Το 1972, ακριβώς μισόν αιώνα πριν, το ελληνικό ροκ θα βρισκόταν στην καλύτερη φάση της ιστορίας του. Λέμε για την περίοδο πριν ξεφουσκώσει το πράγμα, από το 1973 και εντεύθεν και βεβαίως μετά από τα... προκαταρκτικά σίξτις, όταν πλέον το ελληνικό ροκ έχει καταφέρει να αποκτήσει μια κάποια ταυτότητα.
Σε τι συνίσταται αυτή η ταυτότητα; Κατ’ αρχάς στην χρήση της ελληνικής γλώσσας από την πλειονότητα των ονομάτων. Έπειτα, στην υιοθέτηση ελληνικών στοιχείων στις μουσικές, που μεταφέρονταν από την δημοτική παράδοση, το ρεμπέτικο και το λαϊκό τραγούδι, ενώ, περαιτέρω, στην ενδυνάμωση αυτής της ταυτότητας θα συνέβαλλαν, όσο δεν παίρνει άλλο, και τα ακούσματα από το εξωτερικό, που είναι πλέον περισσότερα, καθώς όλα τα μεγάλα συγκροτήματα του ροκ, από Αγγλία-Αμερική, των τελών του ’60 και των αρχών του ’70, ακούγονται συνεχώς, δημιουργώντας τις καλύτερες βάσεις, για να πατήσουν πάνω τους τα νεότερα (ελληνικά) σχήματα.
Εν τω μεταξύ ο Διονύσης Σαββόπουλος βρίσκεται στην καλύτερη φάση της διαδρομής του, παίρνοντας πάνω του το μεγαλύτερο κομμάτι της εξέλιξης του στυλ, ενώ, από κοντά, μια σειρά καινούριων συγκροτημάτων ηχογραφούν τους πρώτους μεγάλους δίσκους τους, όπως οι Πελόμα Μποκιού και οι Socrates Drank the Conium, ή έστω τους δεύτερους, αν μιλάμε για τους Poll, ενώ πίσω από τα LP, που δεν ήταν εύκολο να γίνουν, για πολλούς και διαφόρους λόγους, υπήρχαν τα 45άρια, στα οποία επίσης θα αποτυπώνονταν ορισμένες πολύ ενδιαφέρουσες στιγμές.
Στην ενδυνάμωση αυτής της ταυτότητας θα συνέβαλλαν, όσο δεν παίρνει άλλο, και τα ακούσματα από το εξωτερικό, που είναι πλέον περισσότερα, καθώς όλα τα μεγάλα συγκροτήματα του ροκ, από Αγγλία-Αμερική, των τελών του ’60 και των αρχών του ’70, ακούγονται συνεχώς, δημιουργώντας τις καλύτερες βάσεις, για να πατήσουν πάνω τους τα νεότερα (ελληνικά) σχήματα.
Δεν είναι πολύ περισσότερα από έντεκα τα άλμπουμ (LP) του ελληνικού ροκ, που κυκλοφόρησαν τότε στην Ελλάδα και αυτά θα παρουσιάσουμε στην συνέχεια – κάνοντας όμως την εξής διευκρίνιση.
Σ’ αυτή την κατάταξη λοιπόν, που θα είναι αλφαβητική, δεν συμμετέχουν τα ελληνικά ονόματα του εξωτερικού, που ηχογράφησαν LP (στην Γαλλία βασικά), καθώς δεν αποτελούσαν μέρος της σκηνής. Δεν έπαιζαν δηλαδή στα ελληνικά κλαμπ (Rodeo, Κύτταρο κ.λπ.), ενώ και οι δίσκοι τους, στις πιο πολλές των περιπτώσεων δεν θα κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα εκείνη την περίοδο.
Λέμε, βασικά, για το 2LP “666” των Aphrodite’s Child, για το LP “Ela Ela / Osanna” των Axis, όπως και για το πρώτο LP του Σταμάτη Σπανουδάκη. Υπάρχει επίσης και το πρώτο προσωπικό LP του Λουκά Σιδερά, που είχε βγει στην Γαλλία, το 1972, και που θα κυκλοφορούσε και στην Ελλάδα την ίδια χρονιά, όμως, και αυτό, αποτελεί παραγωγή του εξωτερικού.
Θα επιμείνουμε, δηλαδή, στα ελληνικά ονόματα, που ζούσαν και δημιουργούσαν εδώ – και βασικά στην Αθήνα.
1.
ΛΗΔΑ - ΣΠΥΡΟΣ: Ηλεκτρικός Αποσπερίτης
[Philips 6331 042]
Το ντουέτο Λήδα-Σπύρος, δηλαδή η Λήδα Χαλκιαδάκη και ο Σπύρος Βλασσόπουλος, υπήρξαν πολύ δημοφιλείς την τριετία 1972-74, εποχή στην οποία δραστηριοποιούνταν σε live, έχοντας εμφανίσεις στην τηλεόραση, τραγουδώντας στο Ελληνικό Φεστιβάλ Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης και ηχογραφώντας, συγχρόνως, όλο το υλικό τους.
Αν υπάρχει κάτι που να χαρακτηρίζει την τραγουδοποιία τους (οι στίχοι ανήκαν στον Ανδρέα Αγγελάκη, που ποζάρει κάπως σαν ένα τρίτο μέλος τους), τούτο είναι η προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα ιδιωματικό ποπ ελληνικό τραγούδι. Ένα τραγούδι που να μην ξεκινά, υποχρεωτικώς, από μια δυτική αφετηρία, εκμεταλλευόμενο τόσο τους εγχώριους παραδοσιακούς ρυθμούς, όσο και τον ελληνικό στίχο, προβάλλοντας μία σοφή-ανέμελη διάθεση.
Κινούμενοι μέσα στο πλαίσιο της εποχής, με τις μείξεις δυτικών και εγχώριων στοιχείων (η blues δόμηση της «Καραγκούνας», ο folk-rock Βαμβακάρης), οι Λήδα-Σπύρος έκαναν ίσως πρώτοι απ’ όλους εκείνο που αργότερα θα ονομαζόταν «ηλεκτρικό τραγούδι».
Υπονοούμε με αυτό πως τα ροκ στοιχεία ήταν κάπως πιο περιορισμένα και στον «Ηλεκτρικό Αποσπερίτη» (όχι όπως στα πρώτα άλμπουμ της Μαρίζας Κωχ φερ’ ειπείν), προβάλλοντας την ομορφιά και την απλότητα.
«Οι μηχανές μου» ήταν μία υποδειγματική country-folk μπαλάντα, με το γοητευτικά αφελές μελλοντολογικό μήνυμά της, ενώ ξεχώριζαν επίσης από το LP «Ο μάγος του βουνού» (η εισαγωγή φέρνει στη μνήμη τους Shocking Blue), το καταπληκτικό «Αυτή η μικρή φωτογραφία» και βεβαίως το περισσότερο γνωστό «Ωραία που ’ναι σήμερα».
Φυσικά το άλμπουμ χρωστούσε πολύ στην φωνή της Λήδας (και του Σπύρου), στους έξοχους στίχους του Ανδρέα Αγγελάκη (ιδρυτικό στέλεχος του ΑΚΟΕ πιο μετά και συγγραφέας περισσότερων από 30 βιβλίων, με ποίηση, θέατρο, πεζογραφία, παιδικά λογοτεχνήματα, δοκίμιο, μεταφράσεις), όπως και στους καλούς μουσικούς που συμμετείχαν στην ηχογράφηση (Τάσος Διακογιώργης, Ευγνώμων Διαλετής, Τάκης Σουρμαΐδης, Νίκος Τσιλογιάννης, Βαγγέλης Γερμανός, Θανάσης Μπίκος).
Λήδα & Σπύρος (Leda & Spyros) - Οί Μηχανές μου (My machines)
2.
MAD: Mad
[MINOS ST.MSM 163]
Στην δεκαετία του ’60 ήταν οι Strangers, με την μεγάλη επιτυχία «Ραντεβού» (1968), ενώ μετά θα ήταν οι βραχύβιοι Rascals (1972), τους οποίους δεν θα έπαιρνε κανείς χαμπάρι και γι’ αυτό θα μετονομάζονταν σε Mad, μέσα στην ίδια χρονιά.
Οι Mad θα είχαν, πάντως, καλύτερη τύχη, καθώς θα κατόρθωναν να κυκλοφορήσουν τελικά ένα LP –ένα από τα ελάχιστα της εποχής, που δεν έχει, ακόμη, επανεκδοθεί, είτε σε βινύλιο είτε σε CD, και άρα ας το πούμε «σπάνιο»–, προβάλλοντας ωραία παιξίματα (Νίκος Αντωνιάδης τραγούδι, κιθάρα, Δημήτρης Τσώνης κιθάρα, Βαγγέλης Κουτσοτόλης φλάουτο, όργανο κ.ά.) και παρουσιάζοντας μερικά ενδιαφέροντα ποπ-ροκ τραγούδια, που θα τα ξεχώριζες αμέσως («Άνθρωπε», «Τι ζητάς απ’ τη ζωή», «Βεντέττες»). Δυστυχώς, όμως, και γι’ αυτούς, η επιτυχία δεν θα ’ρθει.
Το παράξενο με τους Mad είναι πως τον Ιανουάριο του 1973 θα τραγουδούσαν στην δεξίωση, που θα δινόταν στον Λευκό Οίκο, κατά την διάρκεια της τελετής ορκωμοσίας των Richard Nixon και Spiro Agnew, ως πρόεδρου και αντιπροέδρου των ΗΠΑ αντιστοίχως. Μάλιστα θα ελάμβαναν και κάποιο μετάλλιο, μαζί μ’ ένα ζευγάρι μανικετόκουμπα (με το προεδρικό έμβλημα), όπως είχαν γράψει τότε τα περιοδικά.
Οι Mad, που θα εμφανίζονταν σε κέντρα στην Αμερική και που θα έβγαιναν και στην αμερικάνικη TV, δεν θα κατάφερναν να εξαργυρώσουν κάτι απ’ όλα αυτά στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να περιπέσουν γρήγορα στην αφάνεια... και να ξεχαστούν απ’ όλους.
Mad - Τι Ζητάς Απ' Τη Ζωή (1972)
3.
THE BLUE BIRDS: Αποστολεύς The Blue Birds Oδός Αγάπης Ενταύθα
[Polydor 2421 020]
Οι Blues Birds υπήρξαν ένα από τα διαχρονικώς αγαπημένα συγκροτήματα του ελληνικού ροκ (αγγλόφωνου και ελληνόφωνου). Σχηματίστηκαν το 1963 και μέχρι το 1976 θα ζούσαν, από κοντά, όλες τις αλλαγές στο χώρο.
Για πολλούς οι Blue Birds υπήρξαν το συγκρότημα που τραγούδησε την “Julie”, την “Sweet Poly”, το “Just remember”, ακόμη και το “Out of time” των Rolling Stones, μ’ έναν τρόπο εντυπωσιακό, μοναδικό, έτσι όπως ελάχιστα ελληνικά συγκροτήματα θα μπορούσε να το πράξουν. Και όντως! Ήταν εξαιρετικοί και γιατί όχι πρωτοπόροι, αφού η “Julie” (κομμάτι του 1965) ήταν «διαμάντι».
Όμως όλα αυτά θα ελάμβαναν τέλος εκεί γύρω στο 1968, όταν το γκρουπ θα αποφάσιζε να αλλάξει ρότα, να υιοθετήσει τον ελληνικό στίχο και να κατεβάσει ταχύτητα, εμπλεκόμενο μ’ εκείνο το made in Greece flower-power – τον ήχο μέσες-άκρες των Poll και των Νοστράδαμος (για να ονοματίσουμε τα δύο πιο δημοφιλή συγκροτήματα του είδους).
Το 1972 στο peak εκείνης της φάσης, οι Blue Birds θα ηχογραφούσαν το δικό τους flower-power LP, κλεισμένο σ’ έναν gimmix φάκελο, διακοσμημένο με χαρακτηριστικά τσιτάτα της εποχής.
Περιέργως το άλμπουμ δεν «τράβηξε». Βεβαίως δεν είχε τα τραγούδια-κράχτες (ας το πούμε έτσι), που είχαν οι δίσκοι των Poll και των Νοστράδαμος, όμως δεν ήταν και για να το φάει το σκοτάδι. Περιείχε ορισμένα ενδιαφέροντα κομμάτια («Η πόλις»), κάποιες ωραίες μελωδίες («Ο κήπος της Έλμας», «Το παιχνίδι της φωτιάς»), αλλά κι ένα-δυο κομμάτια που θα μπορούσε να γίνουν «επιτυχίες» («Είμαστε εμείς», «Η βροχή του 2000 μ.Χ.»).
Τίποτα όμως. Το «Αποστολεύς The Blue Birds Oδός Αγάπης Ενταύθα» θα χανόταν από... προσώπου Γης, μέχρι να εμφανιστεί και πάλι, σε CD, το 1996 και ακόμη πιο μετά (2006) σε LP, από την Anazitisi Records.
Μέλη των Blue Birds ήταν τότε οι Ιωάννης Ψιμόπουλος κιθάρες, όργανο φωνή, Γαβριήλ Παντζής ντραμς, Εμμανουήλ Λαουτάρης μπάσο και Ευαγγελία Λαουτάρη φωνή.
BLUE BIRDS - Ο ΚΗΠΟΣ ΤΗΣ ΕΛΜΑΣ
4.
ΝΟΣΤΡΑΔΑΜΟΣ: Νοστράδαμος
[Zodiac SYZP 88032]
Οι Νοστράδαμος σχηματίστηκαν μέσα στο 1972, για να κάνουν το μεγάλο «μπαμ» με το τραγούδι «Δος μου το χέρι σου», που θα ακουγόταν στο 11ον Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης (20-22 Σεπτ. 1972) και που θα ξεχώριζε λαμβάνοντας βραβεία «ερμηνείας» και «πρωτοεμφανιζόμενου συνθέτη» (για τον Στέλιο Φωτιάδη).
Προς το τέλος της χρονιάς θα κυκλοφορούσε μάλιστα και το μοναδικό άλμπουμ τους, που ήταν κοντά στο ύφος της ροκ μπαλάντας – κινούμενο στην παράδοση, ας το πούμε έτσι, που είχαν ήδη δημιουργήσει οι Poll.
Εξάλλου και η Δέσποινα Γλέζου (μία από τις βασικές τραγουδίστριες του γκρουπ) είχε περάσει από τους Poll, με τον Ιπποκράτη Εξαρχόπουλο και την Chris King να συμπληρώνουν την τετράδα.
Το LP των Νοστράδαμος ήταν πολύ ευχάριστο και εκτός από το «Δος μου το χέρι σου» περιλάμβανε και άλλα ωραία τραγούδια, όπως τα «Η αθάνατη πηγή», “Something lost”, «Τα παραμύθια της γιαγιάς», «Ατλαντίς (Μαγική πολιτεία») κ.λπ., με πολλά απ’ αυτά να αποτελούν συνθέσεις του Στέλιου Φωτιάδη, βασισμένες σε στίχους της Εύης Ρουμελιώτη.
Νοστράδαμος - Τα Παραμύθια Της Γιαγιάς
5.
ΠΕΛΟΜΑ ΜΠΟΚΙΟΥ: Πελόμα Μποκιού
[Lyra SYLP 3255]
Οι Πελόμα Μποκιού σχηματίστηκαν ουσιαστικά το καλοκαίρι του 1970 και τότε μέλη τους ήταν οι Νίκος ΔαΠΕρης κιθάρα, φωνή, Νίκος ΛΟγοθέτης όργανο, Τάκης ΜΑρινάκης ντραμς, Βλάσσης ΜΠΟνάτσος τραγούδι, κρουστά και Γιάννης ΚΙΟΥρκτσόγλου κιθάρες – καθώς από τις αρχικές συλλαβές των επωνύμων τους θα φτιαχνόταν και το όνομά τους (από το επώνυμο του Δαπέρη είχε επιλεγεί η δεύτερη συλλαβή).
Στις αρχές-αρχές του 1971 κυκλοφορεί το πρώτο 45άρι τους «Γαρύφαλλε, Γαρύφαλλε / Μην κλαις», που κάνει επιτυχία (ο «Γαρύφαλλος» ανήκε στον Κιουρκτσόγλου και τον τραγουδούσε ο Δαπέρης), τον Νοέμβριο του ’71 κυκλοφορεί κι ένα δεύτερο δισκάκι, ενώ τον Μάρτιο του ’72 θα τυπωθεί και το μοναδικό LP τους, στο οποίο δεν συμμετέχουν οι Κιουρκτσόγλου, Λογοθέτης, με τους Τάκη Ανδρούτσο ηλεκτρικές κιθάρες (πριν στα Μπουρμπούλια), Ηλία Μαρινάκη μπάσο και Γιώργο Στεφανάκη όργανο να προστίθενται στο γκρουπ, που είναι πλέον εξαμελές.
Οι Πελόμα Μποκιού έχουν φτιάξει φοβερό ήχο, με επιρροές από Santana, Traffic, Atomic Rooster κ.λπ., εμφανίζονται απίστευτα δεμένοι στα live (όπως λένε οι μαρτυρίες), και κάπως έτσι εκείνο τον συμπαγή και δυναμικό ήχο τους βγάζουν και στην εγγραφή του δίσκου, που είχε μέσα κομματάρες. Κυρίως συνθέσεις του Νίκου Δαπέρη, μα και άλλων.
Στο «Πελόμα Μποκιού» το ένα τραγούδι είναι καλύτερο από το άλλο («Φυλαχτό», «Πυρετός 42», «Ανατριχίλα», Ύμνος στη ζωή», «Κάποιος πεθαίνει» κ.λπ.), με αποτέλεσμα το πρώτο αυτό long-play τους, από το 1972, να θεωρείται από πολλούς ως το κορυφαίο άλμπουμ στην ιστορία του ελληνικού ροκ (εξαιρουμένων των δίσκων του Διονύση Σαββόπουλου).
Πελόμα Μποκιού - Ύμνος Στη Ζωή
6.
POLL: Poll
[Polydor 2421 025]
Η ηχογράφηση του δεύτερου LP των Poll γίνεται, όταν το συγκρότημα βρίσκεται στα τελευταία του και η κυκλοφορία του δίσκου συμβαίνει, όταν, ουσιαστικά, το συγκρότημα έχει παύσει να υπάρχει.
Παρά ταύτα στο άλμπουμ ακούγονταν μερικά από τα ωραιότερα τραγούδια τους, που, αν θέλετε, προμήνυαν και τα επερχόμενα – τα «Απέραντα Χωράφια» του Κώστα Τουρνά («Όσες φορές») και ίσως, στο βάθος-βάθος, τον «Ακρίτα» του Σταύρου Λογαρίδη και των υπολοίπων («Ρυθμός»).
Ο Κ. Τουρνάς οπισθοχωρεί κάπως από βασικός συνθέτης, ο Robert Williams γράφει δύο πολύ ωραίες μπαλάντες («Ξημερώνει», «Δεν θα ’σαι μάρτυς»), ενώ και ο Σταύρος Λογαρίδης έχει την ευκαιρία να δείξει, πιο πολύ, πόσο δυνατός τραγουδιστής ήταν.
Στην ηχογράφηση θα βοηθούσαν και οι Άρης Τασούλης όργανο, πιάνο, Στέλιος Φωτιάδης μπάσο, Κώστας Καβάκος βιολί (πατέρας του Λεωνίδα Καβάκου), Γιώργος Τσουπάκης ντραμς και Τάκης Μαρινάκης ντραμς, με το 12σέλιδο ένθετο, με το πολύχρωμο κόμικ του Στέργιου Δελιαλή, να δίνει στο άλμπουμ μία επιπρόσθετη ποπ χροιά.
Το «Ξημερώνει» είναι ένα τραγούδι του Robert Williams, που το αποδίδει ο Σταύρος Λογαρίδης...
Poll - Ξημερώνει
7.
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ: Το Βρώμικο Ψωμί
[Lyra SYLP 3577]
Κατ’ αρχάς εκείνο που πρέπει να πούμε για τον Διονύση Σαββόπουλο είναι πως, ταυτοχρόνως, βρίσκεται μέσα και έξω απ’ αυτό που αποκαλούμε «ελληνικό ροκ».
Είναι μέλος της σκηνής, παίζει στα κλαμπ της εποχής, συνεργάζεται με ροκ μουσικούς, που είχαν υπάρξει μέλη άλλων συγκροτημάτων οι περισσότεροι, ενώ προτείνει μια «ροκ εικόνα» στο κοινό, που είναι ιδιότυπη, προσωπική και αισθητικώς μοναδική. Συμπαραδηλώνει, δε, πολλά και σε άλλα επίπεδα, κοινωνικά, πολιτικά, ευρύτερα πολιτισμικά κ.λπ.
Ο Δ. Σαββόπουλος, δηλαδή, αποτελεί, μόνος του, ένα τελείως ξεχωριστό κεφάλαιο στο «βιβλίο» του ελληνικού ροκ της εποχής – και χοντρικά είναι ο τραγουδοποιός εκείνος που δημιουργεί, με τα τραγούδια και τους δίσκους του, κάποια αρχέτυπα, για τον χώρο, που εν πολλοίς παραμένουν ακατάλυτα έως και σήμερα.
«Το Βρώμικο Ψωμί» είναι ο δίσκος που ολοκληρώνει την ροκ-τριλογία του, που ξεκινά με «Το Περιβόλι του Τρελλού» (1969) και συνεχίζεται με τον «Μπάλλο» (1971), δημιουργώντας ένα μοναδικό ηχητικά folk-rock, πάνω στο οποίο θα πατήσουν οι έξοχοι στίχοι του και οι ξεχωριστές ερμηνείες του.
Τρία τουλάχιστον τραγούδια από εδώ, τα «Ζεϊμπέκικο», «Η Δημοσθένους λέξις» και «Μαύρη Θάλασσα», θεωρούνται ύψιστα δείγματα της σαββοπουλικής τραγουδοποιίας και ύπατες στιγμές του ελληνικού τραγουδιού, γενικότερα, όχι μόνο του ελληνικού ροκ, στον 20ον αιώνα.
Διονύσης Σαββόπουλος - Η Δημοσθένους λέξις
8.
SOCRATES DRANK THE CONIUM: Socrates Drank the Conium
[Polydor 2421 016]
Το πρώτο άλμπουμ των Socrates Drank the Conium ήταν το καλύτερο από συνθετικής πλευράς, απ’ όλα όσα κυκλοφόρησε αυτό το ιστορικό γκρουπ. Μπορεί το “On the Wings” να ήταν το πιο στιβαρό, μπορεί το “Phos” να ήταν το πιο «έντεχνο», το πιο πιασάρικο, αλλά το “Socrates Drank the Conium” ήταν εκείνο με τα περισσότερα καλύτερα τραγούδια.
Σίγουρα αν επιλέγαμε ένα μόνον κομμάτι της «βαρύτητάς» τους, τούτο θα ήταν ο «Ηλεκτρικός Σωκράτης» από το LP «Ζωντανοί στο Κύτταρο / Η “ποπ” στην Αθήνα» [Zodiac, 1971], όμως, ως ολοκληρωμένη δουλειά, εκείνο το πρώτο LP τους παραμένει ασυναγώνιστο.
Έχοντας δουλέψει για τα καλά πάνω στα διδάγματα των Cream, του Jimi Hendrix και του ηλεκτρικού blues εν γένει κι έχοντας εγκαταλείψει μετά το αρχικό 45άρι τους τον ελληνικό στίχο, που δεν ήταν το φόρτε τους, οι Socrates εξελίσσονταν τάχιστα προς ένα πολύ δυνατό βαβουριάρικο γκρουπ, που θα ευνοούσε όσο κανένα άλλο, στα πάτρια χώματα, το ροκ ξόδεμα. Γιατί ούτε με τον Σαββόπουλο θα μπορούσες να τα σπάσεις, ούτε με τον Γκαϊφύλλια, ούτε φυσικά με τον Τουρνά – άλλοι οι ρόλοι τους. Οι Socrates τα «έχωναν», όπως τα «έχωναν» οι Mountain, οι Free, οι West, Bruce & Laing κ.λπ.
Σπάθας, Τουρκογιώργης, Μπουκουβάλας και... “Starvation”, “Close the door and lay down”, Blind illusion”, “It’s a disgusting world”, ήταν μερικά από τα ωραιότερα hard rock κομμάτια, που χαράχτηκαν ποτέ, σε δίσκους, στην Ελλάδα.
9.
SOCRATES DRANK THE CONIUM: Taste of Conium
[International Polydor Production 2421023]
Το “Taste of Conium” δεν διέφερε από αισθητικής πλευράς, από το πρώτο LP τους, παρότι μοιάζει (το άλμπουμ) συνολικά κάπως «τραβηγμένο». Μάλιστα κάποιες πληροφορίες λένε πως το “Taste of Conium” ετοιμαζόταν, όταν το συγκρότημα βρισκόταν σε περιοδεία στην Ολλανδία, δίχως να γνωρίζει τι ακριβώς παιζόταν με την κυκλοφορία του δίσκου στην Ελλάδα.
Όπως κι αν είχε η κατάσταση, το “Taste of…” ήταν ένα καλό LP, με δυνατά παιξίματα από την ίδια τριάδα (Σπάθας, Τουρκογιώργης, Μπουκουβάλας), με μερικές άψογες στιγμές (“Good morning blues”, “Door of the dream”, “Waiting for the sun”), την δεινοσαυρική εκδοχή του “Satisfaction” των Rolling Stones (από ένα σημείο και μετά ακούς... καθαρούς Socrates φυσικά) και βεβαίως με την εξωφρενική εκτέλεση του “See see rider”, η οποία αποτελεί μάλλον και την πιο αξιομνημόνευτη στιγμή του δίσκου.
Socrates - See See Rider
10.
ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Απέραντα Χωράφια
[Polydor 2421027]
Όταν κυκλοφόρησαν τα «Απέραντα Χωράφια» δεν υπήρχε κάτι ανάλογο στο είδος (στην Ελλάδα). Ένα concept άλμπουμ δηλαδή, από μουσικής και στιχουργικής πλευράς, που να συνδυάζει κάποια ελαφρά συμφωνικά στοιχεία, με την δυναμική ενός ροκ γκρουπ – και κυρίως με την πληθωρική παρουσία ενός ανθρώπου πίσω απ’ όλο αυτό το πλέγμα.
Και κάπως έτσι ένα πρώτο ζήτημα που τίθεται, είναι το... από πού μπορεί να ήταν επηρεασμένος ο Κώστας Τουρνάς, όταν δημιουργούσε τα «Απέραντα Χωράφια»;
Εκείνη την εποχή οι Jethro Tull είχαν ήδη δώσει το “Thick As a Brick”, που κυκλοφορούσε κανονικά στην Ελλάδα από την Lyra σε ετικέτα Reprise, είχαν προϋπάρξει φυσικά οι Moody Blues, υπήρχε θέλουμε να πούμε μία αίσθηση, σε σχέση με τα ακούσματα, όμως υπήρχε και αρκετή φαντασία.
Ο Κώστας Κλάββας ήταν εκείνος που θα διηύθυνε την ορχήστρα της Λυρικής Σκηνής προσφέροντας τα classic ηχοχρώματα, θα συνέπρατταν οι Ρουθ, δηλαδή ο Γιώργος Στεφανάκης hammond (από τους Πελόμα Μποκιού), ο Γιώργος Φιλιππίδης μπάσο (από τον Εξαδάκτυλο) και ο Χρήστος Στασινόπουλος ντραμς, ενώ ο Κώστας Τουρνάς θα τραγουδούσε και θα έπαιζε κιθάρες.
Μπορεί τα classic μέρη να φαίνονται, σήμερα, κάπως απλοϊκά, όμως ίσως να είναι προτιμότερα από τις συμφωνικές εξτραβαγκάντζες τύπου Deep Purple ή Procol Harum.
Ο Κ. Τουρνάς είχε πιάσει, οπωσδήποτε, την αίσθηση του ποπ, το λεπτό γούστο ή μάλλον το κρίσιμο σημείο πέρα από το οποίο το όλον πράγμα θα κυλούσε προς το «ψεύδο» ή προς το “giga”, ενώ, και σε σχέση με τα ροκ μέρη, υπάρχουν σημεία, που είναι πράγματι εντυπωσιακά (στη μέση της πρώτης πλευράς και στην αρχή της δεύτερης).
Φυσικά, εκείνο που ανεβάζει ακόμη περισσότερο στα μάτια μας (και στ’ αυτιά μας) τα «Απέραντα Χωράφια» είναι οι στίχοι. Ο Κώστας Τουρνάς παρά το νεαρό της ηλικίας του (ήταν δεν ήταν 23 ετών), γράφει αληθινά ποιοτικούς και ποιητικούς στίχους, που μισόν αιώνα αργότερα εξακολουθούν να συγκινούν και να εκπλήσσουν.
Απέραντα Χωράφια - Κώστας Τουρνάς
11.
VARIOUS: Pop Coctail
[Polydor 2421 017]
![“Pop Coctail” [Polydor, 1972]](/sites/default/files/inline-images/a%20LIFO%201972%2011.jpg)
Η συλλογή “Pop Coctail” (και όχι “Cocktail”) πρέπει να κυκλοφόρησε στις αρχές του 1972.
Γενικώς, με τις χρονολογίες, όταν δεν αναγράφονται σαφώς στο εξώφυλλο ή τα labels, πάντα θα υπάρχει πρόβλημα, όταν ένας δίσκος κυκλοφορεί στην αρχή μιας χρονιάς, αλλά ο αριθμός λογοκρισίας του ανήκει στην προηγούμενη (χρονιά). Παρότι λοιπόν το συγκεκριμένο LP έχει αριθμό λογοκρισίας, που τελειώνει σε «71» (πέρασε δηλαδή από την λογοκρισία μέσα στο 1971) κατά πάσα πιθανότητα αποτελεί κυκλοφορία του 1972.
Συμπεριλαμβάνουμε σ’ αυτήν την σειρά το “Pop Coctail”, που μπορεί ως συλλογή να μην έχει την αξία ενός «Ζωντανοί στο Κύτταρο» (1971) ας πούμε, επειδή είναι το μοναδικό LP εκείνων των χρόνων που ανθολογεί τραγούδια των Morka, ενός από τα καλύτερα ελληνικά γκρουπ της εποχής.
Η ιστορία των Morka είναι μεγάλη κι εδώ ακούμε τα τραγούδια τους “She shouts” και “Winter’s here”, μαζί με τραγούδια των Poll, Olympians, Socrates Drank the Conium, Blue Birds, Charms, Αργύρη Κουλούρη και Tony Pinelli.
Τα περισσότερα κομμάτια της συλλογής έχουν ενδιαφέρον, αλλά ιδίως εκείνα των Morka, που κινούνταν σε folk-rock κατευθύνσεις, είναι κάτι παραπάνω από εξαιρετικά.
Το 1972 Morka ήταν οι: Dorian Kokas φωνή, κιθάρα, Γιώργος “Tambre” Ταμπακόπουλος φωνή, Pamela Leake φωνή, Πωλ Παπαδέας φωνή, κιθάρα, Αντώνης Μπράβος μπάσο και Μιχάλης Ορφανίδης ντραμς.
Στο κλιπ ακούμε και βλέπουμε τους Morka από την ταινία «Οργισμένη Γενιά» (1972) του Μεμά Παπαδάτου, με την Μαρία Αλιφεροπούλου (έτσι λεγόταν ακόμη τότε η Μαρία Αλιφέρη) και τον Φάνη Κερανίδη...
MORKA - And So She Flies
