Όταν ο Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος συνάντησε την οικογένεια Κιούμπρικ

Όταν ο Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος συνάντησε την οικογένεια Κιούμπρικ Facebook Twitter
Στα γυρίσματα της ταινίας Κουρδιστό Πορτοκάλι / TASCHEN / SK Film Archives LLC / TM & © Warner Bros. Entertainment Inc.
0

Κάθε ρεπόρτερ έχει ένα απωθημένο, μια συνέντευξη που δεν πήρε ποτέ, αλλά πάντα ονειρευόταν. Οι δημοσιογράφοι του πολιτικού ρεπορτάζ ήθελαν τον Καραμανλή (τον θείο φυσικά), αλλά εκείνος ποτέ δεν τους έκανε τη χάρη. Οι Αμερικανοί θα τρελαίνονταν να ξεσκίσουν τον Ρίτσαρντ Νίξον, αλλά τους πρόλαβε ο Ντέιβιντ Φροστ κι έγινε Sir. Μικρός αναρωτιόμουν πώς θα ήταν ο Τσάρλι Τσάπλιν από κοντά και τελικά έφτασα μέχρι την κατοικία του στο Vevey της Ελβετίας, συναντώντας τη στρατιά των παιδιών και των εγγονιών του και, κυρίως, κοιτώντας τα βουνά και τη λίμνη απ’ το αγαπημένο του σημείο, στην άκρη ενός ησυχαστηρίου, το τελικό λιμάνι ενός τόσο ανήσυχου ανθρώπου.

Το πραγματικό μου απωθημένο, ωστόσο, ήταν ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ, ο θεός των σκηνοθετών («un demiurge parmi les hommes», όπως είχε γράψει ο πολύς Ζαν-Μισέλ Φροντόν στη νεκρολογία της «Monde»), ο εμμονικός τεχνίτης, ο θρυλικός ερημίτης, ο αυστηρός αρχιτέκτονας της ανθρώπινης σχισμής, ο ιδιοφυής μονόλιθος στα δικά μου μάτια. Δεν μίλαγε ποτέ, αν και θυμάμαι την έκπληξή μου όταν, φοιτητής ακόμη στο Παρίσι, είχε πέσει στα χέρια μου ένα τεύχος του περιοδικού «Premiere» με αποκλειστική συνέντευξή του στη Μισέλ Αλμπερστάτ, τη μοναδική σε όλα τα διεθνή media, όπως η ίδια διατυμπάνιζε (κι έλεγε αλήθεια), με αφορμή το Full metal jacket. 

 

Το ταξίδι με τον Κιούμπρικ δεν σταματά εδώ. Ένας ανεκτίμητος, τεράστιος τόμος απ' την Taschen κυκλοφορεί ήδη και μια έκθεση με υλικά, σημειώσεις κι ενθυμήματα (περίπου σαν κι αυτή που είχαμε δει πρόπερσι στο Gropius Bau στο Βερολίνο) περιοδεύει σε όλον τον κόσμο. Ξέχασα να ρωτήσω την κυρία Κιούμπρικ τι σήμαινε ακριβώς η αγαπημένη μου σκηνή, το δωμάτιο όπου ο αστροναύτης συναντά την ετοιμοθάνατη εκδοχή του, λίγο πριν ξαναγεννηθεί, στο 2001. Στοιχηματίζω πως και να ήξερε δεν θα μου έδινε απάντηση.

 

Τα χρόνια πέρασαν, ταινίες ανήγγελλε και ταινίες του δεν βλέπαμε, ώσπου έφτασε η ώρα του Μάτια ερμητικά κλειστά, μια ώρα που έμοιαζε με χρόνια, γιατί χρόνια χρειάστηκαν να φτάσει στο σημείο να δώσει ημερομηνία εξόδου στις αίθουσες από τη στιγμή που έγραψε το σενάριο - η περιπέτεια έχει καταγραφεί λεπτομερώς απ’ τον συνεργάτη του Φρεντερίκ Ραφαέλ. Κι ένα ανοιξιάτικο πρωί, το 1999, μου τηλεφωνούν απ’ τη Village (ήξεραν τη λόξα μου) για να μου πουν πως πέθανε ο Κιούμπρικ, ξαφνικά.

Ήταν, όπως λέμε επί ματαίω, σαν να έχασα έναν δικό μου άνθρωπο αλλά και μια ευκαιρία να τον δω από μακριά έστω, σε κάποιο φεστιβάλ, αν αποφάσιζε να υποβάλει την ταινία του, και να τον ακούσω να μιλάει ή να υπομειδιά τευτονικά και συγκαταβατικά, ακούγοντας τους Κρουζ και Κίντμαν ν’ αναλύουν πώς έχασαν την μπάλα αλλά και τον γάμο τους, υποδυόμενοι ένα ζευγάρι σε κρίση. Ήταν τόση η αδημονία μου να δω το φιλμ όσο γρηγορότερα γινόταν, που δέχθηκα να πάω στο Λος Άντζελες για να κάνω συνέντευξη με τον Άνταμ Σάντλερ για μια ταινία που ποσώς μ’ ενδιέφερε, την εβδομάδα της κυκλοφορίας του Μάτια ερμητικά κλειστά στις αμερικανικές αίθουσες.

Νοίκιασα ένα αυτοκίνητο και με τις βαλίτσες στο πορτ-μπαγκάζ και τη δυσάρεστη ζαλάδα απ’ το jet lag έκοψα τρία εισιτήρια σ’ ένα σινεμά για να το δω ισάριθμες φορές συνεχόμενα, αρνούμενος να υποκύψω στη νύστα. Είναι και η μόνη ταινία που έχω δει ποτέ στην Αμερική (σε πολιτισμένη γειτονιά), στην οποία ο κόσμος γέλαγε από αμηχανία και οργή, εγκαταλείποντας την αίθουσα σ’ ένδειξη διαμαρτυρίας. Εκείνοι πήγαν να δουν τον Κρουζ και την Κίντμαν κι αισθάνθηκαν εξαπατημένοι, ενώ εγώ είδα Κιούμπρικ κι εκστασιάστηκα. Δώδεκα χρόνια αργότερα, ο θαυμασμός μου για την ταινία δεν έχει κοπάσει, όσο κι αν κάποιοι υποστηρίζουν πως είναι έργο μινόρε ή πως δεν πρόλαβε καν να τη μοντάρει.

Τον Μάιο που μας πέρασε μου ζήτησαν να συναντήσω την Κριστιάνε Κιούμπρικ, τη χήρα του σκηνοθέτη, τον Γιαν Χάρλαν, τον αδελφό της και παραγωγό των περισσότερων ταινιών του, και τον Μάλκολμ ΜακΝτόουελ, με αφορμή τα 40 χρόνια από την πρώτη προβολή του φιλμ Κουρδιστό Πορτοκάλι στις Κάννες. Ο Βρετανός ηθοποιός, αφού με συνεχάρη για τις επιδόσεις του Κυργιάκου στο αγγλικό πρωτάθλημα και με συλληπήθηκε με ειλικρίνεια για την οικονομική κατάντια μας, επιβεβαίωσε πως τα γυρίσματα της ταινίας δεν ήταν ακριβώς σαδιστικά αλλά δύσκολα σε αφόρητο βαθμό, αφού έπρεπε να βουτήξει το κεφάλι του σ’ έναν κουβά με νερό που περιείχε λίπος και χημικά που το έκαναν βρόμικο και θολό, χώρια οι σταγόνες που του έριχναν στα τεντωμένα με αυτοσχέδια μανταλάκια μάτια του. Πόσες λήψεις, ρωτάω. «Αρκετές», μου απάντησε χαμογελώντας ο ΜακΝτόουελ, εννοώντας πως ο χρόνος απαλύνει τον πόνο, ειδικά όταν ταυτόχρονα δικαιώνει τις προθέσεις ενός τελειομανούς σκηνοθέτη. Αυτή, όμως, που μ’ ενδιέφερε ήταν η χήρα.

Πώς είναι, πώς κρατιέται, τι έχει να πει για έναν άντρα σιωπηλό και μυστηριώδη, έναν άνθρωπο που έγινε ακόμη και θέμα ταινίας, το Color me Kubrick με τον Τζον Μάλκοβιτς, που αφορούσε την αληθινή ιστορία ενός καλλιτεχνίζοντος, ανισόρροπου απατεώνα που πόζαρε ως Κιούμπρικ για να κοροϊδεύει την κοινωνία - αφού κανείς δεν είχε δει τον αυθεντικό, επόμενο ήταν να βρεθεί κάποιος τρελός για να τον υποκαταστήσει. Πρώην καλλονή, ζωγράφος που μάλιστα φιλοτέχνησε με έργα της το σπίτι του ζεύγους στο Μάτια ερμητικά κλειστά αλλά και την οικία του βιασμού στο Κουρδιστό Πορτοκάλι, η γερμανικής καταγωγής Κριστιάνε γνωρίστηκε με τον Στάνλεϊ στα γυρίσματα των Σταυρών στο μέτωπο, όπου εκείνη υποδυ- όταν την τραγουδίστρια, παντρεύτηκαν έναν χρόνο μετά κι έζησαν μαζί αδιάλειπτα μέχρι τον θάνατό του. Τώρα είναι μια αξιοσέβαστη κυρία κοντά στα 80, με λεπτούς τρόπους, τα φυσικά της μαλλιά πιασμένα σε κότσο και δι- ακριτικό μακιγιάζ, αργή ομιλία, αλλά με μια σπίθα στο βλέμμα όποτε αναφερόταν στοάνδρα της ζωής της.

«Ο Στάνλεϊ ήταν ένας ήσυχος άνθρωπος, πολύ γλυκός με τις κόρες του και με μένα, που δούλευε συνέχεια στο σπίτι, έγραφε ασταμάτητα για τα σχέδιά του, διορθώνοντας κι επεμβαίνοντας στα σενάρια, ή κρατώντας σημειώσεις σε βιβλία που διάβαζε», μου επισήμανε. Το δικό του μεγάλο απωθημένο ήταν ο μεγαλεπήβολος Ναπολέων, που κάποτε συζήταγε σοβαρά με τον Τζακ Νίκολσον - όταν είχα ρωτήσει τον Νίκολσον το 1997, μετά από τις φήμες που ήθελαν τον Τομ Κρουζ παγιδευμένο σε ατελείωτες πρόβες κι αλλαγές με τον τυραννικά απαιτητικό Κιούμπρικ, τι θα ρωτούσε τον συνάδελφό του αν τον συναντούσε, εκείνος απάντησε «How’s Stanley?», κάνοντας την γκριμάτσα του Τζακ Τόρανς απ’ τη Λάμψη.

Δίπλα στην Κριστιάνε καθόταν ο αδελφός Χάρλαν, και κοιτώντας τον δεν μπορούσα να μη θυμηθώ πως ο θείος του ήταν ένας φημισμένος Γερμανός σκηνοθέτης ταινιών ναζιστικής προπαγάνδας κι αντισημιτικού περιεχομένου που κατάφερε ν’ αθωωθεί απ’ τις κατηγορίες μετά τον πόλεμο. Μάλιστα, ο Κιούμπρικ σχεδίαζε να κάνει μια βιογραφία για τον αμφιλεγόμενο Φάιτ Χάρλαν, αλλά την εγκατέλειψε σε αρχικό στάδιο. Αναφερόμενος στο ακανθώδες θέμα της βίας που οδήγησε τις βρετανικές αρχές σε χρόνια απαγόρευση του φιλμ Κουρδιστό Πορτοκάλι, ο Γιαν Χάρλαν είπε πως ο Κιούμπρικ είχε διαισθανθεί την αναταραχή στη νεολαία της εποχής, εξερευνώντας την αναίτια αυξανόμενη επιθετικότητα στο πλαίσιο μιας κοινωνικής παθογένειας. Στο τέλος της σύντομης συνάντησης, η Κιούμπρικ με ρώτησε πόσα χρόνια έχω να δω την ταινία.

Μια δεκαετία, της απάντησα. « Ήρθε η ώρα να τη δείτε αποκατεστημένη», με χαιρέτισε, και μία βοηθός μού έδωσε μια κόπια Βlu-ray. Το ταξίδι με τον Κιούμπρικ δεν σταματά εδώ. Ένας ανεκτίμητος, τεράστιος τόμος απ’ την Taschen κυκλοφορεί ήδη και μια έκθεση με υλικά, σημειώσεις κι ενθυμήματα (περίπου σαν κι αυτή που είχαμε δει πρόπερσι στο Gropius Bau στο Βερολίνο) περιοδεύει σε όλον τον κόσμο. Ξέχασα να ρωτήσω την κυρία Κιούμπρικ τι σήμαινε ακριβώς η αγαπημένη μου σκηνή, το δωμάτιο όπου ο αστροναύτης συναντά την ετοιμοθάνατη εκδοχή του, λίγο πριν ξαναγεννηθεί, στο 2001. Στοιχηματίζω πως και να ήξερε δεν θα μου έδινε απάντηση.

Οθόνες
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«I love Lucy»: Οργή, αλκοόλ, χρήμα, ξύλο και απιστίες πίσω από το πιο διάσημο οικογενειακό σόου του κόσμου

Σαν σήμερα / Λουσίλ Μπολ: Η πιο αξιολάτρευτη νοικοκυρά της Αμερικής ήταν μια απάτη

Σαν σήμερα το 1989 πεθαίνει η Αμερικανίδα ηθοποιός Λουσίλ Μπολ, πρωταγωνίστρια της διάσημης τηλεοπτικής σειράς «I love Lucy». Αν και λατρεύτηκε από εκατομμύρια τηλεθεατές, η πραγματικότητα πίσω από το «Καλύτερο τηλεοπτικό σόου όλων των εποχών» ήταν γεμάτη βία, αλκοόλ και απιστίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «Εκδίκηση των Σιθ» έγινε 20 χρονών και επιστρέφει στους κινηματογράφους

Οθόνες / Η «Εκδίκηση των Σιθ» έγινε 20 χρονών και επιστρέφει στους κινηματογράφους

Το κλείσιμο μιας τριλογίας «Star Wars» που λοιδορήθηκε, για να επανεκτιμηθεί μερικώς όταν η νεότερη έπεσε θύμα των γενικευμένων culture wars και των ελάχιστων φιλοδοξιών της, επανεμφανίζεται στα σινεμά με αφορμή την επέτειο 20 χρόνων από την κυκλοφορία της.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Your Friends & Neighbors: Και ο πλούσιος λευκός πενηντάρης έχει ψυχή

Daily / Your Friends & Neighbors: Και ο πλούσιος λευκός πενηντάρης έχει ψυχή

Ο Τζον Χαμ υποδύεται τον επιτυχημένο επενδυτή που χάνει ξαφνικά το έδαφος κάτω από τα πόδια του σ΄αυτή την εκλεκτικά διασκεδαστική, κατά τόπους δραματική και συχνά διεισδυτική σάτιρα ηθών της πλουτοκρατικής ελίτ.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Κωστής Χαραμουντάνης: «Για να κάνω σινεμά μένω ακόμα στο πατρικό μου»

Κωστής Χαραμουντάνης / Κωστής Χαραμουντάνης: «Για να κάνω σινεμά μένω ακόμα στο πατρικό μου»

Ο 31χρονος σκηνοθέτης νιώθει πως ενηλικιώθηκε μαζί με την πρώτη του βραβευμένη ταινία, «Κιούκα: Πριν το τέλος του καλοκαιριού», κινηματογραφεί τις αναμνήσεις του και είναι μία από τις πιο μεγάλες ελπίδες του ελληνικού κινηματογράφου.
M. HULOT
«Το γυναικείο σώμα είναι το πρώτο που προσπαθεί να ελέγξει κάθε εξουσία»

Thalia Mavros / «Το γυναικείο σώμα είναι το πρώτο που προσπαθεί να ελέγξει κάθε εξουσία»

Η διεθνώς βραβευμένη παραγωγός και σκηνοθέτις Thalia Mavros μιλά στη LIFO για τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνει η «αυτοκρατορία» του Τραμπ, καθώς και για τη θέση της γυναίκας σε έναν κόσμο που αλλάζει - και όχι προς το καλύτερο.
M. HULOT
«The last of us» - S02 : Να δεις τι σου 'χω για μετά

Οθόνες / «The last of us» - S02 : Να δεις τι σου 'χω για μετά

Το πρώτο επεισόδιο της δεύτερης σεζόν της αγαπημένης σειράς του HBO λειτουργεί ως εισαγωγή, συστήνοντας νέους χαρακτήρες, το περιβάλλον της δράσης, τη σχέση των παλιών χαρακτήρων με αυτό αλλά και μεταξύ τους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Κρίστοφερ Νόλαν, σε εκλιπαρώ, μην κάνεις την Οδύσσεια ‘σύγχρονη’»

Οθόνες / «Κρίστοφερ Νόλαν, σε εκλιπαρώ, μην κάνεις την Οδύσσεια σύγχρονη»

Ο επιφανής μελετητής του Ομήρου και διευθυντής του New York Times Review of Books, Ντάνιελ Μέντελσον, περιγράφει στην εφημερίδα Telegraph τους τρεις βασικούς κανόνες που ελπίζει να τηρηθούν κατά τη μεταφορά της «Οδύσσειας» στη μεγάλη οθόνη.
THE LIFO TEAM
Movies

Οθόνες / Μια ταινία για τον Bloody Hawκ και άλλοι 8 λόγοι για να πάτε σινεμά

Αυτή την εβδομάδα έχουν την τιμητική τους τα κατασκοπικά θρίλερ, παίζει η επανέκδοση του Delicatessen και ένα ντοκιμαντέρ για τον δημοφιλή ράπερ που δεν απευθύνεται μόνο στο fan base του — όχι άλλο Minecraft.
THE LIFO TEAM
«Οι περισσότεροι κινηματογράφοι στην Αργεντινή έχουν μετατραπεί σε εκκλησίες ευαγγελιστών»

Οθόνες / «Οι περισσότεροι κινηματογράφοι στην Αργεντινή έχουν μετατραπεί σε εκκλησίες ευαγγελιστών»

Με το βραβευμένο ντοκιμαντέρ Μουσείο της Νύχτας, ο Φερμίν Ελόι Ακόστα αναδεικνύει ένα πολύτιμο φωτογραφικό αρχείο για τη Νέα Υόρκη των δεκαετιών του ’70 και του ’80, ενώ μιλά στη LiFO για την αβεβαιότητα του μέλλοντος του κινηματογράφου στην Αργεντινή και τις πολιτικές αναταράξεις στη χώρα του.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
JASON MOMOA

Οπτική Γωνία / Το σινεμά ως τοποθέτηση προϊόντος: Το «Minecraft» σπάει ταμεία

Η τεράστια επιτυχία της κινηματογραφικής διασκευής του δημοφιλούς παιχνιδιού θεμελιώνει μια νέα εποχή στο στουντιακό σινεμά που καθιστά την ταύτιση θεατή και καταναλωτή εντονότερη από ποτέ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιώργου Γάλλου

Μυθολογίες / «Ο Βέγγος είναι το αγχολυτικό μου»: Οι 10 αγαπημένες ταινίες του Γιώργου Γάλλου

Από τον Κουροσάβα και τον Μπέργκμαν, από τις ταινίες της Pixar μέχρι τα Batman του Nόλαν, ο ηθοποιός φτιάχνει μια ετερόκλητη και ειλικρινή λίστα και πιστεύει ότι «σινεμά είναι να βλέπεις άλλες πλευρές του κόσμου».
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
Εβελίνα Παπούλια: «Δεν μου χαρίστηκε τίποτα»

Oι Αθηναίοι / Εβελίνα Παπούλια: «Δεν μου χαρίστηκε τίποτα»

«Μην παίξεις ποτέ κωμωδία», της είχαν πει, αλλά τελικά το ευρύ κοινό τη λάτρεψε ως Μαρίνα Κουντουράτου. Όταν αποφάσισε να ερμηνεύσει τον ρόλο μιας τρανς γυναίκας, της είπαν «θα καταστραφείς». Ήταν πάντα τολμηρή και άφοβη. Και είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
 Ντέιβιντ Κρόνεμπεργκ: «Αν είσαι υπαρξιστής άθεος όπως εγώ, το ανθρώπινο σώμα είναι η ζωή σου»

Pulp Fiction / «Αν είσαι υπαρξιστής άθεος όπως εγώ, το ανθρώπινο σώμα είναι η ζωή σου»

Ο Ντέιβιντ Κρόνεμπεργκ επιστρέφει με το «Ο Κύριος των Νεκρών» και μιλά στη LiFO για τις σκέψεις του πάνω στο πένθος, την τεχνητή νοημοσύνη που του έλυσε τα χέρια, και εξηγεί γιατί ασχολείται διαρκώς με τρομακτικές καταστάσεις.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ