Για το Ιράν ο Φαραντί δεν είναι απλώς ένας διάσημος σκηνοθέτης του κινηματογράφου αλλά αποτελεί κάτι σαν εθνικό ζωντανό θρύλο. Βραβευμένος με αναρίθμητα βραβεία, όπως η Χρυσή Άρκτος στο Βερολίνο, το Σεζάρ Σεναρίου αλλά και το πρόσφατο Grand Prix στις Κάννες, και κυρίως με δύο Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας, έχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά των συμπατριωτών του και στη χώρα του, παρότι εκεί θεωρείται ότι καλλιεργείται ο αντιαμερικανισμός και οτιδήποτε προέρχεται από τη Δύση αντιμετωπίζεται ως δαιμονικό.
Άλλωστε κι εκείνος δεν εκφράζει την επίσημη θέση του καθεστώτος, αντιθέτως εκπροσωπεί ό,τι αντιστέκεται σε αυτό, θεωρητικά τουλάχιστον. Σε κάθε του ταινία αυτός ο ομολογουμένως εξαιρετικός σκηνοθέτης, που γράφει τα σενάριά του ο ίδιος, καταγγέλλει τους παραλογισμούς, τις αδιανόητες για τη Δύση ανισότητες μεταξύ των φύλων, τις δεισιδαιμονίες των λιγότερο μορφωμένων λαϊκών στρωμάτων, που άγονται και φέρονται από τη θεοκρατία, τα αδιέξοδα της μεσαίας τάξης και των διανοουμένων, τη βαθιά ριζωμένη πατριαρχία της ελίτ.
Ως εκ τούτου, χαίρει μεγάλου σεβασμού από την πλειονότητα των συμπατριωτών του (που πιθανόν να μην έχει δει τις ταινίες του) για την παγκόσμια φήμη του, καθώς δεν κριτικάρει ανοιχτά το ισλαμικό καθεστώς, των σινεφίλ και των δυτικόφιλων. Φυσικά, έχει κατακτήσει τον σεβασμό και της κινηματογραφικής κοινότητας, ο οποίος εδώ και λίγο καιρό μάλλον έχει κλονιστεί εξαιτίας μιας πολλή σοβαρής κατηγορίας.
Σύμφωνα με άρθρο που εμφανίστηκε στο «Hollywood Reporter», έχει προκύψει ένα πολύ σοβαρό θέμα σχετικά με την τελευταία του ταινία «Ο ήρωας», για την οποία κέρδισε εξ ημισείας το Grand Prix της επιτροπής στο τελευταίο Φεστιβάλ Καννών και την οποία έχει αγοράσει και διανέμει η Amazon στις ΗΠΑ.
Το ότι δεν κατάφερε να μπει στην τελική πεντάδα των υποψηφιοτήτων για το Όσκαρ Διεθνούς Ταινίας (όπως λέγεται πια η κατηγορία των ξενόγλωσσων ταινιών) δεν είναι το μόνο πρόβλημα ‒ ίσως να ήταν και αναμενόμενο, καθώς η ταινία δεν έτυχε της καθολικής αποδοχής των κριτικών, όπως παλιότερα. Το μεγαλύτερο έχει ξεσπάσει μέσα στο Ιράν, καθώς μια παλιά του μαθήτρια τον κατηγορεί για λογοκλοπή. Μάλιστα τον έχει μηνύσει γι’ αυτό.
Αν αποδειχτεί ότι ο Φαραντί έκλεψε την ιδέα από το ντοκιμαντέρ θα υποχρεωθεί να αποδώσει όλα τα έσοδα της ταινίας «Ο ήρωας», τόσο από τις εισπράξεις των εισιτηρίων όσο και από το διαδίκτυο, ενώ αν χάσει η Masihzadeh και αποδειχτεί ότι διέβαλε τον αναγνωρισμένο σκηνοθέτη κινδυνεύει με διετή φυλάκιση και εβδομήντα τέσσερις βουρδουλιές, τρόπος τιμωρίας του επίσημου ιρανικού ποινικού κώδικα.
Η υπόθεση της ταινίας, η οποία ακόμα δεν έχει προβληθεί στην Ελλάδα, αφηγείται την ιστορία του Ραχίμ, ενός διαζευγμένου άντρα που βρίσκεται στη φυλακή για χρέη, ο οποίος βγαίνει με άδεια δύο ημερών όταν εντελώς τυχαία πέφτει επάνω σε ένα πορτοφόλι με χρυσά νομίσματα.
Κι ενώ αρχικά αποφασίζει να τα πάει σε ενεχυροδανειστήριο ώστε να πληρώσει την οφειλή του, αποδεικνύεται ότι τα νομίσματα δεν έχουν μεγάλη αξία κι έτσι αποφασίζει να τα επιστρέψει στον κάτοχο τους, πιστεύοντας ότι έτσι, μέσω αυτής της ενάρετη πράξη, θα αποκαταστήσει το όνομά του. Και όπως συμβαίνει πάντα στις ταινίες του Φαραντί, όπου συνήθως τα πράγματα παίρνουν άλλη τροπή, έτσι και εδώ το σχέδιό του Ραχίμ δεν προχωράει όπως θα ήθελε.
Η μαθήτρια λέγεται Azadeh Masihzadeh και αφορμή για τη μήνυση έδωσε ένα ντοκιμαντέρ που γύρισε στο πλαίσιο μαθήματός του που παρακολουθούσε. Σε αυτό, που έχει τον τίτλο «Όλοι κερδισμένοι, όλοι χαμένοι», ακολουθεί έναν άνδρα που έζησε μια εμπειρία παρεμφερή αυτής του ήρωα της ταινίας του Φαραντί στην πόλη Σιράζ, τόπο καταγωγής της. Μήνυση όμως του έκανε και ο άνδρας στον οποίο βασίζεται ο ήρωας, κατηγορώντας τον ότι η ταινία τον μειώνει και τον διαβάλλει.
Όλοι κερδισμένοι, όλοι χαμένοι
Όλα ξεκίνησαν το 2014, όταν ο διάσημος σκηνοθέτης ανέλαβε να κάνει ένα workshop επάνω στον κινηματογράφο τεκμηρίωσης στο Karnameh Institute της Τεχεράνης. Εκεί συνάντησε τη Masihzadeh, που συμμετείχε στο σεμινάριο.
Όταν ο Φαραντί τους ζήτησε να γυρίσουν ένα φιλμ επάνω στην ιδέα τού να επιστρέφει κάποιος αντικείμενα που χάθηκαν βασισμένοι σε πραγματικά γεγονότα, σε περιπτώσεις ανθρώπων που βρήκαν και επέστρεψαν χρήματα στους νόμιμους κατόχους τους, η Masihzadeh επιστράτευσε την αυθεντική ιστορία του Μοχάμεντ Σόκρι, στον οποίο τα πράγματα συνέβησαν όντως όπως στην ταινία του Φαραντί. Δηλαδή μόλις βγήκε από τη φυλακή βρήκε χρυσά νομίσματα, αλλά τα παρέδωσε στον κάτοχό τους αμέσως, δεν προσπάθησε να κερδίσει χρήματα πηγαίνοντάς τα στο ενεχυροδανειστήριο πρώτα. Το ντοκιμαντέρ εντυπωσίασε τόσο τον καθηγητή όσο και τους συμμαθητές της. Μάλιστα προβλήθηκε και βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Τεχνών του Σιράζ.
Ο σπουδαίος σκηνοθέτης αρνείται όλες τις κατηγορίες και μηνύει την πρώην μαθήτριά του για δυσφήμιση. Οι συνέπειες θα είναι σοβαρότατες και για τους δύο. Αν αποδειχτεί ότι ο Φαραντί έκλεψε την ιδέα από το ντοκιμαντέρ θα υποχρεωθεί να αποδώσει όλα τα έσοδα της ταινίας «Ο ήρωας», τόσο από τις εισπράξεις των εισιτηρίων όσο και από το διαδίκτυο, ενώ αν χάσει η Masihzadeh και αποδειχτεί ότι διέβαλε τον αναγνωρισμένο σκηνοθέτη κινδυνεύει με διετή φυλάκιση και εβδομήντα τέσσερις βουρδουλιές, τρόπος τιμωρίας του επίσημου ιρανικού ποινικού κώδικα.
Η τελευταία ισχυρίζεται ότι ο σκηνοθέτης όχι μόνο δεν έκανε καμία αναφορά στην πηγή έμπνευσής του αλλά και ότι την είχε καλέσει το 2019 στο γραφείο του, πριν ξεκινήσει να γυρίζει τον «Ήρωα», και την υποχρέωσε να υπογράψει ένα έγγραφο στο οποίο έλεγε ότι η ιδέα για το ντοκιμαντέρ της ήταν δική του. Μπροστά στην υπεροχή ενός τόσο σημαντικού δημιουργού και σημαντικού προσώπου δεν μπόρεσε να αρνηθεί. Τώρα, φυσικά, το έχει μετανιώσει.
Από τη μεριά του ο Φαραντί ισχυρίζεται ότι πηγή έμπνευσής του είναι δύο φράσεις από τον «Γαλιλαίο» του Μπέρτολτ Μπρεχτ και ότι βασίστηκε σε μια χαλαρή διασκευή της ιστορίας του Σόκρι που είχε διαβάσει στον Τύπο πριν ξεκινήσει το μάθημα. Η πλευρά της νεαρής σκηνοθέτιδας, πάλι, λέει ότι η υπόθεση αυτή δημοσιεύτηκε μόνο στον τοπικό Τύπο του Σιράζ. Ο σκηνοθέτης επιμένει ότι ο δικός του ήρωας είναι ακριβώς το αντίθετο του Σόκρι.
Η Negar Eskandarfar, διευθύντρια του Karnameh Institute, όπου γίνονταν τα μαθήματα, και παραγωγός της ταινίας «Ένας χωρισμός» του Φαραντί, ομολογεί ότι γνώριζε το ντοκιμαντέρ της Masihzadeh και ότι όταν πληροφορήθηκε μέσα από τη συνέντευξη Τύπου στις Κάννες την υπόθεση του «Ήρωα» το μυαλό της πήγε αμέσως σε αυτό, για το οποίο γνωρίζει ότι ήταν μια αυθεντική ιστορία που ερεύνησε η Masihzadeh. Σύμφωνα με το άρθρο, παλιότερα ένας άλλος μαθητής του είχε ισχυρίστηκε ότι ο «Χωρισμός» είχε αφετηρία μια δική του ιστορία, αλλά δεν προχώρησε σε δημόσια καταγγελία, λόγω της μεγάλης εκτίμησης που χαίρει ο σπουδαίος σκηνοθέτης.
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΑ ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΑ με την Azadeh Masihzadeh και μου παραχώρησε μια ιδιαίτερα διαφωτιστική συνέντευξη κάτω από μεγάλη συγκινησιακή φόρτιση.
— Azadeh, ας ξεκινήσουμε από τη δίκη. Πότε ξεκινάει;
Στο Ιράν έχουμε δύο ειδών δικαστήρια. Το πρώτο ερευνά την υπόθεση και, αν το κρίνει σκόπιμο, στέλνει την υπόθεση στο επίσημο δικαστήριο. Για την ώρα βρισκόμαστε ακόμα στη διαδικασία που προηγείται της επίσημης δίκης. Αυτήν τη στιγμή το δικαστήριο ερευνά τέσσερις διαφορετικές υποθέσεις. Δύο αγωγές του Φαραντί εναντίον μου, μία δική μου εναντίον του και ακόμα μία του πρώην κατάδικου εναντίον του. Όπως ξέρεις, με ανάγκασε να υπογράψω ένα έγγραφο στο οποίο παραδέχομαι ότι η ιδέα για το ντοκιμαντέρ μου ήταν δική του.
— Ναι, αυτό το γνωρίζω. Γιατί δέχτηκες να το υπογράψεις; Δεν πέρασε από το μυαλό σου ότι υπήρχε δόλος;
Φυσικά. Μου έδειξε μια φράση την οποία μου ζήτησε να ξαναγράψω η ίδια σε ένα χαρτί με τον δικό μου γραφικό χαρακτήρα και στο σημείο που αναφερόταν ο τίτλος της ταινίας μού είχε αφήσει ένα κενό. Μου ζήτησε να το συμπληρώσω.
Το ντοκιμαντέρ μου έχει τρεις διαφορετικές εκδοχές. Μία 44 λεπτών, μία 30 λεπτών και μία 61 λεπτών και καθεμία από αυτές έχει διαφορετικό τίτλο. Τον ρώτησα αν έπρεπε να γράψω και τους τρεις τίτλους και μου απάντησε «όχι, μόνο τον τίτλο της εκδοχής που βραβεύτηκε στο Ιράν». Κι έτσι έγραψα «Όλοι κερδισμένοι, όλοι χαμένοι». Τότε τον ρώτησα αν σκόπευε να χρησιμοποιήσει το υλικό για να χτίσει κάποιον ήρωα σε ταινία του και μου απάντησε: «Μια και μιλάμε για το ντοκιμαντέρ σου, φέρε μου τις τρεις εκδοχές για να τις δω».
Αυτό μου προκάλεσε έκπληξη, γι’ αυτό του είπα: «Αφού έχετε το υλικό και μπορείτε να το δείτε». Η απάντησή του τότε ήταν: «Μη μου φέρεις τίποτα γιατί δεν θέλω να δημιουργήσω έναν ήρωα παρόμοιο με τον δικό σου». Κι όταν τον ρώτησα αν θα είναι παρόμοιος, μου απάντησε «όχι, εγώ έχω τον έφτιαξα πριν από τρία χρόνια».
Τότε του υπενθύμισα ότι γύρισα το ντοκιμαντέρ μου πριν από πέντε χρόνια. «Όχι, τον έγραψα πριν από τριάντα χρόνια», μου είπε. Στα φαρσί οι λέξεις τρία και τριάντα ακούγονται σχεδόν το ίδιο. Λόγω του μεγάλου σεβασμού που του είχα δεν είπα τίποτα. Δεν ήθελα να τον φέρω σε δύσκολη θέση.
— Κι έτσι κατέληξες να υπογράφεις τη δήλωση εκείνη;
Δεν το έκανα με ευκολία, παιδεύτηκα πολύ μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία. Δεν λέω ότι μου έβαλε το πιστόλι στον κρόταφο, αλλά με πίεσε πολύ. Μου έλεγε να το κάνω, να μην ανησυχώ, ότι δεν είναι κάτι σπουδαίο, ότι είναι κάτι μεταξύ εκείνου και εμού. Μόλις είχαμε τελειώσει ένα μάθημα γραφής σεναρίου τριών ωρών και ήμασταν κουρασμένοι, οπότε μου είπε «ας τελειώνουμε, είμαι κουρασμένος, ήμουν όλη μέρα όρθιος και θέλω να πάω να φάω. Μην τρως τον χρόνο ούτε τον δικό μου ούτε τον δικό σου».
Επαναλάμβανε ότι ήταν ένα απλό χαρτί μεταξύ μας, τον πίστεψα. Σκέφτηκα ότι ο κ. Φαραντί διακρίνεται για την ηθική του, ότι αν υπάρχει ένας άνθρωπος σε όλο τον κόσμο που δεν θα έκανε κάτι ανήθικο, ήταν αυτός. Του ζήτησα να το συζητούσαμε ξανά άλλη στιγμή και δέχτηκε. Εν τέλει, καθώς βρέθηκα κάτω από μεγάλη πίεση, συμφώνησα να υπογράψω. Χρειάστηκε όμως να το κάνω τρεις φορές γιατί το χέρι μου έτρεμε και δεν μπορούσα να γράψω το όνομά μου καθαρά. Εκείνος εκνευρίστηκε ακόμα περισσότερο και μου είπε ότι σπαταλούσα χαρτί.
Όταν τελείωσα, έφυγα και στον δρόμο έκλαιγα τρέμοντας. Επέστρεψα μετά από μία εβδομάδα και τον βρήκα να καπνίζει ατάραχος στο γραφείο του. Του είπα: «Σχετικά με εκείνο το χαρτί θέλω να σας πω ότι η ιδέα, η ιστορία και η πλοκή του ντοκιμαντέρ μου είναι δικά μου». Μου απάντησε «ok» και τον ρώτησα «το δέχεστε;» και πάλι συμφώνησε. «Οπότε να ξαναδούμε εκείνο το χαρτί;» του είπα.
«Άκου Azadeh, να μαθαίνεις. Όταν είναι να υπογράψεις ένα τέτοιο έγγραφο, πρώτα πρέπει να το βλέπει ένας δικηγόρος, ώστε να μην έχεις τέτοιο άγχος. Από τα μάτια σου και μόνο καταλαβαίνω ότι έχεις να κοιμηθείς μία εβδομάδα. Αν είχες συμβουλευτεί έναν δικηγόρο, δεν θα ένιωθες τέτοια πίεση τώρα. Αλλά γιατί είσαι έτσι, δεν είναι τίποτα αυτό το χαρτί, θα μείνει μεταξύ μας. Πήγαινε και μην το σκέφτεσαι».
— Ούτε τότε πήγες σε δικηγόρο όμως.
Όχι, γιατί πίστεψα όλα όσα μου είπε ο κ. Φαραντί. Επέμενε ότι δεν ήθελε καμία σκηνή του νέου του σεναρίου, δηλαδή του «Ήρωα», να θυμίζει την πλοκή του ντοκιμαντέρ μου. Και τον πίστεψα.
— Όταν τελικά είδες την ταινία «Ένας ήρωας», που άρχισε να προβάλλεται τον Νοέμβριο στο Ιράν, διέκρινες ομοιότητες;
Σχεδόν τα πάντα στην ταινία είναι πανομοιότυπα με της δικής μου. Ακόμα και ο τρόπος που είναι ντυμένος ο πρωταγωνιστής. Έχω καταθέσει όλα τα τεκμήρια στο δικαστήριο.
— Όλα ξεκίνησαν το 2014, στο workshop του Φαραντί που παρακολούθησες, σωστά;
Ναι, όπου έπρεπε να κάνουμε πέντε διαφορετικά ντοκιμαντέρ, τα οποία θα αποτελούσαν επεισόδια μιας ολοκληρωμένης ταινίας. Στο τέλος των μαθημάτων όλοι οι συμμετέχοντες παραδώσαμε το υλικό μας στον Φαραντί. Μεταξύ του 2014 και του 2017 μόνταρα την ταινία μου, έτσι κατέληξα να έχω περισσότερες εκδοχές. Η τελική εκδοχή είναι του 2017.
— Αυτή που έστειλες στο Φεστιβάλ του Σιράζ;
Ναι, γιατί το Φεστιβάλ του Σιράζ δέχεται ταινίες μέχρι 30 λεπτά. Οπότε είναι μικρότερη αυτής των 44 λεπτών που έχω ανεβάσει στο YouTube. Αυτή είναι και η πιο πλήρης φυσικά.
— Ποια εκδοχή είχε δει ο Φαραντί;
Μια εκδοχή 52 λεπτών που ολοκλήρωσα το 2014, κατά τη διάρκεια του workshop. Έχω βίντεο που παρακολουθούμε μαζί το ντοκιμαντέρ μέσα στην τάξη. Εκείνος ισχυρίζεται ότι δεν το είχε δει, ενώ έχω αποδεικτικά στοιχεία για το αντίθετο.
— Πότε διαπίστωσες ότι η ταινία του βασιζόταν στη δική σου; Όταν παίχτηκε στις Κάννες;
Είχα ένα προαίσθημα ότι η πλοκή σχετιζόταν με τη δική μου, οπότε ζήτησα από φίλους μου που παρευρέθηκαν στις Κάννες να μου μεταφέρουν κάθε σεκάνς του «Ήρωα». Επίσης να τσεκάρουν τα credits στο τέλος της ταινίας, αν υπάρχει το όνομά μου. Πέντε φίλοι μου μού μετέφεραν λεπτομερώς την πλοκή της ταινίας και κατάλαβα ότι βασιζόταν στο ντοκιμαντέρ μου.
Τότε αποφάσισα ότι δεν θα έλεγα τίποτα πριν μιλήσω με τον ίδιο τον κ. Φαραντί, για να μου εξηγήσει γιατί με ανάγκασε να υπογράψω εκείνο το χαρτί. Μάλιστα, ξέχασα να σου πω είναι ότι όταν είχα πάει στο γραφείο του για να υπογράψω, μου είπε ότι θα γύριζε μια ταινία στο Σιράζ και ότι ήθελε να παίξω, καθώς είναι ο τόπος καταγωγής μου και έχω την προφορά της περιοχής.
Του είχα πει ότι δεν είμαι καθόλου καλή ως ηθοποιός και να μη με υπολογίζει για κάτι τέτοιο, αλλά θα χαιρόμουν να είμαι βοηθός του. Μου είχε πει ότι ήταν καλή ιδέα, καθώς ξέρω την πόλη και θα βοηθούσα στην εύρεση τοποθεσιών. Τότε ζήτησε τον αριθμό της ταυτότητάς μου για την αγορά των αεροπορικών εισιτηρίων. Χάρηκα πολύ που θα ήμουν βοηθός του Φαραντί και μετά ακολούθησαν όλα όσα σου είπα με την υπογραφή.
Όταν ξεκίνησε τα γυρίσματα στο Σιράζ, εγώ βρισκόμουν στη Γερμανία και φυσικά δεν με κάλεσε για βοηθό του. Ήταν η περίοδος που ξεκινούσε η ιστορία με τον κορωνοϊό και δεν ήταν εύκολο να πάω στο Ιράν. Όταν κατάφερα να επιστρέψω και πήγα στα γυρίσματα στο Σιράζ, δεν με άφησε να τον συναντήσω. Και πάλι είπα στον εαυτό μου, δεν με πήρε βοηθό, αλλά αυτός είναι ο σκηνοθέτης, ξέρει καλύτερα ποιο είναι το σωστό. Πήγα να τους βρω στην αυλή ενός σχολείου γεμάτου ηθοποιούς ντυμένους δασκάλους και τότε σκέφτηκα ότι η ταινία δεν είχε σχέση με το ντοκιμαντέρ μου, όπου δεν υπάρχουν δάσκαλοι.
Ο κ. Φαραντί είναι καλός άνθρωπος και μου είπε την αλήθεια, σκέφτηκα, εγώ έχω λάθος, η ταινία αυτή δεν βασίζεται στη δική μου. Επέστρεψα στην Τεχεράνη και διάβασα ένα άρθρο για τον πρωταγωνιστή του «Ήρωα», ο οποίος βρίσκει μια τσάντα γεμάτη χρυσό. Αλλά έπρεπε να περιμένω να δω την ταινία πριν πω οτιδήποτε.
O Ήρωας - τρέιλερ
— Μέχρι που έμαθες τα νέα από τις Κάννες;
Μέχρι να παιχτεί η ταινία στο Ιράν τον Νοέμβριο δεν είπα τίποτα. Πήγα και τον βρήκα στο γραφείο του μία εβδομάδα πριν από την προβολή της σε μια συνάντηση που κράτησε τρεισήμισι ώρες, παρουσία του δικηγόρου μου. Αφού αρχικά μας κατηγόρησε ότι δεν ξέραμε την ταινία, η οποία δεν έμοιαζε καθόλου με τη δική μου, άρχισε να με απειλεί, να με βρίζει, να με αποκαλεί ψεύτρα, ότι ποτέ δεν μου ζήτησε να υπογράψω οτιδήποτε. Ότι είναι κάτι που φαντάστηκα, γιατί ήθελα να παίξω στις ταινίες του, τις οποίες λατρεύω όπως και εκείνον. Τότε γιατί να υπογράψω εκείνο το χαρτί, ρώτησα. Η απάντησή του ήταν ότι μου διηγήθηκε την ιστορία του ντοκιμαντέρ εκείνος και ότι ήταν δική μου απόφαση να υπογράψω. Ότι ποτέ δεν με πίεσε.
— Πότε αποφάσισες να τον μηνύσεις;
Όλοι οι φίλοι μου, θαυμαστές αλλά και κάποιοι εχθροί του Φαραντί, μου έλεγαν να το κάνω. Από σεβασμό στον δάσκαλό μου δεν το αποφάσιζα. Ωστόσο, μετά τη συνάντηση που σας περιέγραψα και αφού πια είδα τον «Ήρωα», αναγκάστηκα να ανεβάσω το ντοκιμαντέρ μου στο YouTube, ώστε να κρίνει το κοινό. Τρεις μέρες μετά, ο κ. Φαραντί με μήνυσε. Για να υπερασπιστώ τον εαυτό μου, τον μήνυσα κι εγώ, διαθέτοντας πολλά τεκμήρια υπέρ μου, είκοσι οκτώ ημέρες μετά την προβολή της ταινίας του.
— Γιατί δεν θα μπορούσε να έχει στα credits μια αναφορά ότι το σενάριο βασίστηκε σε μια ιδέα δική σου;
Μάλλον γιατί έχει γίνει διάσημος ακριβώς για τα πρωτότυπα σενάριά του. Είναι σημαντικό γι’ αυτόν ο κόσμος να τον ξέρει ως έναν δημιουργό που γράφει ο ίδιος τα σενάριά του. Δεν ξέρω γιατί δεν το ανέφερε, δεν μπορώ να καταλάβω.
— Δεδομένης της μεγάλης του φήμης διεθνώς, δεν φοβάσαι ότι θα σπεύσουν όλοι να τον υπερασπιστούν;
Θα σου πω το εξής. Η πλειονότητα της κινηματογραφικής κοινότητας, ίσως το 90%, πιστεύει εμένα, αλλά δεν εκφράζει τη συμπαράστασή της δημόσια.
— Σε περίπτωση που χάσεις τη δίκη, θα τιμωρηθείς με φυλάκιση και βουρδουλιές. Αυτό είναι τρομακτικό. Πώς αντιμετωπίζεις την πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο;
Όταν ο κ. Φαραντί προχώρησε σε μήνυση, ήξερα ότι απειλούμε με φυλακή και βουρδουλιές. Έπρεπε, πάντως, να τον μηνύσω κι εγώ, για να υπερασπιστώ τον εαυτό μου. Κατέθεσα, λοιπόν, πάρα πολλά τεκμήρια στο δικαστήριο, κυρίως οπτικό υλικό από τα μαθήματά μας πριν από επτά χρόνια, όπου πρωτοέδειξα την ταινία μου.
Επίσης, αποδείξεις ότι η περίπτωση του φυλακισμένου δεν έγινε ποτέ ευρέως γνωστή στη χώρα, όπως ισχυρίζεται η πλευρά του Φαραντί, γιατί μόνο τα τοπικά μέσα στο Σιράζ ασχολήθηκαν μαζί του. Ό,τι ισχυρίζεται σχετικά, πως διάβασε γι’ αυτό σε εφημερίδες, είναι λάθος, ποτέ δεν γράφτηκε τίποτα πουθενά εκτός Σιράζ.
Μέχρι και πρόσφατα, έναν μήνα πριν, δεν μπορούσες να βρεις στο ίντερνετ την ιστορία του φυλακισμένου, τουλάχιστον πριν γίνει γνωστή εξαιτίας της δίκης, κι ας κάνει προσπάθειες η παντοδύναμη ομάδα του κ. Φαραντί να αποδείξει το αντίθετο. Αλλά ακόμα και να ήξερε την περίπτωση του άντρα, δεν θα ήξερε όλα όσα έμαθα εγώ, κάνοντας έρευνα εις βάθος.
Όχι, δεν φοβάμαι το αποτέλεσμα του δικαστηρίου. Και αν κάνουν το λάθος να με καταδικάσουν, θα κάνω ένα ντοκιμαντέρ με όλα τα τεκμήρια που έχω στη διάθεσή μου. Οι δικαστές ξέρουν ήδη ποια είναι η αλήθεια. Οπωσδήποτε ο κ. Φαραντί έχει τεράστια δύναμη στα ΜΜΕ και στην κοινωνία. Στις ιρανικές εφημερίδες δεν δημοσιεύτηκε τίποτα από το άρθρο του «Hollywood Reporter».
— Η παραγωγός του «Χωρισμού» και διευθύντρια του ινστιτούτου έχει πάρει το μέρος σου, σύμφωνα με το άρθρο.
Ναι, και είναι φίλη του κ. Φαραντί. Μου είπε ότι δεν είναι με κανενός το μέρος, αλλά ότι θα υπερασπιστεί την αλήθεια στο δικαστήριο.
— Ποιος άλλος σε στηρίζει ανοιχτά;
Κανένας δεν τολμά. Ο κ. Φαραντί διαθέτει τρομερή δύναμη και έχει πολλά λεφτά. Κανένας δεν θα με υποστηρίξει, γιατί όλοι τον φοβούνται. Μπορεί να μην έχουν το κουράγιο να μιλήσουν, αλλά όλοι εκφράζουν την πίστη τους σ’ εμένα. Όλοι περιμένουν την απόφαση του δικαστηρίου. Νομίζω, πάντως, ότι η φήμη του στην ιρανική κινηματογραφική κοινότητα έχει καταστραφεί.
— Πώς θα μπορούσες να συμβιβαστείς μαζί του, ποια έκβαση θα σε ικανοποιούσε;
Αυτό με ρώτησε και ο δικαστής. Όταν πήγα και τον βρήκα τον Νοέμβριο, τον παρακάλεσα, τον ικέτευσα, έκλαψα μπροστά του και του ζήτησα να συμβιβαστούμε. Αν μου ομολογούσε ότι ήταν δική μου η ιστορία, ότι τη χρησιμοποίησε συνειδητά, ότι ως μαθήτρια μπροστά στον δάσκαλο θα έπρεπε να σιωπήσω, θα το δεχόμουν. Θα χαιρόμουν που ο δάσκαλός μου πήρε μια ιδέα μου, αυτό θα μου πρόσφερε μια εσωτερική ικανοποίηση. Αυτός με έβρισε, κανένας συμβιβασμός δεν επετεύχθη.
Καθημερινά δέχομαι δημοσίως προσβολές από τους θαυμαστές του, φρικτούς χαρακτηρισμούς, ότι τον εκμεταλλεύομαι για να γίνω διάσημη. Και ότι θα καταδικαστώ και θα υποστώ τις βουρδουλιές. Νιώθω ότι θυσιάζομαι για να αποδείξω στην κινηματογραφική κοινότητα ότι υπάρχει ο νόμος της πνευματικής ιδιοκτησίας, ότι πρέπει να διεκδικούμε τα δικαιώματά μας.
Ο κ. Φαραντί είχε την ευκαιρία να λύσει το πρόβλημα, αλλά την πέταξε. Με προθυμία τον συνάντησα τον Νοέμβριο και πού κατέληξε όλο αυτό; Στο να με μηνύσει. Ξέρω ότι οι δικαστές γνωρίζουν την αλήθεια και πιστεύω ότι θα την υπηρετήσουν.
— Θα την αποδώσουν όμως;
Νιώθω μεγάλη μοναξιά και τεράστια πίεση. Πολεμάω εντελώς μόνη, δεν θα έχω καν δικηγόρο στη δίκη, γιατί δεν εμπιστεύομαι κανέναν. Αλλά εδώ που έφτασα, δεν με νοιάζει τι θα συμβεί.
