Τρώγονται τα αγάλματα;
Μία εύθυμη συνομιλία μεταξύ του Ντ' Αλαμπέρ και του Ντιντερό, των δύο επιφανών Εγκυκλοπαιδιστών
ΝΤ' ΑΛΑΜΠΕΡ 'Ωστε λοιπόν το άγαλμα δεν διαθέτει παρά μία αδρανή ευαισθησία. Ενώ ο άνθρωπος, το ζώο, και το ίδιο το φυτό ακόμη διαθέτουν μία ενεργή ευαισθησία.
ΝΤΙΝΤΕΡΟ Υπάρχει αναμφίβολα όλη αυτή η διαφορά ανάμεσα σε ένα κομμάτι μάρμαρο και τους ιστούς της σάρκας. Αλλά παραδεχτείτε ότι δεν είναι και η μόνη.
ΝΤ' ΑΛΑΜΠΕΡ Σίγουρα. Όποια κι αν είναι η ομοιότητα της εξωτερικής μορφής του ανθρώπου και του αγάλματος, η εσωτερική τους οργάνωση δεν παύει να είναι διαφορετική. Η σμίλη του πιο επιδέξιου γλύπτη δεν δημιουργεί καμία επιδερμίδα. Υπάρχει όμως μία πολύ απλή διαδικασία για να μετατρέψεις μία νεκρή δύναμη σε μία ζωντανή δύναμη. Είναι ένα πείραμα που επαναλαμβάνεται κάτω από τα μάτια μας 100 φορές την ημέρα. Ωστόσο, δεν αντιλαμβάνομαι πολύ καλά πως περνάμε από μια κατάσταση νεκρής ευαισθησίας σε μια κατάσταση ενεργούς ευαισθησίας όταν πρόκειται για κάποιο σώμα.
ΝΤΙΝΤΕΡΟ Είναι που δεν θέλετε να το δείτε. Είναι ένα επίσης κοινό φαινόμενο.
ΝΤ' ΑΛΑΜΠΕΡ Κι αυτό το επίσης κοινό φαινόμενο ποιό μπορεί να είναι παρακαλώ;
ΝΤΙΝΤΕΡΟ Θα σας το πω, αφού θέλετε να σας ντροπιάσω. Αυτό συμβαίνει όλες τις φορές που τρώτε.
ΝΤ' ΑΛΑΜΠΕΡ 'Ολες τις φορές που τρώω;
ΝΤΙΝΤΕΡΟ Ναι, γιατί τι κάνετε όταν τρώτε; Παραμερίζετε τα εμπόδια που αντιτίθενται στην ενεργή ευαισθησία της τροφής. Την αφομοιώνετε με σας τον ίδιο. Την μετατρέπετε σε σάρκα, σε ζωϊκή υπόσταση. Την καθιστάτε ευαίσθητη. Κι αυτό που κάνετε με την τροφή θα το κάνω κι εγώ με το μάρμαρο.
ΝΤ' ΑΛΑΜΠΕΡ Μα με ποιό τρόπο;
ΝΤΙΝΤΕΡΟ Με ποιό τρόπο; Θα το κάνω βρώσιμο.
ΝΤ' ΑΛΑΜΠΕΡ Το να γίνει το μάρμαρο βρώσιμο, δεν μου φαίνεται να είναι κάτι τόσο απλό.
ΝΤΙΝΤΕΡΟ Είναι δική μου υπόθεση να σας δείξω τον τρόπο. Παίρνω το άγαλμα που βλέπετε. Το βάζω σε ένα μεγάλο γουδί και το κοπανάω με το γουδοχέρι...
ΝΤ' ΑΛΑΜΠΕΡ Για σιγά, παρακαλώ. Πρόκειται για το αριστούργημα του Falconet. Να ήταν τουλάχιστον κάποιο απολειφάδι του Huez ή κανενός άλλου.
ΝΤΙΝΤΕΡΟ Δεν νοιάζεται ο Falconet. Το άγαλμα είναι πληρωμένο και τον Falconet δεν τον απασχολεί η τωρινή περίσταση, αλλά ούτε και η μελλοντική περίσταση.
ΝΤ' ΑΛΑΜΠΕΡ Εμπρός λοιπόν... Κονιοποιήστε το.
ΝΤΙΝΤΕΡΟ Μόλις το μάρμαρο γίνει μία ανεπαίσθητη σκόνη, ανακατεύω και πλάθω καλά τη σκόνη αυτή με φυτομάζα. 'Επειτα ποτίζω το μείγμα. Το αφήνω να αποσυντεθεί ένα χρόνο, δύο χρόνια, έναν αιώνα. Ο χρόνος δεν μας ενδιαφέρει. Όταν έχει μετατραπεί όλο αυτό σε μία αρκετά ομοιογενή ύλη, ξέρετε τι κάνω;
ΝΤ' ΑΛΑΜΠΕΡ Είμαι σίγουρος πως δεν τρώτε τη φυτομάζα.
ΝΤΙΝΤΕΡΟ 'Οχι, υπάρχει όμως μία δυνατότητα ώσμωσης, αφομίωσης ανάμεσα στη φυτομάζα κι εμένα τον ίδιο. 'Ενα latus όπως θα σας έλεγε ένας χημικός.
ΝΤ' ΑΛΑΜΠΕΡ Κι αυτό το latus είναι το φυτό.
ΝΤΙΝΤΕΡΟ Ακριβώς. Σπέρνω μπιζέλια, κουκιά, λάχανα, ή και άλλα οσπριοειδή φυτά. Τα φυτά τρέφονται με το χώμα κι εγώ τρέφομαι με τα φυτά.
ΝΤ' ΑΛΑΜΠΕΡ Αλήθεια ή ψέμματα, μου αρέσει αυτό το πέρασμα από το μάρμαρο στη φυτομάζα, από τη φυτομάζα στο φυτικό βασίλειο, κι από το φυτικό βασίλειο στο ζωϊκό βασίλειο, στη σάρκα.
ΝΤΙΝΤΕΡΟ Μετατρέπω λοιπόν τη σάρκα, ή τη ψυχή όπως λέει η κόρη μου, σε μια ύλη που είναι ενεργειακά ευαίσθητη, κι αν δεν λύνω το πρόβλημα που μου θέσατε, τουλάχιστον έχω πλησιάσει πολύ. Θα συμφωνήσετε πως απέχει περισσότερο ένα κομμάτι μάρμαρο από ένα ον που αισθάνεται, συγκριτικά με ένα ον που αισθάνεται και ένα ον που σκέπτεται.
ΝΤ' ΑΛΑΜΠΕΡ Συμφωνώ. Με τούτα και με τ' άλλα, όμως, το αισθανόμενο ον δεν είναι ακόμη το σκεπτόμενο ον.
Denis Diderot, Traité du beau (Περί του ωραίου), 1752.
Μτφ. Σ.Σ.
Στην ίδια αυτή συνομιλία έχει αναφερθεί και ο γάλλος φιλόσοφος Henri Lefebvre εξετάζοντας τη διαμόρφωση της υλιστικής σκέψης:
"Οι χημικές και οι φυσιολογικές μεταβολές καλύπτουν το φαινομενικό κενό ανάμεσα στην αδρανή ύλη και το ζωντανό σώμα. Η πέτρα, έχοντας χωνευτεί από το φυτό, γίνεται τροφή, γίνεται σάρκα".
Henri Lefebvre, Diderot ou les affirmations fondamentales du matérialisme (1983) -
