Από τη Novyy Vavilon (1929) των Γκριγκόρι Κόζιντσεφ και Λεονίντ Τράουμπεργκ -ταινία-ύμνος στο πνεύμα της Παρισινής Κομμούνας- στις νέες Βαβυλώνες της παγκόσμιας ελίτ που φυτρώνουν στις πιο απομακρυσμένες περιοχές
*
Οι νέες Βαβυλώνες, ιδανικές πόλεις κυρίως για τους πλούσιους και τους επενδυτές
Grégoire Allix
Le Monde, 12 Δεκεμβρίου 2019
Οι δεκάδες πόλεις που ξεφυτρώνουν κυρίως στις χώρες του Νότου προβάλλονται ως οικολογικές, συνδεδεμένες, ψυχαγωγικές. Αλλά υπόσχονται επίσης έναν θαυμαστό καινούργιο κόσμο εμμονικό με την ασφάλεια.
Στο νότιο άκρο της Μαλαισίας, στη μέση ενός αρχιπελάγους που ανακτήθηκε από τη θάλασσα με τεράστιες ποσότητες άμμου, οι ουρανοξύστες μιας πόλης που παρουσιάζεται ως κάθετη ζούγκλα υψώνονται μέρα με τη μέρα. Σχεδιασμένη για να στεγάσει 700.000 κατοίκους μέσα σε ένα οικολογικό και high-tech περιβάλλον, η Forest City αναμένεται να φτάσει τα 25.000 διαμερίσματα μέχρι τα τέλη του 2019. Η κινεζική εταιρεία Developer Country Garden έχει ήδη επενδύσει σχεδόν 4 δισεκατομμύρια ευρώ σε αυτήν, σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές του κράτους του Johor. Αυτό που εμφανίζεται πάνω στο χαρτί ως ένα πρότυπο αρμονικό οικοσυστήμα μεταξύ φύσης και κατασκευής μοιάζει κυρίως με μια παραθαλάσσια αποικία για ευκατάστατους Κινέζους.
11.000 χιλιόμετρα μακριά από εδώ, νοτίως του χάους του Λάγος, στη Νιγηρία, πάνω σε ένα τεχνητό νησί 10 τετρ. χλμ. που σχεδιάστηκε από τον κινεζικό κατασκευαστικό κολοσσό China Communications Construction Company, υψώνονται οι πρώτοι πύργοι μιας πόλης που υπόσχεται πολυτέλεια, ηρεμία και ηδονές, ανάμεσα σε μαρίνες και εμπορικά κέντρα, στους 250.000 κατοίκους και τους 150.000 εργαζόμενους της. [...]
**
Νέες πόλεις, καλύτερος κόσμος;
Sylvie St-Jacques
Le Devoir, 29 Ιουλίου 2019
Πιο καθαρές, πιο "πράσινες", αποκλειστικές, συνδεδεμένες, έξυπνες, φουτουριστικές, αποτελεσματικές και συχνά σε πλήρη αντίθεση με τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού των αναπτυσσόμενων χωρών όπου εμφανίζονται. Το φαινόμενο των νέων πόλεων γνωρίζει μια έκρηξη σε παγκόσμια κλίμακα.
Η Sarah Moser, καθηγήτρια στο Τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου McGill, είναι και η επικεφαλής του New Cities Lab, το οποίο εστιάζει στη μελέτη και την τεκμηρίωση της έκρηξης αυτής στα τέσσερα σημεία του πλανήτη των νέων πόλεων που σχεδιάστηκαν για τους πλουσιότερους. Αυτές τις μέρες, η γεωγράφος παραδίδει ένα μάθημα πάνω στις σύγχρονες πόλεις, το πρώτο του είδους του στον κόσμο.
Κατά τη διάρκεια μιας διαμονής της στη Μαλαισία πριν από δώδεκα χρόνια στο πλαίσιο μιας έρευνας, η Sarah Moser πληροφορήθηκε την ύπαρξη της Putrajaya, της αψεγάδιαστης διοικητικής πρωτεύουσας αυτής της χώρας της Νοτιοανατολικής Ασίας. "Πίστευα ότι οι νέες πόλεις ήταν ένα φαινόμενο της δεκαετίας του 1960. Την εποχή εκείνη είχα καταγράψει 20 νέες πόλεις, ενώ σήμερα υπολογίζω πως ξεπερνούν τις 200. Είναι οι Μπραζίλια της εποχής μας", μας εξηγεί στο γραφείο της, με τους τοίχους γεμάτους με φωτογραφίες και χάρτες αστικών περιοχών που δημιουργήθηκαν για να ανταποκριθούν στις επιθυμίες των πλούσιων μελών του κλαμπ του 1%.
Η Eko Atlantic, μια αφρικανική εκδοχή του Ντουμπάι εγκατεστημένη στα παράκτια εδάφη της Νιγηρίας, η Neom, μια πόλη "με διάρκεια" στη Σαουδική Αραβία, και η Songdo, μία high tech πόλη της Νότιας Κορέας, ανήκουν σ' αυτές τις υπερσύγχρονες πόλεις που μελετάει το New Cities Lab. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, το 68% του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζήσει σε αστικά κέντρα μέχρι το 2050 και αυτή η αστική ανάπτυξη θα σημειωθεί ειδικά στην Αφρική και την Ασία, στις ηπείρους εκείνες που κινούν ιδιαίτερα το ενδιαφέρον του New Cities Lab.
"Πρόκειται για πόλεις σχεδιασμένες για τις ελίτ, που συχνά χρηματοδοτούνται από τα πετρο-κράτη και ακόμη κι από τον ΟΗΕ σε ορισμένες περιπτώσεις", παρατηρεί η Sarah Moser, η οποία ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το πως διοικούνται οι ολοκαίνουργιες αυτές πόλεις που γεννήθηκαν πάνω στα σχεδιαστήρια των κατασκευαστών ακινήτων που ξέρουν πώς να προσελκύουν τους επενδυτές που επιλέγουν ακίνητα για να "παρκάρουν" τα χρήματά τους. "Αυτές οι πόλεις δεν θεωρούνται προάστια, αλλά ανεξάρτητες πόλεις που τις διαχειρίζονται δήμαρχοι, με τα δικά τους ονόματα και εμπορικά σήματα."
Η Sarah Moser μας καλεί να εξετάσουμε την διαφημιστική φωτογραφία διαμερισμάτων υπό συνιδιοκτησιακό καθεστώς μιας ανάπτυξης που δημιουργήθηκε για να ικανοποιήσει τους Κινέζους πολίτες. "Δείχνουν Κινέζους επενδυτές που έρχονται για σύντομες διακοπές και ίσως για να αγοράσουν κάποια ακίνητα", συνοψίζει η ερευνήτρια, η οποία αναφέρει επίσης τα πολλά εμπόδια που παρουσιάζονται σ' αυτά τα έργα.
"Ορισμένα έργα επισύρουν νομικές διώξεις από μέρους αυτόχθονων πολιτών που ανακαλύπτουν ότι έχουν εκδιωχθεί από τη γη τους. Παρατηρούνται επίσης και άσχημες συνθήκες εργασίας για τους εργαζόμενους, οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις στεγάζονται σε κοντέινερ. Για να μην αναφέρουμε πόλεις που χτίστηκαν σε ωκεανούς, οι οποίοες καταστρέφουν τα κοράλλια, τα μαγκρόβια δάση", τονίζει η Sarah Moser, η οποία αναγνωρίζει ότι η συσσώρευση πλούτου σε παγκόσμια κλίμακα και η μανία για επενδύσεις σε ακίνητα αποτελούν ισχυρά κίνητρα για την εμφάνιση νέων πόλεων.
Ο κυρίαρχος ρόλος του ιδιωτικού τομέα στην ανάπτυξη νέων πόλεων είναι μια κρίσιμη πτυχή που πρέπει να εξεταστεί, σύμφωνα με το New Cities Lab, το οποίο αποτελείται από μια ομάδα γεωγράφων ερευνητών του Πανεπιστημίου McGill.
"Οι πόλεις αυτές δημιουργούνται για να παράγουν κέρδη και δεν υποστηρίζονται πάντα από δημόσιες ή κυβερνητικές πολιτικές. Την ώρα που χτίζονται νέες πόλεις, τα κεφάλαια δεν επενδύονται για τη βελτίωση των ήδη υπαρχουσών πόλεων", εξηγεί η Laurence Côté-Roy, που έχει επικεντρώσει τη διδακτορική της έρευνα στις νέες πόλεις του Μαρόκου.
Οι πλωτές πόλεις που χτίστηκαν στα διεθνή ύδατα (ώστε να μην χρειάζεται να πληρώνουν φόρους) και οι εντάσεις μεταξύ των πλούσιων κατοίκων των κλειστών πόλεων και των κατοίκων των γύρω παραγκουπόλεων είναι όψεις που εξετάζονται από την ερευνητική αυτή ομάδα. Αν οι υποσχέσεις τους για πράσινο, υπερσύγχρονες υποδομές και υπερσυνδεσιμότητα γοητεύουν στους πλούσιους, αυτές οι πόλεις απέχουν πολύ από το να είναι Ελντοράδο.
"Για να έχουμε τέτοιους καταπράσινους κήπους στη μέση του Κατάρ, μπορεί κανείς να φανταστεί εύκολα την ποσότητα ενέργειας που απαιτείται", λέει η Sarah Moser, η οποία αμφισβητεί επίσης την οικολογική πλευρά ενός πολυτελούς συγκροτήματος διαμερισμάτων που βρίσκεται στη μέση της ερήμου, όπου κάθε όροφος διαθέτει κι από μία πισίνα.
Ωστόσο, εάν τα διαμερίσματα βρίσκουν εύκολα αγοραστές, τα ποσοστά πληρότητας των σύγχρονων πόλεων είναι συχνά πολύ χαμηλά. "Ένας εκπρόσωπος της Forest City - μιας αποκλειστικής πόλης στη Μαλαισία - μου δήλωσε ότι προσδοκάται ένα μέσο ποσοστό πληρότητας της τάξης του 30%", μας λέει η Sarah Moser, η οποία προσθέτει ότι η Airbnb είναι ένας σημαντικός παράγοντας στο οικοσύστημα αυτών των χρυσών πόλεων.
Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή - το 35% αυτών των νέων πόλεων είναι χτισμένο πάνω σε εδάφη που έχουν ανακτηθεί τεχνητά από τον ωκεανό -, οι πιθανές πολιτισμικές συγκρούσεις, οι συνέπειες της μετανάστευσης, η επίδραση μιας τέτοιας αστικής ανάπτυξης πάνω στην επισιτιστική ασφάλεια, οι πολιτικές που ακολουθούνται και η χρηματοδότηση αυτών των πόλεων αποτελούν ζητήματα που προτίθεται να διερευνήσει το New Cities Lab μέσα στα επόμενα χρόνια. "Πώς θα γίνει η διαχείρηση αυτών των πόλεων; αναρωτιέται η κ. Moser. Θα εξυπηρετηθεί το δημόσιο συμφέρον; Πρόκειται για θέματα που επίσης μας ενδιαφέρουν."
Τα ποσά που διοχετεύονται για τη δημιουργία νέων πόλεων είναι θεαματικά. Η πόλη Forest City, στην Μαλαισία (που αποκαλείται "Νέα Σιγκαπούρη"), θα κοστίσει 100 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, ενώ για την Ordos Kangbashi (την περίφημη "πόλη φάντασμα" της Εσωτερικής Μογγολίας) απαιτείται μια χρηματοδότηση ύψους 161 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ. Ωστόσο, η απόδοση των επενδύσεων αυτών των έργων που απαιτούν μαζικά δάνεια από ξένες τράπεζες απέχει πολύ από το να είναι εγγυημένη, λέει η Sarah Moser. "Συχνά αυτά τα έργα προωθούνται από κατασκευαστές ακινήτων που πωλούν ελκυστικές εικόνες οι οποίες, τελικά, δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα."
Sylvie St-Jacques
Μτφ. Σ.Σ.
Δείτε κι αυτό το άρθρο της Sarah Moser (ανάμεσα στις πολλές της δημοσιεύσεις):
Και στο Αλμανάκ:
Νέα Ζηλανδία: Το escape plan των δισεκατομμυριούχων
Η κλιματική απορρύθμιση επιτείνει τις ανισότητες
