Ο γιος του Κολοκοτρώνη
και άλλες ιστορίες
Γράμμα του γάλλου αξιωματικού Olivier Voutier προς την Madame Récamier
Κέρκυρα, 24.04.1824
Κυρία,
Θα αποφύγω να σας μιλήσω για τα Ιόνια νησιά· με θλίβουν και δεν βλέπω την ώρα να φύγω μακριά. Δεν ξέρω τι με στενοχωρεί περισσότερο, να βλέπω αυτή τη γη που το γαλλικό αίμα και χρυσάφι πότισαν μάταια, ή να στρέφω το βλέμμα μου σ' αυτόν τον δυστυχισμένο λαό, τον οποίο τόσες φορές τον πήραν και τον έδωσαν, και που είναι καταδικασμένος να τον φιμώνουν, να τον καβαλάνε και να τον μαστιγώνουν μια χούφτα στρατιώτες που ήρθαν από κάποια γωνιά της Ευρώπης. Δεν γνωρίζω χειρότερη μοίρα από το να είσαι υποδουλωμένος σε μια ξένη κυριαρχία. Και πως να είναι αυτή, όταν δεν υπάρχει ανάμεσα στα δύο μέρη καμιά σχέση σε επίπεδο ηθών, θρησκείας, παραδόσεων και γλώσας. 'Ολα με σοκάρουν εδώ, ακόμη κι αυτός ο άγγλος στρατιώτης που έκρινε καλό να ξυλοφορτώσει ένα μουλάρι που εμπόδιζε το περασμά μου. Ο άνθρωπος που το οδηγούσε δεν είπε ούτε μία λέξη, αλλά τι βλέμμα! Είδα σ' αυτό όλο το μέλλον των κατοίκων των Ιονίων.
Κυρία, ας επιστρέψουμε στους φίλους μας, αν και αυτά που έχω να σας πω δεν είναι και πολύ ικανοποιητικά· χρειάζεται να βάλουμε σκιές στον πίνακα. Εξάλλου, αν αγαπάτε τους 'Ελληνες, αγαπάτε ακόμη περισσότερο την αλήθεια· κρατήστε την, σας παρακαλώ, για ένα μικρό αριθμό πιστών· ο περισσότερος κόσμος, πολύ λίγο συνηθισμένος σε λόγια απλά και ειλικρινή, είναι πάντα διατεθειμένος να υιοθετήσει τις χειρότερες εκδοχές αυτών που μεταφέρονται, και πιστεύει μόλις το ένα πέμπτο των καλών νέων που αναφέρουμε.
Αξιοθρήνητες έριδες διχάζουν πάντα τους αρχηγούς προκαλώντας ολέθρια αναταραχή· κάπως κόπασαν, αλλά υπάρχει φόβος να επαναληφθούν. Μέχρι να υπάρξει ένα κέντρο εξουσίας με αδιαμφισβήτητη ισχύ, κοντόφθαλμα άτομα θα προσπαθήσουν να πάρουν την εξουσία. Καθώς τα γεγονότα αυτά έλαβαν χώρα πριν αποφασιστεί το δάνειο, μπορούμε να ελπίζουμε ότι η καταβολή των πρώτων δόσεων θα φέρει μία συμφέρουσα αλλαγή. 'Εχουν ληφθεί μέτρα ώστε να τεθούν τα χρήματα αυτά στη διάθεση της κυβέρνησης που τη συνθέτουν οι άνθρωποι οι πιο σοφοί και οι πιο αφοσιωμένη στην δημόσια τάξη και το δημόσιο καλό. Ο Υδραίος Κουντουριώτης, ένας άνθρωπος όχι ιδιαίτερα ταλαντούχος, αλλά εξαιρετικά πατριώτης και ανιδιοτελής, εκλέχτηκε πρόεδρος του εκτελεστικού σώματος εξαιτίας του μεγάλου του πλούτου, και ο Μαυροκορδάτος, που καλό θα ήταν να σας τον γνώριζα καλύτερα, εκλέχτηκε πρόεδρος του νομοθετικού σώματος. Αν και το αντιπολιτευόμενο κόμμα συμπεριλαμβάνει στις τάξεις του τον Μαυρομιχάλη, τον Δελιανόπουλο και τον Κολοκοτρώνη, δεν αποτελεί λόγο ανησυχίας· αποδυναμώνεται όλο και περισσότερο. Οι δύο πρώτοι δεν έχουν καθόλου ικανότητες· ο τρίτος διαθέτει στρατιωτικές αρετές, και σαφώς μου κακοφαίνεται η συμπεριφορά του επειδή παρεκκλίνει όλο και περισσότερο από τη γραμμή του καθήκοντος. Αν μπει στη μέση και ο εγωϊσμός, δεν θα θελήσει να υποχωρήσει και θα έχει άσχημο τέλος. Ο μεγάλος του γιος, που διοικεί το κάστρο του Ναυπλίου, αρνείται να το παραδώσει στην κυβέρνηση, με το πρόσχημα ότι τα μέλη της έχουν εκλεγεί παράνομα. Πριν από λίγο καιρό, ένα πλοίο που μετέφερε από το Μεσολόγγι στην 'Υδρα ένα πλήρες τυπογραφείο, μία λιθογραφία και φάρμακα, αναγκάστηκε λόγω του άσχημου καιρού, να πιάσει λιμάνι στο Ναύπλιο. Ο διοικητής έβαλε να ξεφορτώσουν τα πράγματα αυτά, λέγοντας ότι ήταν το ίδιο χρήσιμα εκεί όσο και σε οποιοδήποτε άλλο σημείο της χώρας.
Αυτή είναι η εσωτερική κατάσταση· όσο για τις στρατιωτικές υποθέσεις, εμφανίζονται βελτιωμένες. Σας είπα για την απογοήτευση των Αλβανών· αν καταφέρουμε να εκμεταλλευτούμε την τόσο ακριβά πληρωμένη πείρα μας στην ατυχή εκστρατεία του 1822, θα έχουμε επιτυχίες. Θα σας διηγηθώ ένα μικρό επεισόδιο που περιγράφει θαυμάσια τον χαρακτήρα αυτού του πολέμου, τον τρόμο των Τούρκων, και την αλαζονική αυτοπεποίθηση των Ελλήνων. 'Εφφιποι που εξήλθαν από τη Ναύπακτο, 300 με 400 συνολικά, προχωρούσαν γοργά προς το Μεσολόγγι που ήλπιζαν να αιφνιδιάσουν. Στα μισά του δρόμου, υπάρχει ένα απόκρημνο στενό πέρασμα που το λένε "κακιά σκάλα"· επτά 'Ελληνες που το φύλαγαν, χωρίς να λογαριάζουν τον αριθμό των εχθρών, άρχισαν να πυροβολούν, πηδώντας από βράχο σε βράχο, με τέτοια ορμή που οι Τούρκοι φοβήθηκαν μην πέσουν σε ενέδρα και γύρισαν πίσω, πάντα υπακούοντας στη θέληση του προφήτη τους. Μέσα στα τείχη τους, ξαναβρήκαν με ικανοποίηση τα μαξιλάρια τους, τις γυναίκες τους, τα αρώματά τους και την μαλθακότητά τους. Είναι πολύ γλυκιά αυτή η ζωή τους, όσο μπορέσει να κρατήσει· αλλά στην άλλη άκρη υπάρχει το ξίφος του ανελέητου Αρματωλού. Μία βάρκα έρχεται τούτη τη στιγμή και μας πληροφορεί για το θάνατο του Λόρδου Βύρωνα. Η σορός του θα μεταφερθεί στη Ζάκυνθο. Μεγάλη συμφορά. Αυτός ο γενναιόδωρος άνθρωπος ήταν στο επίκεντρο της φιλελληνικής επιτροπής της Αγγλίας, και ο θανατός του θα έχει επιπτώσεις πάνω στο δάνειο. Δεν θα προσθέσω τίποτα άλλο· αρκετά λυπηρά είναι όλα αυτά. Μέμφομαι τον εαυτό μου που σας στενοχωρώ, ενώ θα ήθελα μόνο να σας διασκεδάζω. Αλλά που να βρεις τις ευχάριστες ιστορίες; 'Ολα μου φαίνονται σκοτεινά.
Φεύγω αύριο για το Μεσολόγγι. 'Ο, τι και να μου συμβεί, υποσχεθείτε μου, Κυρία, ότι θα διατηρήσετε μία ανάμνηση· το οφείλετε στην ειλικρινή μου αφοσίωση.
Olivier Voutier
Lettres sur la Grèce: notes et chants populaires
* O Olivier Voutier ήταν γάλλος αξιωματικός του Ναυτικού. Πήρε μέρος στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, κι από την Ελλάδα, φρόντιζε να ενημερώνει με συχνές επιστολές την Madame Récamier, μία γυναίκα των γραμμάτων που διατηρούσε στο Παρίσι ένα ξακουστό φιλολογικό και πολιτικό σαλόνι.
Μτφ. Σ.Σ.
