Iερώνυμος Kαλετσάνος
Την πρώτη φορά που είδα το Σαλό ήταν τη δεκαετία του ’80 και αφού προσπέρασα τη δυσφορία που προκαλεί η απεικόνιση της ανθρώπινης κτηνωδίας με τον ωμό τρόπο του Παζολίνι αποφάσισα να διαβάσω το βιβλίο του Μαρκησίου ντε Σαντ και τότε είπα «αρκετά»! Δεν ξεχωρίζω κάποια σκηνή ως πιο δύσκολη. Η γενναιοδωρία και το θάρρος των συναδέλφων δεν το επιτρέπουν. Εύχομαι να είναι μια σημαντική παράσταση, αυτό θα μας το πουν και οι θεατές! Μετά το Σαλό έμαθα να ψάχνω τι είναι αυτό που θα δω πριν μπω στην αίθουσα, και να μην ξεχνώ ότι θύτης και θύμα κατοικούν εντός μας.
Γιάννης Kότσιφας
Έχω θολή ανάμνηση του ποτέ και πού είδα την ταινία πρώτη φορά, σαν σε όνειρο. Δεν την είδα ολόκληρη, μόνο σκόρπιες σκηνές, και δεν μπορώ να πω ότι με σόκαρε. Κατάλαβα ότι μιλάει για τον φασισμό στην πιο ακραία του μορφή. Σαν σε όνειρο μού έμεινε και η συγκινητική σκηνή της αυτοκτονίας της πιανίστριας στο φιλμ, που ανοίγει το παράθυρο και πηδάει στο κενό. Μόνη διέξοδος από έναν τέτοιον κόσμο.
Η πιο μεγάλη δυσκολία είναι πώς αρθρώνεις επί σκηνής το μανιφέστο με το οποίο οι εξουσιαστές δικαιολογούν τις κτηνώδεις πράξεις τους. «Η απόλαυση της σύγκρισης πηγάζει μέσα από το θέαμα των δυστυχισμένων», «Η ανισότητα που έταξε η φύση στα άτομα μάς δείχνει ότι αυτή η παραφωνία τής αρέσει» – αυτά είναι δύο παραδείγματα. Το πώς στέκεσαι σε σχέση με αυτά και πώς τα ερμηνεύεις είναι μια πρόκληση. Από την παράσταση έμαθα αυτό που ήδη γνώριζα και η ενασχόλησή μου με το έργο σοφά μού το υπενθυμίζει με τον πιο σκληρό τρόπο... Ποτέ ξανά.
Κώστας Μπερικόπουλος
Αρχές της δεκαετίας του ’80, στον κινηματογράφο Studio. Τα νέα τα μαθαίναμε από τις εφημερίδες τότε και τρέξαμε! Την πρώτη φορά, λοιπόν, που είδα την ταινία, θα έλεγα ότι δεν την είδα! Από ένα σημείο και μετά έκλεινα με το χέρι τα μάτια και όταν σταματούσαν τα επιφωνήματα αηδίας, φόβου, τρόμου και αγανάκτησης στην αίθουσα τα άνοιγα πάλι! H πιο έντονη σκηνή για μένα είναι η σκηνή της κοπρολαγνείας. Αυτό που έμαθα από την παράσταση είναι ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται!
Ιωάννα Μαυρέα
Την ταινία προσπάθησα να τη δω όταν ήμουν στο λύκειο, αλλά αποφάσισα ότι δεν ήθελα να τη δω. Συμμετέχοντας σε αυτή την παράσταση, νιώθεις ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο και συνειδητοποιείς ότι η βία είναι μέσα σου και γύρω σου με διάφορες μορφές. Αυτό που έμαθα είναι ότι το σκοτάδι είναι στη φύση μας.
Αγορίτσα Οικονόμου
Αυτό που θυμάμαι πιο έντονα δεν ήταν ούτε η αηδία ούτε η απέχθεια αλλά πιο πολύ ένας απροσδιόριστος θυμός προς πάσα κατεύθυνση και μια αίσθηση ασφυκτικής δυσφορίας.
Εβίτα Αγαΐτση
Η πρώτη απόπειρα ήταν στην άγουρη ηλικία των 16 και, φυσικά, δεν μπόρεσα να την ολοκληρώσω. Σοκαρίστηκα με την έκθεση της ψυχής σε όλη αυτήν τη σκληρότητα και έμεινα σε ένα πρώτο επίπεδο ερμηνείας της. Είδα το προφανές, δηλαδή, γυμνά σώματα και αποτρόπαιη βία. Η πιο δύσκολη σκηνή για μένα, που είναι το σημείο του απόλυτου εκφυλισμού, δεν συνδέεται με κάποιο σωματικό βασανιστήριο αλλά με ένα ψυχικό, όταν, μετά τις αποτροπιαστικές δραστηριότητες που έχουν επιβληθεί στους νέους, τους αναγκάζουν να γελάσουν και «να δείξουν πόσο ευτυχισμένοι είναι, να ουρλιάζουν από χαρά». Είναι μια σημαντική παράσταση γιατί τα ζητήματα που πραγματεύεται είναι διαχρονικά και επίκαιρα δυστυχώς.
Ο θεατής καλείται να σκεφτεί και να αντιμετωπίσει δυσάρεστες πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης και να προβληματιστεί για τις κοινωνικές δομές και την ανθρώπινη συμπεριφορά. Δεν συνδέεται με τη σεξουαλικοποίηση των γυμνών σωμάτων και δεν θα έπρεπε κάποιος να σταθεί σε αυτό. Η εξουσιαστική συμπεριφορά, η βία, οι σεξουαλικές πράξεις και οι ταπεινωτικές πρακτικές στοχεύουν στην εξόντωση αυτών των ανθρώπων που η φύση, όπως θεωρούν, τους προόρισε να είναι κατώτεροι: η ανθρώπινη αδυναμία πρέπει να πειθαρχεί και αν αυτό δεν συμβαίνει, η πειθαρχία πρέπει να επιβάλλεται με κάθε τρόπο.
Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου
Την πρώτη φορά που είδα την ταινία ήμουν έφηβος και θυμάμαι να κλείνω τα μάτια μου από τον τρόμο. Ήμουν σοκαρισμένος και ερεθισμένος, ένιωθα λες και έκανα κάτι κακό και μόνο που την έβλεπα. Φυσικά, δεν είπα στους γονείς μου τίποτα. Οι τελευταίες σκηνές των βασανιστηρίων είναι οι πιο δύσκολες για μένα και στην παράσταση και στην ταινία. Η παράσταση είναι σημαντική όχι τόσο επειδή είναι σοκαριστική και την ακολουθεί μια φήμη, αλλά επειδή είναι μια καταγγελία των δυνάμεων που εξουσιάζουν τους αδύναμους, της απληστίας και της εξαχρείωσης των ισχυρών και της φρίκης του ολοκληρωτισμού οπουδήποτε και οποτεδήποτε εμφανίζεται.
Το πρώτο που μου έρχεται απ’ όσα έμαθα είναι κάτι πρακτικό: πώς σε ένα τέτοιο έργο, όπου η βία αγγίζει παράλογα ύψη, καλείσαι με τους συνεργάτες σου να δημιουργήσετε επί σκηνής ένα ασφαλές περιβάλλον συναίνεσης και αγάπης προκειμένου να παίξετε αυτό το παιχνίδι της βίας και του πόνου. Ήταν ένα στοίχημα, παρά το περιεχόμενο του έργου, να περάσουμε όμορφα και όντως νομίζω πως τα καταφέραμε σ’ έναν βαθμό. Νομίζω πως δεν έχω γελάσει τόσο πολύ σε άλλες πρόβες κι αυτό είναι από τα ευχάριστά παράδοξα της δουλειάς μας.
Γιώργος Ζιάκας
Λίγο καιρό αφού έμαθα ότι θα συμμετέχω στην παράσταση, ήμουν στο σπίτι και είχα δημιουργήσει το κατάλληλο κλίμα για να δω την ταινία. Μετά κατάλαβα ότι δεν υπάρχει κατάλληλο κλίμα για τη συγκεκριμένη ταινία. Όπως και να είσαι θα σε ταρακουνήσει και θα σε ξεβολέψει, και μέσα και έξω σου. Κάπως έτσι έγινε. Θυμάμαι να μην μπορώ να κάτσω στον καναπέ ήσυχος. Ένα ανεξήγητο σφίξιμο στο στομάχι με έπιασε από τα πρώτα λεπτά και κράτησε μέχρι το τέλος. Όλη η παράσταση είναι έντονη. Από την πρώτη στιγμή είναι λες και μας κάνουν ένεση αδρεναλίνης.
Η πιο έντονη σκηνή όμως για μένα είναι όταν ξεκινάει ο κύκλος των κοπράνων. Είναι ένα σημείο που πρέπει να φτάσω στα όριά μου, να αφήσω τον εαυτό μου να νιώσει όσο ευάλωτος και αδύναμος δεν έχω νιώσει σε όλη μου τη ζωή. Είναι μια παράσταση που θίγει μία από τις μεγαλύτερες πληγές της ανθρωπότητας, τον ναζισμό, με τον πιο ωμό τρόπο. Και είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε. Αν μπορώ να πω ότι πήρα ένα μάθημα, είναι ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο και ότι η μανία του ανθρώπου να επιβληθεί μπορεί να τον κάνει το χειρότερο ζώο πάνω στη γη.
Απόστολος Καμιτσάκης
Την ταινία την είδα λόγω της παράστασης, ο Άρης επέμενε πρώτα να τη δω και μετά να αποφασίσω αν θέλω να συμμετέχω. Ευτυχώς ήμουν μόνος, τίποτα δεν μπορούσε να μου αποσπάσει την προσοχή. Ωστόσο, το μυαλό μου ήταν σε ταραχή λόγω αυτών που ήξερα για την ταινία, όπως και όσων προηγήθηκαν στο τηλεφώνημα. Η αντίδρασή μου για την ταινία; Ψάχνω να βρω τρόπο να περιγράψω ότι ξέρασα και ότι δεν βρίσκω κάτι που να μου αρέσει, οπότε θα αρκεστώ στο γεγονός ότι πήρα αγκαλιά τη λεκάνη για λίγο. Αυτό συνέβη σε όλο τον κύκλο των κοπράνων, που το στομάχι μου ανακατευόταν και αναγκαζόμουν να κρύβομαι πίσω από την μπλούζα μου. Κάπου εκεί άρχισα να αναρωτιέμαι πώς θα γίνει παράσταση όλο αυτό, και μέχρι το τέλος αναρωτιόμουν το ίδιο. Η παράσταση, όπως και η ταινία, καταγγέλλει τον φασισμό, τη βία και την αλλοτρίωση της ανθρώπινης φύσης με απόλυτη ειλικρίνεια. Σαν να παίρνεις το κεφάλι του τέρατος και να το φωτίζεις για να δεις τα πιο σκοτεινά του σημεία, όσο δύσκολο κι αν είναι. Δεν το φέρνεις στα μέτρα σου, δεν το κάνεις εύκολο ούτε για σένα ούτε για τον θεατή. Είναι σαν να λες «δες το, αυτό είναι». Η πραγματικότητα πρέπει να ειπωθεί όπως είναι, ατόφια, σε ένα ρευστό πολιτικό σκηνικό, όπου το εκκρεμές, όσο εύκολα πάει από τη μία πλευρά, έτσι εύκολα καταλήγει απέναντι. Αυτό. Homo homini lupus.
Νάντια Κατσούρα
Είδα πρώτη φορά την ταινία όταν σπούδαζα στη δραματική σχολή. Θυμάμαι πως υπήρξαν σκηνές που δεν μπόρεσα να παρακολουθήσω ολόκληρες απ’ το αίσθημα αηδίας που μου προκαλούσαν. Δεν νομίζω πως μπορώ να ξεχωρίσω μόνο μία έντονη σκηνή. Από την έναρξη σχεδόν της παράστασης συμβαίνουν έντονες σκηνικές δράσεις που κλιμακώνονται ως το τέλος. Το Σαλό του Παζολίνι, εκτός από μια κομβική ταινία για την ιστορία του κινηματογράφου, ήταν και μια βαθιά πολιτική πράξη για την εποχή της, καθώς, μέσα από σκληρές και βίαιες εικόνες προβάλλει τις φρικαλεότητες που παράγει ο φασισμός. Λίγο μετά το ανέβασμα της ταινίας ο Παζολίνι δολοφονήθηκε. Θεωρώ πως είναι εξαιρετικά σημαντική η θεατρική του μεταφορά σήμερα, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, όπου, δυστυχώς, όπως φαίνεται, ο φασισμός και η βία που παράγει δεν έχουν εκλείψει, αντιθέτως ολοένα φουντώνουν. Μου υπενθύμισε και θαύμασα για άλλη μια φορά το γεγονός πως υπήρξαν καλλιτέχνες που δεν έκαναν καμία έκπτωση στο όραμα και τα πιστεύω τους, πήγαν κόντρα στο κατεστημένο, ακόμα κι αν το τίμημα ήταν η ίδια η ζωή τους.
Μάριος Κρητικόπουλος
Στο πανεπιστήμιο, στο μάθημα του κινηματογράφου, παρακολουθήσαμε αποσπάσματα από την ταινία. Η πρώτη αντίδραση αρχικά ήταν «τι είναι αυτό που βλέπω;». Είχα σοκαριστεί, ένα αίσθημα αποτροπιασμού για το μέχρι πού μπορεί να φτάσει η δύναμη του ανθρώπου όταν δεν υπάρχουν όρια. Η πιο έντονη σκηνή για μένα είναι η «σκηνή του γάμου». Δεν νομίζω, βέβαια, η μαμά μου να ήθελε να με δει ντυμένο γαμπρό υπό αυτήν τη συνθήκη, αλλά μια φορά εγώ «γαμπρός» θα γίνω. Για όποιον έχει δει την ταινία, μπορεί να φανταστεί τι ακολουθεί. Είναι μια σημαντική παράσταση γιατί πρόκειται για τη μεταφορά της αριστουργηματικής ταινίας του Παζολίνι για πρώτη φορά στο θέατρο. Όλοι οι συντελεστές αντιμετωπίσαμε το πολύ δύσκολο θέμα του έργου με απόλυτο σεβασμό και προσπαθήσαμε να φέρουμε στην επιφάνεια όλα του τα νοήματα, με οδηγό φυσικά τον σκηνοθέτη μας Άρη Μπινιάρη. Έμαθα, θυμήθηκα, διαπίστωσα για μία ακόμη φορά πού μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος όταν θεοποιεί τον ίδιο του τον εαυτό. Ο φασισμός (ή στοιχεία του) υπάρχει στην καθημερινότητά μας. Εύχομαι κάποια στιγμή κάθε μορφή του να εξαφανιστεί από προσώπου γης.
Λένα Μποζάκη
Μόλις πέρσι είδα πρώτη φορά την ταινία. Η φήμη της ως τότε με είχε αποτρέψει. Κακώς, όμως. Ταινία είναι, δεν πονάει, ή μήπως πονάει τελικά; Δεν θυμάμαι να σκέφτηκα κάτι. Συνδέθηκα με το συναίσθημα, τον θυμό κυρίως και την αηδία… με αυτό το σφίξιμο. Κράτησα μια απόσταση για να τη δω ολόκληρη. Η πιο έντονη στιγμή της παράστασης είναι ο γάμος των δύο νέων. Εκεί νιώθω ότι εξευτελίζεται κάτι πολύ τρυφερό. Λέει ο δούκας: «Κι ο μόνος νόμος που είναι βαθιά χαραγμένος μες στην καρδιά μας είναι αυτός που ορίζει πώς πρέπει να ικανοποιούμε τον εαυτό μας, χωρίς να νοιαζόμαστε για το ποιος θα πληρώσει». Εάν υπάρχει έστω ένας εκεί έξω που δεν έχει νιώσει ποτέ να τον πνίγει αυτός ο «νόμος» που κατά κόρον εφαρμόζεται από την όποια μορφή εξουσίας, ας μην έρθει να το δει. Δεν είναι ένα και δύο πράγματα που παίρνω από αυτήν τη δουλειά. Ίσως είναι νωρίς κιόλας για απολογισμούς.
Νικόλας Ντούρος
Tην ταινία την είδα πρώτη φορά τον χειμώνα στο σπίτι μου, προτού ξεκινήσω τις πρόβες, για να έχω μια καλύτερη εικόνα. Ήμουν ψυχολογικά προετοιμασμένος γιατί την είχα ακουστά και ήξερα περί τίνος επρόκειτο. Δεν ήταν καθόλου ευχάριστη εμπειρία. Η σκηνή που ακολουθεί μετά τον γάμο, όταν ξεκινάει πραγματικά ο κύκλος των μαρτυρίων για τα νέα παιδιά, είναι η πιο έντονη για μένα. Η παράσταση προβάλλει ωμά την ανεξέλεγκτη βία και την πλήρη καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και αντί να τις αναδεικνύει, τις καταδικάζει. Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα δεν μπορούμε να λέμε πως είναι φαινόμενα που έχουν εξαλειφθεί. Καλό είναι να προβληματιστούμε ξανά σε σχέση μ’ αυτό. Η συνολική εμπειρία μου από το Σαλό μού υπενθυμίζει πως την καθημερινότητά μου θέλω να την περνάω με όσο λιγότερη βία και οργή γίνεται, να αφουγκράζομαι τις ανάγκες και επιθυμίες μου και την ίδια στιγμή να ακούω αυτό που έχουν να πουν οι γύρω μου.
Εύη Οικονόμου
Θυμάμαι, όταν είδα για πρώτη φορά την ταινία του Παζολίνι, ήμουν σπίτι μου. Ξεκίνησα να βλέπω την ταινία μεσημέρι και την τελείωσα το βράδυ. Έκανα ένα διάλειμμα για να μπορέσω να επεξεργαστώ αυτό που είδα. Σοκαρίστηκα και στενοχωρήθηκα ταυτόχρονα. Όταν τελείωσα την ταινία, σιωπή, οργή και θλίψη με γέμισαν ενστικτωδώς. Μετά μετουσιώθηκε όλο αυτό σε μια ωραία αφορμή για προβληματισμό.
Η πιο δύσκολη σκηνή από την παράσταση για μένα είναι όταν, ενώ οι νέοι έχουν περάσει όλα αυτά τα βασανιστήρια και λες «φτάνει, δεν γίνεται άλλο», τότε οι εξουσιαστές σού ζητούν να γελάσεις, να χαρείς, να ουρλιάξεις από χαρά επειδή οι νέοι είναι τόσο «ευτυχισμένοι» σε αυτήν τη συνθήκη.
Είναι μια σημαντική παράσταση γιατί, πάνω απ’ όλα, είναι επίκαιρη. Μπορεί να σοκάρει σε πρώτο επίπεδο, αλλά κατά βάθος καλεί τον θεατή σε μια αφύπνιση, αφού παρουσιάζει με κάθε τρόπο, άμεσο ή έμμεσο, τους τρόπους που επιβάλλεται ένα άρρωστο μυαλό στην ελευθερία του άλλου. Τέλος, μέσω της συγκίνησης και της παρουσίασης της πραγματικότητας με ώμο τρόπο, μας ταρακουνά ώστε να αντιμετωπίσουμε την αλήθεια με θάρρος προκειμένου να γιατρευτούν πληγές και να επέλθει εξέλιξη. Μέσα από το Σαλό έμαθα πως δεν μπορώ να κλείνω τα μάτια μου μπροστά στην αλήθεια γιατί όσο δύσκολη κι αν είναι η διαδικασία αυτή, στο τέλος θα με απελευθερώσει.
Αϊντι Ορμένι
Αμέσως μόλις έμαθα ότι θα είμαι στο Σαλό, το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να δω την ταινία ένα βράδυ πριν ξεκινήσω πρόβες. Ο ενθουσιασμός που με επέλεξαν για την παράσταση δεν με άφησε να δω την ταινία ως απλός θεατής αλλά ως κάποιος που παίζει σε αυτή! Στο μυαλό μου είχα συνέχεια τη λέξη «φρίκη», παρ’ όλα αυτά προσπαθούσα να πάρω πράγματα από την ταινία.
Ειρήνη Τσέλλου
Την ταινία την είδα με αφορμή την παράσταση. Θυμάμαι να πατάω παύση κάθε τρεις και λίγο. Έπρεπε να χωνέψω αυτό που έβλεπα. Θυμάμαι να ρωτάω τον εαυτό μου: γιατί; Γιατί αυτό; Γιατί έτσι; Γιατί αυτοί; Γιατί σ’ αυτούς; Γιατί τόσο πολύ; Γιατί; Και μετά: γιατί ακόμα; Γιατί εδώ; Γιατί παντού; Γιατί σ’ εμάς; Γιατί στους άλλους; Απ’ τη μέση και μετά την είδα με τα μάτια κλειστά. Έκλεινα τα μάτια μου μ’ έναν τρόπο παιδικό, σαν να μη θέλω να δω, αλλά με έτρωγε μια περιέργεια. Και την είδα ολόκληρη. Τελείωσε και ήμουν αποκαμωμένη, αλλά σίγουρη ότι ήθελα να γίνω μέρος αυτής της ιστορίας. Έπρεπε, σκεφτόμουν, με κάθε τρόπο να δικαιώσω την πιανίστρια που ρίχτηκε στο κενό, λίγο πριν από το τέλος της ταινίας.
Δεν ξέρω αν μπορώ να ξεχωρίσω κάποια στιγμή μέσα σ’ αυτόν τον εφιάλτη. Νιώθω ότι διανύουμε όλη αυτήν τη διαδρομή με μια ανάσα και όποιος μπορεί να αναπνεύσει, αναπνέει ξανά όταν ανάψουν τα φώτα. Αν έπρεπε κάτι να ξεχωρίσω, και δεδομένου ότι η ένταση των γεγονότων κορυφώνεται όσο περνάει η ώρα, θα εστίαζα στο τέλος, σ’ αυτά τα 10 δευτερόλεπτα. Είναι μια σημαντική παράσταση γιατί μιλάει για το εδώ και το τώρα, αλλά ταυτόχρονα για το παντού και το για πάντα. Γιατί μιλάει για τον άνθρωπο στην κάθε του έκφανση και έκφραση. Γιατί κινδυνεύει να δει κανείς τον εαυτό του εκεί μέσα και οφείλει να δει τις αναλογίες στον μακρόκοσμό μας.
Να τις ψάξει καλά και παντού – γιατί υπάρχουν παντού και είναι καλά κρυμμένες. Πρόκειται για μια επίκαιρη, διαχρονική παράσταση που καταγγέλλει τον κάθε είδους φασισμό με απόλυτη ωμότητα και ειλικρίνεια. Τίποτα καινούργιο δεν μου είπε αυτή η ιστορία, τίποτα που δεν ήξερα ήδη ότι υπάρχει. Αυτό που κατάφερε η ταινία ήταν να με φέρει αντιμέτωπη με την αλήθεια που ήδη ήξερα, αλλά με έναν τρόπο ορμητικό και βίαιο. Με ταρακούνησε. Με ανάγκασε να θέλω να κινηθώ, να αλλάξω κάτι, να επαναστατήσω. Και δεν υπήρχε σωστότερος τρόπος να το κάνω από το να το κάνω από μέσα.
Γιάννης Χαρκοφτάκης
Είδα την ταινία πριν από λίγους μήνες και αυτό που με τάραξε ουσιαστικά δεν ήταν η προφανής σκληρότητα των σκηνών, αλλά η ατμόσφαιρά της. Ο σταδιακός βασανισμός ανθρώπων, στο πλαίσιο μιας ανατριχιαστικής κανονικότητας, με έκανε να μουδιάσω, κι αυτό γιατί ήταν μια πολύ εύστοχη αλληγορία για τον φασισμό. Αν έπρεπε να ξεχωρίσω μια στιγμή, είναι αυτή της εκτέλεσης του νέου που υποδύομαι, αφενός λόγω του στυγερού τρόπου που συμβαίνει και αφετέρου λόγω της τεχνικής δυσκολίας που έχει για μένα, ως ηθοποιό. Είναι μια στιγμή απόλυτης φρίκης και παράλληλα απελευθέρωσης και λύτρωσης απ’ το μαρτύριο.
Διανύουμε μια εποχή τρομερής βιαιότητας, φανερής ή μη, όμως την αγνοούμε για να πάμε παρακάτω. Η επαφή με το τραύμα είναι μεν επώδυνη, αλλά και θεραπευτική. Αποκτούμε συνείδηση όσων συμβαίνουν και δεν ξεχνάμε, κι αυτά είναι χαρακτηριστικά κομβικής σημασίας για την εποχή μας, τόσο σε κοινωνικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Το συγκεκριμένο έργο με έκανε να αντικρίσω πιο καθαρά τα σκοτεινά ένστικτα της ανθρώπινης φύσης. Το ζήτημα δεν είναι ότι απλώς υπάρχουν αλλά ότι είναι πάντα σε ετοιμότητα, εφόσον βρουν γόνιμο έδαφος, καρποφορούν, ανεξαρτήτως εποχής. Το τέρας του φασισμού καταφέρνει να επιβιώνει, έχει την ικανότητα να μεταλλάσσεται σε κάτι άλλο. Σε κάθε εποχή λήθης και αδράνειας ευνοείται η δημιουργία ενός νέου Σαλό.
Κώστας Phoenix
Η πρώτη φορά που είδα την ταινία του Παζολίνι ήταν τον Δεκέμβρη του ’23, μία βδομάδα πριν ξεκινήσουμε τις πρόβες με τον θίασο. Ήμουν σπίτι μου και ομολογώ πως ήμουν αρκετά έτοιμος συναισθηματικά να αντιμετωπίσω αυτό που θα έβλεπα. Ήξερα πως είναι μια σκληρή ταινία και αντιμετώπισα την προβολή της κυρίως ως έρευνα και προετοιμασία για τη δουλειά που θα κάναμε αργότερα. Η πιο δύσκολη και έντονη σκηνή είναι μάλλον ο πρώτος βιασμός που συμβαίνει σε κάποια παιδιά. Είναι η πρώτη στιγμή έντονης βίας και τρόμου και όλοι οι υπόλοιποι είμαστε σκυμμένοι στο πάτωμα, χωρίς να βλέπουμε, οπότε το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να ακούμε τις κραυγές και την αγωνία τριγύρω μας, χωρίς όμως να μπορούμε να αντιδράσουμε, κι αυτό δημιουργεί μια πολύ έντονη αίσθηση απόγνωσης και την πρώτη ίσως συνειδητοποίηση πως είμαστε εντελώς αβοήθητοι.
Πιστεύω πως η σημασία αυτής της παράστασης έγκειται στον άμεσο συσχετισμό της με το σήμερα, με πράγματα και καταστάσεις που ακόμα συμβαίνουν. Δυστυχώς, υπάρχουν και σήμερα παραδείγματα «δυνατών» ανθρώπων που προσπαθούν να επιβληθούν σε πιο «αδύναμους» πολύ περισσότερο απ’ ό,τι θα θέλαμε να παραδεχτούμε. Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο σε πολιτικό επίπεδο (αν θεωρήσουμε πως η ταινία κάνει καθαρά πολιτικό σχολιασμό). Οι εικόνες που μπορούμε να φέρουμε ως παράδειγμα είναι πολλές: ένας γονιός που επιβάλλεται και καταπιέζει τα παιδιά του, ένας δάσκαλος που χρησιμοποιεί λάθος τη θέση του σε σχέση με τους μαθητές, ένας αστυνομικός που καταχράται την εξουσία του.
Αν παρατηρήσουμε τον εαυτό μας πραγματικά, μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε πως πάντα υπάρχει μια πλευρά μας που με την πρώτη ευκαιρία είναι έτοιμη να κάνει κακό, εφόσον έτσι θα επωφεληθεί. Δεν μας αρέσει αυτή η συνειδητοποίηση, αλλά είναι σημαντικό, πιστεύω, να την έχουμε υπόψη. Όταν επιλέγουμε να μη βλάψουμε τον διπλανό, ενώ θα μπορούσαμε να το κάνουμε χωρίς επιπτώσεις, μόνο τότε πιστεύω πως μπορούμε να είμαστε σίγουροι και καθαροί σε σχέση με τον χαρακτήρα μας και τη στάση μας απέναντι στον κόσμο.
Δείτε πληροφορίες για την παράσταση εδώ
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
