Η Χριστίνα Βούλγαρη έφτασε στην Ελλάδα μετά από κάμποσα χρόνια στην Κίνα και την Αγγλία, και μετά από πολλά παρατημένα πρότζεκτ (που πήγαν όλα πολύ καλά) δημιούργησε το Snap, το πρώτο queer comedy club της πόλης μας, μία ομάδα με περισσότερους από 30 κωμικούς και performers κάθε είδους, που συμμετέχουν κυκλικά σε παραστάσεις βαριετέ, όπως τις αποκαλούν, βραδιές καραόκε και οpen mic. Kάνω μια συζήτηση με την ίδια και με τρία ακόμη βασικά μέλη της ομάδας, τον Λευτέρη Κουλώνη, τη Λάλα Κωλοπή και το Lucumaki, με αφορμή την τελευταία τους παράσταση stand up που παρακολούθησα στην ταράτσα του Ρομάντσο.
Μιλάμε μαζί για την εποχή ενός νέου γέλιου που είναι φροντιστικό και όχι κακοποιητικό. Μια κοινή παραδοχή θα ήταν πως το queer −ειδικά− κοινό βγαίνει από τις περισσότερες παραστάσεις stand up στραπατσαρισμένο, χτυπημένο από μια καραμπόλα σεξιστικών, ομοφοβικών και ρατσιστικών αστείων που εκτοξεύονται σαν μύξες κάτω από το πέπλο του «κωμικού». Από τις παραστάσεις των παιδιών όμως βγαίνεις ελαφρύτερος, σαν μετά από μια συνεδρία με τον ψυχολόγο σου. Τα αστεία που ακούγονται στο Snap δεν χρησιμεύουν μονάχα ως ένα κοινοτικό «γλείψιμο πληγών», αλλά έχουν πλάκα και το κοινό γελάει, γελάει πολύ.
Από τις παραστάσεις των παιδιών βγαίνεις ελαφρύτερος, σαν μετά από μια συνεδρία με τον ψυχολόγο σου. Τα αστεία που ακούγονται στο Snap δεν χρησιμεύουν μονάχα ως ένα κοινοτικό «γλείψιμο πληγών», αλλά έχουν πλάκα και το κοινό γελάει, γελάει πολύ.
Αυτό λοιπόν είναι το νέο γέλιο των queer −και μη− παιδιών της πόλης μας, πράγμα που αποδεικνύει ότι η ελληνική κωμική σκηνή διατηρεί ακόμη υγιή κύτταρα, φέρνοντας στην κωμωδία θεατές που δεν έχουν πιθανώς πατήσει ποτέ το πόδι τους σε παράσταση stand up γιατί απλούστατα δεν χωρούσαν και γιατί γνώριζαν ότι δεν θα περάσουν καλά. «Περισσότερα από 7.000 άτομα έχουν δει τις παραστάσεις του Snap μέσα σε έναν χρόνο, πόσους είχε η Κιτσοπούλου;», με ρωτά αστειευόμενη η Χριστίνα.
—Ένιωθα στην παράστασή σας πως μέσα από το είδος της queer κωμωδίας που κάνετε αλλάζουν σιγά σιγά και οι αντιλήψεις που έχουμε για το τι προκαλεί γέλιο και τα πράγματα με τα οποία γελάμε σήμερα.
Χριστίνα: Βρίσκω ότι το χιούμορ των queer ατόμων είναι αρκετά edgy από μόνο του, έχει μια σκοπιά και μια ικανότητα να πάει σε πολύ μεγάλο βάθος πολύ γρήγορα και να είναι διεισδυτικό σε βαθμό πολύ μεγαλύτερο από αυτό των straight κωμικών. Αυτό που βλέπουμε είναι ότι τα τελευταία χρόνια, ειδικά στην Αμερική και με πιο αργό βήμα σε ολόκληρο τον κόσμο, η κωμωδία μετακινείται από το «ένας κωμικός είναι έξω από μια κατάσταση και την παρατηρεί για να τη διακωμωδήσει» στο ότι ο ίδιος ο κωμικός είναι κομμάτι της κατάστασης για την οποία μιλά. Παλαιότερα σε κωμικές εκφάνσεις όπου είχες queer καλλιτέχνες όλες αναπαρήγαγαν την «ουδέτερη» ματιά του cis straight άντρα, το «βασικά είσαι αστείος που είσαι γκέι», και ο γκέι ρόλος και ο γκέι κωμικός ήταν αυτό. Εμείς αυτό που θέλαμε ήταν να μπούμε στην άλλη θέση, να μην είμαστε «the butt of the joke», να γίνουμε εμείς οι ίδιοι υποκείμενο των αστείων μας και όχι αντικείμενο.
— Να μιλήσουμε λίγο για το πώς ξεκίνησε η ομάδα του Snap;
Λάλα: Ναι, πες μας, ρε Χριστίνα, είσαι με τα καλά σου, πώς σου ήρθε να το κάνεις όλο αυτό;
Χριστίνα: Έβλεπα ότι στο θέατρο στην Ελλάδα δεν υπήρχε παραγωγή πρωτότυπου queer υλικού, και ένιωθα ότι χρειαζόμασταν παραστάσιμο υλικό από ΛΟΑΤΚΙ+ κωμικούς. Είχα συγχρόνως την αίσθηση πως αν είσαι ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο στην Αθήνα και δεν πίνεις ποτό, δεν έχεις τι να κάνεις, δεν έχεις άλλον τρόπο διασκέδασης.
Λευτέρης: Είναι αλήθεια πως έλειπε σε κάποιους από εμάς στην κοινότητα πολύ το κοινωνικό κομμάτι, γιατί από μια ηλικία και έπειτα, αν δεν έχεις αυτά που έχουν οι άλλοι, παιδιά, γυναίκες, άντρες, είσαι εκτός κοινωνικού ιστού. Με το Snap έχεις αυτό το μέρος στο οποίο απλά πηγαίνεις και αισθάνεσαι οικεία. Και μόνο το ότι βγαίνεις από το σπίτι και δεν είσαι στο Grindr είναι κάτι. Δηλαδή δεν χρειάζεται καν να κάνουμε κάτι, ούτε κανείς σου ζητά κάτι, στο Snap μπορείς να πας και να είσαι απλώς εκεί.
Χριστίνα: Μα αυτό σκεφτόμουν κι εγώ, άμα δεν πίνεις αλκοόλ και είσαι ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο στην Αθήνα, περιορίζεται η κοινωνική σου ζωή. Το Snap είναι πέρα από όλα και ένα μέρος όπου κοινωνικοποιούμαστε με όρους βαθιά πολιτικούς. Για αυτό ήταν πολύ σημαντικό για εμάς να έχουμε πάντα, πέρα από τις παραστάσεις με είσοδο, και βραδιές open mic ανοικτές σε όλους.
— Νομίζω πως όλο το εγχείρημα κρύβει και μια έντονα πολιτική διάσταση.
Χριστίνα: Σκέψου ότι αυτήν τη στιγμή δεν είμαστε καν σε αυτήν τη συζήτηση στην Ελλάδα, είμαστε στην προηγούμενη συζήτηση. Εμείς δεν πάμε να κάνουμε πολιτική, αλλά από μόνο του όλο αυτό γίνεται πολιτικό. Ακόμη και για πατούσες να μιλάει η Λάλα, πολιτικό είναι, γιατί το πολιτικό έχει να κάνει και με την ίδια την ύπαρξή της στη σκηνή.
Lucumaki: Νομίζω η λέξη-κλειδί είναι το βίωμα και αυτό κάνει τόσο ριζοσπαστικό αυτό που προσπαθούμε εμείς. Βγαίνει ο καθένας και λέει το μακρύ του και το κοντό του, αλλά επειδή οι ζωές μας είναι τόσο εκτός του συνηθισμένου, εκτός αυτού που ο μέσος cis straight άνδρας έχει συνηθίσει, μπορεί εμείς να βγούμε να μιλήσουμε ακόμη και για τη μέρα μας και ο άλλος από κάτω να έχει χάσει το μυαλό του, να λέει «τι γίνεται εδώ;».
Λευτέρης: Εμένα είναι και η πρώτη φορά που μου επιτρέπεται να έχω φωνή, το ότι είμαι γκέι είναι το πρώτο επίπεδο, το να με ακούς όμως να μιλώ για τη σεξουαλικότητά μου είναι ένα άλλο πράγμα. Είναι επαναστατικό να λες όλα αυτά που σου λένε ότι αν τα πεις προκαλείς.
Χριστίνα: Αν τους γνωρίσεις δεν θα τους φοβάσαι, αυτό είναι ένα μεγάλο κομμάτι της κωμωδίας, που συνδέεται με πολλά, όπως π.χ. με το ότι στην Ελλάδα αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχουν μετανάστες κωμικοί, το οποίο είναι προβληματικό και το ότι πλέον έχουμε δεύτερες και τρίτες γενιές μεταναστών στην Ελλάδα και δεν μπορούν να φτάσουν αυτά τα παιδιά στη σκηνή. Ακόμα και στην κωμική σκηνή δεν έχουμε δημιουργήσει χώρο για αυτά τα άτομα. Θεωρώ ότι αν η κωμωδία μπορεί να παίξει έναν ρόλο, ας τον παίξει, χωρίς βέβαια να λέω ότι είναι η αποστολή μας αυτή, καθόλου.
— Μου έκανε εντύπωση ότι η queer κωμωδία όπως τη βλέπετε εσείς δεν χωρά αποκλειστικά και μόνο άτομα από την queer κοινότητα.
Λευτέρης: Η Χριστίνα έχει δημιουργήσει ένα περιβάλλον που δεν είναι απλά ασφαλές για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, αλλά όπου όποιο κι αν παίξει νιώθει ότι δεν θα το κρίνει κανένας, κάτι το οποίο γενικά δεν υπάρχει έξω σήμερα, το «βγες να είσαι ο εαυτός σου», αν δεν είσαι δηλαδή μαλάκας…
Χριστίνα: Όχι, κι αν είσαι μαλάκας. Πάρε την ευθύνη τού να είσαι μαλάκας, εγώ δεν έχω πρόβλημα με αυτό. Δηλαδή έχει τύχει να παίξουν straight κωμικοί στο Snap και να φάνε κρυάδα. Πάρε την ευθύνη αυτού που θα πεις, όπως κι εγώ παίρνω την ευθύνη αυτού που λέω. Γενικότερα cis straight γυναίκες φιλοξενούμε πολύ συχνά, γιατί ούτε αυτές φιλοξενούνται στις υπόλοιπες παραστάσεις τόσο πολύ. Στο Snap έχει παίξει και η Βρανά και η Κατσαρίνη και η Νικητέα, γενικά οι πιο γνωστές γυναίκες κωμικοί της Ελλάδας έχουν περάσει από τις παραστάσεις μας.
Λάλα: Μα η Κατσαρίνη δεν αντιλαμβάνεσαι καν ότι δεν είναι κομμάτι της κοινότητας.
Χριστίνα: Ξέρεις γιατί όμως; Γιατί δεν υπάρχει ακόμα χώρος ούτε για αυτές. Ουσιαστικά αυτό που συμβαίνει είναι ότι υπάρχει όλη αυτή η λογική της κωμωδίας του cis straight άντρα, και η βιομηχανία λειτουργεί με double standards. Δηλαδή ένα αγόρι στην Αθήνα που έχει κάνει open mic για πέντε χρόνια, σήμερα παίζει σίγουρα πληρωμένα σποτ σε παραστάσεις, αντίστοιχα ένα κορίτσι δεν θα έχει την ίδια εξέλιξη.
— Ξεκινάνε τα αστεία σας από ιστορίες τρομερά δύσκολες, αλλά κάνετε όντως κωμωδία, και τελικά αυτή η λοξή ματιά που έχετε πάνω στο queer βίωμα βγάζει χαρά. Γιατί γελάμε λοιπόν με τέτοια αστεία, χτισμένα πάνω σε τόσο επώδυνα βιώματα;
Λάλα: Αυτό που κάνουμε με την queer κωμωδία είναι ότι επαναοικειοποιούμαστε τις δικές μας ιστορίες, αποτραυματίζουμε τους εαυτούς μας σπάζοντας πλάκα με αυτό που μας συμβαίνει, με μια ματιά που δεν κριτικάρει, ούτε κοροϊδεύει, και το κοινό γελά βασικά επειδή νιώθει οικεία.
Lucumaki: Εγώ θεωρώ πως είναι και μια μορφή αμηχανίας το γέλιο του κοινού σε εμένα. Γιατί λέω πολύ προσωπικά πράγματα, αλλά μιας αμηχανίας που σοκάρει και τους κάνει να σκεφτούν ότι υπάρχει και αυτή η πραγματικότητα και τελικά, παρότι μάλλον έχουμε πολύ διαφορετικές εμπειρίες, υπάρχει και ένα σημείο ταύτισης μεταξύ μας.
Χριστίνα: Για εμένα ισχύει πολύ η οικειότητα, αλλά υπάρχει κι ένα άλλο κομμάτι που είναι ξεκάθαρα celebrating, δηλαδή εγώ, όταν ανεβαίνει το Lucumaki στη σκηνή, νιώθω πως γιορτάζουμε.
Lucumaki: Είχαμε μάθει τόσα χρόνια να γελάμε είτε εις βάρος των εαυτών μας είτε κάποιων άλλων, και αυτό τώρα αλλάζει. Γενικά δεν είναι πολύ δύσκολο να είσαι αστείος αν δεν είσαι μαλάκας.
— Υπάρχουν όρια στο stand up − ειδικά όταν αυτό προέρχεται από queer άτομα; Σκεφτόμουν καθώς έβλεπα την παράστασή σας ότι πολλά πράγματα που ακούγονταν ήταν αρκετά οριακά και πως πιθανώς αν προέρχονταν από μη queer κωμικούς να μην περνούσαν.
Λευτέρης: Το κοινό του Snap, π.χ., είναι πολύ ευαίσθητο στο κομμάτι της ασφάλειας και της συμπερίληψης. Άμα εσύ βγεις και πεις «περνάμε όλοι καλά;», θα σου πουν, «όλα, μη μας πετάς έξω, μας πετάνε όλοι οι υπόλοιποι». Στο κάνουν σαν να στρίβουν το τιμόνι. Ο καλύτερος τρόπος να μαθαίνουμε τα όρια είναι να το κάνουμε όλα μαζί, συλλογικά.
Χριστίνα: Το όριο το δικό μου είναι ότι το υλικό μου είναι πράγματα στη σφαίρα μου. Είναι όπως το σκηνικό με τη Βρανά που είπε «είμαι ανάπηρη» και της έλεγαν «όχι, δεν είναι σωστό να λες τη λέξη “ανάπηρη”», και τους είπε, «παιδιά, εγώ είμαι ανάπηρη. Όχι εσείς». Το «λεσβία» δεν είναι βρισιά, το «χοντρή» δεν είναι βρισιά. Το «μη μιλάς έτσι για τον εαυτό σου» μπορεί να με κάνει έξω φρενών. Αλλά δεν θα κάνω αστεία για τρανς άτομα ή drag queens, γιατί δεν είναι δικό μου βίωμα. Είναι αστείο γιατί πολύς κόσμος θεωρεί ότι το Snap είναι «safe space» και άρα δεν δοκιμάζονται τα αστεία μας, ενώ στην πραγματικότητα είναι πολύ πιο άγρια τα πράγματα στην queer κωμωδία, γιατί μιλάς πάνω στο τραύμα και πάνω στο βίωμα. Είναι ταυτόχρονα politically correct και καθόλου politically correct, αν και δεν μου αρέσει η χρήση του όρου.
Λευτέρης: Επειδή ανέφερες όμως και πριν τη λέξη «όρια», να σου πω πως εγώ πιστεύω στην ελευθερία της έκφρασης. Μου αρέσουν πολύ τα πειράγματα.
— Η ελευθερία της έκφρασης χωράει, ας πούμε, και τον Σεφερλή;
Χριστίνα: Καλά, ναι, από εμένα ναι.
Λευτέρης: Δεν μπορώ να σου μιλήσω για τον Σεφερλή γιατί δεν έχω δει ποτέ Σεφερλή. Στο κομμάτι των ορίων πολλές φορές έχω φτάσει στην κόκκινη γραμμή με πλάκες που κάνω και δεν θα σταματήσω, γιατί θεωρώ ότι η κωμωδία είναι σαν το δόντι που πάει να φύγει και είναι η ίδια η γλώσσα που σε πάει εκεί. Οπότε, αν σε ενοχλεί η λέξη «πούστης», θα κάνω αστεία μαζί της μέχρι να εξοικειωθείς και να το ξεπεράσεις. Δεν θα το κάνω για να σου την πω, αλλά θα το κάνω επειδή ακριβώς ακόμη ενοχλεί.
Λάλα: Δεν είναι όμως ακριβώς ότι γυρνάς το πιστόλι στον εαυτό σου, γιατί δεν θεωρούμε πως η κωμωδία πρέπει να βάζει κάποιον στο στόχαστρο και να τον πυροβολεί για να βγάζει γέλιο. Είναι ότι έχοντας βιώσει πράγματα που ήταν πάρα πολύ άσχημα, φτάσαμε στο σημείο να πούμε «εγώ θα σπάσω πλάκα με αυτό, δεν θα κάτσω άλλο να το μηρυκάζω». Δεν θα σπάσω βέβαια πλάκα με το ατύχημα στο Μάτι ή στα Τέμπη. Δεν πιστεύω πως είναι όλα μέσα στο παιχνίδι και δεν μας νοιάζει και τίποτα.
Λευτέρης: Α όχι, αν είμαι εγώ αυτός που κάηκε το σπίτι του, τότε, αν θέλω, θα κάνω αστείο, κι έλα μετά να μου πεις ότι δεν μπορώ.
Χριστίνα: Για μένα ένα καλό αστείο είναι αρχικά ένα αστείο που έχει καλή διάθεση, που δεν έχει διάθεση να προσβάλει ή να πληγώσει, δηλαδή να μη γράφεις με στόχο να προκαλέσεις. Είναι όμως λίγο επιφανειακό να λέμε ότι το πρόβλημα είναι τα αστεία του ενός ή του άλλου. Μιλάμε για κωμικούς που μαζεύουν κάθε βράδυ χιλιάδες άτομα στο θέατρο. Εγώ μπορεί να μην πληρώσω το νοίκι μου τον επόμενο μήνα. Θεωρώ ότι τα προβληματικά και τα κακοποιητικά αστεία είναι η κορυφή του παγόβουνου, από κάτω υπάρχει μια κοινωνία η οποία είναι κακοποιητική, τρανσφοβική, και δολοφονεί και μετά γελάει με αυτά. Τα πράγματα με τα οποία γελάμε δείχνουν το πού βρισκόμαστε από την άποψη της αντίληψης του κόσμου. Ουσιαστικά αυτό που χρειαζόμαστε τώρα ως ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα είναι να συμμετέχουν ακόμα πιο ενεργά τα άτομα τα οποία είναι στο σπίτι τους. Δεν εννοώ απαραίτητα τα άτομα τα οποία είναι στην ντουλάπα, γιατί εκεί μιλάμε για άλλο πράγμα. Εννοώ τα άτομα που δεν έχουν πού να πάνε, που δεν μπορούν να κοινωνικοποιηθούν. Τα χρειαζόμαστε πολύ περισσότερο, χρειαζόμαστε τις φωνές και τις ανάγκες τους. Γιατί τις δικές μας ανάγκες τις ξέρεις, βγαίνουμε και μιλάμε γι’ αυτές.
Βρείτε εδώ την ομάδα στα social media:
Facebook: Snap - Athens Queer Comedy Club
Instagram: @snap_aqcc
Χριστίνα Βούλγαρη (η)
Facebook: Christina Voulgari
Instagram: @christina_vlg
Λευτέρης Κουλώνης (ο)
Facebook: Lefteris Koulonis
Instagram: @koulonis
Λάλα Κωλοπή (η)
Instagram: @lala_kolopi
Lucumaki (το)
Instagram: @lucumaki.007
