Ο μακρινός ξάδερφος του Πούσκιν
από την Αφρική
Μαχάματ Μαχάτ Μαρούφ, ο καμερουνέζος ξάδερφος του Πούσκιν
"(...) Για το Λογκόν-Μπιρνί, όλα αρχίζουν το 1996 με τη δημοσίευση μιας βιογραφίας του Χάνιμπαλ από έναν ρωσόφωνο ιστορικό από το Μπενίν που είχε φοιτήσει στο μοσχοβίτικο πανεπιστήμιο της Φιλίας των λαών (πρώην Πανεπιστήμιο Πατρίς Λουμούμπα). Ονομάζεται Dieudonné Gnammankou και απέδειξε πως ο πρόγονος του Πούσκιν, ο οποίος ήταν, όπως γνωρίζαμε ήδη, Αφρικανός, δεν καταγόταν από την Αβησσυνία, όπως αρέσκονταν να πιστεύουν οι Ρώσοι, αλλά από ένα χωριό στα πέρατα του Καμερούν, που εξισλαμίστηκε στον 18ο αιώνα και απειλείται σήμερα από την Μπόκο Χάραμ. Στο έργο του, ο Gnammankou πιστοποιεί πως ο Χάνιμπαλ, πρίγκιπας της φυλής κοτοκό, γεννημένος το 1696, απήχθη σε ηλικία 7 ετών, ενώ έκανε μπάνιο στο ποτάμι, από άραβες εμπόρους σκλάβων του νότου της Λιβύης, οι οποίοι των μετέφεραν στην ακτή της Τριπολιτάνας όπου τον πούλησαν στους Οθωμανούς. Ο μικρός αιχμάλωτος εντυπωσιάζει με τους ευγενικούς του τρόπους και καταλήγει στην Αυλή του τούρκου σουλτάνου που τον χαρίζει με την σειρά του στον Τσάρο της Ρωσίας. "Λένε πως ο Χάνιμπαλ είχε κρατήσει τα φυλακτά του από το Λογκόν" θέλει να πιστεύει ο Αμπαντρουά Λιμάν, ένας προύχοντας του χωριού. Ο Μέγας Πέτρος τον υιοθετεί και τον έχει σαν γιο του, στελνοντάς τον να σπουδάσει την τέχνη του πολέμου στη Γαλλία. Ο πρώην σκλάβος θα γίνει ο ξακουστός Χάνιμπαλ, ο λαμπρός μαθηματικός, στρατηγός και διοικητής του σώματος των μηχανικών. "Αναγνωρίζω εδώ πλήρως το "κοτοκό" πνεύμα ενός ευγενούς, ενός έξυπνου και άφοβου μαχητή", υπερηφανεύεται ο σουλτάνος του Λογκόν-Μπίρνι, ο οποίος έχει ονομάσει Πούσκιν ένα από τα 33 παιδιά που είχε με πέντε διαφορετικές γυναίκες. "Χρειάστηκε να δώσω μάχη για να κρατήσουμε τον Χάνιμπαλ στο Καμερούν, επειδή σε ένα άλλο χωριό, απέναντι στο Τσαντ, το Λογκόνε Γκάνα, θέλησαν να μας τον κλέψουν. Η ανακάλυψη του ερευνητή από το Μπενίν προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση μεταξύ των οπαδών της αιθιωπικής καταγωγής, που παρακινούνται συχνά από ένα ορισμένο ρατσισμό. Παρότι βρίσκεται στην Αφρική, η Αβησσυνία είναι μία αυτοκρατορία, χριστιανή ορθόδοξη όπως η Ρωσία, η οποία ποτέ δεν κατάληξε ως αποικία. Ωστόσο, η εκδοχή του Καμερούν επιβεβαιώθηκε από τον γάλλο γλωσσολόγο Henry Tourneux, διευθυντή έρευνας στο CNRS, που ειδικεύεται στην περιοχή. 'Ηταν για καιρό δύσπιστος, αλλά τώρα έχει πειστεί: "Η επιγραφή με λατινικά γράμματα FVMMO, που αναγνωρίζουμε στο οικόσημο των Χάνιμπαλ της Ρωσίας, σημαίνει στη γλώσσα κοτοκό "Ας αγωνιστούμε! "
Μία οικονομία που πνέει τα λοίσθια. Ο ήλιος έδυσε. Κατευθυνόμαστε προς το παλάτι του Λογκόν-Μπιρνί, μία παράγκα ουσιαστικά, της οποίας οι χωμάτινοι τοίχοι κινδυνεύουν να καταρρεύσουν. Απεναντί μας στέκεται τώρα ο Μαχάματ Μπαχάρ Μαρούφ με την επίσημη στολή που ξέθαψε από τη ντουλάπα, επιδεικνύοντας κυρίως τη συγγένειά του με τον Πρίγκιπα της ρωσικής λογοτεχνίας (...)"
Joan Tilouine και Serge Michel
Lemonde.fr - 09/09/2016
[Μτφ. Σ.Σ.]
'Ενας Μαύρος στην Αυλή του Πέτρου του Μεγάλου, ο Αβραάμ Πέτροβιτς Χάνιμπαλ, αφρικανός πρόγονος του ποιητή Αλεξάντρ Πούσκιν
Ο Πούσκιν μιλούσε με υπερηφάνεια για την αφρικανική καταγωγή του: "Ο προπάππους μου, ο Αβραάμ Χάνιμπαλ, βαφτισιμιός του Πέτρου του Μεγάλου που τον είχε υιοθετήσει, ήταν νέγρος, γιος ενός μεγάλου άρχοντα".
"Κατάγομαι από την Αφρική. 'Εχω γεννηθεί στην πόλη Λογκόν, στη γη του πατέρα μου, ο οποίος ανήκε στην ένδοξη τοπική αριστοκρατία. 'Εχοντας βρεθεί πολύ νέος στη Ρωσία, με πήγαν στη Μόσχα, στην κατοικία του αείμνηστου Αυτοκράτορα Πέτρου του Μεγάλου, όπου βαφτίστηκα σύμφωνα με όσα υπαγορεύει η ορθόδοξη θρησκεία, σε μια τελετή όπου η Αυτοκρατορική Αυτού Μεγαλειότης καταδέχτηκε να παραστεί και να γίνει νονός μου. Από τη μέρα εκείνη, ήμουν συνεχώς στο πλευρό της Αυτού Μεγαλειότητας."
Με τούτα τα λόγια συστήνεται ο προπάππους του ποιητή, ένας άνδρας με ασυνήθιστη μοίρα, προικισμένος με εξαιρετικά ταλέντα. Υπήρξε ο μοναδικός Αφρικανός που έγινε αρχιστράτηγος στον αυτοκρατορικό ρωσικό στρατό, γενικός δοικητής των οχυρώσεων και επικεφαλής του Σώματος των Μηχανικών!
Μια παλιά διάδωση απέδιδε μία αιθιωπική καταγωγή στο "νεγράκι" του Μεγάλου Πέτρου. Σήμερα, ο πραγματικός τόπος καταγωγής του προσδιορίστηκε επακριβώς μέσω μιας διεξοδικής μελέτης των υπαρχόντων αρχείων, κι έτσι έληξαν οι ατελείωτες συζητήσεις μεταξύ των ιστορικών.
Βρισκόμαστε στο βόρειο Καμερούν, στο πριγκιπάτο του Λογκόν. Ο κυβερνήτης είναι ο miarré (πρίγκιπας) Μπρούχα που όλα δείχνουν ότι είναι ο πατέρας του νεαρού Hannibal, ο οποίος γεννήθηκε γύρω στο 1696. Το πριγκιπάτο δέχεται τακτικά επιδρομές από γειτονικά μουσουλμανικά κράτη, που αναζητούν σκλάβους, μια πολύ προσοδοφόρα επιχείρηση. 'Εχοντας καταστεί αιχμάλωτος το 1703, ο γιος του πρίγκιπα του Λογκόν πωλείται σαν σκλάβος και μεταφέρεται στην Κωνσταντινούπολη στο σαράι του σουλτάνου. Εκπαιδεύεται σύμφωνα με τις επιταγές του Ισλάμ, λαμβάνοντας το μουσουλμανικό όνομα Ιμπραήμ. Είναι η στιγμή όμως που η μοίρα του νεαρού Ιμπραήμ ετοιμάζεται να ακολουθήσει μια ιστορική καμπή πολύ απροσδόκητη ...
Στις αρχές του 18ου αιώνα, η μόδα είναι στα "νεγράκια": υπάρχουν σε όλες τις αυλές της Ευρώπης! Ο Μέγας Πέτρος θέλει να αποκτήσει κι αυτός τα δικά του, κι επιφορτίζει τον πρεσβευτή του στην Κωνσταντινούπολη, τον Πέτρο Τολστόϊ, έναν πρόγονό μου, με την αποστολή αυτή. Ένας ρώσος έμπορος εξασφάλισε τρία παιδιά για λογαριασμό της πρεσβείας. "Ελπίζω να σας κάνουν επειδή είναι μαύρα και πολύ όμορφα. Η Εξοχότητά σας μπορεί να κρατήσει αυτά που της αρέσουν και να αφήσει το τρίτο στον Πρεσβευτή, επειδή είναι όλα ήδη πληρωμένα", ενημερώνει ο έμπορος τον αρχηγό της Διπλωματίας στη Μόσχα.
Ο Τσάρος ο Πέτρος φροντίζει επιμελώς το νέο προστατευόμενό του. Τον υιοθετεί σαν βαφτισιμιό του, και τον βαφτίζει με το όνομα Πέτρο Πέτροβιτς Πετρόφ (τρεις φορές Πέτρος και γιος του Πέτρου), αν και το αγόρι δεν θα δεχτεί ποτέ να αποποιηθεί το αρχικό του όνομα Αβραάμ.
Τα χρόνια περνούν, και η τύχη του νεαρού άνδρα είναι στενά συνδεδεμένη με τις προσταγές του Τσάρου. Το 1717, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού που τον οδηγεί στο Άμστερνταμ, την Αμβέρσα, τις Βρυξέλλες και το Παρίσι, ο Πέτρος εμπιστεύεται τον προστατευόμενό του στον δούκα του Μαίν, γενικό υπεύθυνο της εκπαίδευσης του Λουδοβίκου XV, ώστε να του παράσχει μαθήματα σχετικά με τα τμήματα του πυροβολικού και του μηχανικού, επειδή η Ρωσία είχε πολύ μεγάλη έλλειψη αξιόλογων στρατιωτικών στελεχών. Ο Νέγρος του Τσάρου ενσωματώνεται γρήγορα στο νέο του περιβάλλον: εξάλλου, όσοι συχνάζουν στην αυλή των Βερσαλλιών γνωρίζουν κι άλλον έναν Μαύρο, τον στρατιωτικό διοικητή Ανιάμπα, βαφτισιμιό του Βασιλιά-'Ηλιου. Οι σπουδές στοιχίζουν όμως ακριβά και το βιοτικό επίπεδο στη Γαλλία είναι κι αυτό στα ύψη. 'Εχοντας ξοδέψει τα χρηματά του, ο νεαρός φοιτητής κατατάσσεται εθελοντής στο σώμα του γαλλικού μηχανικού κατά τη διάρκεια του ισπανικού πολέμου. 'Οταν παραιτείται πια από το γαλλικό στρατό, ο Αβραάμ Πετρώφ φέρει τον τίτλο του Μηχανικού του Βασιλέως. Φτάνοντας στην Αγία Πετρούπολη το 1723, διορίζεται ως σύμβουλος μηχανικός στα νέα υπό κατασκευή θαλάσσια κανάλια. 'Επειτα, ο Τσάρος του αναθέτει τη διδασκαλία των μαθηματικών και των οχυρωματικών έργων. Οι γνώσεις του στα γαλλικά, τα ολλανδικά και τα γερμανικά καθιστούν τον υπολοχαγό του πυροβολικού Πετρώφ τον κύριο μεταφραστή των βασικών ξένων στρατιωτικών εγχειριδίων στη βιβλιοθήκη της αυτοκρατορικής Αυλής.
Ο γάμος του με μια νεαρή Ευδοξία δεν θα του αποφέρει την ποθητή ευτυχία. Θαμπωμένος από τη χάρη της όμορφης νέας, ο Αβραάμ θέλει να την παντρευτεί και το καταφέρνει, αν και η κοπέλα είναι κρυφά ερωτευμένη με έναν υπολοχαγό του ναυτικού. Εννέα μήνες αργότερα, μέγα σκάνδαλο, η Ευδοξία γεννάει ένα λευκό μωρό, αποκλείοντας έτσι αυτόματα από την πατρότητα του παιδιού τον σύζυγό της! Το διαζύγιο θα εκδοθεί πολύ καιρό αργότερα, αλλά εν τω μεταξύ ο Αβραάμ έχει αρχίσει να συζεί με μία γυναίκα από τη Βαλτική, σουηδικής καταγωγής, η οποία του είναι εξαιρετικά αφοσιωμένη: "Αυτός ο μαύρος διάβολος μου κάνει μαύρα παιδιά και τους δίνει διαβολικά ονόματα"!
Αντισυνταγματάρχης στον τομέα των οχυρώσεων, και στη συνέχεια υποστράτηγος και διοικητής της πόλης Ρεβάλ (μετέπειτα Ταλίν) της Εσθονίας, παρασημοφορημένος με τα παράσημα του Τάγματος της Αγίας Άννας και του Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι, θα αιτηθεί προς την Αυλή και την Αυτού Μεγαλειότητά του τη νομιμοποίηση με αυτοκρατορικό διάταγμα των τίτλων του ευγενείας, καθώς και την χορήγηση οικοσήμου ως ενθύμιο για τους απογόνους του... Το "νεγράκι" του Μεγάλου Πέτρου απεβίωσε στην ηλικία των 85, πατέρας επτά πιστοποιημένων παιδιών, εκ των οποίων ο ένας, ο 'Οσσιπ Αμπράμοβιτς, υπήρξε ο παππούς του ποιητή."
Nicolas van Outryve d'Ydewalle
http://meshistoiresdautrefois.hautetfort.com
[Μετφ. Σ.Σ.]
