Τα καυτά αρχεία του κινηματογραφιστή 'Αμος Γκιτάι στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας (BNF)
Μία έκθεση συνοδεύει τη δωρεά 30.000 ντοκουμέντων και 150.000 φακέλων από τον σκηνοθέτη της ταινίας Η τελευταία ημέρα του Γιτζάκ Ράμπιν.
'Εχω σπουδάσει αρχιτεκτονική, δεν πήγα ποτέ σε σχολή κινηματογράφου ή θεάτρου, οπότε αισθάνομαι εντελώς ελεύθερος να θεωρώ τα αρχεία μου ως πολιτικές χειρονομίες, χειρονομίες μνήμης. Αλλά για μένα, η μνήμη δεν είναι απλώς μια ματιά στο παρελθόν, επειδή η μνήμη ή τα αρχεία είναι και μια πρόταση για το μέλλον. Μια μέρα, θα χρειαστεί να συλλέξουμε αυτές τις αναμνήσεις για να συνεχίσουμε.
Όταν δίνω αρχεία, αρχικά δίνω πρώτη ύλη, δηλαδή το ίδιο το γεγονός, όπως ο φόνος του Γιτζάκ Ραμπίν. Το βλέπω σαν πρόκληση να σμιλεύω, μέσα σε αυτήν τη μάζα που αποτελεί δημόσιο κτήμα, μια σειρά από σεναριακές εκδοχές που χρησιμοποιούν πλάνα που έχω τραβήξει. Είναι και μία πρόταση που απευθύνεται σε έναν άλλον σκηνοθέτη ή έναν ιστορικό για να προχωρήσει σε διαφορετικές επιλογές από τις δικές μου. Είναι και το διακύβευμα του αρχείου, πώς να το θεωρήσουμε δηλαδή ως μετάδοση και ως μέσο για την εξέλιξη της κληρονομιάς για τις άλλες γενιές.
Δεν πρέπει να είμαστε απαισιόδοξοι, ο αγώνας ενάντια στη λήθη είναι απαραίτητος, και πιστεύω ότι αυτό μας δίνει ενέργεια. Ο πλανήτης δεν εξελίχθηκε χάρη στα πολυβόλα ή τα χρήματα, αλλά εξελίχθηκε χάρη στις ιδέες. Πρέπει λοιπόν να μιλήσουμε για ιδέες. Έχω δώσει αρχεία σε όλο τον κόσμο, προσβάσιμα σε όλους τους ερευνητές, γιατί νομίζω ότι πρέπει να χτίσουμε ένα δίκτυο που να διατηρεί αυτά τα θραύσματα, τα οποία εγείρουν ερωτήματα μόνο και μόνο επειδή υπάρχουν.
Μερικά από τα φιλμ μου, κυρίως όταν έκανα ντοκιμαντέρ, τα βλέπω σαν μια εκσκαφή. Σαν να σκάβεις και να βρίσκεις ένα κόκκαλο ή μία πέτρα. Έτσι η δημιουργία μιας ταινίας είναι μια συνεχής έρευνα. Εγώ είμαι αρχιτέκτονας και νομίζω ότι όταν κάνεις μυθοπλασία είναι σαν να κάνεις αρχιτεκτονική.
Amos Gitai, σκηνοθέτης και συγγραφέας
France Culture, 24.03.2021
Jacques Mandelbaum
Le Monde, 18.05.2021
Την ώρα που αναζωπυρώνεται μία ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση που στην πραγματικότητα δεν έχει τελειώσει ποτέ, συνιστάται ένα πέρασμα από την πτέρυγα Julien-Cain της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας (BNF), όπου εκτίθεται ένα μέρος των αρχείων που δόθηκαν εκεί από τον Ισραηλινό κινηματογραφιστή 'Αμος Γκιτάι. Σκηνοθέτης συναρπαστικών φιλμικών δοκιμίων αφιερωμένων στον πρωθυπουργό του Ισραήλ Yitzhak Rabin που δολοφονήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 1995 από έναν θρησκευτικό ακτιβιστή, ο 'Αμος Γκιτάι είχε συσσωρεύσει ένα μεγάλο αριθμό γραπτών και οπτικοακουστικών ντοκουμέντων πρωταρχικής σημασίας τα οποία θέλησε να μοιραστεί με το ίδρυμα.
Σαν να τον είχε προλάβει ένα διασπορικό πνεύμα καλλιεργημένο από τον αντισημιτισμό, το οποίο προστάζει να μην αναπαύεσαι ποτέ στο ίδιο μέρος ούτε να τοποθετείς τα αγαθά σου στο ίδιο καλάθι, ο "sabra" [Εβραίος που γεννήθηκε στη "Γη του Ισραήλ" -σ.σ.] Γκιτάι, από τους κύριους εκπροσώπους του ισραηλινού κινηματογράφου και ακούραστος πρεσβευτής της ειρήνης για σαράντα χρόνια, μοιράζει τα αρχεία του στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη. Η Γαλλική Ταινιοθήκη, η Ελβετική Ταινιοθήκη, το Πανεπιστήμιο του Standford στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Εθνική Βιβλιοθήκη του Ισραήλ έχουν ήδη γίνει αποδέκτες του υλικού του. Ο καλλιτέχνης, του οποίου οι ταινίες αναδεικνύουν πολιτικά ζητήματα, έχει το μοναδικό χαρακτηριστικό να είναι ο ίδιος ένα αρχείο. Μην ξεχνάμε ότι το House (1980), το πρώτο του ντοκιμαντέρ, διέθετε ήδη αυτή την αρχαιολογική κλίση, εστιάζοντας σε ένα απλό σπίτι του οποίου η ιστορία κάλυπτε την προβληματική και σπαρασσόμενη ιστορία της χώρας. Για τον Γκιτάι, ο καλλιτέχνης είναι πάντα ένας δημιουργός που βαδίζει εντός της ιστορίας δίνοντάς της συχνά κι ένα σχήμα.
Τα αρχεία που παρέλαβε η BNF παρουσιάζουν ένα καυτό ενδιαφέρον, ιδίως σήμερα που ο ακραίος εποικισμός, ο ρατσισμός και η ψυχρή πολιτική που τα χειραγωγεί οδηγούν στην έκρηξη και στο χάος. Το υλικό, που επικεντρώνεται γύρω από τη δολοφονία του Ραμπίν, σημειώνει αυτήν τη μετάβαση στην ισραηλινή ιστορία όπου όχι μόνο η χώρα καταπατά την προστατευτική της αποστολή (ένας Εβραίος σκοτώνει έναν άλλο Εβραίο), αλλά και η δεξιά και η ακροδεξιά σαμποτάρουν σκόπιμα την ειρηνευτική διαδικασία που έφερε τη σφραγίδα της νομιμότητας ενός πρώην στρατιωτικού, όπως ήταν ο Ραμπίν.
Τρεις ταινίες - Give Peace a Chance (1994). The Arena of Murder (1996). Η τελευταία ημέρα του Γιτζάκ Ράμπιν (2015) - παρέχουν κάπου 30.000 ντοκουμέντα (σενάρια, άρθρα εφημερίδων, πρακτικά της εξεταστικής επιτροπής, ρεπεράζ και διαφορετικές εκδοχές των ταινιών) που συλλέχθηκαν για πάνω από είκοσι πέντε χρόνια συνεχούς εργασίας. Ένας σχετικά μέτριος όγκος χαρτιού, αλλά δεκαεννέα ολόκληρα terabyte σκληρών δίσκων με 150.000 αρχεία που απελπίζουν τους βιβλιοθηκάριους. [...]
Μτφ. Σ.Σ.
