Η γρίπη του Χονγκ Κονγκ σκότωσε ένα εκατομμύριο ανθρώπους το 1968. Γιατί την ξεχάσαμε;
Lucie Dendooven
RTBF, 09.04.2020
*
Είναι μια επιδημίαγια την οποία κανείς δεν μιλάει. Ωστόσο, η γρίπη του Χονγκ Κονγκ του 1968-1969, που συχνά συγχέεται με την "ασιατική γρίπη", η οποία εμφανίστηκε 10 χρόνια νωρίτερα, προκάλεσε τον θάνατο ενός εκατομμυρίου ανθρώπων παγκοσμίως, εκ των οποίων 31.000 στη Γαλλία.
Εμφανίζεται αρχικά στην Κίνα τον Ιούλιο του 1968, αλλά εξαπλώνεται στο Χονγκ Κονγκ, όπου πλήττει το 15% του πληθυσμού. Οι Αμερικανοί στρατιώτες που βρίσκονται στο Βιετνάμ θα την εισάγουν στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου σκοτώνει 50.000 ανθρώπους μέσα σε τρεις μήνες.
Για τον Serge Jaumain, ιστορικό στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών, πρόκειται για την πρώτη πανδημία της σύγχρονης εποχής. "Χαρακτηρίζεται από την ταχύτητα διάδοσής της, λόγω της πολύ γρήγορης ανάπτυξης των μέσων μεταφοράς και του πολλαπλασιασμού των αεροπορικών μεταφορών."
Οι επιστήμονες της εποχής δεν αντιλαμβάνονται το μέγεθος της πανδημίας
Φτάνει στην Ευρώπη με δύο κύματα. Το δεύτερο, τον χειμώνα του '69, είναι το πιο σφοδρό.
Η ασθένεια σταματά τα τρένα - το 10% του εργατικού δυναμικού των σιδηροδρόμων πλήττεται στην περιοχή της Τουλούζης. Πολλά σχολεία πρέπει να κλείσουν ελλείψει εκπαιδευτικών.
Ωστόσο, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η γρίπη του Χονγκ Κονγκ δεν γίνεται πρωτοσέλιδο. Καμία σχέση με την σημερινή μηντιακή κάλυψη της κρίσης του κορωνοϊού.
Από την πλευρά του πολιτικού κόσμου, δεν υπάρχουν ιδιαίτερες αντιδράσεις. Η αλήθεια είναι ότι οι πολιτικοί δεν έχουν συνέλθει ακόμη από το σοκ του Μάη του 1968 και εκτιμούν ότι έχουν άλλες έγνοιες.
Αλλά ούτε και οι επιστήμονες αντιλαμβάνονται τη σημασία της πανδημίας. Τον Οκτώβριο του 1969, ο ΠΟΥ τους καλεί στην Ατλάντα για ένα διεθνές συνέδριο με θέμα την γρίπη στο Χονγκ Κονγκ. Εκτιμούν ότι η πανδημία έχει τελειώσει. Τους επόμενους δύο μήνες, θα προκαλέσει ακόμη χιλιάδες θύματα.
Θα χρειαστεί ωστόσο να περιμένουμε το 2003, και την έρευνα του Γάλλου επιδημιολόγου του Inserm, Antoine Flahault, για να υπάρξει ένας απολογισμός της γρίπης του Χονγκ Κονγκ. Πώς εξηγείται μία τέτοια αβλεψία;
Σήμερα, δεν δεχόμαστε πια τον θάνατο
"Το κόστος της ανθρώπινης ζωής ήταν πιθανώς πολύ διαφορετικό εκείνη την εποχή. Με την κρίση του κορωνοϊού, για πρώτη φορά, οι κοινωνίες επέλεξαν τη ζωή αντί για την οικονομία", προτείνει ως εξήγηση ο Serge Jaumain. Ο Vincent Genin είναι ιστορικός ερευνητής στην Ecole pratique des Hautes Etudes στο Παρίσι και στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λέουβεν. Καταλήγει κι αυτός στο ίδιο συμπέρασμα με τον συνάδελφό του: "πριν από λίγα χρόνια, η προοπτική του θανάτου εξαιτίας μιας επιδημίας ήταν σίγουρα τρομακτική αλλά όχι απαράδεκτη. Υπήρξε μια εξέλιξη των νοοτροπιών και σήμερα φτάσαμε σε ένα ανθρωπολογικό όριο. Δεν δεχόμαστε πια τον θάνατο. Παρατηρούμε εξάλλου στις κοινωνίες μας μία εξαφάνιση του θανάτου και της αναπαράστασής του. Κινήματα όπως ο μετανθρωπισμός ζητούν έναν αυξημένο ανθρωπισμό, δηλαδή έναν ανθρωπισμό που υπερβαίνει τον θάνατο και γίνεται αθάνατος."
Η κρίση του κορωνοϊού, μία κρίση της παγκοσμιοποίησης
Ο ίδιος ερευνητής παρατηρεί ένα άλλο φαινόμενο στη σημερινή κρίση: "Αυτή η κρίση δεν είναι μόνο μια υγειονομική κρίση, αλλά είναι και μία κρίση της παγκοσμιοποίησης και της ρευστότητας. Πρόκειται για μια κρίση που έρχεται στην Ευρώπη, και ειδικότερα στο Βέλγιο, τη Γαλλία και την Ιταλία, όπου τα δημοσιονομικά σχέδια εξοικονόμησης "στραγγίζουν" τον τομέα της υγείας εδώ και αρκετά χρόνια. Τα τελευταία 15 χρόνια, η Ιταλία έχει στερήσει πάνω από 15 δισεκατομμύρια ευρώ από τον τομέα της υγείας."
Μπορεί η γρίπη του Χονγκ Κονγκ να μην σημάδεψε βαθιά τα πνεύματα της εποχής εκείνης, ωστόσο είναι βέβαιο ότι ο κορωνοϊός θα αφήσει σε όλους ένα ανεξίτηλο σημάδι. Ένα προφανές συμπέρασμα για τους δύο αυτούς ιστορικούς, έστω κι αν παραδέχονται ότι χρειάζεται κι άλλος χρόνος για να εκτιμηθεί σωστά αυτή η πανδημία.
Lucie Dendooven
Μτφ. Σ.Σ.
