To να περιμένεις κάθε τέτοια εποχή, που ανακοινώνονται οι παραστάσεις της νέας θεατρικής σεζόν, συναρπαστικές πρεμιέρες, νέες τάσεις, γεγονότα που «κάτι σημαίνουν» είναι μάταιο. Tο καινούργιο στους χώρους της καλλιτεχνικής δημιουργίας μόνο ως εξέλιξη μπορεί να νοηθεί πια, οι άνθρωποι στο θέατρο δεν είναι μίας χρήσης, αλλά δοκιμάζονται μέσα στο χρόνο, με τις επιτυχίες και τις αποτυχίες του, και η θεατρική αγορά υφίσταται με τις δεδομένες ισορροπίες της, που μπορεί να διαφοροποιούνται από χρόνο σε χρόνο, όχι όμως σε βαθμό που να αλλάζει η γενική εντύπωση.
Το θέατρο του παραλόγου
Μπορεί να μιλήσει κάποιος για «τάση επιστροφής στο θέατρο του παραλόγου» επειδή θα δούμε δύο έργα Μπέκετ και άλλα δύο του Ιονέσκο σε διαφορετικά θέατρα; Επ' ουδενί. Απλώς ζούμε μέρες περίεργες, που η πίστη στον πάλαι ποτέ «ορθό Λόγο» έχει εξοντωθεί από την παράνοια της καθημερινότητας. Στο πλαίσιο αυτό κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι το θέατρο του παραλόγου έχει ξεπεραστεί από το παράλογο θέατρο που εξελίσσεται στη ζωή μας σε καθημερινή βάση και να έχει δίκιο. Εξίσου σωστή είναι όμως και η αντίθετη άποψη, ότι ακριβώς επειδή ζούμε το παράλογο, η συνθήκη είναι ιδανική για να ξαναδούμε έργα του Μπέκετ και του Ιονέσκο στις θεατρικές σκηνές. Ούτως ή άλλως, συνεχίζονται τα Παιχνίδια Σφαγής στο Θέατρο Άσκηση από την ομώνυμη ομάδα του Περικλή Μουστάκη (πρεμιέρα 8 Οκτωβρίου) και προστίθεται ο Μακμπέτ (1972), ένα έργο της τελευταίας συγγραφικής περιόδου του Ιονέσκο, που δεν έχει παρουσιαστεί ξανά στην Ελλάδα από τον Φώτη Μακρή στο Studio Mαυρομιχάλη (πρεμιέρα δεύτερο δεκαήμερο του Οκτωβρίου).
Ο Έκτορας Λυγίζος σκηνοθετεί τις Ευτυχισμένες Μέρες του Μπέκετ στο Θέατρο Χώρα, μια παράσταση που ο νεαρός σκηνοθέτης σχεδιάζει αρκετό καιρό, με τη Μίνα Αδαμάκη στον ρόλο της Γουίνι. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μετάφραση ανήκει στον Διονύση Καψάλη. Το Τέλος του Παιχνιδιού, το άλλο αριστουργηματικό έργο του Μπέκετ, θα ανεβάσει αρχές Δεκεμβρίου ο Νίκος Καμτσής στο Θέατρο Τόπος Αλλού, με τον Πολύκαρπο Πολυκάρπου και τον Κώστα Μπάρα στους κεντρικούς ρόλους.
Oι ηθοποιοί σκηνοθέτες
Τάση επίσης δεν είναι το να εμφανίζονται ηθοποιοί ως σκηνοθέτες παράστασης. Αν ο Αιμίλιος Χειλάκης θα σκηνοθετήσει Δον Ζουάν, έχει ενδιαφέρον μόνο και μόνο επειδή αυτό θα συμβεί σε παράσταση του Εθνικού Θεάτρου. Μεταξύ άλλων παρόμοιων περιπτώσεων, και ο Γιώργος Καραμίχος θα σκηνοθετήσει τον Ευγένιο του Φρανκ Μακ Γκίνες (με την Αθηνά Τσιλήρα και τον Γιώργο Κέντρο) τα δευτερότριτα στο Άνεσις. Παρά τη στενή σχέση που συνδέει την υποκριτική με τη σκηνοθεσία -κάποιοι ηθοποιοί εξελίχθηκαν σε εξαιρετικούς σκηνοθέτες, η περίπτωση Λευτέρη Βογιατζή είναι η πλέον χαρακτηριστική-, η σκηνοθεσία τείνει, και στις καλύτερες στιγμές το πετυχαίνει, να είναι μια «αυτοτελής» καλλιτεχνική δημιουργία, μία αυτόνομη σύνθεση των επιμέρους στοιχείων που αποτελούν την παράσταση. Μόνο που για να συμβεί αυτό χρειάζεται άλλου είδους αφοσίωση και προσόντα που μόνο του το υποκριτικό ταλέντο δεν μπορεί να εγγυηθεί.
Η κυριαρχία της επιθεώρησης
Ενδιαφέρον φαινόμενο της φετινής χρονιάς είναι η επιστροφή της επιθεώρησης στα κλειστά χειμερινά θέατρα με θιάσους καλών ηθοποιών και προσεγμένα κείμενα - δηλαδή στον αντίποδα των υποπροϊόντων της πρώην καλοκαιρινής πιάτσας των κηποθεάτρων, με τους γνωστούς «συνταξιούχους» κωμικούς να μιμούνται αυτό που υπήρξαν στο μακρινό παρελθόν, με σαχλά, μπανάλ νούμερα και αισθητική βιντεοκασετών του '80. Η πρόσφατη επιτυχία του Σταμάτη Φασουλή στο Τρέντυ θα σφυρίξει τρεις φορές έδειξε ότι η επιθεώρηση ως είδος δεν έχει εκπνεύσει. Απλώς περίμενε νεότερους συγγραφείς που θα προσάρμοζαν δομή και κείμενα στις καινούργιες κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες, και νεότερους ηθοποιούς που θα μπορούσαν να ανταποκριθούν στην αμεσότητα και στο καίριο τάιμινγκ που απαιτεί η υποκριτική της, με σοβαρότητα και χωρίς παραμορφωτικά φίλτρα άλλων εποχών.
Πράγματι, στο Θέατρο Αλίκη θα παρουσιαστεί η επιθεώρηση Θέλει η Ελλάδα να κρυφτεί σε σκηνοθεσία Θοδωρή Αθερίδη, μ' έναν εντυπωσιακό θίασο ηθοποιών εγνωσμένου κωμικού σήματος: Χρυσούλα Διαβάτη, Γιώργος Μαρίνος, Παύλος Κοντογιαννίδης, Αλέξανδρος Αντωνόπουλος, Αντώνης Λούδαρος, Ευαγγελία Μουμούρη κ.ά. Μια «διαφορετική» επιθεώρηση υπογράφει το δίδυμο Θανάση Παπαθανασίου-Μιχάλη Ρέππα, με τίτλο Ζωή σ' ελόγου μας (Θέατρο Πειραιώς 131). Και θα είναι διαφορετική όχι μόνο γιατί στόχος των συγγραφέων είναι να αναδείξουν σύγχρονους επιθεωρησιακούς τύπους αλλά και γιατί ένας ήρωας της πρώτης σκηνής θα οδηγεί τους θεατές στη δεύτερη, ένας της δεύτερης στην τρίτη, και ούτω καθεξής. Τα καινούργια τραγούδια της παράστασης, σε στίχους των συγγραφέων, είναι του Γιάννη Ζουγανέλη. Την Άννα Παναγιωτοπούλου, που με χαρά θα ξαναδούμε στην επιθεώρηση, πλαισιώνουν η Φωτεινή Ντεμίρη, η Ζώγια Σεβαστιανού, η Φαίδρα Δρούκα, ο Πάνος Σταθακόπουλος, ο Σπύρος Πούλης κ.ά.
Επιθεώρηση θα θυμίζει και η παράσταση Τελεία Gr στη Στοά, που έγραψε ο Θανάσης Παπαγεωργίου μαζί με τον Παναγιώτη Μέντη και την ομάδα Ex Animo. Σε ογδόντα μικρές και μεγαλύτερες σκηνές έντεκα ηθοποιοί θα σατιρίσουν την τρέχουσα κατάσταση, θίγοντας όλα αυτά που διαμορφώνουν το σκηνικό του πάτου, του θολού πυθμένα της πολιτικής ζωής, της τηλεοπτικής εξω-πραγματικότητας, του life style και των κοσμικών, των μικρών και μεγαλύτερων εγκλημάτων που συμβαίνουν γύρω μας, ενώ εμείς σφυρίζουμε αδιάφορα.
Μια σκηνή, πολλαπλές παραστάσεις
Η έντονη τα τελευταία χρόνια παρουσία του Θεάτρου του Νέου Κόσμου συνεχίζεται, με δέκα παραστάσεις (καινούργιες και επαναλήψεις), πέντε συμπαραγωγές και δύο φιλοξενούμενες παραστάσεις, μοιρασμένες στις τρεις σκηνές του! Σε παρόμοια κατεύθυνση κινούνται το Θέατρο Χώρα (με τρεις σκηνές επίσης) υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Λυκιαρδόπουλου, όπου, μεταξύ άλλων, θα δούμε και την ελληνική απόδοση του ροκ μιούζικαλ Rent. Έξι καινούργιες παραστάσεις (αν και οι περισσότερες είναι μονόλογοι) θα δούμε στο ολικά ανανεωμένο από τον Άκη Βλουτή Από Μηχανής Θέατρο - όταν στα περισσότερα θέατρα ο μέσος όρος είναι δύο και τρία έργα κατά τη διάρκεια της σεζόν. Κι αυτό όχι μόνο γιατί η κατηγορία «Δευτερότριτα» έχει πλέον καθιερωθεί (αποφορτίζοντας κάπως τα πληθωριστικά νούμερα στην τάξη των ηθοποιών, εις βάρος του πληθωριστικού αριθμού παραστάσεων), αλλά και γιατί, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, μόνο στο εμπορικό θέατρο συμβαίνει ένα έργο να συγκρατεί το ενδιαφέρον του κοινού από τον Οκτώβριο έως τον Μάιο.
Εθνικό Θέατρο για όλους
Με ικανοποίηση, τέλος, διαπιστώνω ότι το Εθνικό Θέατρο, ο μόνος στην πόλη θεατρικός οργανισμός που μπορεί να παρουσιάζει πολυφωνικό ρεπερτόριο αξιώσεων (γι' αυτό, άλλωστε, χρηματοδοτείται από το κράτος), έχει προγραμματίσει και για την περίοδο που ανοίγει σε λίγο παραστάσεις για όλα τα γούστα. Αν το Τρίτο Στεφάνι του Κώστα Ταχτσή σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή (Κοτοπούλη) και το Πουθενά του Δημήτρη Παπαϊωάννου απευθύνονται στο ευρύ κοινό, υπάρχουν πολλές παραστάσεις που θα προσελκύσουν τα υποσύνολα θεατών με πιο ειδικές απαιτήσεις. Δίπλα σε πολλούς Έλληνες σκηνοθέτες (με ηλικιακό μέσο όρο κάτω των 40), θα ξαναδούμε δουλειά του Λιθουανού Τσεζάρις Γκραουζίνις (τον οποίο μας πρωτοσύστησε ο Τάρλοου στο Θέατρο Πορεία, με κείνο το θαυμάσιο Δάφνις και Χλόη) και θα γνωρίσουμε τον Γάλλο Λοράν Σετουάν και τον Νορβηγό Έιρικ Στούμπε. Ενδιαφέρουσα ακούγεται η ιδέα του Group Hostel, ενός σχεδίου για πέντε παραστάσεις από ισάριθμες θεατρικές ομάδες σχετικά νέων καλλιτεχνών του χώρου (όπως η ομάδα Blitz, η ομάδα Χώρος του Σίμου Κακάλα, η Κανιγκούντα του Γιάννη Λεοντάρη κ.ά.), όπου το devised theatre -ως τρόπος παραγωγής της θεατρικής πράξης και σκηνικό ύφος- κυριαρχεί. Δεν θα πλήξουμε το φετινό χειμώνα.
σχόλια