είναι δεμένο, αλλά ο καθένας κάνει ό,τι ξέρει και μπορεί. Στο Όσα η καρδιά μου στην καταιγίδα το «σήμα» της Τάνιας Τσανακλίδου είναι τόσο ισχυρό, που εξαφανίζει τους υπόλοιπους τρεις ηθοποιούς της νεότερης γενιάς. Η Λένα Δροσάκη, που έχει στηρίξει την έως τώρα πορεία της στις ερμηνείες της σε παραστάσεις του Σκουρλέτη, πρέπει επειγόντως να στραφεί σε άλλους ρόλους, να αρνηθεί άλλες προτάσεις για ρόλους «ξωτικού», «ποιητικών» γυναικών που ζουν κάπου μεταξύ γης και ουρανού, γιατί τείνει να εγκλωβιστεί σε έναν υποκριτικό τύπο που αδικεί τις δυνατότητές της. Αξιοπρόσεκτη η ερμηνεία του Γιάννη Παπαδόπουλου στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Αντιθέτως, ο Νικόλας Αγγελής ήταν από άλλο σενάριο.


Έξι χρόνια μετά την εντυπωσιακή είσοδο του Γιάννη Σκουρλέτη με το Graveyard Cafe Band: «Ιn Εxtremis» στο TaF, είναι νομίζω καιρός για λίγη απόσταση και περισυλλογή. Τι θέλει ακριβώς, τι μπορεί και τι επιδιώκει με τις σκηνικές του προτάσεις στο πολύβουο θεατρικό σκηνικό της Αθήνας; Κρατώ το ενδιαφέρον του και την προσοχή σε παλιά, και λιγότερο παλιά, κείμενα Ελλήνων συγγραφέων, τα οποία αναδεικνύει μέσα από συνεργασίες του με σύγχρονους συγγραφείς, όπως η Μπασδέκη και ο Δήμου, τη χρήση των παλιών Σφαγείων, την εικαστική μεταμόρφωση του Υπόγειου του Ιδρύματος Κακογιάννη. Αλλά κάτι λείπει, κάτι δεν πατάει καλά στην ενασχόλησή του με το θέατρο.

Crave
της Σάρα Κέιν
Σκηνοθεσία: Μαρία Ξανθοπουλίδου
Ερμ.: Μυρτώ Δελημιχάλη, Παναγιώτης Καλαντζής, Ρίτα Λυτού,
Γιάννης Παπαδόπουλος
Κίνηση: Μαριέλα Νέστορα
Μουσική: Λόλεκ
9/1-13/3
Παραστάσεις: Σάβ., Κυρ. 21.00. Εισ.: €8-12.

ΜΠΙΠ
Αγίου Μελετίου 25 & Κυκλάδων, 213 0344074

 

Όσα η καρδιά μου στην καταιγίδα
του Άκη Δήμου
Σκηνοθεσία: Γιάννης Σκουρλέτης
Ερμ.: Τάνια Τσανακλίδου, Λένα Δροσάκη,
Γιάννης Παπαδόπουλος, Νικόλας Αγγελής
14/01-21/02. Παραστάσεις: Πέμ.-Σάβ. 21.15, Κυρ. 20.00. Εισ.: €5-18
Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν (Πλάκα)
Φρυνίχου 14, Πλάκα,
210 3222464

1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Παραστάσεις για κάθε γούστο που θα συγκινήσουν, θα διασκεδάσουν και θα προβληματίσουν

Θέατρο / Πού οφείλεται τόση δίψα για το θέατρο;

Το θέατρο εξακολουθεί να προκαλεί debates και ζωηρές συζητήσεις, παρά τις κρίσεις και τις οικονομικές περικοπές που έχει υποστεί, και φέτος ανεβαίνουν στην Αθήνα παραστάσεις για κάθε γούστο που θα συγκινήσουν, θα διασκεδάσουν και θα προβληματίσουν.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ανδρέας Κωνσταντίνου

Θέατρο / Ανδρέας Κωνσταντίνου: «Δεν μ' ενδιαφέρει τι υποστηρίζεις στο facebook, αλλά το πώς μιλάς σε έναν σερβιτόρο»

Ο ηθοποιός που έχει υποδυθεί τους πιο ετερόκλητους ήρωες και θα πρωταγωνιστήσει στην τηλεοπτική μεταφορά της «Μεγάλης Χίμαιρας» αισθάνεται ότι επιλέγει την τηλεόραση για να ικανοποιήσει την επιθυμία του για κάτι πιο «χειροποίητο» στο θέατρο.
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ
Ο Στρίντμπεργκ και η «Ορέστεια» προσγειώνονται στον κόσμο της Λένας Κιτσοπούλου

Θέατρο / Η Μαντώ, ο Αισχύλος και ο Στρίντμπεργκ προσγειώνονται στον κόσμο της Κιτσοπούλου

Στην πρόβα του νέου της έργου όλοι αναποδογυρίζουν, συντρίβονται, μοντάρονται, αλλάζουν μορφές και λένε λόγια άλλων και τραγούδια της καψούρας. Ποιος θα επικρατήσει στο τέλος;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Η εποχή μας δεν ανέχεται το λάθος»

Οι Αθηναίοι / «Η εποχή μας δεν ανέχεται το λάθος»

Η ηθοποιός Ρουμπίνη Βασιλακοπούλου θυμάται τα χρόνια του Θεάτρου Τέχνης, το πείραμα και τις επιτυχίες του Χυτηρίου, περιγράφει τι σημαίνει γι' αυτή το θεατρικό σανίδι και συλλογίζεται πάνω στο πέρασμα του χρόνου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Θωμάς Μοσχόπουλος

Θέατρο / «Άρχισα να βρίσκω αληθινή χαρά σε πράγματα για τα οποία πριν γκρίνιαζα»

Έπειτα από μια δύσκολη περίοδο, ο Θωμάς Μοσχόπουλος ανεβάζει τον δικό του «Γκοντό». Έχει επιλέξει μόνο νέους ηθοποιούς για το έργο, θέλει να διερευνήσει την επίδρασή του στους εφήβους, πραγματοποιώντας ανοιχτές πρόβες. Στο μεταξύ, κάνει μια πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα με την Αργυρώ Μποζώνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τι είναι για σένα το «Οξυγόνο»;

Θέατρο / Τι είναι για σένα το «Οξυγόνο»;

Ένα συναρπαστικό υβρίδιο θεάτρου, συναυλίας, πολιτικοκοινωνικού μανιφέστου και rave party, βασισμένο στο έργο του επικηρυγμένου στη Ρωσία δραματουργού Ιβάν Βιριπάγιεφ, ανεβαίνει στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης σε σκηνοθεσία Γιώργου Κουτλή και αποπειράται να δώσει απάντηση σε αυτό το υπαρξιακό ερώτημα.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Υπάρχει το «για πάντα» σε μια σχέση;

The Review / Υπάρχει το «για πάντα» σε μια σχέση;

Ο Αλέξανδρος Διακοσάββας και ο δημοσιογράφος και κριτικός θεάτρου Γιώργος Βουδικλάρης μιλούν για την παράσταση «Ο Χορός των εραστών» της Στέγης, τα υπαρξιακά ερωτήματα που θέτει το κείμενο του Τιάγκο Ροντρίγκες και τη χαρά τού να ανακαλύπτεις το next best thing στην τέχνη.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
Φανί Αρντάν: «Σκυλάκι δεν είμαι, προτιμώ να παραμείνω λύκος»

Όπερα / Φανί Αρντάν: «Σκυλάκι δεν είμαι, προτιμώ να παραμείνω λύκος»

Πολυσχιδής και ανήσυχη, η Φανί Αρντάν δεν δίνει απλώς μια ωραία συνέντευξη αλλά ξαναζεί κομμάτια της ζωής και της καριέρας της, με αφορμή την όπερα «Αλέκο» του Σεργκέι Ραχμάνινοφ που σκηνοθετεί για την Εθνική Λυρική Σκηνή.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Το «Κυανιούχο Κάλιο» είναι μια παράσταση για το ταμπού των αμβλώσεων 

Θέατρο / «Κυανιούχο Κάλιο»: Μια παράσταση για το ταμπού των αμβλώσεων στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά

Όχι μόνο σε ανελεύθερα ή σκοταδιστικά καθεστώτα, αλλά και στον δημοκρατικό κόσμο, η συζήτηση για το δικαίωμα της γυναίκας σε ασφαλή και αξιοπρεπή ιατρική διακοπή κύησης παραμένει τρομακτικά επίκαιρη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τενεσί Ουίλιαμς: Ο ποιητής των χαμένων ψυχών

Θέατρο / Τενεσί Ουίλιαμς: Ο ποιητής των χαμένων ψυχών

«Εκείνο που με σπρώχνει να δημιουργώ θεατρικούς χαρακτήρες είναι ο έρωτας», έλεγε ο Ουίλιαμς, που πίστευε ότι ο πόθος «είναι κάτι που κατακλύζει πολύ μεγαλύτερο χώρο από αυτόν που μπορεί να καλύψει ένας άνθρωπος». Σε αυτόν τον πόθο έχει συνοψίσει τη φυγή και την ποίηση, τον χρόνο, τη ζωή και τον θάνατο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ