Πριν από δύο μήνες έλαβα ένα τηλεφώνημα από την Πειραιώτισσα συγγραφέα Τούλα Μπούτου. Τη Μπούτου τη γνώριζα εξ αποστάσεως, όχι μόνο ως θεατρική συγγραφέα (είχα δει θεατρικά έργα της σε αθηναϊκές σκηνές), αλλά και ως την πρώτη γιατρό αναισθησιολόγο στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1950, όπως και ως σύζυγο του σπουδαίου γιατρού Λαμπράκη, αδερφού του Γρηγόρη. ''Έχω ένα διήγημα και θέλω να το κάνετε εσείς μικρού μήκους ταινία'' μου είπε. Αρχική και αναμενόμενη σκέψη μου ήταν πως η Μπούτου θα επιθυμούσε να καταθέσουμε το σενάριο στο ΕΚΚ και πως η ταινία θα γυριζόταν όταν και αν εγκρινόταν απ' την αρμόδια επιτροπή. Της ξεκαθάρισα απ' την πρώτη στιγμή πως αν είναι να περιμένουμε την έγκριση και πόσω μάλλον την εκταμίευση από το ΕΚΚ, καλύτερα να τα παρατήσουμε. Με καθησύχασε λέγοντας μου πως την παραγωγή θα αναλάμβανε εξ ολοκλήρου η νεοσύστατη εταιρεία Sequence & Stage Prod., η οποία θα δραστηριοποιηθεί απ' την ερχόμενη σαιζόν σε κινηματογραφικές και θεατρικές παραγωγές. ''Μέσα τότε!'' συμφώνησα, δώσαμε τα χέρια και ακόμη ένα κινηματογραφικό ταξίδι ξεκίνησε με τις καλύτερες μάλιστα προδιαγραφές!
Ένα πρώτο άγχος ήταν να εξασφαλιστούν οι αμοιβές όλων των μελών του συνεργείου. Στην Ελλάδα του 2015 ως γνωστόν κάνεις σινεμά εκ των ενόντων, αλλά αυτό μπορεί να συμβεί - κατά τη γνώμη μου - μόνο μία φορά. Δε μπορείς δηλαδή να τηλεφωνείς σε κόσμο εργαζόμενο και να λες ''Πάμε να κάνουμε την ταινία μου''. Το έκανα μία φορά στο ντοκιμαντέρ για την Κατερίνα Γώγου, τα παιδιά στάθηκαν με προθυμία στο πλάι μου, εξ ου και στο ζενερίκ τέλους υπήρχαν τα ονόματα δέκα συμπαραγωγών. Σ'αυτό το trip, ωστόσο, είχα υποσχεθεί στον εαυτό μου να μην ξαναμπώ. Όταν, λοιπόν, ξεπεράστηκε κι ο συγκεκριμένος σκόπελος, άρχισα να μαζεύω τον κόσμο. Ο πρώτος φυσικά ήταν ο Δημήτρης Θεοδωρόπουλος, διευθυντής φωτογραφίας όλων των μέχρι τώρα ταινιών μου και ο πιο στενός μου συνεργάτης την τελευταία 15ετία. Ο Δημήτρης έφερε τους δύο βοηθούς του στην κάμερα, τον Αλέξη Καπιδάκη και τον Μάξιμο Θεοδωρόπουλο, όπως και τον Γιάννη Μαραγκουδάκη, τον Νο 1 ηλεκτρολόγο του ελληνικού σινεμά.
Νομίζω πως τα κοντινά της Μπακλέση με τις τόσες εναλλαγές των συναισθημάτων και την έμφυτη μελαγχολία της θα εντείνουν τον, ούτως ή άλλως, μελαγχολικό και θλιμμένο τόνο της ταινίας.
Η Εύη Ζαφειροπούλου και η Ιωάννα Λυγίζου, οι δύο μακιγιέζ, επίσης σταθερές συνεργάτιδες, είχαν υποχρεώσεις με άλλες ταινίες που γυρίζονταν τον ίδιο καιρό παράλληλα με τη δική μας, εντός κι εκτός Αθηνών. Η Ιωάννα με παρέπεμψε στην Άννα Πιτσικάλη, άρτι αφιχθείσα από την τελευταία 3D ταινία του Χρήστου Δήμα. Εξαιρετική επαγγελματίας! Το ίδιο θα πω και για την ενδυματολόγο Κική Μήλιου, που μας σύστησε ο ηθοποιός Απόλλων Μπόλλας. Της Κικής τη δουλειά είχα προσέξει από το ''Φουστάνι'', μια μικρού μήκους ταινία εποχής της Μόνικας Βαξεβάνη, αλλά και από τον ''Γιο του φύλακα'' του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου. Οι δύο αυτές κυρίες δούλεψαν με την ψυχή τους και ήταν πάντα μπροστά στην προετοιμασία κάθε πλάνου, έτοιμες να παρέμβουν πριν τη λήψη.
Βοηθό σκηνοθέτη είχαμε αυτή τη φορά τον 19χρονο Δημήτρη Θεοχαρίδη, τον γιο του ερμηνευτή Παντελή Θεοχαρίδη. Ο Δημήτρης είναι πρωτοετής φοιτητής στο τμήμα κινηματογράφου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, άρα θα ήταν ό,τι καλύτερο για την περίπτωση του η εμπλοκή του με ένα επαγγελματικό κινηματογραφικό project. Ερχόμενος μάλιστα στην Αθήνα για τα γυρίσματα μαζί με τον πατέρα του, σκέφτηκα να δώσω στον Παντελή το σύντομο, αλλά κομβικό ρόλο του ταχυδρόμου, που λειτουργεί ως αγγελιοφόρος κακών μαντάτων.
Και φτάνουμε στο cast, το πιο δύσκολο κομμάτι της ταινίας. Για τον κεντρικό ρόλο, αυτόν του γέρου πατέρα, επιλέχθηκε ο βετεράνος Μανώλης Δεστούνης. Ο Δεστούνης παρ' ότι έχει σταθερή συμμετοχή σε μικρού μήκους ταινίες - μπορώ να θυμηθώ τον ''Φωταγωγό'' του Γιάννη Βεσλεμέ -, εντούτοις έχει στερηθεί μία ταινία που να είναι όλη ''πάνω'' του. Δουλεύοντας μαζί του, τόσο στις πρόβες, όσο και στο γύρισμα, κατάλαβα πως είναι να συνεργάζεσαι με έναν ''παλιό'', έναν ευέλικτο ηθοποιό, ικανό να σου δώσει το παραπάνω αγόγγυστα! Θυμάμαι που τον έβλεπα στην ταινία ''Βασιλιάς Οιδίποδας'', ξένη παραγωγή γυρισμένη στην Ελλάδα, με τον Ντόναλντ Σάδερλαντ και τον Κρίστοφερ Πλάμερ. ''Ο Ντόναλντ είχε μαζί του τον γιο του, Κίφερ, μωρό, και τον έπαιζα στα γόνατα μου'' μου έλεγε ο Μανώλης, εκεί που σε άλλη σκηνή της ίδιας ταινίας μοιραζόταν πλάνα με τον Όρσον Ουέλς. Για φαντάσου!
Για το ρόλο της νεαρής νύφης του Δεστούνη, της κοπέλας του γιου του, που μένει πίσω να τον φροντίζει, επιλέχθηκε η Λίλα Μπακλέση. Σ' αυτό βοήθησε και ο Έκτορας Λυγίζος, που μας την είχε συστήσει ουσιαστικά με το αριστουργηματικό ''Αγόρι τρώει το φαγητό του πουλιού''. Τηλεφώνησα του Έκτορα: ''Είναι δύσκολη η Μπακλέση;'' τον ρώτησα. ''Κάθε άλλο'' μου απάντησε και μου έδωσε το νούμερο της. Πραγματικά, τώρα μπορώ να λέω ότι η παρουσία της Λίλας ήταν ευλογία για την ταινία μας. Ο ρόλος της άρεσε εξ αρχής, τον θεώρησε πρόκληση, μια και όλοι οι ηθοποιοί ήταν υποχρεωμένοι να παίξουν χωρίς λόγο, παρά μόνο με τις εκφράσεις του προσώπου και του σώματος τους. Νομίζω πως τα κοντινά της Μπακλέση με τις τόσες εναλλαγές των συναισθημάτων και την έμφυτη μελαγχολία της θα εντείνουν τον, ούτως ή άλλως, μελαγχολικό και θλιμμένο τόνο της ταινίας.
Το ρόλο του γιού του Δεστούνη και φίλου (αρραβωνιαστικού α λα παλαιά) της Μπακλέση κρατάει ο νέος ηθοποιός Απόλλων Μπόλλας, που είχα δει και ξεχωρίσει από τη συμμετοχή του στην εξαιρετική παράσταση της Κωνσταντίνας Νικολαΐδη ''Οι 12 Ένορκοι''. Τρομερά κινηματογραφική φάτσα ο Απόλλωνας, τον πείσαμε να αφήσει μουστάκι, η Κική του φόρεσε το απαραίτητο κοστούμι από το βεστιάριο της Συρογιάννη και, νάτον, έτοιμος να φύγει για τη Γερμανία με το τρένο αφήνοντας πίσω πατέρα και κοπέλα. Αν και λιγότερο ''ψημένος'' συγκριτικά με τη Μπακλέση απέναντι στον κινηματογραφικό φακό, ο Μπόλλας και πραγματικά έκλαψε στη σκηνή του αποχαιρετισμού με τον πατέρα, και τσαλακώθηκε μέσα σε εργοστάσιο του 1964, έως και...πτώμα έγινε, σε ένα πλάνο που κατά 99% δε θα χρησιμοποιηθεί στο μοντάζ, απλά το τραβήξαμε για να το'χουμε!
Πάμε τώρα και σε μία άλλη καλλιτεχνική αρετή - θα μου επιτρέψετε - της ταινίας. Αναφέρομαι στην ανέκδοτη μουσική που μας έδωσε η Ελένη Καραΐνδρου και που μάλλον συμβαίνει πρώτη φορά σε μικρού μήκους ταινία. Όταν πριν ένα μήνα την συνάντησα και της παρέδωσα το σενάριο της Τούλας Μπούτου μαζί με κάποιες δικές μου σκηνοθετικές προσεγγίσεις, δε θα φανταζόμουν ότι θα έμπαινε τόσο πολύ μέσα σ' αυτό! Δύο εβδομάδες μετά, η Καραΐνδρου με ενημέρωσε πως είχε ήδη έτοιμα δεκαεφτά θέματα - βινιέτες για κάθε μία σκηνή του σεναρίου ξεχωριστά. Για την ακρίβεια, δεκαεφτά ελεγειακά jazzy θέματα για πιάνο, συνθεσάιζερ, φλάουτο, σαξόφωνο και κλαρινέτο, απίστευτα ταιριαστά από τώρα με τα πλάνα που ήδη τραβήξαμε! Διόλου τυχαίο που ο Μανώλης Δεστούνης στην πιο δύσκολη σκηνή της ταινίας, αυτήν που συνειδητοποιεί πως το παιδί του δεν ζει πια, έδωσε πολλές διαφορετικές ερμηνείες, ακούγοντας και ξανακούγοντας το θέμα της Καραΐνδρου, εν ώρα λήψης! Τι να πω...Νιώθουμε όλοι τυχεροί για το ό,τι η ταινία μας θα έχει πρωτότυπη μουσική Καραΐνδρου και θα την ευχαριστώ προσωπικά για πολλά - πολλά χρόνια, όπως φαίνεται.
Σε ό,τι αφορά το τεχνικό σκέλος, ο Θεοδωρόπουλος, αυτός ο σπουδαίος διευθυντής φωτογραφίας, έδωσε για μία ακόμη φορά τα φώτα του (κυριολεκτικά)! Εκείνο που είχαμε συμφωνήσει εξ αρχής ήταν η ταινία να έχει σταθερά κάδρα και πολλές διαφορετικές γωνίες λήψης χωρίς καμία κίνηση της μηχανής, χωρίς zoom in/zoom out κλπ. Ένας φόρος τιμής στο παλιό ασπρόμαυρο ευρωπαϊκό σινεμά της δεκαετίας 1955 - 65 μέσα από μια ιστορία με θέμα τη μετανάστευση και την απώλεια. Ας μην αποκαλύψω περισσότερα για το σενάριο. Άλλωστε στις 5 Ιουνίου η ομάδα αναχωρεί για το Βέλγιο, όπου με τη συγκινητική συμβολή των μελών της Ελληνικής Κινηματογραφικής Λέσχης Λουξεμβούργου, θα τραβήξουμε τις απαιτούμενες σκηνές της Γερμανίας!
Ευχαριστώ λοιπόν τους ηθοποιούς μας, Μανώλη Δεστούνη, Απόλλωνα Μπόλλα και Λίλα Μπακλέση, τον οπερατέρ Δημήτρη Θεοδωρόπουλο, τη συνθέτρια Ελένη Καραΐνδρου και όλα τα παιδιά του συνεργείου που έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους - και το τελευταίο δεν αποτελεί κλισέ έκφραση. Πάνω απ' όλους ευχαριστώ τη συγγραφέα Τούλα Μπούτου για την έμπνευση. Η LIFO θα είναι ο βασικός χορηγός επικοινωνίας της ταινίας, που θα κάνει πρεμιέρα στο φετινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας (Νύχτες Πρεμιέρας). Το επόμενο post θα έχει τη μορφή review από τα γυρίσματα στο Λουξεμβούργο.
Γράμματα στη Γερμανία
Παραγωγή: Sequence & Stage Prod.
Σκηνοθεσία: Αντώνης Μποσκοΐτης
Σενάριο: Τούλα Μπούτου, βασισμένο στο διήγημα της, ''Άρνηση''
Διεύθυνση φωτογραφίας: Δημήτρης Θεοδωρόπουλος
Μοντάζ: Πάνος Καραχάλιος
Μουσική: Ελένη Καραΐνδρου
Σκηνικά - Κοστούμια: Κική Μήλιου
Μακιγιάζ: Άννα Πιτσικάλη
Βοηθός σκηνοθέτη: Δημήτρης Θεοχαρίδης
Βοηθοί οπερατέρ: Αλέξης Καπιδάκης, Μάξιμος Θεοδωρόπουλος
Ηλεκτρολόγος: Γιάννης Μαραγκουδάκης
Φωτογράφος πλατό: Γιάννης Πρίφτης
Ηθοποιοί: Μανώλης Δεστούνης (πατέρας), Απόλλων Μπόλλας (γιος), Λίλα Μπακλέση (νύφη), Παντελής Θεοχαρίδης (ταχυδρόμος)
σχόλια