Η 'Ανοιξη σε μία μικρή πόλη
Ταινία του κινέζου σκηνοθέτη Fei Mu (1948)
Ruins and Hope in Spring In A Small Town
Rick
Luddite Robot, 06.30.2016
*
Ένα γκρεμισμένο τείχος της πόλης εκτείνεται κατά μήκος της πλαγιάς του λόφου πάνω από το κτήμα Dai, μία κάποτε εξαιρετική κατοικία που τώρα είναι κι αυτή ερειπωμένη. Μέσα από τις ρωγμές της, βλέπουμε σκόρπιες πέτρες ανάμεσα στα άγρια χόρτα και τον άδειο ορίζοντα να απλώνεται για πάντα. Είναι μια εικόνα μοναξιάς, ξεθωριασμένης δόξας και νοσταλγίας, και αποτελεί το κεντρικό θέμα και την μεταφορά του αριστουργήματος του Fei Mu του 1948, της 'Ανοιξης σε μία μικρή πόλη.
'Ησυχο μελόδραμα που πολλοί έχουν συγκρίνει με το έργο των Strindberg, Ophuls και Renoir - έχοντας επηρεάσει σαφώς και τον Wong Kar-Wai, του οποίου το In The Mood For Love θα μπορούσε να θεωρηθεί μία παραλλαγή στα θέματά του - η 'Ανοιξη σε μία μικρή πόλη είχε μια περίεργη ιστορία. .
Δυσθεώρητη εδώ και δεκαετίες, η ταινία του Fei Mu κρίθηκε πολιτικά οπισθοδρομική μετά την Κομμουνιστική Επανάσταση από κρατικούς λογοκριτές που είδαν με καχυποψία "την άρνηση της ταινίας να μετατρέψει σε ρομάντζο τη ζωή των απλών ανθρώπων, αλλά και να παρουσιάσει ως δισδιάστατους ηλιθίους τους μεγαλοιδιοκτήτες. Ειλικρινά, οι λογοκριτές αυτοί είχαν ευτυχώς δίκιο και στις δύο κατηγορίες τους. Εάν οι ευαίσθητες απεικονίσεις του πόθου και της απώλειας εν μέσω των ερειπίων που άφησε ο πόλεμος αποτελούν νόμιμοι λόγοι για την απόκρυψη της τέχνης από τη δημόσια θέαση, τότε η 'Ανοιξη σε μια μικρή πόλη θα έπρεπε πράγματι να είχε αποκλειστεί από την διανομή. Φυσικά, μία λιγότερο ολοκληρωτική ευαισθησία θα είχε αυτές τις ιδιότητες σε υψηλή εκτίμηση, γι' αυτό και τώρα αναφέρεται η ταινία όλο και πιο συχνά ως μία από τις σπουδαιότερες κινεζικές ταινίες όλων των εποχών.
Μοιάζει λίγο ειρωνικό να εστιάζει η ταινία σε υπόγειες πολιτικές διεργασίες, δεδομένου του πόσο σταθερά επικεντρώνεται ο Mu στην ήσυχη καθημερινότητα και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Όλη η τέχνη είναι, από μια άποψη, πολιτική, αλλά η Άνοιξη σε μια Μικρή Πόλη είναι πάνω απ' όλα, και με τρόπο πανηγυρικό ένα κατεξοχήν μελόδραμα, πολύ πιο κοντά στο Letter From An Unknown Woman απ' ό, τι στο Man With A Movie Camera.
Με μόνο πέντε χαρακτήρες και μια χούφτα σκηνικά, η ταινία είναι εξαιρετικά θεατρική, βασισμένη στον υπανιγμό της διάθεσης (μέσω της επανάληψης, του κάδρου και του design) για να υπαινίσσεται την εσωτερική δυναμική. Στο επίκεντρό της είναι μια γυναίκα που ονομάζεται Yuwen (Wei Wei), η οποία μας εισάγει στον χρόνο και τον τόπο μέσω του voiceover. Μέσα από την δική της άποψη θα επεξεργαστούμε κυρίως την υπόλοιπη ιστορία.
Η Yuwen είναι παντρεμένη με τον Liyan (Shi Yu), τον κληρονόμο του κτήματος Dai που το είδε να καταρρέει μετά τον Σινο-Ιαπωνικό Πόλεμο - οι χαρακτήρες περιφέρονται σε ένα διαλυμένο τοπίο, χωρίς να διαθέτουν τα χρήματα για να το επισκευάσουν. Ο γάμος τους, αν και χαρακτηρίζεται τυπικά από ευγένεια και σεβασμό, είναι επίσης τραυματισμένος, σαν να τον έχει παγώσει ο χρόνος. Ο Liyan πιστεύει ότι πάσχει από φυματίωση· η μικρότερη αδερφή του Meimei τείνει να πιστεύει ότι η ασθένειά του είναι περισσότερο πνευματική παρά φυσική. Δεν είναι σαφές τι σκέφτεται ο Lao Huang, ο τελευταίος υπηρέτης που έχει απομείνει - εμφανίζεται και εξαφανίζεται, μέσα και έξω από το κάδρο, σαν ένα ευγενικό φάντασμα που υπάρχει από πολύ καιρό.
Η Yuwen έχει να διαχειριστεί την καταθλιπτική μονοτονία ενός αμετάβλητου, νεκρού τοπίου, και ενός γάμου σχεδόν χωρίς αγάπη με έναν ανάπηρο μέσα από περιπάτους κατά μήκος του ερειπωμένου τείχους της πόλης. Στην πραγματικότητα, ακριβώς εδώ την συναντάμε για πρώτη φορά, και οι δύο - η γυναίκα και ο τοίχος - γίνονται ένα στο μυαλό μας. Η υποκειμενικότητα και ο εσωτερικός της χαρακτήρας εκδηλώνονται μέσα από την εικόνα αυτή· την ίδια στιγμή, η τοποθεσία υποδηλώνει μία απόδραση από την ρουτίνα, ένα διαπερατό φράγμα που είναι πέτρινο, αλλά και υπόσχεται κάτι πέρα απ' αυτό.
Τα πράγματα αλλάζουν ξαφνικά με την άφιξη του Zhang Zhichen, του παιδικού φίλου του Liyan, που είναι τώρα γιατρός και ντύνεται με ρούχα δυτικά. Επιστρέφει μετά από μία δεκαετία στο ριζικά αλλαγμένο κτήμα. Η αφήγηση της Yuwen αφήνει να εννοηθούν νωρίς όσα ανακαλύπτουμε εκ των υστέρων- είχε μία ιστορία με τον Zhichen. Οι δύο ήταν νέοι εραστές, αλλά έχασαν την ευκαιρία τους, και τώρα ξανασυνδέονται κάτω από συνθήκες που είναι αδύνατες για όλους τους εμπλεκόμενους.
Σε γενικές γραμμές, λίγα πράγματα διαδραματίζονται σε εξωτερικούς χώρους - Η Άνοιξη σε μια Μικρή Πόλη ενδιαφέρεται πολύ περισσότερο για τον πόθο παρά για την εκπλήρωσή του, για τα βλέμματα παρά για τις διαχύσεις. Η αφήγηση μας λέει πώς ο κάθε ένας από αυτούς τους χαρακτήρες διατρέχει μία συναισθηματική άβυσσο για την οποία ουδείς είναι πρόθυμος να εκφραστεί μεγαλόφωνα. Ως αποτέλεσμα, η ταινία δίνει την αίσθηση ότι τα πράγματα που έχουν σημασία είναι αυτά που δεν λέγονται, ενώ ο διάλογος περιλαμβάνει επαναλήψεις και ευγενικές συνομιλίες που κρύβουν απεγνωσμένα την αναταραχή που σωβεί από κάτω.
Το νόημα μεταδίδεται περισσότερο μέσα από την φυσική μεταφορά και το κάδρο. Σε μια σειρά από αριστοτεχνικές επιλογές, ο Mu μας εξηγεί όσα δεν μπορούν να πουν οι χαρακτήρες. Μία πρώιμη σκηνή δείχνει τους κεντρικούς τέσσερις χαρακτήρες σε μια βάρκα με κουπιά να περνούν μία σπάνια μέρα έξω από το σπίτι: καθώς η νεότερη αδελφή τραγουδά και ο σύζυγος χαμογελά, η κάμερα κινείται αργά από το σφιγμένο πρόσωπο της Yuwen, στο πονεμένο του Zhichen, και πίσω πάλι. Είναι σαν να κλέβουμε το βλέμμα που οι εραστές δεν τολμούν να ανταλλάξουν.
Σε άλλες, ο Mu δίνει έμφαση στις διαιρέσεις εντός του κάδρου - οι πόρτες χωρίζουν τον σύζυγο από τη γυναίκα, παραπέμποντας και πάλι στις έννοιες του περάσματος και του χωρισμού. Το φως από ένα μόνο παράθυρο δημιουργεί πλαίσια μέσα στο πλαίσιο, υπογραμμίζοντας τη συναισθηματική απόσταση μεταξύ των χαρακτήρων. Αυτές είναι ήσυχες πινελιές που γίνονται όλο και πιο έντονες καθώς η ταινία προχωράει.
Στο τέλος, ο Liyan προσπαθεί να εγκαταλείψει αυτήν τη ζωή, τουλάχιστον εν μέρει λόγω της αγάπης του για τη σύζυγό του την οποία (με την ασθένειά του) και την αμφιθυμία της μοίρας έχει καταντήσει δυστυχισμένη. Αλλά ο Zhichen, ο γιατρός και φίλος που θα μπορούσε να επωφεληθεί από αυτήν τη θυσία, τον φέρνει πίσω. Φεύγοντας από την πόλη, ο Zhichen υπόσχεται στη μικρότερη αδερφή ότι θα επιστρέψει την επόμενη άνοιξη, προλαβαίνοντας ίσως και τις καλοκαιρινές της διακοπές. Ο σύζυγος ανεβαίνει στο λόφο, στον ερειπωμένο τοίχο, για να σμίξει με τη σύζυγό του. Είναι η πρώτη φορά που τους βλέπουμε σε αυτόν τον τόπο που νοηματοδοτεί την ταινία, καθώς κοιτούν ένα αβέβαιο μέλλον το οποίο σιγά σιγά η κάμερα θολώνει.
Είναι μια υποβλητική και διφορούμενη κορύφωση. Αυτό που συμβαίνει στη συνέχεια είναι του καθενός εικασία, αλλά είναι σαφές ότι τα πράγματα δεν είναι όπως ήταν. Η εισαγωγή της ζωτικότητας και της ζωής, με τη μορφή του Zhichen και της σχεδόν ξεχασμένης αγάπης, αναζωογόνησε ένα στατικό συναισθηματικό τοπίο. Δεν είναι σαφές αν θα υπάρξει ευτυχία μετά το πέρασμά του, αλλά υπάρχει ελπίδα. Αν όχι για κάτι καλύτερο, τουλάχιστον για κάτι διαφορετικό.
Αυτό φοβόταν ο λογοκριτής; Υπάρχει κάτι ασταθές και επικίνδυνο στο είδος της επιθυμίας που περιγράφει ο Mu, ακόμα κι αν η ίδια η περιγραφή υποδηλώνει μία αξιοσημείωτη αναστολή. Η "νάρκωση" που μέμθηκαν δίνει ξεχωριστό βάρος στην τελευταία αυτή στιγμή - ούτε παραίτηση, ούτε επίλυση, είναι μια εικόνα με δυνητικές προοπτικές, μπλοκαρισμένη από τα ερειπωμένα τείχη του παρελθόντος και έναν ανέφελο ουρανό που θα μπορούσε, τελικά, να εκραγεί.
Rick
ΔΕΙΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ
Μτφ. Σ.Σ.
